Шешендік өнер бағдарламасы

«Шешендік өнер» бағдарламасы

Түсінік хат

Оқушыларды «Шешендік өнерге» баулудың маңызы зор.Қазақ халқы

шешендік өнерді аса құрметпен бағалағандықтан,бастауыш сынып

оқушыларын ата-баба ізімен шебер сөйлеу,тілдерін дамыта түсу ,олардың үлгі-

өнегесін бойларына дарыту – басты мақсат.

Бұл бағдарлама бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктеріне сай

құрылған.

1-4 сынып оқушылары ана тілі пәніне негіздей отырып,көрген – білгенді

көкейге тоқып, көп үйреніп ізденудің арқасында шебер сөйлеуге жаттығады.

Би – шешендердің сөздерін жаттап өсіп,жаңа ұғымдармен танысады.Мақалдың

немесе өлең ұйқастарын таба отырып,берілген қысқаша мәтінді өз ойымен

жалғастара білуді үйренеді.

Бұл жинақ ана – тілі пәніне де көмекші құрал ретінде пайдаланылады.

Бағдарламаның көздеген мақсатының бірі – тілдің рухы.Тілдің рухы деген өте

бір құдіретті ұғым.Ол біздің салт-санамыз,дәстүріміз,ұлттық

психологиямыз,дүниетанымымыз.

1-4 қазақ сыныптарына арналған,барлығы 34 сағаттан,аптасына 1 сағат.

Бағдарламаның мақсаты:

Бастауыш сыныптардағы шешендік өнер сабақтарының түбегейлі мақсаты,
оқушылардың жеке басын қалыптастыра отырып,әдеби мұраларға деген
талғамын тәрбиелеу,рухани дүниесін кеңейту,ақыл-ойыы мен ұлттық сана-
сезімін дамытуға ықпал ету,кітап оқуға деген қызығушылықтарын қалыптастыру.

Осы мақсатты орындауға келгенде оқу бағдарламасының алдына мынандай
міндеттер жүктеледі.

Міндеттері:
- оқушылардың оқу дағдысын қалыптастыру және жетілдіру;

- көркем шығармаларды оқуға деген қызығушылығын дамыту;

- шығарманың түпкі мазмұн – мәнін түсінуін ,эмоциялық қабылдауын (кейіп-

керлердің көңіл күйіне ортақтасу,күйіну,сүйсіну т.б.)қамтамасыз ету;

- шығармадағы көркем бейнелердің ерекшеліктерін аша білуге бағыттау.

- ауызекі және жазба тілде байланыстырып сөйлеуін (ойын еркін
жеткізу,сауатты да мәнді жаза білу) дамыту;

- өзіндік ой-пікірін айта білуге баулу;

- оқушылардың бойына ізгілік пен имандылық,адалдық пен мейірімділік
сияқты адамгершілік қасиеттерді дарыту;

-көркем мәтіндерді мәнерлеп,сазына келтіріп оқуға баулу;

- жақсы қасиеттерді бойларына сіңіруге тәрбиелеу;

Бағдаламанының мақсаты осы міндеттерді орындауға бағытталады.

Күтілетін нәтиже

- сөздік қорын толықтырады

- оқу материалдары бойынша курста ( диалог,рөльмен инсцинировка
жасау,әңгіме,пікіралмасу т.б.) дағдыларын меңгереді.

- сөздерді мақсатқа негізгі ойға,мазмұнға сәйкес өз бетінше талдап қолдана
алады.

-шығармашылығын шыңдайды,танымдық қабілеттері дамиды,өзіндік ой қорытуға
,ойын әдеби тілмен өрнектей білуге дағдыланады.

-халықтың қанатты сөздерінің мәнін ,мағынасын түсініп,одан тәрбие алады.

«Шешендік өнер» бағдарламасы 1- сынып 34 сағат.

| | | |
|№ |Тақырыбы |сағат саны |
|1 |Түсінік хат.Сөйлеуді дамыту. | 1 |
| | |(1) |
|2 |Суретті әліппе: «Суреттер сыр шертеді» | 2 |
| | |(2-3) |
|3 |Қима суреттер құрастыру. | 2 |
| | |(4-5) |
|4 |Әріптерден буындар құрау | 1 |
| | |(6) |
|5 |Сөз тіркестері арқылы сөздер құрастыру | 1 |
| | |(7) |
|6 |«Кітап-білім бұлағы», «Кел,балалар ,оқылық!» | 2 |
| |Ы.Алтынсарин шығармалары. |(8-9) |
|7 |«Ертегі – тәрбие құралы» | 1 |
| | |(10) |
|8 |«Адам болам десеңіз» А.Құнанбаев | 1 |
| | |(11) |
|9 |Би,шешендер туралы ұғым | 1 |
| | |(12) |
|10 |Төле би. | 1 |
| | |(13) |
|11 |Қызыбек би | 1 |
| | |(14) |
|12 |Әйтеке би | 1 |
| | |(15) |
|13 |Шешендік сөздер | 1 |
| | |(16) |
|14 |Мақал - сөздің мәйегі | 2 |
| | |(17-18) |
|15 |Жұмбақтар | 2 |
| | |(19-20) |
|16 |Санамақтар | 2 |
| | |(21-22) |
|17 |Жаңылтпаштар | 2 |
| | |(23-24) |
|18 |Өтірік өлеңдер | 1 |
| | |(25) |
|19 |Өзара әдепті болу.Сөз тыңдау және сөзде тұру. | 1 |
| | |(26) |
|20 |Төрт түлік төлдерінің атаулары | 1 |
| | |(27) |
|21 | Төрт түліктің пайдасы | 1 |
| | |(28) |
|22 |Жан-жануарлар,аң-құстар қалай дыбыстайды? | 2 |
| | |(29-30) |
|23 |Шығармашылық жұмыс .Сурет бойынша мәтін құрау. | 1 |
| | |(31) |
|24 |Қазақша ай аттары | 1 |
| | |(32) |
|25 |Аталы сөз – бата,өсиет,өнеге | 1 |
| | |(33) |
|26 | Тест жұмыстары. | 1 |
| | |(34) |

«Шешендік өнер» бағдарламасы 2 – сынып 34 - сағат.

| | | |
|№ |Тақырыбы |Сағат саны |
|1 |Жалпы түсінік | 1|
|2 |Жеті ата туралы түсінік. | 1|
|3 |Имандылық,мейірімділік,қайырымдылық дәстүрлері. | 2|
|4 | Туыстық атаулары. | 2|
|5 |Апта аттары | 1|
|6 |Сөзжұмбақтар | 1|
|7 |Ребустар | 1|
|8 |Мақал-сөздің мәйегі. | 2|
|9 |Шешендікті қастерлеу дәстүрі. | 1|
|10 |Ертегіні аяқта ... | 2|
|11 |Ы.Алтынсарин шығармалары. | 2|
|12 |А.Құнанбаев «Жақсыдан үйрен-жаманнан жирен» | 2|
|13 |Нақыл сөздер | 1|
|14 |Сурет бойынша әңгіме құрастыру. | 1|
|15 |Жұмбақтар . | 1|
|16 |Жаңылтпаштар. | 1|
|17 |Қазақша өлшем атаулары. | 1|
|18 |Аңыз әңгімелер. | 1|
|19 |Өлең-жырлар. | 1|
|20 |Қазақ халқының айтыс өнері және әдеп. | 2|
|21 |Халқын сүйген салтын сүйеді. | 2|
|22 |Кітап – білім бұлағы. | 1|
|23 |Қазақ батырлары. | 2|
|24 |Тест жұмыстары | 1|
|25 |Қорытындылау. | 1|

«Шешендік өнер» бағдарламасы 3 - сынып 34- сынып.

| | |Сағат |
|№ |Тақырыбы |саны |
|1 | Кіріспе | 1 |
|2 | Қазақ тілі-мемлекеттік тіл | 1 |
|3 | Үш жүз туралы түсінік | 1 |
|4 |Бірлік- елдің салты. | 1 |
|5 |Сиқырлы сөздер сыры. | 1 |
|6 |Жирен жаман әдеттен,үйрен жақсы әдеттен. | 2 |
|7 | Қазақтың ырым- тыйым сөздері. | 1 |
|8 | Шешендік сөздер. | 2 |
|9 |Туған жер- алтын бесік (өлең,әңгіме құрастыру) | 2 |
|10 |Мақалдардың ерекшелілігі. | 1 |
|11 |Тіл-туралы мақал – мәтелдер. | 1 |
|12 |Туған жер,Отан туралы мақал – мәтелдер. | 1 |
|13 |Жұмбақтар құрастыру. | 1 |
|14 |Өтірік өлеңдер. | 1 |
|15 |Атақты шешендер. | 2 |
|16 |Қазақтың үш бәйтерегі. | 1 |
|17 |Қазақтың бес арысы. | 1 |
|18 |Әңгімені аяқта ... | 1 |
|19 |Ертегілер | 1 |
|20 |Қиял-ғажайып ертегілер | 2 |
|21 |Ұлттық саз аспаптары. | 2 |
|22 |Обал,сауап,ысырап,үнем туралы түсінік. | 2 |
|23 |Ел белгілері,ел ұраны, көк байрақ – Туымыз. | 2 |
|24 |Тірек сөздер арқылы өлең құрастыру. | 1 |
|25 |Тест жұмыстары | 1 |
|26 |Қорытынды | 1 |

«Шешендік өнер» бағдарламасы 4- сынып 34- сағат.

| | |Сағат |
|№ |Тақырыбы |саны |
|1 |Қазақ мемлекеті (хандығы) | 1 |
|2 |Егеменді қазақ елі. | 1 |
|3 |Қазақ халқының ақын-жыраулары мен күйшілері | 2 |
|4 |Шешендік арнау. | 1 |
|5 |Шешендік толғау. | 1 |
|6 |Шешендік дау. | 1 |
|7 |Шешендік сөздер | 2 |
|8 |Жиренше шешен,Асан қайғы (ХІҮ-ХҮ ғғ.) | 2 |
|9 |Сырым Датұлы. | 1 |
|10 |Махамбет,Исатай шешендіктері. | 1 |
|11 |Шалкиіз,Бұқар (ХҮ-ХҮІІІғғ.) | 1 |
|12 |Майқы би,Аяз би. | 1 |
|13 |Шортанбай,Дулат шешендер | 1 |
|14 |Мақалдар ұйқасы. | 1 |
|15 |Тірек сөздер арқылы өлең құрастыру. | 2 |
|16 |Жұмбақ,жаңылтпаштар айтайық. | 1 |
|17 |Қазақша той - думандар | 2 |
|18 | Ертегілер елінде | 2 |
|19 |Абайдың қара сөздері. | 2 |
|20 |Наурыз тойы. | 1 |
|21 |Инабаттылық дәстүрлері. | 1 |
|22 |Аңшылық туралы әңгіме | 1 |
|23 |Әңгімелер өз мүмкіндігіңше жалғастыр | 1 |
|24 |Ұлттық ойындар. | 2 |
|25 | Тест жұмыстар | 1 |
|26 |Қорытынды. | 1 |

Пайдаланған әдебиеттер:

1. «Алаштың ардағы»Е.Тілешов.Г.Әріпбекова. «Зерде»2008ж.Астана.

2. «Жыл он екі» журналы №4 2010ж,№1 2009ж.

3. «777 жұмбақ»Әли Ысқабай. «Ана тілі»2004ж. Алматы.

4. «Ұлттық дүниетаным» Аюбай Құралұлы «Өнер»2002ж. Алматы.

5. «Қазақтың мақал-мәтелдері» Аян Нысаналин. «Қазақпарат»2004ж.Алматы.

6. «Жаттамақ» Ермек Өтетілеуов. «Балауса»1994ж. Алматы.

7. «Балдырған» журналы №7 2008,№82008,№12 2008ж.