Қазіргі таңда мектептерде мұғалімдерді мазалайтын басты мәселе қиын балалар

Баяндама тақырыбы:
Қиын оқушылармен және ата – аналармен өткізілетін жұмыс ерекшелігі.

Баяндама мақсаты:

1.Оқушылармен ата – аналарға жан - жақты талдау жасай отырып, мектеп ,
ұстаз , ата - ана қарым - қатынасын нығайту.
2. Әр түрлі әдіс- тәсілдер арқылы олармен өткізілетін жұмыс түрін арттыру.
3. Адамгершілік , сыйластық , инабаттылық тәрбиеге баулу.

Баяндама барысы:

Тәрбие тәсілдері әрбір жастың жеке адам ретінде ерекшелігін ескеруге
оның шексіз мүмкіндігін пайдалануға бағытталуы тиіс.
Қазіргі таңда мектептерде мұғалімдерді мазалайтын басты мәселе «қиын»
балалар. Алдымен осы «қиын» оқушылар дегеніміз кімдер? Олар – мектеп
тарапынан ерекше , қосымша бақылауды талап ететін , тәрбиелеуге қарсылық
білдіретін оқушылар.
Сонымен қоса , білім деңгейі төмен , тәртібі нашар , сабақтан көп қалатын ,
ұстаздардың талабын орындамайтын , адамгершілік деңгейі төмен ,
сыныптастарымен үнемі тіл табыса алмайтын , ұжым мәселелері қызықтырмайтын
оқушылар, ойлау қабілеті кейін қалған , ашуланшақ оқушыларды қиын балалар
қатарына жатқызып жүрміз. Баланың қиын мінез – құлқының себебін іздесек,
көбіне баланың өз отбасындағы ата-анамен қарым - қатысына байланысты
екені анықталды.
Кей оқушылар ата - ана тарапынан ешқашан жүрек жылуын көрмей өсіп ,
осыған мектептегі өз тобындағы оқушылардың , мұғалімдердің кері
көзқарасы қосылып , ұзаққа созылған қайғыру , ренжу жүйке ауруларына
шалдықтырып , бала ашуланшақ , өмірге ызалы , тұйық қалыпқа түседі.
Ата - ана тарапынан , мектеп қабырғасынан жылылық сезінбеген жасөспірім
өмірде өзін ешкімге қажетсіз деп есептеп , уайымға шалдығады , кей
жасөспірімдердің ұйқысы бұзылып , түнде қорқынышты түстер көріп ,
иммунитеті төмендейді.
«Қиын» оқушыларды 2 топқа бөліп қарастыруға болады:
> Тән кемтарлығы және жан жарақаты бар оқушылар.
> Отбасында , мектеп тәрбиелеуден шет қалған, жеке басын қалыптастыруды
сыртқы кері әсерлерден , әлеуметтік жағдайдың әсері болған және
өтпелі кезеңнің күрделілігінен мінезі дұрыс қалыптаспай қалған
оқушылар.
«Қиын» оқушылардың өскен ортасының , отбасының жай - күйін талдағанда
, кейде отбасының өзі бала тәрбиесіне кері әсер бертіні анықталып
отыр. Әдетте , ата - аналардың бала тәрбиесінен әр түрлі себептерге
сай аулақатануы да теріс әсер етеді (ата -
аналардың жұмыс басты болуы немесе жеке басының қамымен жүруі ,
балаларына теріс үлгі көрсетіп , келеңсіз өмір сүретін , ұзақ іс сапарда
болатын ата-аналар).
Жеке тұлғаны қалыптастырудағы тағы да бір қолайсыз жағдай бала
тәрбиесіне ата – аналардың әртүрлі көзқарасы немесе біреуінің бала
тәрбиесінен шет қалуы , яғни , баланың толық емес отбасында тәрбиеленуі
салдарынан болады. Отбасындағы орта қандай болса , бала сондай болып
өседі. Отбасындағы жайсыз ахуал қандай болсын балаға ауыр әсер етеді.
Әсердің күші мен тереңдігі балалардың жасында , осы кезге дейінгі
тәжірибесіне , мінезіне , тәрбиесіне ,тәрбиелілігіне ,сезімталдығына
тәуелді. Мұндай жағдайды болдырмау үшін ата –ана не істеу керек?
-Жазалау мен шектеуді шектен тыс қолданбау.
• Балаға жекелей ықпал жасау керектігін ұмытпау.
-Танымдық қызығын арттыру.
• Баланы ағартушылықтың көптеген түрлеріне қатыстыру , бірақ жағдайды
үнемі бақылауды ұмытпау.
-Әңгімелесу , түсіндіру , бірақ бірден үлгілі мінез - құлықты талап
етпеу.
• Өзгерістерді бала өміріне кешенді түрде енгізу.
- Мінез -құлқындағы кішкене болса да өзгерістерді бақылау.
• Бала жетістікке өзі жету арқылы бақыт пен қуанышты сезіну.
• Баламен әдепті сөйлесу.
• Балаға сену керек , әрине , бұл ең маңызды.
«Бала тәрбиесінің ең үлкен мектебі - әке мен шешенің қарым -қатынасы» -
деп В.А.Сухомлинский айтқандай , « Ата – ана - өз баласының тәрбиесі
үшін ел , халық алдында жауапкер».
Жүргізілген зерттеулеріміздің нәтижесі бойынша « қиын » оқушылардың
тууына итермелейтін тағы бір әсер – отбасындағы жетіспеушілік ,
таршылық.Қазір материалдың байлықтың рухани байлықтан жоғары тұрған
уақытында жасөпірімдер арасында « анау да керек , мынау да керек »
деген көрсеқызарлықтың әсерінен , «өзгелерде бар нәрсе менде неге жоқ »
деген оймен баланың көзқарасының өзгеріне әкеп соғуы мүмкін.
Жасөспірім бойындағы жағымды қасиеттерді дамытуда әлеуметтік –
педагогикалық , психологиялық әдістерді қолданып , тәрбиені ерікті ,
зорлықсыз түрде іске асыру керек. Ата – аналар бала тәрбиесінде
қолданатын әдістерді таңдауда жиі қателеседі. Мәселен, кей отбасы жолды
ұстанады. Жасөспірімдердің жеке басын сыйламау , адам қатарына санамау) ,
негіссіз жазалау , көп сөз , қорқыту , ұру – жасөспірімнің қатыгез ,
қатал , ашықтан - ашық отбасы талабын орындамай , өз білгенің істеуге
бейім болып өсуіне әкеліп соқтырады. Ымырашылдық жол – бұл , керісінше
, баланың барлық талабын ойланбай орындау , жазаламау. Мұнда
қолданылатын әдіс , негізінен , әңгіме , сол арқылы баланың барлық іс -
әрекеттерін жақтау , балаға жалыну , өтіну болады. Ондай жеткіншек
бойында өзімшілдік , дарашылдық , жеке басты ойлау , қоғамдық мүддеден гөрі
өз басының мүддессін бірінші орынға қою , өзгелердің ойымен санаспау , өз
ісін атқаруда өзгеге талап қою әрқайсысына әр түрлі қарау да жасөспірімнің
жеке тұлға ретінде қалыптасуына теріс әсерін тигізеді. Үнемі ескерту естіп
, үлкендер тарапынан кеміту қорлаудан арылмаған бала өзіне сенімсіз , тұйық
, өзіне – өзі көңілі толмайтын , көңгіш , келеңсіз болып қалыптасады. Қиын
жасөспіріммен жұмыс істегенде , сынып жетекшісі мен мұғалімдер оны жеке
тұлға ретінде танып, біліп қана қоймай , мынадай үш кезеңді ескеруі , оның
дамуын көре білуі қажет:
- Бұрынғысы;
- Қазіргісі;
- Болашағы;
Оқушының мінез – құқының ерекшеліктерін анықтау барысында төмендегілерге
көңіл бөлгенміз жөн:
- Оқушының тәртібін сабақ үстінде және сабақтан тыс кезеңде бақылау;
- Оның қызметін талдау (әр пән бойынша дәптерін , бақылау жұмыстары ,
шығармалары , т.б.);
- Оқушыдан оны не қызықтырады және жақсы көретін сабақтарын жөнінде
әңгімелесу;
- Достарымен , ата – анасымен әңгіме жүргізу;
Жазалау мен көтермелеу әдістерін қатар қолдану – педогогтің негізгі құралы
болуы тиіс. Таңдап алынған әдіс – тәсілдер баланы өз қылығына басқаша
қаратып , мінезін жақсы жаққа өзгертуі тиіс. Орынды қолданылған әдіс –
тәсілдер оқу – тәрбие жүйесінің деңгейін көтеріп , қиын оқушы мен педагог
қарым – қатынас жақсартатыны сөзсіз.

Ал баланың сапалы білім алуы кімге байланысты?

Ата - ана

Мұғалім Оқушы

Мұғалімге қандай талап қойылады?

Кәсіби шебер болу Жеке бас ерекшелігі

білімді білім
дағдыларын бағалау

Оқушыға қандай талап қойылады?

Зейінді Білімді

Өз бетімен жұмыс

Стандарт талаптарын орындау

Сыныптан тыс
шараларға қатысу.

Ата – аналарға қандай талап қойылады?

Баланың сапалы білім алуы мұғалімге , балаға , ата – анаға байланысты
екенін талдадық , соның ішінде білім негізі – стандрат талаптарын орындау ,
ал стандарт талаптарын орындау – күнделікті дайындық пен қатемен жұмыс
жасау арқылы жүзеге асады, қатемен

жұмыс кезінде оқушыға мұғалім мен ата – ана көмегі , қадағалауы , уақыт
бөлуі міндетті түрде қажет.
«Тек қана ата – аналармен бірге , жалпы күш – жігерді біріктіру арқасында
мұғалімдер балаларға үлкен адамдық бағыт беру мүмкін» деген ұлы ғұламалар.
Олай болса осы талаптарды орындау кімге жүктеледі.

Стандарт талаптарын орындау кімге жүктеледі?

Осыған жүгінсек – ата – анамен істелетін жұмыстың сапалылығы.
Ол үшін ата – аналарды әртүрлі ерекшелікутеріне қарай топтарға бөліп алу
қажет.
Мектепте жүргізілген тест қорытындысы бойынша ата – ана мен баланың бірін –
бірі қаншалықты жақсы білетіндігі анықталды.
Баласын үнемі қадағалап , бағыт – бағдар беруді мақсат тұтатын
ата – аналар жауабы дәл келіп , ал тәрбиеге жауапсыз қарайтын
ата – аналар жауаптары бала жауабымен үлеспей тұрды .
Оны мынадай түрде талдауға болады.

**

Осындай шаралардан соң қиын баламен де жалпы сынып оқушыларымен жұмыс
атқару жалпының ісі екені сөзсіз.
Осыған байланысты өз сынбында өткізген «Баланың бас ұстазы – ата – ана »
атты жиылысындағы бірнеше элементтерді сіздермен өткізбекпін.

1.Педагогикалық ойын. (2минут ішінде жазып оқу).
1 топ: Мақтау сөздерін жазу .
2 топ : Ұрсу сөздерін жазу.
2. Педагогикалық сұрақ .( Балаға мақтау сөздер айтып , 2 – ден жарысады).
Сіздің баланыз сізді қатты қуантты?
Сіз не айтасыз?
Қалай қолдайсыз?
3. Ата – ана пікір ойыны.(Төмендегі кестедегі ойдың қайсысымен келісесіз?)
Бала тәртіпсіздік жасай қалса , төмен баға алып келсе ата – ана не істейді?

Ештеңе сатып алмайсың! Неге оқымайсың?

Ақылсызсың! Қолыңнан ештеңн кемейді.

Ұятқа қалдырасың! Енді ешқайда
бармайсың!

Ата – анлар жиналысында жас ұрпақ тәрбиесіне байланысты мынандай сұрақтар
қойдым.
1.Баланың еркін тәрбиелеген дұрыс па? , әлде қатаң тәрбиелеген дұрыс па?
2.Сіз қандай ата – анасыз?
3.Қайтсек ұлымыз – ұлағатты , қызымыз инабаты болады?
4.Отбасыңызда ұлттық салт – дәстүріңізді қалай насихатсыз?
5.Балаңыздың қандай баламен дос болғаның қалайсыз?
Қорытындылай келсек , бала , ата – ана және мектеп осы үш бірлік бірлесе
жұмыс атқарғанда ғана нәтежеге қол жеткізе аламыз.
Мектептегі оқу – тәрбие жұмысың осылай ата – анамен бірлескен әрекеттер
негізінде құру – білімнің жаңа түріне көшуге әзірлік ретінде оқыту
үрдісінде жаңа құрлымның түзіліуіне негіз болды
Қазіргі құрылым:
*Өзін – өзі тани білу;
*Сенім почтасы(көкейінде
жүрген сұрақтармен бөлісу);
*Үйлестіру кеңесі
сұрақтарға жауап береді.

Осындай жұмыстар бала тәрбиесіндегі жетекші рөл ата – ана екеніне көз
жеткізеді.
Ата – ана жұмысын былайша ұйымдастырудан қандай нәтиже алдық?
1.Ата – ана өзін мазалап жүрген сұрақтарына мұғаліммен бірге жауап таба
білді.
2.Жаттанды білім алу мен бірлесе оқудың айырмашылығын білді.
3.Жантану ерекшеліктері , қабілеттерінің әр түрлі болатыны туралы ата –
ананың әуел өзін тануы туралы мағлұмат берілді.
4.Мектепке , педаготарға деген сенімі күшейді.
5.Тәрбие шараларын өздерінің өткізуі (тәрбие сағаттары , мұражайға бару ,
серуенге шығу, шырша тойы , сынып бөлмесін безендіру , қосымша әдебиеттер ,
ақпараттар әкелу).
6.Тікелей жұмысына араласуы арқылы ата – ананың педагогикалық –
психологиялық тақырыпқа қызығушылығы оянды.
7.Ата – ананың жиналысқа қатысуы , белсенділік деңгейінің өсуі байқалды.