Есімше мен көсемше

Сабақтың өту барысы:

І кезеңде а) ұйымдастыру

Б) үй тапсырмасын тексеріп, тақтадағы журналға белгілеу;

В) көпір тапсырмаларын тексеру

ІІ кезеңде

а) оқушылардың топта өз бетімен жұмыс дәптерінде берілген жетелеуші
тапсырмаларға оқулықтан жауап іздеуі. Бағалау арқылы тақтадағы ашық
журналға және оқушының жеке журналына қою

б) мұғалімнің көмегімен калций, калций қосылыстарының ерекшелігіне
байланысты дискусия жүргізуі.

В) тақтамен оқулықпен жеке жұмыс

ІІІ кезеңде дұрыс орындалған деңгейлік тапсырмаларды журналға белгілеп
отыру, жиналған алғашқы ұпайлармен қорыту, жеке журналдарына тіркету қалған
тапсырмаларды үйге аяқтап келуге беру

Сабақтың тақырыбы: Көсемшенің түрленуі

|«Көпір» тапсырмалары |1.Есімше дегеніміз не? |
| |Есімше – сөйлемдегі екі түрлі қызметте |
| |жұмсалатын етістіктің ерекше түрі |
| |2. Есімше сөйлемде қандай қызмет атқарады. |
| |Есімше әрі етістік, әрі есім мәнінде |
| |қолданылатындықтан, ыңғайына қарай сөйлемнің |
| |барлық мүшесінің қызметін атқара алады. |
|«Білу» тапсырмалары |ІІ кезең |
| |Тапсырманы орында |
| |1.Көсемше де, есімше сияқты екі түрлі мәнде |
| |екі түрлі қызметте жұмсалады. |
| |2.Ақылды кісі азбайды |
| |Асыл бұйым тозбайды |
| |3. Оқып сөйлеме |
| |Көңіліңе тоқып сөйле |
| |4. Көсемшенің жасалу жолын жазыңдар |
| |а)-ып, -іп, -п |
| |ә)-а,-е,-й |
| |б)-ғалы,-гелі,-қалы,-келі |
| |5.Көсемшенің жіктелмейтін түрінің астын сыз. |
|«Түсіну» не себепті? |Бос орынға қажет сөзді жаз. |
| |Көсемше не себепті етістіктің ерекше түрі |
| |болып есептеледі? |
| |Себебі көсемше екі түрлі қызмет атқарады |
|Теориясы |Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен |
|«Талдау» |айырмашылығы қандай? |
| |Есімше септеледі тәуелденеді, көсемше |
| |жіктелмейді |
|Теориясы |Сөз жұмбақ |
|«Жинақтау» | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| |Етістіктің ерекше түрі |
| |Етістіктің шағы |
| |Табыс жалғаулы сөзді қажет ететін етістік |
| |Есімшеніңжұрнағы |
| |Етістіктің түрі |
| |Сөз табының бірі |
|Практикалық |Оқулықпен жұмыс 198-жаттығу |
|«Қолдану» | |
|Практикасы |Сен қалай ойлайсың көсемшені тәуелдеуге бола |
|«Баға беру» |ма? |
| |Көсемшені тәуелдеуге болмайды |
| |ІІІ кезең |
| |І деңгей |
| |Деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындап, |
| |балл жинаңдар |
| |І деңгей 5 балл |
|Теориясы «Білу» |Тест |
| |Мына көсемшелердің қайсысы жіктелмейді? |
| |а)барып; ә)келіп; б)барғалы; в) келе; |
| |Қай сөйлемде көсемше бар? |
| |а)нағыз тәтті ұйқының шағы еді; ә)бас жағынан|
| |дарылдай сөйлеген әкесінің даусы оятып |
| |жіберді; б)Сатай көзін қайта жұмды; в) Үйдің|
| |іші әлі қараңғы екен; |
| |Көсемшенің жұрнағы қайсы? |
| |а)лар,-лер,-дар,-дер; ә)ма,-ме,-ба,-бе; |
| |б)қан,-кен,-ған,-ген; в) –а,-е,-й; |
| |Мына сөйлемде көсемше қандай мәнде жұмсалған? |
| |Олар үйге сөйлей кірді |
| |а)зат есім; ә)етістік; б)үстеу; в) сан |
| |есім; |
|Практикасы «Қолдану» |199-жаттығу оқулықпен жұмыс |
| |Көсемшелерді байланысқан сөздерімен бірге |
| |теріп жазып, оларға тұлғалық талдау жасаңдар |
|Түсіну |ІІ деңгей |
| |Мысалдарды сөз құрамына талда |
| |Сауатсыздың сөзіне сүрініп құлайсың |
| |Көре-көре көсем боласың, |
| |Сөйлей-сөйлей шешен боласың |
| |Сыпай киімді киіп тоздырады |
| |Сараң киімді жиып тоздырады |
|Талдау теориясы |Есімше мен көсемше |
| | |
| |Есімше ортақ қасиеті|
| |Көсемше |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
|Практикасы «Қолдану» |200-жаттығу оқулықпен жұмыс |
| |Сөйлемдердегі көсемшелерді тап. |
|Теория |ІІІ деңгей |
|«Жинақтау» | |
| |Етістіктің бір түрі |
| | |
| |Жіктеледі |
| |септелмейді |
| | |
| | |
| |Жұрнағы бар |
| |тәуелденбейді |
| | |
|Практикасы |Көсемше сөйлем мүшесі бола ма? |
|Баға беру |Сен қалай ойлайсың |
| |Жауабы: көсемше сөйлем мүшесі бола алады |
| |Мысалы: Абай да, Жұмабай да қызығып тыңдасты |

Сабақтың тақырыбы: Көсемшенің түрленуі

|«Көпір» тапсырмалары |1.Есімше дегеніміз не? |
| |................– сөйлемдегі екі түрлі |
| |қызметте жұмсалатын етістіктің |
| |..............түрі |
| |2. Есімше сөйлемде қандай қызмет атқарады. |
| |Есімше................, әрі есім мәнінде |
| |қолданылатындықтан, ыңғайына қарай сөйлемнің |
| |.......................... қызметін атқара |
| |алады. |
|«Білу» тапсырмалары |ІІ кезең |
| |Тапсырманы орында |
| |1.Көсемше де, есімше сияқты ......... түрлі |
| |мәнде .......... түрлі қызметте жұмсалады. |
| |2.Ақылды кісі ................... |
| |Асыл бұйым ...................... |
| |3. Оқып сөйлеме |
| |Көңіліңе ............ сөйле |
| |4. Көсемшенің жасалу жолын жазыңдар |
| |а)-ып, -іп, -п |
| |ә)-а,-е,-й |
| |б)-ғалы,-гелі,-қалы,-келі |
| |5.Көсемшенің жіктелмейтін түрінің астын сыз. |
|«Түсіну» не себепті? |Бос орынға қажет сөзді жаз. |
| |Көсемше не себепті етістіктің ерекше түрі |
| |болып есептеледі? |
| |Себебі ....................... түрлі қызмет |
| |атқарады |
|Теориясы |Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен |
|«Талдау» |айырмашылығы қандай? |
| |Есімше септеледі тәуелденеді, көсемше |
| |жіктелмейді |
|Теориясы |Сөз жұмбақ |
|«Жинақтау» | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| |Етістіктің ерекше түрі |
| |Етістіктің шағы |
| |Табыс жалғаулы сөзді қажет ететін етістік |
| |Есімшеніңжұрнағы |
| |Етістіктің түрі |
| |Сөз табының бірі |
|Практикалық |Оқулықпен жұмыс 198-жаттығу көсемшелерін теріп|
|«Қолдану» |жазыңдар |
|Практикасы |Сен қалай ойлайсың көсемшені тәуелдеуге бола |
|«Баға беру» |ма? |
| |...................... |
| |............................... |
| |........................... |
| |ІІІ кезең |
| |І деңгей |
|Теориясы «Білу» |ІІІ кезең |
| |Деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындап, |
| |балл жинаңдар |
| |І деңгей 5 балл |
| |Тест |
| |Мына көсемшелердің қайсысы жіктелмейді? |
| |а)барып; ә)келіп; б)барғалы; в) келе; |
| |Қай сөйлемде көсемше бар? |
| |а)нағыз тәтті ұйқының шағы еді; ә)бас жағынан|
| |дарылдай сөйлеген әкесінің даусы оятып |
| |жіберді; б)Сатай көзін қайта жұмды; в) Үйдің|
| |іші әлі қараңғы екен; |
| |Көсемшенің жұрнағы қайсы? |
| |а)лар,-лер,-дар,-дер; ә)ма,-ме,-ба,-бе; |
| |б)қан,-кен,-ған,-ген; в) –а,-е,-й; |
| |Мына сөйлемде көсемше қандай мәнде жұмсалған? |
| |Олар үйге сөйлей кірді |
| |а)зат есім; ә)етістік; б)үстеу; в) сан |
| |есім; |
|Практикасы «Қолдану» |199-жаттығу оқулықпен жұмыс |
| |Көсемшелерді байланысқан сөздерімен бірге |
| |теріп жазып, оларға тұлғалық талдау жасаңдар |
|Түсіну |ІІ деңгей |
| |Мысалдарды сөз құрамына талда |
| |Сауатсыздың сөзіне ...............құлайсың |
| |Көре-......... көсем боласың, |
| |Сөйлей-............ шешен боласың |
| |Сыпай киімді .............. тоздырады |
| |Сараң киімді ............... тоздырады |
|Талдау теориясы |Есімше мен көсемше |
| | |
| |Есімше ортақ қасиеті|
| |Көсемше |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
|Практикасы «Қолдану» |200-жаттығу оқулықпен жұмыс |
| |Сөйлемдердегі көсемшелерді тап. |
|Теория |ІІІ деңгей |
|«Жинақтау» | |
| |Етістіктің бір түрі |
| | |
| |Жіктеледі |
| |септелмейді |
| | |
| | |
| |Жұрнағы бар |
| |тәуелденбейді |
| | |
|Практикасы |Көсемше сөйлем мүшесі бола ма? |
|Баға беру |Сен қалай ойлайсың |
| |Жауабы: көсемше сөйлем мүшесі бола алады |
| |Мысалы: Абай да, Жұмабай да қызығып тыңдасты |

-----------------------
к

ө

с

е

м

ш

е

ө

т

к

е

н

ш

а

қ

с

а

б

а

қ

т

ы

е

с

і

м

ш

е

м

а

қ

ш

а

қ

е

т

і

с

т

і

к

Есім сөздер секілді өзгереді көптеледі септеледі тәуелденеді

Етістік баяндауыш қызметін атқарады

Өзіне тән жұрнағы бар. Жіктеледі септелмейді тәуелденбейді

Көсемше

к

ө

с

е

м

ш

е

Өзіне тән жұрнағы бар. Жіктеледі септелмейді тәуелденбейді

Етістік баяндауыш қызметін атқарады

Есім сөздер секілді өзгереді көптеледі септеледі тәуелденеді

Көсемше