Командаға сұрақ

«Жер мен Күн – біздің ортақ қазынамыз.» атты Атажұрт
интеллектуалды ойыны.
Өткізілетін уақыты: 15 05 07 жыл.
Өткізілетін орны: География кабинеті.
Уақыты: 945-1045
Қатысатын сыныптар: 8а б, 9а б,
Командалар: «А» тобы-Атамекен
« Б» тобы –Қазына
Мақсаты:Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту, табиғатты қоршаған
ортаны қорғауға аялай білуге өз бетімен ойлану, ізденуге баулу.
Көрнекілігі:Бейне таспа, « Атажұрт» Плакаты Асу турына арналған кесте
Есептеуші: Ізімова Гүлназ.
Музыкамен көркемдеуші:Алиев Ермек 11Бкласс оқушысы.
Ойынның барысы.
Ұйымдастыру: 2 – айналымның 4-ші ойыны.
Ойыншылармен таныстыру.

«А» Атамекен «Б» тобы- «Қазына»
Ерғалиева Айдана 9Акласс Жанайдарова Айдана 9Бкласс.
Қыдыралина Нұрзина 8Акласс Төлеубаева Моншақ 8Бкласс
Зейнешқызы Шынар 9Акласс Жұмабаева Эльмира 8Бкласс
Думан 8Акласс Әбуов Рауан
9Бкласс
Ι Бөлім Командалар өздерін таныстыруы.
ΙΙ Бөлім 1-Тур «ӨТКЕЛ» Капитан командалары ойланбай 5сұраққа жауап береді.
Әр сұрақтың дұрыс жауабына -4000 ұпай.
1-командаға сұрақ 2-командаға сұрақ.

1. Жер шарының көлемі қанша(510млн.км) 1. Құрлықтың көлемі қанша?(149млн
км)
2. Жердің Күннен қашықтығы (150млн.км) 2. Жердің Күнді айналу ұзақтығы365-
366(күн)
3. Жер тобындағы планеталарды ата 3. Алып ғаламшарға жататын пла-
(Меркурий, Шолпан, Жер, Марс ) неталар(Юпитер ,Сатурн, Уран
4. Жердің табиғи серігі(Ай) Нептун).
5Жердің Күннен қашық нүқтесі қанша км. 4. Ай мен жердің ара
қашықтығы:(384мың км)
5. Ең жақын перигелшйден ең жақын
нүктеден қанша км қашан өтеді: 147 млн
км 3.01.

Ұпайларын есептеп шығарып.Есепші. Екі команданың ұпай санын ''Алтын қорға''
салу.
ΙΙ-Тур.''Белес'' Жүргізіп шықтым белеске Белес жақын емес пе?
Бұл турда әр командаға екі сұрақтан қойылады. Ойлануға 1минут.дұрыс жауап
5000ұпай. Қосымша Көмек сұрауға болады. Егер қосымша көмек алсаңыз 1000
ұпай сізден шегеріліп қалады. Немесе қарсы командаға егер ол сұраса жауап
беруге рұқаст еткен жағдайда ғана жауап бере алады. Ал егер ол команда
дұрыс жауап бере алмайқалса барлық ұпай сіздің командаға түседі. Нар
тәуекел етуге де болады.
Ι. Командаға сұрақ.
1. Сатурн планетасының сақинасын алғаш рет 1610ж байқаған және ең алғашқы
телескопты жасап оның көмегі мен “Юпитер планетасының төрт серігін ашып,
астрономияны дамытуға үлкен үлес қосқан”.
Сұрақ: Бұл қай елдің оқымыстысы және кім? Аты, жөні.
Көмек: Ол денелер қозғалысының себебі туралы Аристотельдің пікірін
жоққа шығарған ғалымның бірі.
Жауап: Италияның ұлы оқымыстысы. Г. Галилей.

2. Қазақтар оны “есекқырған”деп атайды жерден өте алыс орналасқан Күн
жүйесіндегі ең құпия планеталардың бірі.
Сұрақ: Күн жүйесіндегі осы құпия планетаны атаңыз.
Көмек: Ең үлкен планета, Жерден 13есе үлкен.
Жауап: Юпитер.

ΙΙ-командаға:
1. 2006жылы Наурыз айында мына отырған бәріміз жаратылыстың таңғажайып
оқиғасының куәсі болдық. Күннің көзін ай толық жапты. Яғни Күн тұтылды.
Бірақ барлық жерде бірдей емес:
Сұрақ: Мұндай құбылыс неше жылда қайталанып отырады,және100% ай күннің
бетін жапқан елді мекенді атаңыз.
Қосымша. Ақтөбе облысының территориясында.
Жауабы: 200 тіпті 300 жылда 1 рет қайталанады. 100℅ жапқан жер
Мұғалжар ауданы, Жем елді мекені.
2. Сұрақ: Астероидтан кіші аспан денесі. Олар өте созылмалы,сопақша
орбита бойымен бірде күнге жақын келсе, бірде өте қашықтап кетеді.
Сұрақ: Оны ғарыш тілінде қалай атайды.
Көмек: Ол өте сирек көрінетін жұлдыз ежелде егер ол көрінген жағдайда
қазақтар жаман ырымға жорыған.(елде соғыс болады, аштық, ашаршылық т.б).
Жауап: Комета, Құйрықты жұлдыз.
ΙΙΙ-тур: Бекет
Құрметті ойыншылар сіздер сәл демалсыздар. Бекет-жанашырларға ойынның
шарты: Ойланып 1 сұраққа 2 рет жауап беруге болады. Дұрыс жауап 7 мың ұпай.
Сіз 7 мың теңге ұтып аласыз.
1. Оның жасы 5 млд жыл. Өзі жұлдыз, балқып тұрған керемет үлкен газды шар.
Бұл Аспан жұлдыздарының ішіндегі ең үлкені. Оның тарту күші зор
болғандықтан барлық планеталарды ұстап тұрады.
Сұрақ: Бұл әңгіме қай жұлдыз туралы.
Жауап: Күн.
2. “Құс жолы” орасан зор жұлдыздар жүйесі оның құрамына жер аспанында
байқалатын басқа да жұлдыздар мен өз жұлдызымыз күн де жатады. Ондағы
жұлдыздардың саны орасан көп. Шамамен 100 млд-тай. Күн оның қарапайым
жұлдыздарының бірі.
Сұрақ: Бұл әңгіме не туралы айтылған.
Жауап: Галлактика.

ΙV. Тур-Асу. Ақтық шешуші кезең. Осы кезеңде көп ұпай жинаған команда
ұтады.
12 терезе. 12 Сұрақ.

1. Төртінші планета. Қазақстан оны қызыл жұлдыз деп атайды. Жерден екі
еседей кіші Көлемі мен массасы онша үлкен емес орташа тығыздығы судың
тығыздынан бірнеше есе асып түседі. Ол өз өсінен баяу айналады. Екі
кішкентаай серігі бар.
Сұрақ: Бұл қандай планета:“Қызыл жұлдыз”аталуының себебі неде.
Жауап: (Бұл Марс, топырағының түсі қызыл күрең болғандықтан оның
бетінен көтерілген шаң тозаң қызыл түсті)
2. Бұл қорық Қазақстанның орталық бөлігіне таяу орналасқан. Толығымен
Ақмола облысының территориясына кіреді. Қорық. ЮНЕСКО-дан өте маңызды деген
атақ алды.
Сұрақ: Бұл қандай қорық (қорғалжын)
3. Материктік жер қыртысының қалыптаса бастауы және магмалық процестердің
атқылаулары. Тіршіліктің алғаш пайда болуы-бактериялар кезеңі.
Сұрақ: Бұл қай эраның кезеңі?
Жауап: (Архей)
4. Музыкалық сұрақ: Басыңнан қар кетпес
Көркіңе сөз жетпес,
Шыңыңа көз жетпес
Өзіңе тау жетпес.
Бұл әннің аты қандай тау туралы, Қазақстанның қай бөлігінде орналасқан қай
таудың жотасы?
Жауап: Алатау. Оңтүстікте. Тян-Шаньнның жотасы.
5. Жер қабықтарының бірі су. Су жер шарында ең көп тараған айрықша зат,
химиялық құрамы жөнінен сутек оксиді (Н2О) болып табылды. Оның өзіне тән
қасиеттері бар. Бұл қасиеттерінің географиялық қабықта жүретін процестер
үшін маңызы зор.
Жауап: 1) 3күйі. 2)қатқан кезде көлемін ұлғайтады.3) Су еріткіш.
4) баяу жылынып, баяу суынады.

6. Жер (ғаламшары) қыртысы құрылымының алуан түрлілігі оның ұзақ
геологиялық даму кезеңдерінен өтумен түсіндіріледі. Жер ғаламшары қазіргі
кездегі ғылыми деректер бойынша, бұдан бірнеше млрд жыл бұрын пайда болған.
Сұарқ: Жер ғаламшарының жасы нешеде?
Жауап: 5 млрд.
7. Бұл Қазақстанның орталығында орналасқан аласа тау. Палеозой
эрасының герцин, каледон тау жасалу үрдісі кезінде пайда болған. Ең биік
жерінің биік нүктесі 1506м.
Сұрақ: Бұл қай тау? Биік жері қалай аталады.
Жауап: Сарыарқа. Ақсоран.
8..Поляр күні және поляр түні басталатын жер бетіндегі солтүстік поляр
шеңбері сызығы қандай ендіктің үстімен өтеді?
Жауап: 66,5Ос,е.
9. Мыңжапырақтың қай органынан дәрі алынады және оны қандай ауруға қарсы
қолданады?
Жауап: Жапырағы мен гүлдерінен дәрі алады ашытқыш заттар эфир майы
“С”витамині бар. Дизентерия, тамақ ауруына, қан тоқтатуға қолданады.
10. Ақтөбе өңірі тек қана қазақ халқы мал шаруашылығымен айналысып, көшпелі
өмір сүрген. Ақтөбе алғашында әскери бекініс ретінде бой көтерді. Бекініс
жергілікті халықты ұдайы бақылап отыруға, олардың қарсылығын басып-жаншуға
пайдаланылды.
Сұарқ: Ақтөбе қай жылы қай айда құрылды?
Жауап: 1869ж 14 мамырда(138жыл)
11. 12 зодиак шоқ жұлдыздары: Егіздер, Мизам, су құйғыш, Бикеш,Ешкімүйіз,
Арыстан, Тоқты, Шаян, Балықтар, Сарышаян, Мерген, Торпақ.
Сұрақ: Осы шоқ жұлдыздар герекше қандай ұғымды білдіреді?
Жауап: Грекше: аң белдеуі.
12. Дүние жүзінде оны қадірлемейтін бірд –бір адам жоқ. Аты тас дәуірінен
бері әлемге әйгілі 100г ұнда 70г углевод. 9г белок, 1г май бар.Ол адамға
335калория күш-қуат береді. Мұның пайдасы айта берсе таусылмайды. Тамыры
жер тыңдайды. Сабағынан үйлердің төбесін жабады, қағаз дайындайды ыдыс
тоқиды, қауызын мал жейді өспейтін жері жоқ. Дәні қатты еш уақытта суыққа
үсімейді.
Сұрақ: Бұл қандай өсімдік. Жауап: Бидай.
Ұпай саны есептеліп Жеңімпаз команда айқындалады.

V- ТУР ЖЕРҰЙЫҚ

Сұрақ:Топырақ-өте күрделі табиғи түзіліс. «Топырақ дегеніміз жансыз тау
жынысы емес, тіршілікке толы, мүлде ерекше табиғи түзіліс, тау жыныстарының
өте күшті өзгерген үстіңгі қабаты.

Сұрақ:Мұны дйтқан ғалым кім?
Жауап: В.ВДокучаев.
Жеңімпаздарды марапаттау. Ән: Саржайлау орындайтын Ақшолақ Ә.

№41 жалпы білім беретін мектеп

«Жер мен Күн –біздің ортақ қазынамыз»

А ТА Ж Ұ Р Т интеллектуалды ойыны.

өткізген: Шаметова. А.Т.

Ақтөбе 2009ж
№41 жалпы білім беретін мектеп

Пайдаланылған әдебиеттер.

1Қазақстанның физикалық географиясы. 8-класс.

2.Ақтөбе облысының географиясы. Серғалиева. Р.

3.Ақтөбе облысының энциклопедиясы. Ақтөбе 2001ж.

4. Ақтөбе облысының географиясы Ізбасарова.

5. Егеменді Қазақстан газеті 2007 Наурыз.

6.Физика авт.Конграт 1996ж.

7. Физикалық География 5кл.Атамұра 2001ж.