Дененің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама

-1-
Тақырыбы: "Физика әлеміне саяхат"

(интеллектуалдық сайыс сабақ)

"Физика әлеміне саяхат" атты сайыс сабағын өткізу үшін 10-11 сынып

оқушыларынан 2топ құралады. Әр топтың аты болуы
керек.

«Ойшылдар»,«Алғырлар»

Сайыстың мақсаты: Оқушыларды тапқырлыққа баулу,

ұйымшылдыққа тәрбиелеу

Дамытушылық: Оқушылардың ақыл ойының,шығармашылығының

дамуына жағдай жасау

Тәрбиелік: Ойын барысында оқушылардың физикалық

терминдерді қолдану
мәдениетін,сауаттылығын

қалыптастыру,олардың пәнге деген

қызығушылығын арттыру.

Сабақтың өту барысы: 1.Кіріспе бөлімі

2. Ойын кезеңдері

I кезең: Бәйге «Сұрақтар»

II кезең:"Жеті жұрттың тілін біл"

Сұрақтың жауабын үш тілде айту

III кезең:« Ғажайып алаң» Сұрақтарға
жауап беру

IV кезең: "Жорға" Берілген уақытта
дайындалған

сұрақтарға
жауап беру

3. Қорытынды бөлім

Сабағымызды бастамас бұрын әділ-қазыларды сайлап аламыз.

-2-

1. Кіріспе бөлімі.

Таланттылар ойланып,толғансын,

Тұлпарлары топ жарысында жүлде алсын.

Көңілді тапқыштар,білгіштер,

Бар өнерін алдарына салады.

Кім білімді, оқыған болса егер,

Бүгінгі күннің жеңімпазы болады.

2. Ойын шартымен таныстырылады:

I кезең: Бәйге «Сұрақтар»

II кезең:"Жеті жұрттың тілін біл" Сұрақтың жауабын үш тілде айту

III кезең:" Ғажайып алаң" Сұрақтарға жауап беру

IV кезең: "Жорға" Берілген уақытта дайындалған сұрақтарға жауап беру

I кезең: Бәйге «Сұрақтар» 1. Физика сөзінің мағынасы

Жауабы: Табиғат

2.Механикалық қозғалыс дегеніміз не?

Жауабы:Уақыттың өтуімен дененің басқа денелерге қатысты кеңістіктегі
орнының өзгеруі

3.Жер төңкергіш ғалым

Жауабы: Архимед

4."Физиканың оң қолы химия болса,математика оның көзі" деген ғалым

Жауабы: М.В.Ломоносов

5. Ғылымда эксперименттік зерттеу әдісін алғаш рет қолданған ұлы итальяндық
физик және астроном

Жауабы: Галилео Галилей

-3-

6.«Жердің дәл шар емес екенін далаға шықпай,үйде отырып-ақ қалам ұшымен
дәлелдеген» ғалым

Жауабы: Исаак Ньютон

7.Алғаш рет атом ядросын ашқан және жасанды атом ядроларын алған ғалым кім?

Жауабы: Э. Резерфорд

8. Галилей 30 есе ұлғайтатын алғашқы телескопты қай жылы құрастырды?

Жауабы: 1609 жылы

II кезең"Жеті жұрттың тілін біл" Сұрақтың жауабын үш тілде айту

1. Дененің жұмыс істеу қабілетін нақты көрсететін физикалық шама

Жауабы: Энергия, energy

2.Әлемде не бар болса соның бәрі қалай аталады?

Жауабы:Материя, matter

3.Траекторияның ұзындығы не деп аталады?

Жауабы: Жол, дорого,road

4.Дененің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама

Жауабы.Күш, сила,strength

5. Бір зат молекулаларының басқа бір зат молекулалары аралығына ену
құбылысы

Жауабы: Диффузия, diffusion

6.Жердің жалғыз серігі

Жауабы.Ай, луна, moon

7.Зат бөлшектерінің табиғатынан бөлек табиғаты ерекше бөлшектер ағыны

Жауабы: Жарық.свет, Iight

8.Өздігінен сәуле шығаратын зор энергия көзі

Жауабы:Күн. Солнце, sun

-4-

III кезең: Ғажайып алаң Сұрақтарға жауап беру

1.Жердің жүзін шарлайсың,

Онсыз еш жерге бармайсың.

Көлікпен де,жаяу да

Саралайсың,таңдайсың.

Жауабы: Жол

2.Суы бар стаканға мұздың кішкентай кесегін тастап, жіп пен бір шымшым тұз
арқылы мұзды қалай судан шығарып алады?

Жауабы: Диффузия құбылысына негіздеп айту

3.Физика табиғат туралы ғылым ретінде сөздің ғылыми мағнасын
байытудатарихта "екінші ұстаз" атанған біздің ұлы бабамыз

Жауабы:Әбу насыр әл-Фараби

4. 1л су 100градуста қайнаса,2л су неше градуста қайнайды?

Жауабы:Сондай градуста

5. Егер Жер тартылыс күшінен айрылса не болар еді?

Жауабы: Жер секундына 30км жылдамдықпен әлем кеңістігін шарлап өтер еді.

6. Жерді ортасынан қақ бөлсе не болады?

Жауабы: Екі жарты шар.

7. 5 жұмыртқа 4минудта піссе,100 жұмыртқа неше минудта піседі.

Жауабы: Сондай

8. Бөлмеде отырып ауаның қысымын неге сезбейміз?

Жауабы: Сыртқы ауа мен адамның ішкі қысымдары тең

9. Мылтықтан атылған оқ піскен жұмыртқаны тесіп өтіп кетеді. Ал,шикі
жұмыртқаға оқ тисе не себепті быт-шыт болып жарылып жан-жаққа ұшып кетеді?

-5-

Жауабы: Паскаль заңы орындалады

IV кезең: "Жорға" Берілген уақытта дайындалған сұрақтарға жауап беру

"Ойшылдар" тобына қойылатын сұрақтар:

1.Астрономиядағы ең негізгі зерттеу құралы: Телескоп

2. Молекула қандай бөлшек: Заттың ерекшелігін сипаттайтын ең ұсақ бөлшегі

3. Температураның өзгеруіне байланысты зат неше түрлі күйде болады?: Үш
түрлі күйде

4. Марс планетасының қазақша атауы: Аңырақай немесе Қызыл жұлдыз

5. Жердің массасы қандай шамаға тең?: 6*1024кг-ға тең

6. Күш қандай шама: Денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама

7. Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдаған ғалым: Исаак Ньютон

8. Қысым қандай бірлікпен өлшенеді?: Паскальмен

9. Қысым айырымын өлшеуге арналған аспап қалай аталады: Манометр

10. Су 100градуста қайнаса неше градуста мұзға айналады? 0 градуста

11. Ток күшін қандай әріппен белгілейді,оның бірлігі,өлшенетін аспабы:
I,Ампер,Амперметр

12. Жарық бөлшектері қалай аталады?: Фотондар

13. Ортаның кедергісі болмаған кездегі денелердің түсуі қалай аталады?:
Еркін түсу

14Күштің шамасын қандай құралдың көмегімен анықтайды?: Динамометр

15. Бірінші ғарыштық жылдамдықтың мәні қандай? 7,9км/с

16. Дене импульсінің өзгерісі неге тең?: Күш импульсіне тең

17 Период қандай шамаға кері: Жиілікке

18. Аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі қалай аталады:
Шоқжұлдыз

-6-

19. Тербеліс амплитудасы дегеніміз не?: Дененің тепе-теңдік күйінен ең
үлкен ығысуының мәні

20. Айға адамзат ұрпағының табаны қай жылы тиді?: 1969жылы

«Алғырлар» тобына қойылатын сұрақтар

1. Шексіз әлемнің біздер орналасқан бөлігі қалай аталады?. Біздің
галактика

2. Әр түрлі заттардан нелер құралады? Денелер

3. Температураның өлшем бірлігі:Градус

4. Меркурий планетасының қазақша атауы: Болпан немесе Кіші Шолпан

5. Жердің радиусы қандай шамаға тең? 6370км

6. Бірліктердің Халықаралық жүйесінде жылдамдықтың бірлігіне не алынады?
м/с

7. Күш өлшейтін құрал қалай аталады?: Динамометр

8. Жұмыс қандай бірлікпен өлшенеді? Джоуль

9. Еркін түсу үдеуінің мәні: 9,8н/кг

10. Қорғасын 327градуста балқыса неше градуста қатты күйге айналады?: 327
градуста

11. Кернеуді қандай әріппен белгілейді, оның бірлігі,өлшенетін аспабы? U;
Вольт;Вольтметр

12. Сұйық қайнайтын температура.Қайнау температурасы

13. Қатынас ыдыстарды ата: Шайнек,құмған,кофе қайнатқыш т.б

14. Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал қалай аталады?

Барометр-анеройдтар

15. Екінші ғарыштық жылдамдықтың мәні. 11,2км/с

16. Ньютонның екінші заңының өрнегі: F=m*a

17. Период пен жиілік бір-біріне қандай шама: кері шама

-7-

18. Аспанда барлығы қанша шоқжұлдыз белгіленген? 88

19. Сұйықтың буға айналу құбылысы қалай аталады? Булану

20. Астрономия грек тілінен аударғанда қандай мағынаны білдіреді? Астрон-
жұлдыз,номос-заң

Қорытынды:

Осымен бұл қызықты тамамдасақ,

Бұл жайды айтамыз ба жаман болсақ?

Үйрендік білмегенді осы жолы,

Тағы да үйренеміз аман болсақ! – дей отырып бүгінгі көріп тамашаланған
«Физика әлеміне саяхат» атты интелектуалдық ойын сабағы өз мәресіне жетті.