Мұзды мұхит

Құрметті «Бастауыш сыныпта оқыту» журналының редакциясы!

Мен сіздерге МАНПО академигі Ж.А Қараевтың оқытудың «Үшөлшемді әдістемелік
жүйесі (УӘЖ)» педагогикалық технологиясы бойынша өзімнің дүниетану
пәнінен өткізілген сабағымның үлгісі мен оқушы дәптерін ұсынып
отырмын.Мүмкіндік болса баспа бетіне жариялауыңызды өтінемін.Сіздерге
шығармашылық табыс,дендеріңізге саулық тілеймін!

Ақтөбе облысы,Шалқар қаласы,№6 орта мектебінің бастауыш класс мұғалімі
Нұрмашева Салтанат

Сабақтың тақырыбы: Жер шар тәрізді дене. Глобус – Жердің дәл үлгісі

Сабақтың мақсаты:

1.Жер туралы,глобус жердің дәл үлгісі екенін өз бетімен оқып
білуіне,өзіндік жұмыстар арқылы меңгеруіне,алған білімдерін қолдана
білуіне жағдай туғызу;
2.әрбір оқушы үш деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындауына жағдай
жасау арқылы оның қабілетін дамыту;
3.өз бетімен жұмыс жасауға,жауапкершілікті сезінуге,нәтижеге жету
үшін ұмтылуға,ізденуге бағытталған тапсырмалар беру арқылы тәрбиелеу.
| |І кезең. Ұйымдастыру кезеңі (кілті) |
|«Көпір» тапсырмасы|1.Жер де әлем денесі. Оның әлемдегі орнын қалай |
|(Жаңа тақырыпқа |өрнектеуге болады? |
|қажет болатын |Жауабы: Жер шары Күн жүйесі Галактика |
|өткен |Галактикалар тобы Әлем(ғарыш) |
|материалдардың |2. Жерді қоршаған бүкіл дүние не деп аталады? |
|қайталау |Жауабы: Әлем немесе Ғарыш |
|тапсырмаларын |3.Ғарышқа жол қай жылы ашылды? |
|үйден орындап |Жауабы: 1957 жылы 4 қазанда ашылды |
|кел.) |4.1961 ж 12 сәуірде адам баласы тарихында ғарышқа ұшқан|
| |кім? |
| |Жауабы: Юрий Александрович Гагарин |
| |5.Күн неше планетадан тұрады? |
| |Жауабы: 9 ірі планетадан тұрады |
| |6.Жерге ең жақын жұлдыз? |
| |Жауабы: Жерге ең жақын жұлдыз-Күн |
| |7. Күн мен Жердің орташа қашықтығы қанша? |
| |Жауабы: Күн мен Жердің орташа қашықтығы-150 миллион |
| |шақырым |
| |8. Күннің беткі қабатының қызуы қанша? |
| |Жауабы: Күннің беткі қабатының қызуы – 60000С |
| |9.Күнді неше ғаламшар айнала қозғалады? |
| |Жауабы: Күнді 9 ғаламшар айнала қозғалады |
| |10.Жер бетіндегі тіршілікке Күннің әсері қандай? |
| |Жауабы: Күн жарық сәуле мен жылу таратады. |
| |11. Ертедегі адамдар Жердің пішіні қандай деп ойлаған? |
| |Жауабы: Ертедегі адамдар Жерді тегіс деп ойлаған |
| | |
| |ІІ кезең. |
| |Жаңа тақырыпты өз бетіңмен меңгеріп көр. |
|Теориясы «Білу» | |
|(Кім? Не? Қашан? |1.Жазық жерде тұрып, қараған адамға Жер беті қалай |
|Қайда? Не істеді?|болып көрінеді? |
|) |Жауабы: Ертедегі адамдар Жер тегіс оның үстіне аспан |
| |күмбезі төңкеріліп қойылған деп білген. |
| |2. Жер не тәрізді? |
| |Жауабы: Жер шар тәрізді |
| |3.Жер бетінің ¾ бөлігін не алып жатыр? |
| |Жауабы: Мұхиттар мен теңіздер |
| |4.Жер шарындағы мұхиттарды ата. |
| |Жауабы: Атлант, Тынық, Үнді, Солтүстік Мұзды мұхит |
| |5.Құрлықтың мұхиттармен қоршалған ірі бөліктері не деп |
| |аталады? |
| |Жауабы: Материк |
| |6.Материктерді ата. |
| |Жауабы: Еуразия, Африка, Солтүстік Америка, Оңтүстік |
| |Америка, Антарктида, Аустралия |
| |7.Қазақстан қай материкте орналасқан? |
| |Жауабы: Еуразия материгінде |
| |8.Антарктиданы қандай материк деп атайды? |
| |Жауабы: Мұз құрсанған материк деп атайды |
| |9.Жердің кішірейтіліп жасалған дәл үлгісі не деп |
| |аталады? |
| |Жауабы: Глобус деп аталады |
| |10.Глобус қай тілден аударылған, не деген сөз? |
| |Жауабы: Латын тілінен аударылған, шар деген сөз |
| |11. Жер шарында 2 полюс бар, олар қалай аталады? |
| |Жауабы: Оңтүстік полюс, Солтүстің полюс |
| |12. Глобуста полюстерден бірдей қашықтыққа жатқан |
| |сызық? |
| |Жауабы: Экватор сызығы |
| |13. Экватордың ұзындығы қанша? |
| |Жауабы: 40 000 шақырым |
| |14.Параллельдер мен меридиандар глобустың бетін тор |
| |көздерге бөледі, оны не деп атайды? |
| |Жауабы: Глобустың градус торы деп атайды |
|Теориясы «Түсіну» |Ертедегі адамдар Жер тегіс оның үстіне аспан күмбезі |
|(неліктен? Себебі?|төңкеріліп қойылған деп білген. |
|Не үшін? Неге?) |Себебі, Күмбезге Күн, Ай және сансыз көп жұлдыздар |
| |бекітілген деп түсінген |
| | | |
| | | |
| | | |
|Теориясы «Талдау» |Мұхиттар |Материктер |
|(салыстыр, | | |
|ерекшелігі неде? | | |
|ең бастысын бөліп | | |
|шығар. | | |
| |1.Тынық |1.Еуразия |
| |2.Атлант |2.Африка |
| |3.Үнді |3.Солт.Америка |
| |4.Солтүстік Мұзды мұхиты|4.Оңт.Америка |
| | |5.Аустралия |
| | |6.Антарктида |
|Теориясы |Сұраққа жауап беру арқылы бос торларды толтыр. |
|«Жинақтау» | |
|(Қорытынды шығар, | |
|анықтама бер, |Глобус- Жердің дәл үлгісі |
|мазмұнды жүйеле, |Жер- шар тәрізді дене |
|кесте, сызба, |Глобус латын тілінде – Шар деген сөз |
|сөзжұмбақ, ребус |Ең үлкен мұхит-Тынық мұхиты |
|құрастыр) |ҚР-Еуразия материгінде орналасқан |
|Практикасы |Материктердің атын ата. |
|«Қолдану» |1.Еуразия |
|(қарапайым |2.Африка |
|тапсырмалар) |3.Солт.Америка |
| |4.Оңт.Америка |
| |5.Аустралия |
| |6.Антарктида |
|Практикасы «Баға |Глобус- Жердің дәл үлгісі. Сен қалай ойлайсын, Жер |
|беру» |тегіс пе, дөңгелек пе? |
|(сен қалай |Менің |
|ойлайсын? Не істер|ойымша.................................................|
|едің? |..................... |
| |.......................................................|
| |.......................................... |
| |.......................................................|
| |.......................................... |
| |ІІІ кезең. |
| |Деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындап, балл |
| |жинаңдар. |
| |1-деңгей (5 балл) |
|Теориясы «Білу» |1.Жер шарында неше мұхит бар? |
|(Кім? Не? Қашан? |А)3 |
|Қайда? Не істеді?|В)4 |
|) |С)5 |
| |2. Жер шарында неше материк бар? |
| |А) 4 |
| |В)5 |
| |С)6 |
| |3.ҚР қай материкте орналасқан? |
| |А)Африка |
| |В)Еуразия |
| |С)Антарктида |
| |4. Ең ірі мұхитты ата. |
| |А) Тынық |
| |В)Атлант |
| |С)Үнді |
|Теориясы «Қолдану»|Мұхиттарды ата. |
|(ІІ кезеңдегі |1.Тынық |
|қолдану үлгісі |2.Атлант |
|бойынша) |3.Үнді |
| |4.Солт.Мұзды мұхит |
| |ІІ деңгей (5 балл+4 балл=12 балл) |
|Теориясы «Түсіну» |1.Жер бетінің ¾ бөлігін не алып жатыр? |
|(Неліктен? Себебі?|А)су |
|Не үшін? Неге?) |В)құрлық |
| |С)шөл |
| |2. Глобус дегеніміз не? |
| |А)жердің үлкен бөлігі |
| |В)Жердің дәл үлгісі |
| |С)жауап жоқ |
|Теориясы «Талдау» |Мұхит |Ортақ қасиеті |Материк |
|(Салыстыр, | | | |
|ерекшелігі неде? | | | |
| |Су |Жер бетінде |Құрлық |

|Практикасы |1.Ең үлкен мұхит – Тынық |
|«Қолдану» | |
|(өзгертілген |2.Адам қоныстанбаған материк – Антарктида |
|жағдайда) | |
| |ІІІ деңгей. |
| |(5 балл+4 балл+3 балл=12 балл) |
|Теориясы | |
|«Жинақтау» | |
|(қорытынды | |
|шығар, анықтама | |
|бер, мазмұнды |Сен қалай ойлайсын? Өйткені, оны түгелдей дерлік мұз |
|жүйеле, кесте, |басып жатыр. Сондықтан оны мұз құрсанған материк деп |
|сызба, ребус) |атайды. |
|Практикасы «Баға|Метериктердің ішінде Антарктидада адам қоныстанбаған. |
|беру» |Сен қалай ойлайсын? Өйткені, оны түгелдей дерлік мұз |
|(сен қалай |басып жатыр. Сондықтан оны мұз құрсанған материк деп |
|ойлайсын? Не |атайды. |
|істер едің?) | |

Оқушы дәптері
| |І кезең. Ұйымдастыру кезеңі (оқушылар үшін) |
|«Көпір» тапсырмасы|1.Жер де әлем денесі. Оның әлемдегі орнын қалай |
|(Жаңа тақырыпқа |өрнектеуге болады? |
|қажет болатын |Жауабы: Жер шары __________ Галактика |
|өткен |_________________ Әлем(ғарыш) |
|материалдардың |2. Жерді қоршаған бүкіл дүние не деп аталады? |
|қайталау |Жауабы: _________ немесе _________ |
|тапсырмаларын |3.Ғарышқа жол қай жылы ашылды? |
|үйден орындап |Жауабы: _______жылы ____ қазанда ашылды |
|келу.) |4.1961 ж 12 сәуірде адам баласы тарихында ғарышқа ұшқан|
| |кім? |
| |Жауабы: __________Алексеевич _________ |
| |5.Күн неше планетадан тұрады? |
| |Жауабы: _____ ірі ______________ тұрады |
| |6.Жерге ең жақын жұлдыз? |
| |Жауабы: Жерге ең жақын жұлдыз-________ |
| |7. Күн мен Жердің орташа қашықтығы қанша? |
| |Жауабы: Күн мен Жердің орташа |
| |қашықтығы-_________________шақырым |
| |8. Күннің беткі қабатының қызуы қанша? |
| |Жауабы: Күннің беткі қабатының қызуы – _________ |
| |9.Күнді неше ғаламшар айнала қозғалады? |
| |Жауабы: Күнді ____ғаламшар айнала қозғалады |
| |10.Жер бетіндегі тіршілікке Күннің әсері қандай? |
| |Жауабы: Күн __________ сәуле мен _________ таратады. |
| |11. Ертедегі адамдар Жердің пішіні қандай деп ойлаған? |
| |Жауабы: Ертедегі адамдар Жерді _________ деп ойлаған |
| | |
| |ІІ кезең. |
| |Жаңа тақырыпты өз бетіңмен меңгеріп көр. |
|Теориясы «Білу» | |
|(Кім? Не? Қашан? |1.Жазық жерде тұрып, қараған адамға Жер беті қалай |
|Қайда? Не істеді?|болып көрінеді? |
|) |Жауабы: Ертедегі адамдар Жер ________ оның үстіне |
| |__________күмбезі төңкеріліп қойылған деп білген. |
| |2. Жер не тәрізді? |
| |Жауабы: Жер _______ тәрізді |
| |3.Жер бетінің ¾ бөлігін не алып жатыр? |
| |Жауабы: _____________ мен _______________ |
| |4.Жер шарындағы мұхиттарды ата. |
| |Жауабы: _________, Тынық, ________, Солтүстік _________|
| |мұхит |
| |5.Құрлықтың мұхиттармен қоршалған ірі бөліктері не деп |
| |аталады? |
| |Жауабы:_______________ |
| |6.Материктерді ата. |
| |Жауабы: Еуразия, _________, Солтүстік Америка, |
| |_______________, Антарктида, ___________ |
| |7.Қазақстан қай материкте орналасқан? |
| |Жауабы: ____________ материгінде |
| |8.Антарктиданы қандай материк деп атайды? |
| |Жауабы: _________ құрсанған ___________ деп атайды |
| |9.Жердің кішірейтіліп жасалған дәл үлгісі не деп |
| |аталады? |
| |Жауабы: __________ деп аталады |
| |10.Глобус қай тілден аударылған, не деген сөз? |
| |Жауабы: __________ тілінен аударылған, ____ деген сөз |
| |11. Жер шарында 2 полюс бар, олар қалай аталады? |
| |Жауабы: _________ полюс, ___________ полюс |
| |12. Глобуста полюстерден бірдей қашықтыққа жатқан |
| |сызық? |
| |Жауабы: ____________ сызығы |
| |13. Экватордың ұзындығы қанша? |
| |Жауабы: ____________ шақырым |
| |14.Параллельдер мен меридиандар глобустың бетін тор |
| |көздерге бөледі, оны не деп атайды? |
| |Жауабы: Глобустың ___________ деп атайды |
|Теориясы «Түсіну» |Ертедегі адамдар Жер тегіс оның үстіне аспан күмбезі |
|(неліктен? Себебі?|төңкеріліп қойылған деп білген. |
|Не үшін? Неге?) |Себебі, Күмбезге ______, Ай және сансыз көп |
| |______________ бекітілген деп түсінген |
|Теориясы «Талдау» |Мұхиттар |Материктер |
|(салыстыр, | | |
|ерекшелігі неде? | | |
|ең бастысын бөліп | | |
|шығар. | | |
| |1.Тынық |1.Еуразия |
| |2._________ |2.___________ |
| |3.Үнді |3.Солт.Америка |
| |4.__________________ |4._____________ |
| | |5.Аустралия |
| | |6._________________ |
|Теориясы |Сұраққа жауап беру арқылы бос торларды толтыр. |
|«Жинақтау» | |
|(Қорытынды шығар, | |
|анықтама бер, |___________- Жердің дәл үлгісі |
|мазмұнды жүйеле, |________- шар тәрізді дене |
|кесте, сызба, |Глобус латын тілінде – _________ деген сөз |
|сөзжұмбақ, ребус |Ең үлкен мұхит-__________ мұхиты |
|құрастыр) |ҚР-______________ материгінде орналасқан |
|Практикасы |Материктердің атын ата. |
|«Қолдану» |1.Еуразия |
|(қарапайым |2.___________ |
|тапсырмалар) |3.Солт.Америка |
| |4.____________ |
| |5.Аустралия |
| |6.______________ |
|Практикасы «Баға |Глобус- Жердің дәл үлгісі. Сен қалай ойлайсын, Жер |
|беру» |тегіс пе, дөңгелек пе? |
|(сен қалай |Менің |
|ойлайсын? Не істер|ойымша.................................................|
|едің? |..................... |
| |.......................................................|
| |.......................................... |
| |.......................................................|
| |.......................................... |
| |ІІІ кезең. |
| |Деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындап, балл |
| |жинаңдар. |
| |1-деңгей (5 балл) |
|Теориясы «Білу» |1.Жер шарында неше мұхит бар? |
|(Кім? Не? Қашан? |А)3 |
|Қайда? Не істеді?|В)4 |
|) |С)5 |
| |2. Жер шарында неше материк бар? |
| |А) 4 |
| |В)5 |
| |С)6 |
| |3.ҚР қай материкте орналасқан? |
| |А)Африка |
| |В)Еуразия |
| |С)Антарктида |
| |4. Ең ірі мұхитты ата. |
| |А) Тынық |
| |В)Атлант |
| |С)Үнді |
|Теориясы «Қолдану»|Мұхиттарды ата. |
|(ІІ кезеңдегі |1.__________ |
|қолдану үлгісі |2.Атлант |
|бойынша) |3.____________ |
| |4.Солт.Мұзды мұхит |
| |ІІ деңгей (5 балл+4 балл=12 балл) |
|Теориясы «Түсіну» |1.Жер бетінің ¾ бөлігін не алып жатыр? |
|(Неліктен? Себебі?|А)су |
|Не үшін? Неге?) |В)құрлық |
| |С)шөл |
| |2. Глобус дегеніміз не? |
| |А)жердің үлкен бөлігі |
| |В)Жердің дәл үлгісі |
| |С)жауап жоқ |
|Теориясы «Талдау» |Мұхит |Ортақ қасиеті |Материк |
|(Салыстыр, | | | |
|ерекшелігі неде? | | | |
| | | | |

|Практикасы |1.Ең үлкен мұхит – _____________ |
|«Қолдану» | |
|(өзгертілген |2.Адам қоныстанбаған материк – _________________ |
|жағдайда) | |
| |ІІІ деңгей. |
| |(5 балл+4 балл+3 балл=12 балл) |
|Теориясы | |
|«Жинақтау» | |
|(қорытынды | |
|шығар, анықтама | |
|бер, мазмұнды |Сен қалай ойлайсын? Өйткені, оны түгелдей дерлік мұз |
|жүйеле, кесте, |басып жатыр. Сондықтан оны мұз құрсанған материк деп |
|сызба, ребус) |атайды. |
|Практикасы «Баға|Метериктердің ішінде Антарктидада адам қоныстанбаған. |
|беру» |Сен қалай ойлайсын? Өйткені, оны түгелдей дерлік мұз |
|(сен қалай |басып жатыр. Сондықтан оны мұз құрсанған материк деп |
|ойлайсын? Не |атайды. |
|істер едің?) | |