Сабақ жоспары :: Әртүрлі
Файл қосу
Өлең құрлысына талдау
9«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 22.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Ежелгі дәуір әдебиеті
Сабақтың мақсаты.
1. Білімділік: Қазақ ұлтының әдеби мұрасы Орхон-Енесей жырларының
тақырыбы мен идеясын түсіндіру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,елін сүюге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
-Балалар бүгін қыркүйектің нешесі?
-7 саны жайлы не білесіңдер?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Енисей өзені аңғарынан құпия жазуы бар құлпытастар (ескерткіштер) табылғаны
туралы алғашқы хабарды Н. К.Видзен, С. У. Ремезов, сондай-ақ Сібірде
айдауда жүрген швед офицері И. Т. Страленберг пен немістің белгілі ғалымы
Ц. Г. Мессершмидт, т. б. бергенін XVIII ғасырдың бас кезінде жазған
мақалалары мен хаттарынан білеміз.
Скандинавия халықтарының тілінде «рунь», яғни «руна» деген сөз казақша
аударғанда «сыры ашылмаған», «құпия» деген мағына береді. И. Т. Страленберг
өзі тапқан құлпытастардағы бұрын-сонды тарихта белгісіз болып келген, ешкім
түсінбейтін жат жазуды өз елінің тілінде руна жазуы деп атаған еді.
Құлпытастардағы белгісіз жазулардың сырын ашу үшін В. В. Радлов 1891 жылы
сонда барып, бірқатар ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді.Бұл кезде
Финляндия археологиялық қоғамыда Енисей өзені бойына, Минусинск қаласына
екі мәрте ғылыми экспедиция жасап қайтқан еді.Сөйтіп, 1892 жылы Петербург
пен Гельсингфорста орыс және фин ғалымдары жасаған экспедицияларының жұмыс
қорытындысы туралы есептері баспасөз де жарияланады. Ғалымдар ескерткіштегі
жазуларды суретке түсіріп, атлас жасаған еді.Алайда бұл руна жазуының
құпиясы кепке дейін ашылмай-ақ қойды. Ескерткіштердегі жазуды ешкім оқи
алмады. Ол туралы әр түрлі болжам айтыла бастады. Бұл жазудың түп тамыры
ежелгі грек мәдениетіне қатысты деушілерде, оны ежелгі монғол жазуы, фин
жазуы, скиф-славян жазуы деп жорамалдаушылар да жазудың сырын ғылыми
негізде ашып бере алмады.Ақыры 1893 жылғы қарашаның 25-і күні Дания
корольдік Ғылым академиясының мәжілісінде Вильгельм Томсен ғылыми әлемді
дүр сілкіндірген мәлімдеме жасады. Ғалым Орхон мен Енисей өзендері бойынан
табылған ескерткіштердегі құпия жазуды оқудың кілтін ашқандығын хабарлады.
Сондай-ақ ол бұл ескерткіштер түркі халықтарының тілінде жазылғанын
мәлімдеді. Ғалымның ең алдымен оқыған сөздері «тәңірі» және «түрік» деген
сөздер екен.Дәл осы кезде академик В. В. Радлов та өз бетінше ізденіп, руна
жазуының он беске жуық әрпін анықтап алған еді. Арада көп уақыт өтпей-ақ,
В. В. Радлов Орхон өзені бойынан табылған үлкен тастардағы мәтінді толық
оқып, сонан соң оны аударып шықты.
ІV. Cабақты меңгерту
Алып Ер Тұңға жырын оқу
V. Сабақты қорытындылау. VІ. Үйге тапсырма беру.
Үзінді жаттау
VІІ. Бағалау.
8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 11.09.2010
Сабақтың тақырыбы: Орхон – Енесей жазулары
Сабақтың мақсаты.
2. Білімділік: Қазақ ұлтының әдеби мұрасы Орхон-Енесей жырларының
тақырыбы мен идеясын түсіндіру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,елін сүюге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Енисей өзені аңғарынан құпия жазуы бар құлпытастар (ескерткіштер) табылғаны
туралы алғашқы хабарды Н. К.Видзен, С. У. Ремезов, сондай-ақ Сібірде
айдауда жүрген швед офицері И. Т. Страленберг пен немістің белгілі ғалымы
Ц. Г. Мессершмидт, т. б. бергенін XVIII ғасырдың бас кезінде жазған
мақалалары мен хаттарынан білеміз.
Скандинавия халықтарының тілінде «рунь», яғни «руна» деген сөз казақша
аударғанда «сыры ашылмаған», «құпия» деген мағына береді. И. Т. Страленберг
өзі тапқан құлпытастардағы бұрын-сонды тарихта белгісіз болып келген, ешкім
түсінбейтін жат жазуды өз елінің тілінде руна жазуы деп атаған еді.
Құлпытастардағы белгісіз жазулардың сырын ашу үшін В. В. Радлов 1891 жылы
сонда барып, бірқатар ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді.Бұл кезде
Финляндия археологиялық қоғамыда Енисей өзені бойына, Минусинск қаласына
екі мәрте ғылыми экспедиция жасап қайтқан еді.Сөйтіп, 1892 жылы Петербург
пен Гельсингфорста орыс және фин ғалымдары жасаған экспедицияларының жұмыс
қорытындысы туралы есептері баспасөз де жарияланады. Ғалымдар ескерткіштегі
жазуларды суретке түсіріп, атлас жасаған еді.Алайда бұл руна жазуының
құпиясы кепке дейін ашылмай-ақ қойды. Ескерткіштердегі жазуды ешкім оқи
алмады. Ол туралы әр түрлі болжам айтыла бастады..
ІV. Cабақты меңгерту
Күлтегін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау. VІ. Үйге тапсырма беру.
Үзінді жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 13.09.2011 9«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Қорқыт ата кітабы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға Қорқыттың өмірі мен творчествосын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,елін сүюге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.Қобыз атасы, композитор, жыршы, ақын, музыкант,
бақсылардың қамқоршысы. "Қорқыт ата кітабы" әдеби ескерткіштерінен ІХ-Х
ғасырларда билік құрған оғыз тайпасынан шыққандығын білуге болады. Оны
Ш.Ш.Уәлиханов қазақтың алғашқы шаманы, алғашқы ақыны деп атайды. Қорқыт
жайындағы аңыз әңгімелер Ә.Науаи арқылы белгілі болып, түркі халықтары,
әсіресе қазақтар арасында кең тарады.Аңыздарда Қорқыт Қырмаш пен "жарық
жүзді сұлудан" туылған делінеді. Оның есімінің өзінде магиялық мән бар.
Уәлихановтық-потаниндік түсіндірме "қорқыт" сөзі — адамзат тұрмысының
жағдайын көрсететін "қорқыту" сөзінен шыққан деп түсіндіреді. Өлімнен қорқу
мен одан қашу — шаман халық аңыздарының жемісі.Аңыздарда Қорқыт қобыз
жасаған. Ол қобыздың музыкалық дыбысталуынан үшкіру, ауа, сиқыр
өткізген.Қорқыттың пайымдауынша, адамдар адамилық қасиеттерін сақтап қалу
керек. Адам үшін ең қауіптісі — адамилықты жоғалту. "Қонақ келмес үйдің
қирағаны жақсы, жылқы жемес шөртің шықпағаны жақсы, адам ішпес ащы судың
ағысты жылғаларды кумағаны жақсы, атаның атын былғайтын ақылсыз ұлдың
тумағаны жақсы". "Адам қанша қажетсінгенмен, ол өз үлесінен артық жей
алмайды". Сол аңыздарда Қорқыт жер-жаһанды кезіп, "басқа елден әркімге өз
елінде жақсы" деген ой түйіндегенін байқауға болады. Оның айнымас досы
сиқырлы Желмаясы болды."Қорқыт ата кітабы" — кейіннен түркі халқының
құрамына қосылған оғыз тайпасының эпикалық жазба ескерткіші, Кітап
оғыздардың өмірі жайында баяндайды. Оғыз — қыпшақ тайпаларына ортақ тілде
жазылған. Кітаптың араб әрпімен жазылған екі нұсқасы саққалған (Дрезден,
Ватикан). Әр жырдың өзіндік сюжеті бар. Олардың әрбіріңде көріпкел, тайпа
көсемі, ақылгөй Қорқыт ата бейнесі берілген. Әрбір жырдың соңы Қорқыт атаны
мақтаумен аяқталады. Кітап ақыл-өсиет,мақал-мәтел, нақыл, шешеңцік сөздерге
толы.Ондағы оқиғалар Сыр бойында, Орта Азия, Кавказ жерлеріңде өтеді. Одан
кең даланы мекендеген рулардың кұралу, ыдырау тарихы аңғарылады. Бамсы-
Байрақ жыры Алпамыспен ұқсас болса, Үсүн қожа — қазақтың үйсін тайпасының
атасы. Қорқыт ата жайындағы аңыздар қазақ, қырғыз және т.б. түркі
халықтарының арасында сақталған.
ІV. Cабақты меңгерту
Сатылай комплексті талдау
Туған жылы
Туған жері
Күйлері
Жырлары
Қайтыс болған уақыты
V. Сабақты қорытындылау.
Ой толғау «Қорқыт ата өлімнен қашып құтыла алды ма?
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұнын айту
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 18.09.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Оғыз қаған жыры
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды Қорқыттың Оғыз қаған жырымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Қорқыт ата кітабы мазмұнын айту
Сұрақтарға жауап беру
-Қорқыт кім?
- Оны неліктен күйші дейміз?
- Қорқыт ата кітабы қай жерде сақтаулы?
- Қорқыт ата кітабында нелер жазылған?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Оғыз қаған жырының мазмұнын баяндау.
ІV. Cабақты меңгерту
Үзінді оқыту
V. Сабақты қорытындылау.
Оғыз қаған жырының батырлар жырынан айырмашылығы мен ұқсастығын табыңдар
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұнын айту
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 21 ;22.09.2010 8«Г» «Д»
Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Оғыз қаған жыры
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды Қорқыттың Оғыз қаған жырымен
ерекшеліктерін,идеясын түсіндіру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Оғыз қаған жыры мазмұнын сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Оғыз қаған жырының тілдік ерекшеліктеріне тоқталу
ІV. Cабақты меңгерту
Карточкамен жұмыс
Оқушыларға Қорқыт ата кітабы және оғыз қаған жыры бойынша жасалған
карточкаларды таратып беру
V. Сабақты қорытындылау.
Қорқыт атаның нақыл сөздерін жаздыру
VІ. Үйге тапсырма беру
Нақыл сөздерді жаттап келу
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 28.09.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Ислам дәуіріндегі әдебиет
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілдерімен
таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Қарахан мемлекеті тұсындағы немесе ислам дәуірі (Х-ХІІ ғ.) деп
аталатын тарихи кезеңді түркі халықтарының қоғамдық-мәдени даму тарихындағы
қайта өркендеу дәуірі деуге болады. Әл-Фарабидің «Риторика», «Поэзия өнері
туралы», Махмұт Қашқаридің «Диуани лұғат ат-түрік(«Түркі сөздерінің
жинағы»), Жүсіп Баласағұнның «Құтты білігі, Қожа Ахмет Иасауидің «Диуани
хикметі («Ақыл кітабы), Сүлеймен Бақырғанидің «Бақырғани кітабы» және т.б.
осы дәуірдің зор жетістігі болып табылады. Бұл туындылар орта ғасырдағы
түркі жазба әдебиетінің өркендеп, ілгері дамуына өлшеусіз үлес қосты.
ІV. Cабақты меңгерту
Үзінді оқыту
V. Сабақты қорытындылау.
Неліктен ислам дәуіріндегі әдебиет деп аталады?
Ислам дәуіріндегі әдебиеттің көрнекті өкілдерін ата
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұнын айту
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 02.10.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Әл-Фараби өлеңдері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Әл
–Фарабидің шығармашылығын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Әбу Насыр әл- Фараби(Мухаммед ибн Мұхаммед ибн Узлае Тархани
)(870-950) Аристотельден кейін дүние жүзілік білім мен мәдениеттің екінші
ұзтазы атанған данышпан, ойшыл, энциклопедист ғалым. Алғашқы білімді қыпшақ
тілінде Отырарда алады. Бағдатта араб тілін үйренеді. Самарра Харрандар да
ірі ғалымдармен кездесіп, білімін ұштайды. Түркі, парсы, араб тілдерін де
сөйлей де, жаза да білген. Грек, латын, санскрит тілдерін игерген. Бүгінгі
ұрпаққа Әбу Насыр әл-Фарабидің 50 шақты еңбегі жеткен. “Алмагеске
түсініктеме”, “Геометриялық сызықтар жасаудың әдістері”, “Астрология”,
“Китаб әл- мусика әл-кабир” және тағы басқа еңбектері ғылымның сеңгірін
көрсететін аса ірі туындылар. Әбу насыр әл-Фарабидің еңбектері ғылымның
барлық саласын қамтиды. Оның аясы кең.
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Меңгерген тілдері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 27.09.2011 8«Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Әл-Фарабидің лирикалық өлеңдері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Әл
–Фарабидің шығармашылығын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Әбу Насыр әл- Фараби(Мухаммед ибн Мұхаммед ибн Узлае Тархани
)(870-950) Аристотельден кейін дүние жүзілік білім мен мәдениеттің екінші
ұзтазы атанған данышпан, ойшыл, энциклопедист ғалым. Алғашқы білімді қыпшақ
тілінде Отырарда алады. Бағдатта араб тілін үйренеді. Самарра Харрандар да
ірі ғалымдармен кездесіп, білімін ұштайды. Түркі, парсы, араб тілдерін де
сөйлей де, жаза да білген. Грек, латын, санскрит тілдерін игерген. Бүгінгі
ұрпаққа Әбу Насыр әл-Фарабидің 50 шақты еңбегі жеткен. “Алмагеске
түсініктеме”, “Геометриялық сызықтар жасаудың әдістері”, “Астрология”,
“Китаб әл- мусика әл-кабир” және тағы басқа еңбектері ғылымның сеңгірін
көрсететін аса ірі туындылар. Әбу насыр әл-Фарабидің еңбектері ғылымның
барлық саласын қамтиды. Оның аясы кең.
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
«Екінші ұстаз» шағын шығарма жазу
VІ. Үйге тапсырма беру Жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 04.10.2011 8 «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Ахмет Иассауи хикметтері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды Ахмет Иассауи шығармашылығын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасуОқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау Жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Қожа Ахмет Ясауи (1093-1166) - қазақ халқының байырғы мәдениетінің
тарихында айрықша орны бар ұлы ақын, сопылық поэзияның негізін салушы,
күллі күншығыс мұсылмандарының рухани ұстазы болған ұлы ойшыл, діни
қайраткер.өз аты Ахмет, есімінің алдындағы «қожа» мұсылман дінін таратып,
уағыздаушылық қызметіне орай берілген атау, ал соңындағы «Ясауи» ақынның
қай жерден шыққандығын көрсетеді. Бірақ нақтылық үшін айтсақ, Йасы қаласы
оның туған жері емес, жастайынан жетім қалып, ағайын туыстарының қолына
келіп, бала кезінен өскен жері. Ақынның туған жері қазіргі Оңтүстік
Қазақстан облысының Сайрам ауданы. Әкесі Ибрахим мұсылманша сауаты бар, сөз
қадірін білетін білікті адам болған. Бала Ахметтің басты ұстазы, тәрбиешісі
аталас туысы болып келетін Арыстанбаб болды. Ол өмірден қайтқаннан кейін
Ахмет 17 жасында Йасы қаласына келеді. Дәл осы кезден бастап араб, шағатай,
парсы, түркі тілдерінде өлеңдер жаза бастайды. Шығыс поэзиясы мен
әдебиетіне ден қойды. Кейін Бұхара қаласында Жүсіп Хамаданидің діни
медресесінде оқыды. Оны тәмәмдаған соң сопылық жолдың біраз ащы-тұщысын
татып, көптеген қалаларды аралап, туған шаһары Түркістанға қайтып оралады
да, Арыстанбаб қалап кеткен дәстүрді жалғастырды. Осында ол ислам дүниесі
кең таныған кемеңгерге айналды. Ал 63 жасынан бастап қалған өмірін жер
астында, яғни қылуетте өткізді. Бұны Ахмет «Пайғамбар жасына жеттім. Маған
одан артықтың қажеті жоқ», - деп түсіндіреді. Оның бүгінгі ұрпаққа жеткен
көлемді шығармасы - «Диуани Хикмет» (Даналық кітабы) қыпшақ диалектілерімен
көне түркі тілінде жазылған.
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу өлең құрылысына талдау
V. Сабақты қорытындылау.
VІ. Үйге тапсырма беру Жаттау
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 01 .03.2012 2 сағат
Сабақтың тақырыбы: Шығарма «Ана-өмір шуағы»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой
8-сынып 2-3 бет шығырма
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 13 .10.2011
Сабақтың тақырыбы: Шығарма Ежелгі дәуір әдебиеті
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой
8-сынып 2-3 бет шығырма
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 06.10.2011 8 «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Жүсіп Баласағұни
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Жүсіп
Баласағұнидің өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
. . 9-13 ғ.ғ. (840-1212) Қарахандар дәулетінің дәуірлеген тұсы. Өмірі
Жүсіп Хас Хажиб Баласағұн өмірі туралы там-тұм деректерді негізінен
шығарма мәтінінен табамыз. Қарахандар мемлектінің Баласағұн("Тауарих
хамса": "Бала"-көрікті қашалған тас, "сағұн"-қала деген монғол сөзі)
шаһарында 1015-1016 жылдары дүниеге келген.
"Құтты білік". 1069 жылы жазылған. Дастанды Баласағұнда бастап,
Қашқарда аяқтайды. Еңбекті Бограханға (Табғаш Қара Богра хан, Қарахан
мемлекетінң қожасы) тарту етеді. Бұған разы болған Бограхан Хас Хажип
атағы, береді (патша сарайындағы қызметкерлердің басшысы).
Онда әлеуметтік, саяси, мораль, этика, адамгершілік мәселелері
қамтылған. Бұл дастан-мемлекет басқару әдістерін, адамгершілік
принциптерін, қоғамдық-саяси мәні бар түрлі ережелер мен заңдарды, әдет-
ғұрыптар нормасын қамтыған, энциклопедиялық дәрежеде жазылған көркем
туынды. Дидактикалық сарында жазылып, уағыздарды бейнелі көркем тілмен
жырлайтын бұл дастанда қарапайым халықтан бастап, Бограханға дейінгі түрлі
дәрежедегі әеулеттік топтардың, түрлі кәсіп иелерінің мінез-құлық
нормалары қандай болу керек, олардың әрқайсысының қоғамның алатын орны
қалай болу тиіс екені баяндалады
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
Құтты білім кейіпкерлерін ата
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 18.10.2011 8 «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Махмұт Қашқари өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Махмұт
Қашқаридің өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Оқушыларды түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын
тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Ортағасырлық Шығыстың ас ірі ойшылдары Жүсіп Баласағұн мен Махмуд
Қашғари болды. Ол екеуінің де шыққан тегі түркілер еді. Сондықтан олар
түркі халықтарының тарихын, мәдениетін, тілін, салт-дәстүрлері мен әдет-
ғұрпын зерттеуге баға жетпес үлес қосты.
Махмұд Қашқари (ХІ ғасыр) – түркі ғалымы, әйгілі «Диуани лұғат ат-түрк»
(«Түркі сөздерінің жинағы») атты еңбектің авторы. Толық аты жөні Махмұт ибн
әл Хұсейн ибн Мұхаммед. Туған жері – қазіргі Қырғызстан жеріндегі Ыстықкөл
жағасындағы (кей деректе Шу бойындағы) Барсхан қаласы.
Махмұдтың әкесі белгілі қолбасшы, Барысханның әмірі болған. Ол кейін
Қарахан әулеті билеген мемлекеттің мәдени-саяси орталықтарының бірі –
Қашқарға ауысқан. Махмұд осында дәріс алған, ұзақ жылдар тұрған. Оның аты-
жөніне қай жерден шыққанын көрсететін дәстүрмен «Қашқариді» тіркеуінің
мәнісі де содан.
Ғалымның туған, өлген жылы белгісіз. Өз заманының аса білімдар филологы,
тарихшысы, этнографы, географы ретінде танылады.
Махмұд Қашқари – түркінің тұңғыш тіл маманы, түркі тілінің оқулығын
жасаған, грамматикасын түзеп, жалпы түркі әлемінің тіл өнерінің өрісін
кеңейтіп, өркенін өсірген ғұлама. Түркі жұртының бай тарихы, географиялық
жағдайы, әдебиеті мен өнері, этнологияық ерекшеліктері «Диуани лұғат ат-
түркте» нақты тарихи деректілік сипатпен танылған. Дастанда білім, ақылдың
қасиеттері жақсылық және жамандық, адамгершілік қасиеттер, адамгершілік
құндылықтар туралы мәселелер қарастырылады, мәселен, «Ақылды – ұлы, білімді
– білікті, қонса екеуі, ұлы етер жігітті», «Ақыл пайда бола, ұлылық толады,
білім кімде со білікті болады», «Білімсіздер бар кеселді көреді, емдемесе
тектен-текке өледі», «Ақыл – шырақ, қара түнді ашатын, Білім – жарық, нұрын
саған шашатын», «Ақылдыға қадір – құрмет лайықта, Ақымақ жан керең, сезбес
айыпты!»…
«Білім – байлық, азаймас һәм жоғалмас, қарақшы, ұрыға да тоналмас!».
Білік-білім туралы Жүсіп Баласағұни өзіне ақыл кеңес береді:
«Білік біліп – төрден орын аларсың, Білік білсең, күшті, берік адамсың»,
«Білік-түпсіз, шетсіз-шексіз бір теңіз, қанша сімір, сарқылмайды білсеңі
ІV. Cабақты меңгерту
|Махмұт қашқари |Үзінді жайлы менің пікірім |
|шығармаларынан үзінді | |
| | |
| | |
| | |
| | |
• Бір шумақ өлеңін құрлысына талда
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Мақал-мәтелдерін мәнерлеп оқыту
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 30.10.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Махмұт Қашқари өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Махмұт
Қашқаридің өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Оқушыларды түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын
тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Меңгерген тілдері
Қайтыс болған жылы
|Махмұт қашқари |Үзінді жайлы менің пікірім |
|шығармаларынан үзінді | |
| | |
| | |
| | |
| | |
ІV. Cабақты меңгерту
• Бір шумақ өлеңін құрлысына талда
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Мақал-мәтелдерін мәнерлеп оқыту
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 03.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Сынақ
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
1 нұсқа
1.Әл- Фарабидің өмірі мен шығармашылығы
2. Сараидің әңгімелерінің тақырыбы мен идеясы
3. Жүсіп Баласағұнидің бір өлеңін құрылысына талдау
2нұсқа
1.Ахмет Йасауидің өмірі мен шығармашылығы
2.Рабғузидің қисаларының тақырыбы мен идеясы
3. Жүсіп Баласағұнидің бір өлеңін құрылысына талдау
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 15.03.2012
Сабақтың тақырыбы: Сынақ Тест
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
1 нұсқа
1.М Жұмабаев шығармышылығы мен өмірі
2. «Қараш-қараш оқиғасы» тақырыбы мен идеясы
3.Абай Құнанбаев өмірі мен шығармашылығы?
4.Түркістан поэмасы
2нұсқа
1.Міржақып Дулатов Шығармалары мен өмірі
2.» Күй аңызы» тақырыбы мен идеясы
3. Жамбыл Жабаев өмірі мен шығармашылығы
4. Аққулар ұйықтағанда поэмасы
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Рағузи өмірі мен шығармашылығы «Лұқман –Хәкім»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Рабғузидің
өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
XІV ғасырдың басында өмір сүрген Насреддин Рабғузи туралы деректер өте
аз.Ал оның жазған кітабы«Қисса-сүл әнбийя» - Алтын орда мемлекеті тұсында
дүниеге келген діни тақырыптағы соқталы дүниелердің бірі.
Аталған жәдігер дүниедегі аңыз-әңгімелерді жинақтап, құрастырған, біраз
қиссаларды жазған автор - Рабғузи. Бұл бүркеншік ат- «Рабат оғызы» деген
сөздердің қысқарған нұсқасы. Автордың шын есімі- Насретдинұлы Бұрһанеддин
екен. Автор тарихта негізінен Рабғузи деген бүркеншік атымен белгілі. Автор
бұл шығармасын көне түрік тілінде жазғандықтан, оны оқып, ондағы
қиссалармен танысу сол кездегі түрік тектес тайпалардың ешқайсысына да ауыр
болмаған көрінеді. Қисса قصّه деп араб тілінде бір - біріне жалғаса беретін
әңгімелерді меңзейді . Бұл сөздін ағылшын баламасы - story , history болып
, қазақшысы тарих . «Қисса-сүл әнбийя» - негізінен пайғамбарлар мен әулие-
әнбилер өмірі жайлы, сондай-ақ олардың басынан өткерген оқиғаларын баян
ететін прозалық шығарма.
ІV. Cабақты меңгерту
Қиссаларын оқып танысу
V. Сабақты қорытындылау.
Қазақ ертегілерімен салыстыру
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұндау
VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 25.10.2011
Сабақтың тақырыбы: Сәйф- Сараи өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Сараидің өмірі
мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Түркінің тұңғыш тіл маманы, түркі тілінің оқулығын жасаған, грамматикасын
түзеп, жалпы түркі әлемінің тіл өнерінің өрісін кеңейтіп, өркенін өсірген
ғұлама. Түркі жұртының бай тарихы, географиялық жағдайы, әдебиеті мен
өнері, этнологияық ерекшеліктері «Диуани лұғат ат-түркте» нақты тарихи
деректілік сипатпен танылған. Ол көптеген ұлыстардың, тайпалардың тіл
ерекшеліктерін саралап, түркі тілінің бітімін ежіктей түсіндіреді, тұрмыс-
салтын, әдет-ғұрпын баяндайды, сол кездегі бір қатар қаламгерлердің,
ғұламалардың, тарихи адамдардың аттары мен өмірбаяндық деректерін, түркі
халықтарының байырғы жырларын, мақал-мәтелдерін береді. Сонымен қатар ол
көне дәуірдегі түркінің әлемдік қартасын жасап, онда Барсхан, Баласағұн,
Тараз, Екіөгіз, Қашқардан бастап, түркі дүниесінің ежелгі шаһарларын, елді
мекендерін түгел дерлік көрсетеді. Бұл ретте оны түркі жұртының тұңғыш
энциклопедиялық анықтамалығы десе де болады.
ІV. Cабақты меңгерту
Түрікше Гүлстан оқып танысу
V. Сабақты қорытындылау.
Қазақ ертегілерімен салыстыру
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұндау
VІІ. Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.11.2010
Сабақтың тақырыбы:ХІХ ғасыр әдебиеті Махамбет Өтемісұлы
Сабақтың мақсаты1.Білімділік: Махамбет Өтемісұлының өмірі мен
творчествосынмен таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ Халықтың азаттығын көксеген күрескер, ел бастаған батыр,
өр рухты ақын Махамбет Өтемісұлы Бекетай елді мекенінде ( Бөкей ордасы,
Орал облысы, Жәнібек ауданы ) 1803 жылы дүниеге келді.Жастайынан өмірінің
рухани – поэтикалық шежіресі, қындық өнерге құмартып өсті. Асқан
дарындылығына қалың жұртшылық бас иген. Махамбет тек от ауызды сөз шебері
ретінде ғана ел құрметіне бөленген жоқ, сонымен бірге, өзінің батырлығы,
даналығы мен адамгершілігі арқасында да даңққа бөленді. Ол халық арасында
болып жататын келеңсіз құбылыстар мен келелі істерді өлеңдеріне арқау
еткен.
Махамбет – бұхара халықты патша өкіметіне , оның жергілікті өкілдері хан
сұлтандарға қарсы ұйымдасқан түрде қарулы көтеріліске шақырған алғашқы
қазақ ақыны. Махамбет «Жәңгірге», «Баймағамбет сұлтанға» деген өлеңдерінде
үстем тап өкілдерін аяусыз шенеп, бет-пердесін жыртса, «Мұнар күн» жырында
ел басына орнаған ауыртпалықты ашына айтты. Махамбет шығармалары - өз
дәуіріндегі еңбекші бұхара шаруалар қозғалысының шындық бейнесі. 1838 жылы
Исатай қаза болған соң, Махамбет шағын тобымен орыс әскерлерінің арасынан
өтіп, Хиуа хандығына кетеді. Ол көтерілісшілерді жауға қарсы күреске қайта
жұмылдырғысы келеді, алайда оның бұл әрекеті жүзеге аспайды. Ол Бөкей
ордасына жасырынып келіп, шаруалар арасында хан мен патшаға қарсы үгіт-
насихат жұмыстарын жүргізе бастайды, бірақ ол қайта тұтқындалып, Орынборға
жөнелтіледі. Орынборда оған «енді қайтып бүлікке қатысушы болма» деген
ескерту жасап, босатады. Өмірінің соңғы жылдарын ақын ауылда өткізеді.
Жәңгір хан мен Баймағамбет сұлтан халықтың бүлік шығаруына ықпал етуінен
секем алып, оның сыртынан бақылау қояды. Ақыры ханның тыңшылары Махамбетті
асқан опасыздықпен өлтіреді а
ІV. Cабақты меңгерту.
Неліктен Зар заман аталған?
Ақын өлеңдеріндегі басты идея не?
Неліктен Махамбет өлеңдерін көтеріліс айнасы дейміз?
Ереуіл атқа ер салмай мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Өмірі жайлы деректер жинақтап келу
Ереуіл атқа ер салмай жаттау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 17.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Махамбет Өтемісұлы өлеңдері
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Махамбет Өтемісұлының өлеңдерінің идеясы мен тақырыбын ашу
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Ереуіл атқа ер салмай жатқа сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау
Өткен сабағымызда айтып өткендей Махамбеттің серігі көтеріліс басшысы
Исатай қайтыс болғаннан кейін Махамбет елден қуылып жер айдалып қуғын-
сүргінге ұшырайды . Ақын өмірінің осы кезеңінде жазылған шығармаларынан
оның өкінішін торығуын күдігін жалғыздығын сеземіз
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
Метафора теңеу тапқызу
V. Сабақты қорытындылау.
|Махамбет Өтемісұлы |Үзінді жайлы менің пікірім |
|шығармаларынан үзінді | |
| | |
| | |
| | |
| | |
VІ. Үйге тапсырма беру
Жалғыздық жаттап келу
VІІ. Бағалау.
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 27.11.2010
Сабақтың тақырыбы: Мен- құстан туған құмаймын
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Махамбет Өтемісұлының өлеңімен таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаттау
Жалғыздық
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау
Мен- құстан туған құмаймын
Өлеңінің идеясын ұғындыру
Метафора............
Эпитет..............
Теңеулер.......
ІV. Cабақты меңгерту.
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Өмірі жайлы деректер жинақтап келу
Мен- құстан туған құмаймын жаттау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 22.11 .2011
Сабақтың тақырыбы: Шортанбай Қанайұлы Зар заман
Сабақтың мақсаты1.Білімділік: Шортанбай Қанайұлының өмірі мен
творчествосынмен таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мен -құстан туған құмаймын жаттау
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын таныстыру
Шортанбай Түркістан жерінде Қаратауды жайлаған шаруа Қанайдың отбасында
дүниеге келген. Жас шағынан мұсылманша оқып замандастары қатарлы білім
алмаған. Бұрыннан қазақ халқының қасиетті астанасы есепті Түркістан қаласы,
оның сол тұстағы шар тарапқа жайылған даңқы жас талапқа әсерсіз болмаған.
Қиялына қанат бітіріп, өнер-білім биігіне талпыған алғашқы тәлім-тәрбие
ұясындай ізгі әсер еткен, парасатты ақыл иелеріне жақын жүріп, жақсылар
қатарына ерте ілескен. Көзі ашық, сауатты, білімге құштар жасқа үлгі-өнер
боларлық ойлы орта, тәлімге - ұстаздар да кезіксе керек-ті.
Көкірегі ояу, көркемдікке әуес сезімтал жас естіген есті сөздерін
құлағына құйып, көрген ғажайыптарың ойына орнықтырып, шама-шарқынша ақылға
салып, санамен салмақтайды.
Жас талап тұстастарының бірі аллатағала әмірімен, діни түсіністіктермен
баланыстырса, екіншісі Яссауи қалдырған парасат сөздерін тақпақтап, ауызға-
өсиетке негізделген "Диуани Хикметтен" үзінділер келтіріп, көкеге ой салар
сырлы сөзжинағын ауызға алар еді. Жалғыз ғана емес, одан бергі Түркістандық
өнерпаздар.
Мұсылмандық жолындағы оқудың нәтижесі оның қолын ишандық дәрежеге
жеткізді. Бұл жолда қызмет атқару үшін Түркістаннан Арқаға, Қарақаралыға
қарасты Бесата жайлаған Жамантай төренің мекеніне қоныс аударуға тура
келеді.
Одан кейін Аюлы-Ақсу бойын қоныстанған Жанғұтты бидің қарамағанан шағын
мешіт салдырып, медресе ашады. Өле-өлгенше осы биді төңіректеп, өмір
кешеді. Ер жетіп, еркінше еңбек етуге бел буған талабы зор, талғамы
қалыптасқан Шортанбай жаңа ортаға, өзге өлке жағдайына кезігеді.
Шортанбай шығармалары өткен ғасырдың соңғы ширегінде кейбір жинақтарда
баспа бетін көре бастады. 18882 жылдардан бастап, өлең, толғаулары
жинақталып, бөлек кітап көлемінде жарық көреді. Көрсетілген жинақтарға
ақынның "Тар заман", "Опасыз жалған", "Байды құдай атқаны", "Атамыз Адам
пайғамбар", "Өсиет – насихат сөздер", "Айттым сәлем", "Асан қожаға" т.б.
енген.
ІV. Cабақты меңгерту.
Неліктен Зар заман аталған?
Ақын өлеңдеріндегі басты идея не?
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Өмірі жайлы деректер жинақтап келу
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 24.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Майлықожа Сұлтанқожаұлы Толғау
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Майлықожа Сұлтанқожаұлының өмірі мен творчествосынмен
таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Майлықожа - Шымкент облысы, Сарыағаш ауданында 1835 жылы туып, алпыс жасқа
келгенде, 1898 жылы Арыс ауданында дүние салған. Әкесі Сұлтанқожадан он
төрт жасында жетім қалып, Майлықожа жоқшылық - мұқтаждықты көп көреді.
Бірақ талапты жас өлең өнерін ерте машық ете бастайды.
Бай адамның қызы Ханапаны Майлықожа алып қашады да, кейінірек өз еліне
тұрақтай алмай Бұхара жаққа өтіп кетеді. Майлықожа – араб, парсы, ежелгі
түркі классикалық әдебиетімен қазақтың фольклорымен, жыраулық поэзиясымен
жете таныс, білімдар ақын.
Шығармаларының жанрлық түрлері: толғау-термелер, арнау өлеңдер, мысал
өлеңдер, айтыстар.
Толғау-термелеріндегі философиялық ғибыратты ойлар:
- адамзатты биіктікке, парасатшылыққа үндеу: «Райымқұлға», «Ноғай
мырзаға»;- жақсылық пен жамандық қасиеттерді даралау: «Ілімге
толсын көкірек», «Дүниеге мейман көңілім», «Жөн білсең жолдасыңа жоба
көрсет»;
- фәни жалғанның өткіншілігі, адамдардың бір-біріне қонақ екендігі:
«Ажал бір келмес болсайшы», «Не жүйрік өтті дүниеден», «Дүние», т.б.
Арнау өлеңдеріндегі адалдықты уағыздау, озбырлықты әшкерелеу: «Ескі мырза,
манаптар бегі, салы», «Алдабарген байға», т.б.
Мысал өлеңдерінде бернелеу /аллегория/ арқылы адамзат өмірінің қайшылықты
сырларын бейнелеуі: «Тотықұс», «Қасқыр», «Үш жігіт», «Бұлбұл».
Майлықожа – табиғат құбылыстарының шынайы суреттерін қазақ ауылының
тұрмысымен байланыстыра жырлаушы: «Жылдың төрт мезгілі».
Айтыстары «Майлықожа мен Айман», «Майлықожа мен Гүлханым». Ақын
шығармаларының көркемдігі мен бейнелелегі.
ІV. Cабақты меңгерту.
Толғауын мәнерлеп оқу өлең құрылысына талдау
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Жаттау VІІ. Бағалау.
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 07.12.2010 08.12.2010
Сабақтың тақырыбы: : А. Құнанбаев «Өлең сөздің патшасы»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: А. Құнанбаев өмірі мен творчествосын таныстыру «Өлең сөздің
патшасы» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Дана ақын - Абай 1845 жылы тамыз айында, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы,
Абай ауданы, Шыңғыс тауында туған. Абайдың әкесі - Құнанбай өз еліне атағы
шыққан аға сұлтан. Зерделі зерек ел ағасы, ірі тұлға. Абайдың анасы -
Ұлжан, әжесі-Зере. Сегіз жасар Абай өзінің зеректік қабілетімен әке көзіне
ілігіп, үміт күтер, ата жолын ақтар бала болар ма деген ой салады. Міне осы
себептен әкесі Құнанбай Абайды Семей қаласына апарып, әуелі Ғабдулжаппар
молдаға оқуға береді. Бұл молданың қарамағында екі жылдай оқып, мұсылманша
бастауыш білім алады. Бұдан кейін, он жасар Абай, бір басқыш ілгері
дәрежедегі, жабық оқу орны, мешіт жанындағы діни медресеге түседі.
Медресенің соңғы жылында Абай мұсылманша оқумен тоқтамай, Семейдегі
"Приходская школаға" түсіп, үш айдай орысша да оқыған. Бұл-Абайдың орысшаны
игеріп кетуіне негіз болған. Он үш жасында Абайды әкесі Құнанбай оқудан
шығарып, ел билеу әдісін үйретеді. 60-жылдардың аяқ кезінен бастап Абай
аздап оқыған орысшасын өз бетімен оқу арқылы дамытып, орысша кітаптарды көп
оқиды.. 1886 жылы Абай "Ғылым таппай мақтанба , "Интернатта оқып жүр"
өлеңдерін жаздыҰлтымыздың ұлы перзенті — хакім Абайдың өлеңдері мен қара
сөздері Өз заманынан оза туған акынның терең ойлары мен асыл сөздері
келешек замандарда гауһардай жарқырап, көзі ашық, көкіректерге нұр болып
құйыла берері хақ.
ІV. Cабақты меңгерту.
А. Құнанбаев « Өлең сөздің патшасы»
өлеңді құрылысына талдау
Сөздікпен жұмыс.
Ебін- ыңғайын
Ынсап- қанағат
V. Сабақты қорытындылау
Абай кім? топтастыру
«Абай десе, мен үшін қазақ дегендей болады» пікірдің авторы кім?
VІ.Үйге тапсырма
Жаттау
VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 01.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : А. Құнанбаев «Әбдірахман өлігенде»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: «Әбдірахман өлгенде»өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру өлең құрылысына талдауға
үйрету
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы жатқа сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Оқулықта берілген үш өлеңді оқып шығып ақынның баласына деген махаббатын
қалай суреттелгенін салыстыру
Әбдірахман қандай болғанын өлеңнің ішінен тауып оқу
әбдірахманға шағын мінездеме жазу
ІV. Cабақты меңгерту.
А. Құнанбаев «Әбдірахман өлгенде»
өлеңді құрылысына талдау
Сөздікпен жұмыс.
Сідет- міндет
Тәбділ -өзгеру
Тағылым-үлгі
Бенде - адам
V. Сабақты қорытындылау
Абай кім? топтастыру
VІ.Үйге тапсырма
Жаттау
VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 06.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : А. Құнанбаев «Адамның кейбір кездері»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: «Адамның кейбір кездері»өлеңінің тақырыбы мен идеясын
ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру өлең құрылысына талдауға
үйрету
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Әбдірахман өлгенде жатқа сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Абай өлеңдерінің көркемдік ерекшеліктеріне тақталу
Ызалы жүрек,долы қол
Улы сия, ащы тіл
Деген өлең жолдарында эпитет сөздердің мағыналарын ашу
ІV. Cабақты меңгерту.
А. Құнанбаев «Адамның кейбір кездері»
өлеңді құрылысына талдау
Сөздікпен жұмыс.
Сідет- міндет
Тәбділ -өзгеру
Тағылым-үлгі
Бенде - адам
V. Сабақты қорытындылау
Абай кім? топтастыру
VІ.Үйге тапсырма
Жаттау
VІІ. Бағалау
8 «Д»
Сабақтың мерзімі: 08.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Абайдың қарасөздері
Сабақтың мақсаты: Абайдың қарасөздерін өлеңдерімен салыстыра отырып
түсінеді.
Міндеттер:
*Мазмұнға байланысты міндеттер:
* Қарасөздердің мазмұнын ашады.
* Қарасөздерді өлеңдерімен салыстырып, айырмашылықтары мен
ұқсастықтарын сипаттай алады .
* Сын тұрғысынан ойлауды дамытуға байланысты міндет:
* Қарасөздерді оқып, негізгі ойды табады.
* Мазмұнын ашып, айтып бере алады.
* Өлеңдерімен салыстырып, қорытынды жасай алады.
* Топтық жұмыс процесіне байланысты міндет:
* Бірлесіп жұмыс жасау нәтижесінде оқушылар шағын топтағы
жұмыс өнімін
көрсете алады, өлеңмен салыстырады, қорытынды шығарады.
Сабақтың барысы:
• Қызығушылықты ояту
Ерте оянып, ойланып, ержеткен кім?
Талабын тас қияға өрлеткен кім?
Құба жон, құбақан құм, құла қырда,
Өлеңнің бесігінде тербеткен кім?
1.Абай өміріне байланысты сөзжұмбақпен жұмыс.
2.Топтастыру .
• Мағынаны таныту
Жаңа тақырыпты меңгертуге бастапқы қадам.
* Мұғалімнің кіріспе сөзі.
...Абайдың қарасөздерінің тақырыбы әр алуан. Оның бәрін бір сабақта
қарастыру мүмкін емес. Бүгінгі сабағымызда негізгі Абайдың 3 тақырыпқа
топтастырылған қарасөздері мен оған тақырыптас өлеңдеріне тоқталамыз
(әлеуметтік болмыс туралы ой толғамдары,адамның мінездері, ғылым,өнер
жайындағы ой пікірлері).
1. «Жүрек» тобы: әлеуметтік болмыс туралы ой толғамдары
2. «Қайрат» тобы: адамның мінез-құлық, ерік- жігері туралы ой толғамдары
3. «Ақыл» тобы: білім, өнер, ғылым, қоғам жайлы ой пікірлері
4. «Ғылым» тобы: қарасөздерімен мәндес, мағыналас өлеңдеріне талдау
«Жүрек» тобы әлеуметтік болмыс жайындағы қарасөздеріне талдау жасайды.
«Ғылым» тобы осы қарасөздеріне мағыналас өлеңдеріне талдау жасайды.
«Ақыл» тобы білім, өнер, ғылым, қоғам жайлы ой пікірлеріне талдау
жасайды.
«Ғылым» тобы «Интернатта оқып жүр» өлеңі бойынша талдау жасайды.
Ақын ғылым жайлы қарасөздерінде «Оқу керек,оқығанды көңілге тоқи білу
керек. Оқып-білім алу үшін әуелі талап керек» десе, 38-сөзінде
«Білімсіздік хайуандық болады. Надандық-білім-ғылымның жоқтығы. Еріншектік-
күллі дүниедегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық, жігерсіздік, ұятсыздық,
кедейлік-бәрі осыдан шығады» дейді.
Адамда кездесетін осы мінездер жайлы «Қайрат» тобының мүшелері сөйлейді.
«Ғылым» тобы мағыналас өлеңдеріне талдау жасайды.
Мұғалім: Абай қарасөздері терең ой мен күрделі пікірге құрылған. Ақынның
гуманистік идеясы тек өлеңдерінде ғана емес қарасөздерінде де көрініс
тапқан. Абай- өз заманының биік парасат иесі ғана емес бүгінгі заман
қайшылықтарын шешуге де оң бағыт берген биік тұлға.
• Екі түрлі түсінік күнделігі. (стратегиясы)
|Мәтіннен үзінді |Пікір |
| | |
, Бірнеше оқушы өз пікірлерін оқиды.
• «Қарасөзге» бес жолды өлең.
сын е сын е
ет ет ет
сөз тіркесі (4 сөз)
• Соқтықпалы, соқтықпақсыз жерде өсіп, мыңмен жалғыз алысқан Абай есімі
ешқашан өлмек емес. Абай тірі, өйткені оның шығармалары мәңгі жасай
бермек.
• Сауаттылық хаты.
Абай атамызға хат жазып көрелік.
Бірнеше оқушыға хаттары оқытылады.
Көп адам дүниеге бой алдырған,
Бой алдырып, аяғын коп шалдырған.
Өлді деуге сыя ма, ойлаңдаршы
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған.
деп ақын өзі жырлағандай, артына өлмес мұра қалдырған Абай есімі
өлмек емес.
Қазақ жерінің ақыны, данышпаны көп болғанымен, Абай біреу-ақ,
Абайы бар елдің мерейі үстем.
• Кері байланыс парағын тарату.
Оқушыларды бағалау.
8«Г»; «Д»
Сабақтың мерзімі: 21 .12.2010 22.12.2010
Сабақтың тақырыбы: Шығарма Туған жер- тұғырым
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой
8-сынып 2-3 бет шығырма
VІІ. Бағалау.
8«Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : Шәкәрім өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Шәкәрім өмірі мен творчествосын таныстыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
ШӘКӘРІМ ҚҰДАЙБЕРДІҰЛЫ — ақын, ойшыл, композитор, аудармашы, тарихшы,
қазақтың бес арысының бірі.
Шәкәрім Құдайбердіұлы 1858 жылы 11-шілдеде қазіргі Семей облысы, Абай
ауданы, Қарауыл ауылында (Шыңғыстау бөктері) дүниеге келді. Оның әкесі,
Құдайберді, Абайдың ағасы. Абай мен Құдайбердінің әкелері бір болғанымен,
аналары бөлек. Құдайберді үлкен бәйбіше Күңкеден, ал Абай Ұлжаннан туылған.
Туыстық жағына қарағанда Шәкәрім Абайдың немере інісі болады.
Абай ақынның соңынан еріп, бағыт-бағдар алған Шәкәрімнің шығармалары сан
алуан тақырыптарды қамтыды. Оның “Жастық туралы” және “Кәрілік туралы”
адамның өмірі мен жасына қатысты өлеңдерінде Абайдың өлең жазу стилі
байқалатын.
Шәкәрімнің адам бойындағы қасиеттерге арналған мынадай өлеңдері болды:
“Өмір”, “Сәнқойлар”, “Құмарлық”, “Қалжыңбас”. Ал “Жастарға”, “Анық асық
әулие”, “Шын сырым” атты өлеңдерінде адамдарды оқу-білімге шақырып, адал
сезім мен сүйіспеншілікті насихаттады. “Жастарға”, “Арман”, “Насихат” атты
өлеңдерінде қоғамдағы таптардың арасындағы айырмашылықты сынап, сол кездегі
қоғамда әлі де болса моральдық-әлеуметтік өлшемдердің қалыптастпағанын
айтты.
Шәкәрім ауыз әдебиетінің суырыпсалма ақындар поэзиясының жазба әдебиетке
ауысуына зор қызмет етті. Лирикалық жанр түрлерінің дамуына ,мазмұнының
етене жақындасуына мол еңбек сіңірді. Көптеген өлеңдеріне ән шығарды.
Абайдың кеңесі бойынша "Қалқаман - Мамыр" дастанын жазды. (1888). Мұнда
кіршіксіз махаббат дәріптеліп, ел билеушілер орнатқан қатыгез тіршілікке
қарсылық, оны айыптау бар. "Еңлік - Кебек" дастанында (1891) бірін-бірі
сүйген екі жастың қасіретін ескілікті салт-сананың қатып қалған
уағыздарымен байланыстырады. "Айсұлу - Нартайдың" поэмасы жамандықты
жазаласа, "Әділ - Мария" романында шынжыр балақ, шұбар төс алпауыттардың
зорлық-зомбылығына қарсылық білдіріп, революцияның жеңісін хабарлаумен
аяқтайды. Шәкәрім Құдайбердиев - "Қодардың өлімі", "Крез патша"
дастандарының авторы .
ІV. Cабақты меңгерту.
Эпитет метафора қайталау түрлерін табу Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
Ебін- ыңғайын
Ынсап- қанағат
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 22.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : Шәкәрім «Қалқаман-Мамыр»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Шәкәрім «Қалқаман -Мамыр» өлеңінің тақырыбы мен идеясын
ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру троптың түрлерін ажырата
білуге үйрету
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: қайталау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мазмұнын сұрау
ІІІ Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Қалқаман — Мамырда" да жеке бас трагедиясы халық трагедиясының бір бөлшегі
ретінде көрінеді. Қиын хал, қат-қабат драма нақгы бір кейіпкердің
зұлымдығынан туындамайды. Сол сияқгы, жақсылық тілеген, жәрдем жасамақ
болған адамның әрекетінен де ештеңе өнбейді. Бабаң - ел қамқоры, ағайын
панасы. Алайда әдет-ғұрып заңына тоқтау сала алмайды, Қалқаманды оққа
байлап береді. Кеңгірбай — ұнамды кейіпкер, бір өзінің емес, Тобықтының
қамын жейді, бірақ жағдай құрбаны, заманадан жапа шегуші, ол да Кебекті
амалсыздан өлімге қияды. Тіпті, Мамырды атып өлтірген, Қалқаманды өлім
жазасына кесуді талап еткен Көкенайдың өзі қалыпты ұғымдағы "ұнамсыз
кейіпкер" емес. "Өзі батыр, мінезі қатты кісі", - деп сыпаттайды Шәкәрім.
Канпезер еді, қаражүрек еді демейді. Өйткені ол - ата салтының,
патриархалдық ғұрыптың сақшысы, яғни заман мен жағдай құрбаны. Поэмалардың
бас кейіпкерлері де өз дәуіріне сай сыр-сипатта. Бірақ өз ортасының әдет-
салтын аттап өтіп, махаббат бостандығына ұмтылады. Бұлар да құрбан -
асықтық құрбаны..
ІV. Cабақты меңгерту.
Дастанның компазициялық құрылымын жазу
1. Басталуы:
2. Дамуы :
3. Шиеленісуі:
4. Шарықтау шегі:
5. Шешімі :
V. Сабақты қорытындылау
Шәкәрім кім?
VІ.Үйге тапсырма Үзінді жаттау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 17.01.2012
Сабақтың тақырыбы: : Ж Жабаев «Жаныс ақынға»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Жабаевтың өмірі мен творчествосын таныстыру «Жаныс ақынға»
өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жабаев Жамбыл (1846-1945) – қазақ халық поэзиясының әйгілі тұлғасы, өлең
сөздің дүлдүлі, жырау, жыршы. Туған жері – Жамбыл облысындағы Жамбыл
тауының етегі. Топырақ бұйырған жері – Алматы облысының Ұзынағаш елді
мекені. Шыққан тегі – Ұлы жүз Шапырашты тайпасының ішіндегі Екей руы.
Жамбылдың өсіп-өнген топырағында ән-күй, ақындық–жыраулық өнер айрықша
биікке көтерілген. МОл бозбала шағының өзінде-ақ өскен ортасын ән мен жырға
кенелтіп, тіптен көршілес қырғыз еліне де даңқы жайылып үлгерген. Осы кезде
өрттей жалындап, жұрт аузына іліккен жас Жамбыл Жетісудың дүлдүл ақыны
Сүйімбайға жолығып, оның арқалы өнеріне құныға ден қойып батасын алады.
Мұнан әрі жал–құйрығы сүзілген жүйріктей арындап, сол кездегі Айкүміс,
Бақтыбай, Сары, Сарбас, Досмағанбет, Шашубай, Құланаян Құлманбет сияқты
ақындықтың жылжыған жорға, жылмиған жүйріктерімен айтысқа түскен Жамбыл
ұдайы шоқтығын асырып отырған. Бұлар ғана емес қырғыздың Балық, Тыныбек,
Қалығұл, Найманбай, Қатаған, Арыстанбек, Сағымбек сияқты ақын-жырау,
манасшылармен өнер өрелестіріп, қырғыздың көл-көсір поязиясынан тағылым
алады, ақындық өнерін одан әрі шыңдай түседі. Жамбыл енді ақындық суырып
салмалық өнеріне қоса «Көрғұлы», «Шаһмардан» сияқты жыр-дастандарды апталап-
айлап жырлап, ақындық жыраулық өнерін соны қырымен таныта бастайды.
Жамбылдың ақын-жырау ретінде қалыптаса бастаған кезі Ресей отаршылдары –
бір жағынан, Қоқан хандығы – екінші жағынан, жергілікті жандайшаптар -
үшінші жағынан қазақ халқын әлеуметтік саяси қыспаққа алған шақ еді. Жаны
сергек, санасы өрелі Жамбыл өзінің «Шағым», «Жылқышы», «Шәбденге», «Сәт
сайланарда», «Өстепкеде», «Патша әмәрі тарылды»,
ІV. Cабақты меңгерту.
Эпитет ,метафора ,қайталау түрлерін табу
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 19.01.2012
Сабақтың тақырыбы: М Дулатұлы
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Міржақып Дулатовтың өмірі мен шығармашылығымен таныстыру ,
«Шешенің балаларын сүюі» өлеңінің тақырыбы мен идеясын
ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты,
Өткізбей қараңғыда бекер жасты.
Жер кeттi, дін нашарлап, хал һарам боп,
Қазағым, енді жату жарамас- ты.
Міржақып Дулатов 1885 жылы 25 қарашада қaзipri Қостанай облысының Жанкелдин
ауданына қарасты "Қызбел" ауылында дүниеге келеді. Әкесі Дулат өзіне
жетерлік дәулеті, ескіше сауаты бар адам болады. Балаларын жастайынан оқуға
береді. Алғашқыда бала Міржақып ауыл молдасынан оқып, хат таниды. Молдадан
екі жыл оқығаннан кейін, 1897-1902 жылдары, ауыл мектебінде орысша оқытатын
Мұқан мұғалімнен дәріс алады. Бұл мектеп Міржақьштыц білімін толықтырумен
қатар, азамат ретінде қалыптасуына да аса зор ықпал жасайды, Мұқан мұғалім
ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсарин іргетасын қалаған оқу орнының, дәлірек
айтқанда, Торғай қаласындағы уездік орыс-қазақ мектебінің тулегі болатын.
Өз шәкірттеріне де ол осы рухта тәлім-тәрбие, терең білім береді.
Екі жасында анасынан, он екі жасында әкесінен айырылып, жетім қалған
Міржақып бұдан кейін Асқар деген ағасының тәрбиесінде болады. 1902 жылы,
уездік мектепті бітірген соң, еңбекке араласады. Біраз жыл ауыл
мектептерінде бала оқытады.
Бұл кезең патша өкіметінің отаршылдықты қазақ даласында күрт күшейтіп,
қалың елге тізесін қатты батырып тұрған шағы болатын. Бұл жағдай сол
кездегі қазақтың көзі ашық, оқыған, зиялы азаматтарына қозғау салды.
Наразылық туды. Күресудің жолдары қарастырылып жатты. Оның негізгі
жолы ретінде оқуға, білім алуға ұмтылыс күшейді. Бірте-бірте халық саяси
құбылысқа айналып, ел ішінде отаршыл саясатқа қарсы ұлт-азаттық идеялары
туындады. Патшалық Ресей де бірінші буржуазиялық-демократиялық дүмпудің
қарсаңында болатын.
Міне, осындай күрделі кезеңде, 1904 жылы Міржақып Омбы қаласына келеді.
Осында ұлт зиялыларының ұстазы Ахмет Байтұрсыновпен кездеседі. Бұдан
кейінгі уақытта біpi — ұстаз, бipi — ізбасары ретінде жұптарын жазбайды.
1905 жылы Міржақып А. Байтұрсыновпен бipre Қарқаралыдағы саяси-бұқаралық
жұмыстарға қатысады. 1905 жылы патша өкіметіне қазақ халкының атынан
петиция жазушылардың қатарында болады.
1906 жылы Петербургке барып қайтады. Бұл сапарынан ол саяси күрескер ғана
емес, шабытты ақын больш оралады. 1907 жылы Петербургте шыққан "Серке"
газетіне “Жастарға" деген өлеңін, бүркенпік атпен "Біздің мақсатымыз" деген
мақала жариялайды. Мақалада Міржақьш қазақ халқының басындағы қиын
жағдайдың анық себептерін саралап, отарлық саясатты әшкерелейді. Патша
өкіметі мақала авторын тұтқындамақ болғанмен, бүркеншік аттың иесін таба
алмайды. 1909 жылы Петербургте М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" атты өлеңдер
жинағы жарық көреді. Бұл кітап та патша әкімшілігінің қуғындауына
ұшырайды.
1913 жылы ол Ахмет Байтұрсыновпен бipre "Қазақ" газетін шығарып, басылымның
бұдан кейінгі жұмысына белсене араласады. 1920 жылы Ташкентке келіп,
сондағы “Ақ жол" газетінде қызмет атқарады. 1922 жылы жазықсыз қамауға
алынады. Түрмеден шыққан соң, 1922-1926 жылы Орынбордағы ағарту
институтында оқытушы болады. 1928 жылдың аяғында бip топ қазақ зиялыларымен
бipre қамауға алынады да, он жылға сотталып, 1935 жылы тұтқында қайтыс
болады.
Міржақып өлеңдерінің көркемдік ерекшеліктері мен құрылысы
Эпитет ,метафора ,қайталау түрлерін табу
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерін құрлысына талдау
Өлеңдерінің тақырыбы мен идеясын табу
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Үзінді жатау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 26.01.2012
Сабақтың тақырыбы: :М Жұмабаев «Батыр Баян»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: «Батыр Баян» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Түркістан өлеңі
ІІІ. Жаңа сабақ
Ертеде Оқыс, Яқсарт – Жейхун, Сейхун,
Түріктер бұл екеуін дария дейтін.
Жейхун, Сейхун екі өзеннің Сырдария, Амудария екеніне сурет арқылы түсінік
беру.
Ақын тарих қойнауына терең үңіледі. Елім деп еміренген ер азаматтарын, ел
зиялыларын асқан сүйіспеншілікпен жыр етеді. Осы жерде Алаштың абзал
азаматтары Шыңғыс хан, Асқақ Темір, Ұлықбек, Ибн Сина Әбуғали, Әл – Фараби,
Қасым хан, Есім хан, Тәуке, Абылай секілді даналарын сүйсіне еске алып,
ұрпағына үлгі етеді.
«Түркістан» өлеңін 4 оқушыға мәнерлетіп оқыту, 1 шумақтың өлең
құрылысына талдау жасау.
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
ІV. Cабақты меңгерту.
Эпитет метафора қайталау түрлерін табу Мәнерлеп оқу
Өлең құрлысына талдау
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау VІІ.Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 31.01.2012
Сабақтың тақырыбы: Поэма талдау
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: М. Жұмабаевтың шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: Түркістан» өлеңі жайлы алған білімдерін
әр түрлі тапсырмалар арқылы жүйелеу, балаларды тез
ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
М.Жұмабаев - өз тілін, ел дінін, мәдениетін, тарихын, жер – суын жетік
білетін ақын.
Ол Алашын алаламай, Түркістан, Тұран – тұтас түндік, бәрі – түрік жері,
қазақ жері деп есептеген. Мұнда мекендеген халықтар бір кіндіктен жаралды
деп таныған.
Ақын «Түркістан» өлеңінде Орта Азия алабының табиғи ерекшеліктерін жер
– су қасиеттерін ерекше тебіреніспен суреттейді.
ІV. Cабақты меңгерту.
«Түркістан» өлеңін 4 оқушыға мәнерлетіп оқыту, 1 шумақтың өлең
құрылысына талдау жасау.
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
V. Сабақты қорытындылау
1. «Түркістан» өлеңі қай тақырыпқа арналып жазылған? (туған жер, атамекен)
2. Ақынның: «Болмаса, барсаңшы іздеп бабаң бейітін» деуінде «баба» деп
отырғаны кім? (Қожа Ахмет Йасауи)
3. Бүкіл түрік елі Түркістанды киелі жер – екінші Мекке деп түсінеді.
Себебі неде? («Бабаның басына барып қайту-үлкен сауап», - деп саналады)
4. Тұранды түгелімен билеп тұрған ертедегі ертегі хан кім? (Афрасияп)
5. Өлеңде Алаштың қандай азаматтарының аты аталады? (Абылай, Шыңғыс, Әл-
Фараби, Ақсақ Темір, Тәуке, Қасым хан және т.б.)
VІ.Үйге тапсырма Үзінді жатау
VІІ.Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 02.02.2012
Сабақтың тақырыбы: М Әуезов«Қараш- қараш оқиғасы»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: М. Әуезовтың шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы жүйелеу,
балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Туған жері — бұрынғы Семей уезінің Шыңғыс болысы (қазіргі Шығыс Қазақстан
облысының Абай ауданы).
Әкесі Омархан мен атасы Әуез сауатты кісілер болған. Мұхтар атасының
қолында өскен. Атасы Әуез бен әжесі Дінасылдың тәрбиесінде болған бала
Мұхтардың алғаш сауатын ашушы да атасы. Соның арқасында ол алты жасынан
Абайдың өлеңдерін ауылдастарына жатқа оқып беретіндей дәрежеге жетеді.
1908 жылы Семейдегі Камалиддин хазірет медресесінде оқып, одан орыс
мектебінің дайындық курсына ауысады.
1910 жылы бес кластық орыс училищесіне түседі. Осы жерде оқып жүріп
«Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады.
1915 жылы Семей қалалық мұғалімдер семинариясына қабылданады. Оқып
жүргенде Шәкәрім Құдайбердіұлының «Жолсыз жаза» дастаны негізінде «Еңлік-
Кебек» пьесасын жазып, оны 1917 жылы маусым айында Ойқұдық деген жерде
тіркестіріп тіккен киіз үй сахнасына шығарады.
1918 жылы М.Әуезов Семей қаласының өкілі ретінде Омбы қаласында
өткен жалпы қазақ жастарының құрылтайына қатысып, оның орталық атқару
комитетінің мүшесі болып сайланады. Құрылтайда «Алашорда» үкіметі мен Алаш
қозғалысының бағытын ұстанған «Жас азамат» атты Бүкілқазақстандық жастар
ұйымы құрылады. Ұйымның белсенді мүшесі бола жүріп, «Абай» ғылыми-көпшілік
журналын шығаруға (Ж. Аймауытовпен бірге) атсалысады.
1919 жылы — Семей губревкомының жанынан ашылған қазақ бөлімінің
қызметкері, 1920 жылдың ақпанынан бөлім меңгерушісі. «Қазақ тілі» газетінің
ресми шығарушысы болып тағайындалады.
1921 жылы Семей облревкомының төралқа мүшесі, атқару комитетінің төрағасы
қызметін атқарады. 1921 жылғы қараша айында Қазақ АКСР-і ОАК-нің төралқа
мүшелігіне сайланып, онда саяси хатшы міндетін атқарып, кадр мәселесімен
айналысады. Мұхаңның «Еңбекші қазақ» газетіне басшылық жасайтын тұсы да осы
кезеңмен дәлме-дәл келеді.
Бір қыс Ташкенттегі Орта Азия мемлекеттік университетінде, төрт жыл
Ленинград университетінде оқып, филология факультетін бітіреді. Сол жылы
Орта Азия университетінің Шығыс факультетінің жанындағы аспирантурада
оқиды.
Ұлттық теңсіздік пен сауатсыздықты, аштықты жою жөніндегі ашық
пікірі мен шығармалары үшін «ұлтшыл, алашордашыл» атанып, саяси сахнадан
шеттету басталған тұста Мұхаң бірыңғай шығармашылық жұмыспен айналысуға
көшеді. Ғылыми жұмыстарды да қолға алады.
1930 жылы идеялық көзқарасы үшін тұтқынға алынады. Тергеу ұзаққа
созылып, 1932 жылғы сәуір айында үш жылға шартты түрде бас бостандығынан
айыру туралы үкім шығарылады. Осы жылғы 10 маусым күнгі «Социалистік
Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде М. Әуезовтің «Ашық
хаты» жарияланады. Онда Мұхаң өзінің қазақ әдебиетінің тарихы және Абай
туралы зерттеулерінен, «Қарагөз», «Еңлік-Кебек», «Хан Кене», «Қилы заман»
сияқты шығармаларынан бас тартатынын мәлімдеуге мәжбүр болды. Сонан кейін
ғана ол түрмеден босатылып, оқытушылық жұмыспен айналысуға рұқсат алды.
ІV. Cабақты меңгерту.
1. Бақтығұлдың інісінің өлімі
2. Кек алуы
3. Сәлмен мен Сәттің озбырлығы
4. Жарасбай болыстың қол астына кетуі
5. Жарасбайдың ауылындағы өмірі
6. Партия әлегі
7. Сәт пен Жарасбайдың достасуы
8. Жарасбайдың жаласы
9. Тау ішіндегі қашқын
10. Қараш-қараш тауындағы торуыл
11. Бақтығұлдың абақтыға жабылуы
12. Сейітті қасына алуы
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту компазициялық құрлысына талдау
VІІ.Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 09.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Кейіпкерлерге талдау
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: М. Әуезовтың шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы жүйелеу,
балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мазмұнын сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
1. Бақтығұлдың інісінің өлімі
2. Кек алуы
3. Сәлмен мен Сәттің озбырлығы
4. Жарасбай болыстың қол астына кетуі
5. Жарасбайдың ауылындағы өмірі
6. Партия әлегі
7. Сәт пен Жарасбайдың достасуы
8. Жарасбайдың жаласы
9. Тау ішіндегі қашқын
10. Қараш-қараш тауындағы торуыл
11. Бақтығұлдың абақтыға жабылуы
12. Сейітті қасына алуы
ІV. Cабақты меңгерту.
Композициялық құрылысына талдау
Басталуы: Тектіғұлдың кегі
Дамуы: Сәлмен байдың биесін ұрлау
Шиеленісуі: Жарасбайдың қол астына баруы
Шарықтау шегу: Жарасбайдың сатқындығы
Шешімі:Бектіғұлдың Жарасбайды өлтіруі
V. Сабақты қорытындылау Жарасбай мен Сәлменді салыстыра отырып мінездеме
беру
VІ.Үйге тапсырма VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 15.02.2011 16.02.2011
Сабақтың тақырыбы: Тахауи Ахтанов «Күй аңызы»
Сабақтың мақсаты: жазушының өмірі мен шығармашылығына шолу, шығарманың
тақырыбы мен идеясын ашу.
Міндеттері: 1.Оқушылар шығарма кейіпкерлерін жан-жақты талдап, олардың ара
қатынасын анықтайды.
2.Әр оқушы кейіпкерлерге сын тұрғысынан баға беріп,
зерттеу жүргізеді, өз ой-пікірін білдіреді.
3.Шағын топта бірлесе ынтымақпен жұмыс атқарады,
бірге қорытынды жасайды.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдістері: СТО стратегиялары (топпен жұмыс, сұрақ-жауап, рөлдегі
оқушылар, түсіндіру, баяндау, кейіпкерге хат, болжау)
Сабақтың көрнекіліктері: интерактивті тақта
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, бейнелеу өнері, музыка
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Сәлемдесу
2. Оқушыларды түгелдеу
3. Зейіндерін сабаққа аудару
4. Топқа бөлу 1
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау:
Тахауи Ахтановтың өмірі мен шығармашылығы жайында оқушылардың шығармашылық
жұмыстарын тыңдау. Жасалған хронологиялық кесте мен топтастыруды пайдалана
отырып, жазушы жайында білгендерін ортаға салады. (тақырыпқа байланысты
слайд қосымша көрсетіледі)
ІІІ. Жаңа сабақ:
Жаңа сабақ «Рөлдегі оқушылар» әдісі бойынша жүргізіледі.
А) Топтағы оқушыларды 1, 2, 3, 4, 5 деп санай отырып, нөмір бойынша
топтастыру.
1. Баяндаушы (мәтіннің мазмұнын баяндайды)
2. Сөз тапқыш (мәтіннен таныс емес сөздерді табады)
3. Сипаттаушы (кейіпкерлерге жалпы сипаттама береді)
4. Дәнекер (мәтінді өмірмен ұштастырады)
5. Бейнелеуші (оқиға желісімен сурет салады)
Ә) Топтарға мәтін таратылып беріледі, әр оқушы мәтінмен жұмыс жасай
отырып, тапсырманы орындайды.
Б) Баяндаушылар мәтіннің мазмұнын баяндап болғаннан кейін, «Нар идірген»
күйі үнтаспадан тыңдалады.
В) Рөлдегі оқушылар өздеріне берілген тапсырма бойынша баяндайды.
Г) Мәтінді толығымен талдап болғаннан кейін, оқушылар шығарма
кейіпкерлеріне хат жазады.
Ғ) Хатты оқығаннан кейін, тақырыпты Нұрғиса Тілендиев есімімен
байланыстыра отырып, «Ата толғауы» күйі оқушылардың орындауымен тыңдалады.
ІV. Сабақты бекіту:
Балалар! Бүгінгі сабағымызда Тахауи Ахтановтың «Күй аңызы» әңгімесімен
таныстық. «Нар идірген» күйінің шығу тарихынан мағлұмат алдық. Қазақ халқы
күй өнерін қадірлеген, үлкен өнер деп таныған. Есімін иеленіп отырған
Нұрғиса Тілендиев атамыздың күй құдіретін танытқан ұлы дарын иесі, талантты
сазгердің ұрпағы Сіздер де осы атқа лайық өнерлі, мәдениетті, білімді
жастар шығатынына сенімдімін.
VІ. Үйге тапсырма: Шығарманы композициялық құрылысына қарай талдау.
«Қазақ күй өнері» деген тақырыпқа эссе жазу.
VІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 16.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Т Ахтанов «Күй аңызы»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Т Ахтанов «Күй аңызы»әңгімесін
оқыта отырып, әңгімеге сатылай кешенді талдау жасату.
2.Дамытушылық: Ахтанов шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мазмұндау
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбын ,мақсатын таныстыру
Сатылай кешенді талдау
1. Тақырыбы
2. Жанрлық түрі
3. Авторы
4. Оқиға орны
5. Кейіпкерлері:
а) іс-әрекеті, кәсібі;
ә) мінездеме;
б) портреті.
6. Композициялық құрылымы:
І. Оқиғаның басталуы
ІІ. Оқиғаның дамуы
ІІІ. Оқиғаның шиеленісуі
ІV. Оқиғаның шарықтау шегі
V. Оқиғаның аяқталуы
7. Әдеби – теориялық ұғымдармен жұмыс
а) Әңгіменің юморлық тұсын баяндау.
ә) Диалогты тауып оқу.
8. Пәнаралық байланыс:
а) Синонимдер
ә) Көнерген сөздер.
9. Әңгіменің түйіні, тәрбиелік мәні.
V. Сабақты қорытындылау.
Тахауи Ахтанов кім?
Қандай шығармаларын білесіңдер?
Туған жылы
Туған жері
Еңбек жолы
Шығармалары
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру . кейіпкерлерге мінездеме беру VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 23.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Ай мен Айша»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Ш. Мұртазаның шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Шерхан Мұртаза 1932 жылы Жамбыл облысыньщ, Жуалы аудаHыHдaғы Мыңбұлақ
аталатын ауылда дүниеге келген. Талапты жас онжылдықты бітірген соң, М.В.
Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің журналистика
факультетіне оқуға түседі. 1955 жылы сол кездегі ең таңдаулы, беделді оқу
орындарының биік талаптары мен қатал сындарынан мүдірмей өтіп, ұстаздарының
озық дәстүрі мен ұлағатты дәрістерін, зиялы тағылым
дарын өз бойына мейлінше мол сіңіріп, Т8,лантты маман болып, елге оралады.
Драматург, жазушы, журналист, қоғам қайраткері Шерхан Мұртаза қай салада
еңбек етсе де, халықтың сөзін айтып, жоғын жоқтайды. Оның мінезіндегі
турашылдығы, еңбекқорлығы өзі жасаған кейіпкерлер бойынан табылып жатады.
ДpaMaTypгrың "Сталинге хат", "Бесеудің хаты", "Жетім бұрыш", Т.б. пьесалары
республикалық, облыстық театр сахналарында қойылған. "Бұлтсыз күнгі
найзағай", "Мылтықсыз майдан", "41-жылғы келіншек", "Интернат наны", Т.б.
хикаятгар мен әңгімелер жинағы, көп томды "қызыл жебе" романы жарық көрді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Ай мен Айша
Мәтінді жоспар арқылы түсіндіру
V. Сабақты қорытындылау
Шерхан Мұртаза кім ?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
Ай мен Айша шығармасының Тақырыбы мен идеясы не?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту Компазициялық құрылымына талдау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 26.02.2011
Сабақтың тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Бесеудің хаты»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Ш. Мұртазаның шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Сталинге жазылған атақты "Бесеудің хаты” туралы осы күні көзі қарақты
оқырманның бәрі біледі. Туған елінің қиын жағдайын ойлап өз бастарын
қатерге тігіп, шыбын жандарын шүберекке түйіп шыққандар Мүсірепов,
Ғатаулин, Алтынбеков, Қуанышев, Дәулетқалиевтар еді ғой. Олардың жарқын
есімдерін жер бетінен жоғалып кетпесе қазақ ұмытар ма?
ІV. Cабақты меңгерту.
Рөлге бөліп оқыту
Бірінші сурет Москва Сталин кабинеті
Екінші сурет Алматы Голощекиннің айтуымен шақырылған бюро
Үшінші сурет Ғабит Мүсіреповтың үйі
V. Сабақты қорытындылау
Шерхан Мұртаза кім ?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту Компазициялық құрылымына талдау
VІІ.Бағалау
8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 01 .03.2011 02.03.2011
Сабақтың тақырыбы: Шығарма «Менің сүйікті мектебім»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой 8-сынып 2-3 бет шығырма
Жоспар
Кіріспе Алтын ұя мектебім
Негізгі Мектеп тарихы
Менің сыныбымҚорытынды Мектебім мақтанышымVІІ.
Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 06.03.2012
Сабақтың тақырыбы: М.Мақатаев: «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы.
Сабақтың мақсаты:
1. Ақынның өміріне қысқаша шолу, поэмасына талдау жасай отырып, ақын
өлеңінің идеясын, мақсатын ұғындыру.
2. Ақиық ақынның жырларымен таныстырып, оқушылардың поэзиясынан ойлау
қабілеттерін дамыту.
3. Оқушыларға поэзияны сүйе отырып сұлулық пен махаббатты тануға,
адамгершілік пен мейірімділік қасиеттеріне тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, ақынның суреті, үлестірмелі перфокарталар,
ақынның өлеңдер жинағы, үнтаспа.
Сабақтың түрі: қайталау.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, салыстыру, ой жинақтау, пікір талас.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
А) Оқушылармен амандасып, жоқ баланы белгілеу, сабаққа дайындықтарын шолып
шығу.
В) Оқушыларды үш топқа бөлу, атын тағайындау.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
1. Ақиық ақынның өмірі мен шығармашылығы
2. Қосымша оқулықтан тыс мәлімет. (Шығармашылықпен айналысатын оқушылар).
Проблемаға шығу. - Ақынның поэмасына арқау болған тақырып?
Тақырып: Сұлулық , Махаббат, Зұлымдық.
Тақырыпты ашу мақсатында зерттеу жұмысын жүргізейік.
«Аққу» тобына
1. Аққудың рең әсемділігін білдіретін сөз.
2. Поэмадан аққудың жарасымды әрекетін табыңдар. 3. Оқ тиген аққудың мүшкіл
халін өрнектеген детальды табыңдар.
«Табиғат» тобына
1. Поэмада Жетікөл сұлулығы қалай суреттеледі?
2. Су тазалығын ашатын деталь көріністі тап.
3. Табиғаттағы тыныштық салтанатын тағы қай көріністен байқаймыз?
«Ана» тобына
1. Ана аққуды неге атпақ болды?
2. Аққуды ату кезіндегі ана әрекетіне баға беріңдер.
3. Құсты құлатқаннан кейінгі ана өкініші.
4. Бала өлімін көрген ана қасіреті қалай көрсетілген?
Тест сұрақтарына жауап алу.
Пікірталас – дебат
- аққуды атуға болмайды.
- Ана махаббаты құдіретті. (Табиғат тобы екі топқа баға береді)
Мәнерлеп оқу.
Поэмадан оқушылар үзінді оқиды. (Жай дауыспен күй ойналады.)
Сатылай талдау. Оқиға, байланыс, оқиғаның дамуы, шарықтау шегі, шешімі (1
мин)
Сурет сөз.
І топ: «Аққу қандай құс?»
ІІ топ: киелі тағы қандай құстарды білесің?
ІІІ топ: М.Мақатаев қандай ақын?
Шығармашылық тапсырма.
Үйге тапсырма: «Аққу және ақын» еркін шығарма жазу.
Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 03.04.2012
Сабақтың тақырыбы: Қ. Жұмаділов «Қаздар қайтып барады»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Қабдеш Жұмаділовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік
беру
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Аққулар ұйықтағанда үзінді жаттау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
1936 жылы 24 сәуірде Шыңжаң өлкесінің Тарбағатай аймағы, Малдыбай аулында
дүниеге келген. Ауылда бастауыш білім алып, кейін Шәуешек гимназиясын
бітіреді. 1956 жылы Қытай үкіметінің жолдамасымен Алматыға келіп, Қазақ
мемлекеттік университетінің филология факультетіне оқуға түсті. Алайда
университеттің екінші курсынан кейін екі ел арасындағы саяси жағдайға
байланысты кері шақырылып, 1958-1962 жылдар аралығындағы Қытайда қуғын-
сүргінге ұшырады. 1962 жылы империя шекарасын бұзып өткен қазақ көшімен
бірге атамекенге қайтып оралып, ҚазМУ-дегі аяқталмай калған оқуын қайта
жалғап, 1965 жылы бітіріп шықты. "Қазақ әдебиеті" газетінде (1965-1967),
"Жазушы" баспасында (1967-1976), Мемлекеттік баспалар комитетінде (1976-
1981) жауапты қызметтер атқарды. 1981 жылдан бірыңғай шығармашылық жұмыста.
ІV. Cабақты меңгерту.
Оқулықта берілген Қабдеш Жұмаділовтың «Қаздар қайтып барады» шығармасынан
үзіндіні оқу.
Мәтін бойынша сұрақтар қою:
Қарттың туған жерге деген сүйіспеншілігі неден көрінеді?
Қарттың туған жердің топырағын жерге қайтаруының себебін қалай
түсіндіресіңдер?
Қарт туған жерін неге аңсады және осы мәтіннен өздеріңе қандай ой
түйдіңдер?
V. Сабақты қорытындылау
Мәтіндегі негізгі идея мен түйінді сөздерді оқушыларға тапқызып , мағынасын
талқылау.
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 05.04.2011 06.04.2011
Сабақтың тақырыбы: О. Сүлейменов «Арғымақ.Қыз қуу. Махамбетке»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Олжас Сүлейменовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік
беру
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
СҮЛЕЙМЕНОВ Олжас Омар-ұлы (18.5.1936 ж. т., Алматы) — ақын, қоғам
қайраткері, Қазақстанның халық жазушысы (1992). ҚазМУ-ды (қазіргі ҚазҰУ,
1959), Мәскеудегі М.Горький атынд. Әдебиет ин- тын бітірген. 1962 — 84 ж.
"Казахстанская правда" газетінде, "Простор" журналында бөлім меңгерушісі,
"Қазақфильм" киностудиясыңда сценарийлік-редакциялық алқаның бас редакторы,
Қазақстан Жазушылар одағы баскармасының хатшысы, ҚР Кинематография
жөніндегі мемл. к-т төрағасы қызметтерін атқарған. 1972 жылдан Азия мен
Африка елдері жазушыларымен байланыс жөніндегі к-ттің, 1989 — 95 ж.
Халықар. "Невада — Семей" қозғалысының төрағасы болды
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерді мәнерлеп оқыту тақырыбы мен идеясына талдау
Өлеңдерді құрылысына талдау
V. Сабақты қорытындылау
Олжас Сүлейменов кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 09.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Т Айбергенов «Ана» «Аруана – бауыр дүние»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Т Айбергеновтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Төлеген Айбергенов - қазақ халқының ақыны. АЙБЕРГЕНОВ Төлеген (3. 3. 1937
ж. т., Қарақалпақ АССР-і, Қоңырат ауд., "Қоңырат" с- . зы, - 29. 8. 1967,
Нүкіс қ.) -ақын. Ташкент пед. ин-тын бітірген (1959). 1959-62 ж. ' Қоңырат
ауд-ндағы орта мек-тепте мұғалім, 1962-65 ж. Шымкент обл-ның Сарыағаш ауд-
ндағы кешкі жастар Ы мектебінде директор. 1965 жылдан Қазақстан Жазушылар
одағы жанын-дағы әдебиетті насихаттау бюросында қызмет істеді. А. өлеңдері
респ. баспасөзде 1957жыл-дан жарияланды. Туған жерге деген албырт са-ғыныш
пен мелдір махаббатқа толы бір топ өлеңдері 1961 ж. шыққан "Жас дәурен"
атты топтама жинақта басылды. Отанға, туған елге деген сүйіспеншілігін,
замандастарымыздың рухани сезім байлығын, ізгі тілеу, ақ ниетін жарқырата
ашқан, қазақ поэзиясында өзіндік жаңа ыррақ, тегеурінді екпін әкелген
поэтикалық жыр кітаптары - "Арман сапары" (1963), "Өмірге саяхат" (1965),
"Қумдағы мұнаралар" (1968), "Мен саған рашық едім" (1970), "Ама-нат"
(1975), "Бір тойым бар" (1981), балаларға арналған "Бақшаға саяхат" сурет-
кітапшасы (1985) жарық көрді. Сондай-ақ орыс тілінде "Мир созвездья" (1987)
деген атпен таңдама-лы өлеңдері аударылып басылды. А-тың "Ақ серке", "Ақ
жайық", "Жаңғырран Маңғыстау", "Қазақстан", "Сені ойладым", "Мені ойла",
"Ақ қайыңдар", "Бір тойым бар", т. б. өлеңдеріне жазылған әндер ел арасына
кеңінен танымал. Қазақстан Ленин комсомолы сыйл. лауреаты (1974, қайтыс
болғаннан кейін). 1997 ж. ақынның "Таңдамалы өлеңдер" жинағы мен ол ту-рапы
жазылран "Біргемін мен сендермен" атты естелік кітабы жарық көрді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерді мәнерлеп оқыту тақырыбы мен идеясына талдау
Өлеңдерді құрылысына талдау
V. Сабақты қорытындылау
Олжас Сүлейменов кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 12.04.2011 13.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Қарауылбек Қазиев «Менің шешем»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Қ Қазиевтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Қарауылбек Қазиев 1939 жылы 1 мамырда Жамбыл облысы Шу ауданындағы
«Қарабұлақ» ауылында туған. Орта мектепті ауылда бітірген соң, Қазақ
мемлекеттік университетінің журналистика факултетін бітіреді.Болашақ жазушы
әуелі Жамбыл облыстық родио комитетінде жұмыс істейді.
1969 жылдан бастап өмірінің соңына дейін Оңтүстік Қазақсан Облыстық радио
камитетінің бас редакторы болып қызмет істеді. Қ.Қазиевтың алғашқы
әңгімелер жинағы «Ақ бантик» деген атпен 1968 жылы «Жазушы» баспасынан
шықты.
1974 жылы «Иманжапырақ» повесі үшін жазушы Қазақ КСР баспа полиграфия,
кітап саудасы істер жөніндегі мемлекеттік комитеті. Қазақстан ЛКСМ Орталық
комитеті және Қазақстан Жазушылар одағы бірлесіп ұйымдастырған «Жалынның»
жабық конкурсында бірінші орынды иеленді. Оның бірқатар әңгімелері мен
повестері орыс тіліне аударылып, жеке кітап болып шыққан.
Қарауылбектің «Үркер», «Кемпірқосақ», «Ақшуақ», «Іңкар дүние», орыс тілінде
«Подснежник» деген кітаптары бар.
Қ.Қазиев 1989 жылы қайтыс болды. Жазушының атында Шымкент қаласында көше
бар.Бейіті Шымкент қаласы маңындағы зиратта.
ІV. Cабақты меңгерту.
Кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп жазу
Ана бейнесін тауып оқу
«Кейіпкерлерге хат»
V. Сабақты қорытындылау
Қарауылбек Қазиев кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп
жазу
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 16.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Төлеген Әбдіков «Қонақтар»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік :Төлеген Әбдіков шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Төлеген Әбдіков
1942 жыл
Торғ. обл. Жанг.ауд.
1965 ж.
«Жалын» журн.
«Қазақфильм» киностудиясы
«Қазақ әдебиеті» газеті
Франц Кафка ат.алтын модель
«Қонақтар» хикаяты
ІІІ «Аялдамамен оқу» стратегиясы
1-аялдама Баласын тағатсыздана күткен әке-шеше
2-аялдама Көп күткен қонақтар
3-аялдама Өз үйіне өзі қонақ болған Сапабек
4-аялдама Ақталмаған үміт
ІV. Cабақты меңгерту.
|ІІ топ | |ІІ топ |
|3. Сапабектің өз мамандығы | |3. Баласының кемпір-шалға суық |
|бойынша жұмыс таба алмауы сөзсіз,| |болуына кінәлі – Сапабектің өзі, |
|сонда ол оқуды бекер бітірді ме? | |дұрыс тәрбие бермеген. |
|ІІІ топ | |ІІІ топ |
|4. Жылына бір рет келетін | |4. Сапабек ауылда туып, ауылда |
|демалысын ел көпір, жер көріп | |өскен, олай болса, ауыл адамдарына|
|өткізген дұрыс қой. Әрі баласының| |ортақ әңгімені неге айтпады? |
|да есінде қалады. | |І топ |
|І топ | |5. Әке-шешенің қартайып, |
|5.Ауыл адамдарына Сапабек | |қажығандығын біле тұра, ауылға |
|әңгімесінің қызықсыз болуының | |демалысқа келмеуі, шөбін шауып, |
|себебі – ғылым негіздерін | |көмек көрсетпеуі – одан үміт |
|түсіебеуінен. | |күтуге болмайтындығының дәлелі. |
|ІІ топ | |ІІ топ |
|6. Бар кінәні Сапабекке аудару | |6. Әке-шешенің үмітін алдап, |
|дұрыс емес, бұл жерде әке-шешенің| |баласын тастамай кеткені – |
|де кінәсы бар, дұрыс тәрбие | |қатыгездік. |
|бермеген. | | |
V. Сабақты қорытындылау
кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп
жазу
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Дулат Исабеков «Әпке»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Д. Исбеков шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Исабеков Дулат 1942 жылы 20 желтоқсанда Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам
ауданында туған. Жазушы, драматург. Қазақ мемлекеттік университетін
бітірген (1966). Қазақ КСР Телевизия және радиохабар жөніндегі мемлекеттік
комитетінде аға редактор (1967-1968), Қазақ Совет энциклопедиясы бас
редакциясында аға ғылыми редактор (1968-1970), «Жұлдыз» журналында бөлім
меңгерушісі (1971-1976), «Жалын» баспасында редакция меңгерушісі (1976-
1980), Қазақ КСР Мәдениет министрлігі репертуарлық-редакциялық коллегияның
бас редакторы (1980-1988), Қазақ теледидарының бас директоры (1988-1992),
«Жазушы» баспасының директоры, (1992-1995) Қазақстан Жазушылар одағының
хатшысы болып істеген.
«Ректордың қабылдау күндері» (1975), «Әпке» (1977), «Ертеңді күту» (1979),
«Мұрагерлер» (1982), «Алыстан келген ананас» (1984), «Кішкентай ауыл»
(1986), «Анасын аңсаған қыз», «Ескерткіш операциясы», «Ескі үйдегі екі
кездесу», т.б. пьесалары республикалық, облыстық театр сахналарында
қойылды. Таңдаулы пьесалар жинағы «Жеті желкен» деген атпен 1987 жылы жарық
көрді. Жекелеген туындылары бойынша «Гауһар тас», «Дермене», «Тауқымет»
көркем фильмдері түсірілді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп жазу
«Кейіпкерлерге хат»
V. Сабақты қорытындылау
Қарауылбек Қазиев кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп
жазу
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 27.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Омар Хайям «Рубаилар»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: О. Хайямның шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Омар Хайям - тәжік және парсы халықтарының Орта ғасырларда өмір сүрген ұлы
ғалымы, көреген ойшылы, дарынды ақыны. Сол кездегі, оның ғылыми зерттеулері
математика мен астрономияны жаңа сатыға көтерді. Философиялық еңбектері
кейінгі ұрпақтардың ой өрісін кеңейтті. Ал, өлеңдері поэзияның жаңа түрін
қалыптастырды.
Омар Хайям 1040 жыл шамасында (кейбір деректер бойынша 1048 жылы) туған.
Жергілікті медреседе оқып білім алған. Оның негізгі ұстазы Нишаүурдың
белгілі ғалымы Насыреддин Шайх Мұхаммед Мансур дарынды Хайям өз бетімен де
оқып білім алады. Ғалымның жігіттік шағы Балх қаласында өткен, ол онда
математика, физика, астрономия, философия, дін негіздері, тарих ілімдерімен
шұғылданған, араб тілін еркін меңгеріп шыққан. Одан кейін Самарқанд, Мерв,
Исфаған, Рей тағы басқа қалаларда тұрып қызмет істеген.
Математик ғалым Мыңбай Ысқақовтың дәлелдеу-лері мен зерттеулеріне қарағанда
Хайям ұлкен мате-матик болған. Халық астрономиясының негізін салған. Оның
математикадан жазған басты-басты екі еңбегі сақталған, оның бірі - Алгебра
мен Әлмүнәбәлс есеп-терінің дәлелдемелері туралы. Екіншісі-Евклид кітабын-
дағы қиын тарауларға түсіндірмелер. Алдыңғысында алгебра, соңғысында
геометрия мәселелері баяндалады - дейді Мыңбай Ысқақов.
''Қатынастарды құру және оларды зерттеу'' туралы кітабында шамалардың
рационал және ирроционал қатынастарына сандық өрнек табу жөніндегі әл-
Фараби идеясын дамытып, сан ұғымын оң нақты сан ұғымына дейін кеңейту
қажеттілігін дәлелдеді. Омар Хайям еңбек-теріндегі жаңалықтарды Насреддин
Туси т. б математик-тер қолдап дамытты. Алтын мен Күмістен тұратын заттар-
дың мөлшерін анықтау тәсілі туралы трактатында Архимед шешкен физикалық
есептерді жетілдірді. Омар Хайям музыка теориясымен де шұғылданды.
ІV. Cабақты меңгерту.
Рубаиларды оқу
V. Сабақты қорытындылау
Омар Хайям кім?
Рубаилар дегеніміз не?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 03.05.2011 04.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Р Ғамзатов «Менің Дағыстаным»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Р Ғамзатовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Расул ҒАМЗАТОВ
Аллаһ адамзатқа не себепті көз, құлақ, тіл берген. Мәселен, екі көзбен
көріп, қос құлақпен естіген дүниені бір тіл ғаламға сөз етіп таратады.
Тілден шыққан сөз – қия жартастағы сүрлеуден өтіп, кең жазираға жеткен
тұлпар секілді. Сөз әсте жай болмайды. Не қарғыс, не алғыс, әйтпесе
жағымпаз, харам, өтірік, шын, қысқасы әртүрлі.
Бірдеме жазғың келе ме, сөзіңе абай бол, сөзді ант деп қабылда, оған
ақырзаманға дейін ие бол.
Менің шығармам кілем сияқты, оны авар тілінің көркем өрнегімен тоқимын.
Менің шығармам қымбат бағалы тон сияқты, оны авар тілінің сетінемейтін
берік жібімен тігемін.
Ертеде авар тілі өте аз сөзден құралыпты. «Азаттық», «Өмip», «Ерлік»,
«Достық», «Қайырым», т.б. атаулардың айтылуы бірдей болған деседі.
Ат төбеліндей халқымның тілін жұтаң дейтіндер айта берсін. Мен өз ана
тіліммен біргe өмip cүpyre тиіспін. Жандүниемнің күллі құдіретін ғаламға
жеткізу үшін маған басқа тіл қажет емес.
Дағыстанда лак дейтін аз санды ұлт бар. Ол ағайындар аздығына қарамай
дүниенің төрт бұрышына шашырап кеткен. Негізінен қол өнерші халық.
«Қарбызды тілгенде абай бол, ішінен лак шыға келмесін», – деп таулықтар
әзілдейді.
Алыс сапар, жат елге ұлын аттандырып тұрып анасы: «Үлкен шаһарда көппен
біргe ас ішкенде абай бол, арасында өз қандасың болуы мүмкін», – деп өсиет
айтады.
ІV. Cабақты меңгерту.
Жоспар бойынша әңгімелеу
V. Сабақты қорытындылау
Дағыстан туралы не білеміз?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 07.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Ш. Айтматов «Найман -Ана»
Сабақтың мақсаты :
1.Білімділік: Ш.Айтматовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Шыңғыс Айтматов (қырғызша: Чыңгыз Төрөкулович Айтматов, орысша: Чингиз
Торекулович Айтматов; 1928 ж. желтоқсанның 12 Шекер, Қырғыз АКСР — 2008 ж.
маусымның 10, Нүрнберг, Алмания) — ойшыл гуманист, данагөй, қазақ-қырғызға
ортақ халық жазушысы, Социалистік Еңбек Ері, КСРО мемлекеттік сыйлығының үш
мәрте иегері және Лениндік сыйлықтың лауреаты.
Шыңғыс Айтматовтың бүкіл шығармашылығы мен өмірі бастан-аяқ қазақ халқымен
тығыз байланысты болды. Сонау «Жәмиладан» бастап, әлемге танымал «Қош бол,
Гүлсары», «Ақ кеме», «Ғасырдан да ұзақ күн», «Жанпида» сияқты барлық
шығармаларындағы көркем образдарының рухы мен мінезі қырғыздан гөрі қазаққа
өте-мөте жақын еді. Жазушының өзі де қазақ ауылымен іргелес, қоныстас жерде
туып-өскен. Әкесі Төреқұлды Тұрар Рысқұлов қолынан жетектеп жүріп,
Ташкентке оқуға түсірген. Кейін қырғыздың көрнекті қоғам қайраткері болған,
1938 жылы «халық жауы» ретінде атылып кеткен Төреқұл Айтматов Т.
Рысқұловтың тікелей тәрбиесін көрген шәкірті болған.
Мұхтар Әуезовті өмір бойы пір тұтып өткен жазушы жазып жатқан жаңа
шығармасын Жуалы топырағынан бастамақ болған еді. Қазақстандағы БТА банктің
құрметті президенті болып тағайындалған. Жазушының кандидатурасын жақында
түркітілді елдердің мәдениет министрлерінің кеңесі (ТҮРКСОY) түрік
әлемінің атынан Нобель сыйлығына ұсынған-ды. Және Ш. Айтматов түркі
әлемінің дамуына қосқан ерекше үлесі үшін ТҮРКСОY тағайындаған халықаралық
көрнекті сыйлықтың тұңғыш лауреаты атанған.
2008 жыл Қырғызстанда Айтматов жылы болып жарияланғаны белгілі. Осы жылдың
желтоқсан айының 12-де 80 жасқа толатын жазушының мерейтойы халықтық мереке
ретінде тойланбақ еді. Жоғарыда айтқан ТҮРКСОY сыйлығы осы 80 жылдық
мерейтойына орай тапсырылмақ еді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Жоспар бойынша әңгімелеу
V. Сабақты қорытындылау
VІ.Үйге тапсырма компазициялық құрылысына талдау
VІІ.Бағалау
Сабақтың барысы:
1.Ш.Айтматов қай жылы,қай айда,қай жерде дүниеге келді?
2.Шыңғыстың әкесі кім?Қандай қызмет атқарған?
3.Жазушының есімін әлемге паш еткен шығармаларының бірі?
4.Шығармаларында қандай мәселелерді көтереді?
Ғасыр қасіреті
5. «Мәңгүрт»деген сөздің мағынасын қалай түсіндіресіңдер?
Мәңгүрт
ІІ.Топтастыру стратегиясы.
мықты
Өлімнен де ауыр жаза
Жауынгер есте сақтау қабілеті жойылғанөз ісіне тиянақты
Ер жігіт
Тіл алғыш
азапталған
төзімді
Еңбекқор
құлақ кесті құл
қожасын ғана тыңдайды
ІІІ.Сәйкестендіру.
Шығарманың композициялық құрылымын талдау.
1.Экспозициясы: Найман-Ананың Сарыөзекке аттануы
2.Басталуы: Өз анасын танымаған жас
жауынгер
3.Дамуы: Тарихқа көз жүгірту
4.Шарықтау шегі: Найман-Ананың өз баласының қолынан
мерт болуы
5.Шешімі: Саудагерлердің әңгімесі
ІV.Ой қозғау.
1.Ана-Бейітті алудағы жазушының мақсаты не?
2.Адамдарды мәңгүртке айналдыру қай ғасырдан бар?
3.Мәңгүрт қожалары үшін неге бағалы?
4.Аңыздағы мәңгүрт пен қазіргі заманғы мәңгүрттің айырмасы бар ма?
\/. Дәптермен жұмыс.Сөздер жаздырып,мағынасын түсіндіру.
Мәңгүрт-ештеңе білмейтін,ақыл-естен айрылған адам.
Шейіт болды-құрбан болды,өлді.
Көнтері-түйенің төстігіндегі терінің ең қалың жері.
Шіре-бұғау (кигізілген көн теріні «Шіре»деп атаған)
Шіре-романның алғашқы аты.
Сабақты қорыту.INSERT әдісі.
Үйге тапсырма. «Ана-сарқылмайтын күш»тақырыбына шығарма жазу.
Шығарманы өз қалауынша аяқтау.(шығармашылық жұмыс)
Бағалау.
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 10.05.2011 11.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Ш. Айтматов «Найман -Ана»
Сабақтың мақсаты :
1.Білімділік: Ш.Айтматовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
1.Ш.Айтматов қай жылы,қай айда,қай жерде дүниеге келді?
2.Шыңғыстың әкесі кім?Қандай қызмет атқарған?
3.Жазушының есімін әлемге паш еткен шығармаларының бірі?
4.Шығармаларында қандай мәселелерді көтереді?
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Ғасыр қасіреті
5. «Мәңгүрт»деген сөздің мағынасын қалай түсіндіресіңдер?
Мәңгүрт
ІІ.Топтастыру стратегиясы.
мықты
Өлімнен де ауыр жаза
Жауынгер есте сақтау қабілеті жойылғанөз ісіне тиянақты
Ер жігіт Тіл алғыш Азапталған төзімді Еңбекқор құлақ
кесті құл қожасын ғана тыңдайды
ІІІ.Сәйкестендіру.
Шығарманың композициялық құрылымын талдау.
1.Экспозициясы: Найман-Ананың Сарыөзекке аттануы
2.Басталуы: Өз анасын танымаған жас
жауынгер
3.Дамуы: Тарихқа көз жүгірту
4.Шарықтау шегі: Найман-Ананың өз баласының қолынан
мерт болуы
5.Шешімі: Саудагерлердің әңгімесі
ІV.Ой қозғау.
1.Ана-Бейітті алудағы жазушының мақсаты не?
2.Адамдарды мәңгүртке айналдыру қай ғасырдан бар?
3.Мәңгүрт қожалары үшін неге бағалы?
4.Аңыздағы мәңгүрт пен қазіргі заманғы мәңгүрттің айырмасы бар ма?
\/. Дәптермен жұмыс.Сөздер жаздырып,мағынасын түсіндіру.
Мәңгүрт-ештеңе білмейтін,ақыл-естен айрылған адам.
Шейіт болды-құрбан болды,өлді.
Көнтері-түйенің төстігіндегі терінің ең қалың жері.
Шіре-бұғау (кигізілген көн теріні «Шіре»деп атаған)
Шіре-романның алғашқы аты.
Сабақты қорыту.INSERT әдісі.
VІ.Үйге тапсырма «Ана-сарқылмайтын күш»тақырыбына шығарма жазу.
Шығарманы өз қалауынша аяқтау.(шығармашылық жұмыс)
VІІ.Бағалау
8 «Д»
Сабақтың мерзімі: 20.03.2012
Сабақтың тақырыбы: Сыныптан тыс оқу
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың демалыста оқитын әдебиеттер тізімін жасау,
Ғ.Мүсіреповтың шығармаларын оқуға ынтасын ояту
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Ғабит Мүсіреповтың шығармаларына қысқаша түсінік беріп өту
Шығармалардан үзінділер оқу
V.Сабақты қорыту
VІІ. Бағалау
8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 17 .05.2011 18.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Шығарма «Анамның тілі- ардақтым менің»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой 8-сынып 2-3 бет шығырма
Жоспар
Кіріспе:
Қазақ халқының ана тілі – қазақ тілі
Негізгі:
1. Қазақ тілінің көркемдік ерекшелігі
2. Мемлекеттің тіл мәртебесі
Қорытынды:
Ана тілің арың бұл
Ана тілім-ұраным,
Ана тілім-құраным,
Ана тілім болмаса,
Мықты болмас тұрағым.
Ана тілім-елдігім
Ана тілім ерлігім
Ана тілім болмаса
Бүтінделмес кемдігім!
Туған тілім тірлігімнің
айғағы,
Тілім барда айтылар сөз ойдағы.
Өссе тілім, менде бірге өсемін,
Өшше тілім менде бірге өшемін
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 03.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Сынақ
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
1 нұсқа
1.Әл- Фарабидің өмірі мен шығармашылығы
2. Сараидің әңгімелерінің тақырыбы мен идеясы
3. Жүсіп Баласағұнидің бір өлеңін құрылысына талдау
2нұсқа
VІІ. Бағалау.
-----------------------
Абай
Сәлмен
Жарасбай
Сабақтың мерзімі: 22.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Ежелгі дәуір әдебиеті
Сабақтың мақсаты.
1. Білімділік: Қазақ ұлтының әдеби мұрасы Орхон-Енесей жырларының
тақырыбы мен идеясын түсіндіру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,елін сүюге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
-Балалар бүгін қыркүйектің нешесі?
-7 саны жайлы не білесіңдер?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Енисей өзені аңғарынан құпия жазуы бар құлпытастар (ескерткіштер) табылғаны
туралы алғашқы хабарды Н. К.Видзен, С. У. Ремезов, сондай-ақ Сібірде
айдауда жүрген швед офицері И. Т. Страленберг пен немістің белгілі ғалымы
Ц. Г. Мессершмидт, т. б. бергенін XVIII ғасырдың бас кезінде жазған
мақалалары мен хаттарынан білеміз.
Скандинавия халықтарының тілінде «рунь», яғни «руна» деген сөз казақша
аударғанда «сыры ашылмаған», «құпия» деген мағына береді. И. Т. Страленберг
өзі тапқан құлпытастардағы бұрын-сонды тарихта белгісіз болып келген, ешкім
түсінбейтін жат жазуды өз елінің тілінде руна жазуы деп атаған еді.
Құлпытастардағы белгісіз жазулардың сырын ашу үшін В. В. Радлов 1891 жылы
сонда барып, бірқатар ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді.Бұл кезде
Финляндия археологиялық қоғамыда Енисей өзені бойына, Минусинск қаласына
екі мәрте ғылыми экспедиция жасап қайтқан еді.Сөйтіп, 1892 жылы Петербург
пен Гельсингфорста орыс және фин ғалымдары жасаған экспедицияларының жұмыс
қорытындысы туралы есептері баспасөз де жарияланады. Ғалымдар ескерткіштегі
жазуларды суретке түсіріп, атлас жасаған еді.Алайда бұл руна жазуының
құпиясы кепке дейін ашылмай-ақ қойды. Ескерткіштердегі жазуды ешкім оқи
алмады. Ол туралы әр түрлі болжам айтыла бастады. Бұл жазудың түп тамыры
ежелгі грек мәдениетіне қатысты деушілерде, оны ежелгі монғол жазуы, фин
жазуы, скиф-славян жазуы деп жорамалдаушылар да жазудың сырын ғылыми
негізде ашып бере алмады.Ақыры 1893 жылғы қарашаның 25-і күні Дания
корольдік Ғылым академиясының мәжілісінде Вильгельм Томсен ғылыми әлемді
дүр сілкіндірген мәлімдеме жасады. Ғалым Орхон мен Енисей өзендері бойынан
табылған ескерткіштердегі құпия жазуды оқудың кілтін ашқандығын хабарлады.
Сондай-ақ ол бұл ескерткіштер түркі халықтарының тілінде жазылғанын
мәлімдеді. Ғалымның ең алдымен оқыған сөздері «тәңірі» және «түрік» деген
сөздер екен.Дәл осы кезде академик В. В. Радлов та өз бетінше ізденіп, руна
жазуының он беске жуық әрпін анықтап алған еді. Арада көп уақыт өтпей-ақ,
В. В. Радлов Орхон өзені бойынан табылған үлкен тастардағы мәтінді толық
оқып, сонан соң оны аударып шықты.
ІV. Cабақты меңгерту
Алып Ер Тұңға жырын оқу
V. Сабақты қорытындылау. VІ. Үйге тапсырма беру.
Үзінді жаттау
VІІ. Бағалау.
8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 11.09.2010
Сабақтың тақырыбы: Орхон – Енесей жазулары
Сабақтың мақсаты.
2. Білімділік: Қазақ ұлтының әдеби мұрасы Орхон-Енесей жырларының
тақырыбы мен идеясын түсіндіру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,елін сүюге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Енисей өзені аңғарынан құпия жазуы бар құлпытастар (ескерткіштер) табылғаны
туралы алғашқы хабарды Н. К.Видзен, С. У. Ремезов, сондай-ақ Сібірде
айдауда жүрген швед офицері И. Т. Страленберг пен немістің белгілі ғалымы
Ц. Г. Мессершмидт, т. б. бергенін XVIII ғасырдың бас кезінде жазған
мақалалары мен хаттарынан білеміз.
Скандинавия халықтарының тілінде «рунь», яғни «руна» деген сөз казақша
аударғанда «сыры ашылмаған», «құпия» деген мағына береді. И. Т. Страленберг
өзі тапқан құлпытастардағы бұрын-сонды тарихта белгісіз болып келген, ешкім
түсінбейтін жат жазуды өз елінің тілінде руна жазуы деп атаған еді.
Құлпытастардағы белгісіз жазулардың сырын ашу үшін В. В. Радлов 1891 жылы
сонда барып, бірқатар ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді.Бұл кезде
Финляндия археологиялық қоғамыда Енисей өзені бойына, Минусинск қаласына
екі мәрте ғылыми экспедиция жасап қайтқан еді.Сөйтіп, 1892 жылы Петербург
пен Гельсингфорста орыс және фин ғалымдары жасаған экспедицияларының жұмыс
қорытындысы туралы есептері баспасөз де жарияланады. Ғалымдар ескерткіштегі
жазуларды суретке түсіріп, атлас жасаған еді.Алайда бұл руна жазуының
құпиясы кепке дейін ашылмай-ақ қойды. Ескерткіштердегі жазуды ешкім оқи
алмады. Ол туралы әр түрлі болжам айтыла бастады..
ІV. Cабақты меңгерту
Күлтегін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау. VІ. Үйге тапсырма беру.
Үзінді жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 13.09.2011 9«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Қорқыт ата кітабы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға Қорқыттың өмірі мен творчествосын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,елін сүюге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.Қобыз атасы, композитор, жыршы, ақын, музыкант,
бақсылардың қамқоршысы. "Қорқыт ата кітабы" әдеби ескерткіштерінен ІХ-Х
ғасырларда билік құрған оғыз тайпасынан шыққандығын білуге болады. Оны
Ш.Ш.Уәлиханов қазақтың алғашқы шаманы, алғашқы ақыны деп атайды. Қорқыт
жайындағы аңыз әңгімелер Ә.Науаи арқылы белгілі болып, түркі халықтары,
әсіресе қазақтар арасында кең тарады.Аңыздарда Қорқыт Қырмаш пен "жарық
жүзді сұлудан" туылған делінеді. Оның есімінің өзінде магиялық мән бар.
Уәлихановтық-потаниндік түсіндірме "қорқыт" сөзі — адамзат тұрмысының
жағдайын көрсететін "қорқыту" сөзінен шыққан деп түсіндіреді. Өлімнен қорқу
мен одан қашу — шаман халық аңыздарының жемісі.Аңыздарда Қорқыт қобыз
жасаған. Ол қобыздың музыкалық дыбысталуынан үшкіру, ауа, сиқыр
өткізген.Қорқыттың пайымдауынша, адамдар адамилық қасиеттерін сақтап қалу
керек. Адам үшін ең қауіптісі — адамилықты жоғалту. "Қонақ келмес үйдің
қирағаны жақсы, жылқы жемес шөртің шықпағаны жақсы, адам ішпес ащы судың
ағысты жылғаларды кумағаны жақсы, атаның атын былғайтын ақылсыз ұлдың
тумағаны жақсы". "Адам қанша қажетсінгенмен, ол өз үлесінен артық жей
алмайды". Сол аңыздарда Қорқыт жер-жаһанды кезіп, "басқа елден әркімге өз
елінде жақсы" деген ой түйіндегенін байқауға болады. Оның айнымас досы
сиқырлы Желмаясы болды."Қорқыт ата кітабы" — кейіннен түркі халқының
құрамына қосылған оғыз тайпасының эпикалық жазба ескерткіші, Кітап
оғыздардың өмірі жайында баяндайды. Оғыз — қыпшақ тайпаларына ортақ тілде
жазылған. Кітаптың араб әрпімен жазылған екі нұсқасы саққалған (Дрезден,
Ватикан). Әр жырдың өзіндік сюжеті бар. Олардың әрбіріңде көріпкел, тайпа
көсемі, ақылгөй Қорқыт ата бейнесі берілген. Әрбір жырдың соңы Қорқыт атаны
мақтаумен аяқталады. Кітап ақыл-өсиет,мақал-мәтел, нақыл, шешеңцік сөздерге
толы.Ондағы оқиғалар Сыр бойында, Орта Азия, Кавказ жерлеріңде өтеді. Одан
кең даланы мекендеген рулардың кұралу, ыдырау тарихы аңғарылады. Бамсы-
Байрақ жыры Алпамыспен ұқсас болса, Үсүн қожа — қазақтың үйсін тайпасының
атасы. Қорқыт ата жайындағы аңыздар қазақ, қырғыз және т.б. түркі
халықтарының арасында сақталған.
ІV. Cабақты меңгерту
Сатылай комплексті талдау
Туған жылы
Туған жері
Күйлері
Жырлары
Қайтыс болған уақыты
V. Сабақты қорытындылау.
Ой толғау «Қорқыт ата өлімнен қашып құтыла алды ма?
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұнын айту
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 18.09.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Оғыз қаған жыры
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды Қорқыттың Оғыз қаған жырымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Қорқыт ата кітабы мазмұнын айту
Сұрақтарға жауап беру
-Қорқыт кім?
- Оны неліктен күйші дейміз?
- Қорқыт ата кітабы қай жерде сақтаулы?
- Қорқыт ата кітабында нелер жазылған?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Оғыз қаған жырының мазмұнын баяндау.
ІV. Cабақты меңгерту
Үзінді оқыту
V. Сабақты қорытындылау.
Оғыз қаған жырының батырлар жырынан айырмашылығы мен ұқсастығын табыңдар
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұнын айту
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 21 ;22.09.2010 8«Г» «Д»
Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Оғыз қаған жыры
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды Қорқыттың Оғыз қаған жырымен
ерекшеліктерін,идеясын түсіндіру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Оғыз қаған жыры мазмұнын сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Оғыз қаған жырының тілдік ерекшеліктеріне тоқталу
ІV. Cабақты меңгерту
Карточкамен жұмыс
Оқушыларға Қорқыт ата кітабы және оғыз қаған жыры бойынша жасалған
карточкаларды таратып беру
V. Сабақты қорытындылау.
Қорқыт атаның нақыл сөздерін жаздыру
VІ. Үйге тапсырма беру
Нақыл сөздерді жаттап келу
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 28.09.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Ислам дәуіріндегі әдебиет
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілдерімен
таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Қарахан мемлекеті тұсындағы немесе ислам дәуірі (Х-ХІІ ғ.) деп
аталатын тарихи кезеңді түркі халықтарының қоғамдық-мәдени даму тарихындағы
қайта өркендеу дәуірі деуге болады. Әл-Фарабидің «Риторика», «Поэзия өнері
туралы», Махмұт Қашқаридің «Диуани лұғат ат-түрік(«Түркі сөздерінің
жинағы»), Жүсіп Баласағұнның «Құтты білігі, Қожа Ахмет Иасауидің «Диуани
хикметі («Ақыл кітабы), Сүлеймен Бақырғанидің «Бақырғани кітабы» және т.б.
осы дәуірдің зор жетістігі болып табылады. Бұл туындылар орта ғасырдағы
түркі жазба әдебиетінің өркендеп, ілгері дамуына өлшеусіз үлес қосты.
ІV. Cабақты меңгерту
Үзінді оқыту
V. Сабақты қорытындылау.
Неліктен ислам дәуіріндегі әдебиет деп аталады?
Ислам дәуіріндегі әдебиеттің көрнекті өкілдерін ата
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұнын айту
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 02.10.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Әл-Фараби өлеңдері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Әл
–Фарабидің шығармашылығын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Әбу Насыр әл- Фараби(Мухаммед ибн Мұхаммед ибн Узлае Тархани
)(870-950) Аристотельден кейін дүние жүзілік білім мен мәдениеттің екінші
ұзтазы атанған данышпан, ойшыл, энциклопедист ғалым. Алғашқы білімді қыпшақ
тілінде Отырарда алады. Бағдатта араб тілін үйренеді. Самарра Харрандар да
ірі ғалымдармен кездесіп, білімін ұштайды. Түркі, парсы, араб тілдерін де
сөйлей де, жаза да білген. Грек, латын, санскрит тілдерін игерген. Бүгінгі
ұрпаққа Әбу Насыр әл-Фарабидің 50 шақты еңбегі жеткен. “Алмагеске
түсініктеме”, “Геометриялық сызықтар жасаудың әдістері”, “Астрология”,
“Китаб әл- мусика әл-кабир” және тағы басқа еңбектері ғылымның сеңгірін
көрсететін аса ірі туындылар. Әбу насыр әл-Фарабидің еңбектері ғылымның
барлық саласын қамтиды. Оның аясы кең.
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Меңгерген тілдері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 27.09.2011 8«Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Әл-Фарабидің лирикалық өлеңдері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Әл
–Фарабидің шығармашылығын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Әбу Насыр әл- Фараби(Мухаммед ибн Мұхаммед ибн Узлае Тархани
)(870-950) Аристотельден кейін дүние жүзілік білім мен мәдениеттің екінші
ұзтазы атанған данышпан, ойшыл, энциклопедист ғалым. Алғашқы білімді қыпшақ
тілінде Отырарда алады. Бағдатта араб тілін үйренеді. Самарра Харрандар да
ірі ғалымдармен кездесіп, білімін ұштайды. Түркі, парсы, араб тілдерін де
сөйлей де, жаза да білген. Грек, латын, санскрит тілдерін игерген. Бүгінгі
ұрпаққа Әбу Насыр әл-Фарабидің 50 шақты еңбегі жеткен. “Алмагеске
түсініктеме”, “Геометриялық сызықтар жасаудың әдістері”, “Астрология”,
“Китаб әл- мусика әл-кабир” және тағы басқа еңбектері ғылымның сеңгірін
көрсететін аса ірі туындылар. Әбу насыр әл-Фарабидің еңбектері ғылымның
барлық саласын қамтиды. Оның аясы кең.
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
«Екінші ұстаз» шағын шығарма жазу
VІ. Үйге тапсырма беру Жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 04.10.2011 8 «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Ахмет Иассауи хикметтері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды Ахмет Иассауи шығармашылығын таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасуОқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау Жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Қожа Ахмет Ясауи (1093-1166) - қазақ халқының байырғы мәдениетінің
тарихында айрықша орны бар ұлы ақын, сопылық поэзияның негізін салушы,
күллі күншығыс мұсылмандарының рухани ұстазы болған ұлы ойшыл, діни
қайраткер.өз аты Ахмет, есімінің алдындағы «қожа» мұсылман дінін таратып,
уағыздаушылық қызметіне орай берілген атау, ал соңындағы «Ясауи» ақынның
қай жерден шыққандығын көрсетеді. Бірақ нақтылық үшін айтсақ, Йасы қаласы
оның туған жері емес, жастайынан жетім қалып, ағайын туыстарының қолына
келіп, бала кезінен өскен жері. Ақынның туған жері қазіргі Оңтүстік
Қазақстан облысының Сайрам ауданы. Әкесі Ибрахим мұсылманша сауаты бар, сөз
қадірін білетін білікті адам болған. Бала Ахметтің басты ұстазы, тәрбиешісі
аталас туысы болып келетін Арыстанбаб болды. Ол өмірден қайтқаннан кейін
Ахмет 17 жасында Йасы қаласына келеді. Дәл осы кезден бастап араб, шағатай,
парсы, түркі тілдерінде өлеңдер жаза бастайды. Шығыс поэзиясы мен
әдебиетіне ден қойды. Кейін Бұхара қаласында Жүсіп Хамаданидің діни
медресесінде оқыды. Оны тәмәмдаған соң сопылық жолдың біраз ащы-тұщысын
татып, көптеген қалаларды аралап, туған шаһары Түркістанға қайтып оралады
да, Арыстанбаб қалап кеткен дәстүрді жалғастырды. Осында ол ислам дүниесі
кең таныған кемеңгерге айналды. Ал 63 жасынан бастап қалған өмірін жер
астында, яғни қылуетте өткізді. Бұны Ахмет «Пайғамбар жасына жеттім. Маған
одан артықтың қажеті жоқ», - деп түсіндіреді. Оның бүгінгі ұрпаққа жеткен
көлемді шығармасы - «Диуани Хикмет» (Даналық кітабы) қыпшақ диалектілерімен
көне түркі тілінде жазылған.
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу өлең құрылысына талдау
V. Сабақты қорытындылау.
VІ. Үйге тапсырма беру Жаттау
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 01 .03.2012 2 сағат
Сабақтың тақырыбы: Шығарма «Ана-өмір шуағы»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой
8-сынып 2-3 бет шығырма
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 13 .10.2011
Сабақтың тақырыбы: Шығарма Ежелгі дәуір әдебиеті
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой
8-сынып 2-3 бет шығырма
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 06.10.2011 8 «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Жүсіп Баласағұни
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Жүсіп
Баласағұнидің өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
. . 9-13 ғ.ғ. (840-1212) Қарахандар дәулетінің дәуірлеген тұсы. Өмірі
Жүсіп Хас Хажиб Баласағұн өмірі туралы там-тұм деректерді негізінен
шығарма мәтінінен табамыз. Қарахандар мемлектінің Баласағұн("Тауарих
хамса": "Бала"-көрікті қашалған тас, "сағұн"-қала деген монғол сөзі)
шаһарында 1015-1016 жылдары дүниеге келген.
"Құтты білік". 1069 жылы жазылған. Дастанды Баласағұнда бастап,
Қашқарда аяқтайды. Еңбекті Бограханға (Табғаш Қара Богра хан, Қарахан
мемлекетінң қожасы) тарту етеді. Бұған разы болған Бограхан Хас Хажип
атағы, береді (патша сарайындағы қызметкерлердің басшысы).
Онда әлеуметтік, саяси, мораль, этика, адамгершілік мәселелері
қамтылған. Бұл дастан-мемлекет басқару әдістерін, адамгершілік
принциптерін, қоғамдық-саяси мәні бар түрлі ережелер мен заңдарды, әдет-
ғұрыптар нормасын қамтыған, энциклопедиялық дәрежеде жазылған көркем
туынды. Дидактикалық сарында жазылып, уағыздарды бейнелі көркем тілмен
жырлайтын бұл дастанда қарапайым халықтан бастап, Бограханға дейінгі түрлі
дәрежедегі әеулеттік топтардың, түрлі кәсіп иелерінің мінез-құлық
нормалары қандай болу керек, олардың әрқайсысының қоғамның алатын орны
қалай болу тиіс екені баяндалады
ІV. Cабақты меңгерту
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
Құтты білім кейіпкерлерін ата
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау
VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 18.10.2011 8 «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Махмұт Қашқари өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Махмұт
Қашқаридің өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Оқушыларды түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын
тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Ортағасырлық Шығыстың ас ірі ойшылдары Жүсіп Баласағұн мен Махмуд
Қашғари болды. Ол екеуінің де шыққан тегі түркілер еді. Сондықтан олар
түркі халықтарының тарихын, мәдениетін, тілін, салт-дәстүрлері мен әдет-
ғұрпын зерттеуге баға жетпес үлес қосты.
Махмұд Қашқари (ХІ ғасыр) – түркі ғалымы, әйгілі «Диуани лұғат ат-түрк»
(«Түркі сөздерінің жинағы») атты еңбектің авторы. Толық аты жөні Махмұт ибн
әл Хұсейн ибн Мұхаммед. Туған жері – қазіргі Қырғызстан жеріндегі Ыстықкөл
жағасындағы (кей деректе Шу бойындағы) Барсхан қаласы.
Махмұдтың әкесі белгілі қолбасшы, Барысханның әмірі болған. Ол кейін
Қарахан әулеті билеген мемлекеттің мәдени-саяси орталықтарының бірі –
Қашқарға ауысқан. Махмұд осында дәріс алған, ұзақ жылдар тұрған. Оның аты-
жөніне қай жерден шыққанын көрсететін дәстүрмен «Қашқариді» тіркеуінің
мәнісі де содан.
Ғалымның туған, өлген жылы белгісіз. Өз заманының аса білімдар филологы,
тарихшысы, этнографы, географы ретінде танылады.
Махмұд Қашқари – түркінің тұңғыш тіл маманы, түркі тілінің оқулығын
жасаған, грамматикасын түзеп, жалпы түркі әлемінің тіл өнерінің өрісін
кеңейтіп, өркенін өсірген ғұлама. Түркі жұртының бай тарихы, географиялық
жағдайы, әдебиеті мен өнері, этнологияық ерекшеліктері «Диуани лұғат ат-
түркте» нақты тарихи деректілік сипатпен танылған. Дастанда білім, ақылдың
қасиеттері жақсылық және жамандық, адамгершілік қасиеттер, адамгершілік
құндылықтар туралы мәселелер қарастырылады, мәселен, «Ақылды – ұлы, білімді
– білікті, қонса екеуі, ұлы етер жігітті», «Ақыл пайда бола, ұлылық толады,
білім кімде со білікті болады», «Білімсіздер бар кеселді көреді, емдемесе
тектен-текке өледі», «Ақыл – шырақ, қара түнді ашатын, Білім – жарық, нұрын
саған шашатын», «Ақылдыға қадір – құрмет лайықта, Ақымақ жан керең, сезбес
айыпты!»…
«Білім – байлық, азаймас һәм жоғалмас, қарақшы, ұрыға да тоналмас!».
Білік-білім туралы Жүсіп Баласағұни өзіне ақыл кеңес береді:
«Білік біліп – төрден орын аларсың, Білік білсең, күшті, берік адамсың»,
«Білік-түпсіз, шетсіз-шексіз бір теңіз, қанша сімір, сарқылмайды білсеңі
ІV. Cабақты меңгерту
|Махмұт қашқари |Үзінді жайлы менің пікірім |
|шығармаларынан үзінді | |
| | |
| | |
| | |
| | |
• Бір шумақ өлеңін құрлысына талда
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Мақал-мәтелдерін мәнерлеп оқыту
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау VІІ. Бағалау.
Сабақтың мерзімі: 30.10.2010 8«Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың тақырыбы: Махмұт Қашқари өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Махмұт
Қашқаридің өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Оқушыларды түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын
тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Меңгерген тілдері
Қайтыс болған жылы
|Махмұт қашқари |Үзінді жайлы менің пікірім |
|шығармаларынан үзінді | |
| | |
| | |
| | |
| | |
ІV. Cабақты меңгерту
• Бір шумақ өлеңін құрлысына талда
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Мақал-мәтелдерін мәнерлеп оқыту
VІ. Үйге тапсырма беру .
Жаттау VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 03.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Сынақ
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
1 нұсқа
1.Әл- Фарабидің өмірі мен шығармашылығы
2. Сараидің әңгімелерінің тақырыбы мен идеясы
3. Жүсіп Баласағұнидің бір өлеңін құрылысына талдау
2нұсқа
1.Ахмет Йасауидің өмірі мен шығармашылығы
2.Рабғузидің қисаларының тақырыбы мен идеясы
3. Жүсіп Баласағұнидің бір өлеңін құрылысына талдау
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 15.03.2012
Сабақтың тақырыбы: Сынақ Тест
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
1 нұсқа
1.М Жұмабаев шығармышылығы мен өмірі
2. «Қараш-қараш оқиғасы» тақырыбы мен идеясы
3.Абай Құнанбаев өмірі мен шығармашылығы?
4.Түркістан поэмасы
2нұсқа
1.Міржақып Дулатов Шығармалары мен өмірі
2.» Күй аңызы» тақырыбы мен идеясы
3. Жамбыл Жабаев өмірі мен шығармашылығы
4. Аққулар ұйықтағанда поэмасы
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Рағузи өмірі мен шығармашылығы «Лұқман –Хәкім»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Рабғузидің
өмірі мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
XІV ғасырдың басында өмір сүрген Насреддин Рабғузи туралы деректер өте
аз.Ал оның жазған кітабы«Қисса-сүл әнбийя» - Алтын орда мемлекеті тұсында
дүниеге келген діни тақырыптағы соқталы дүниелердің бірі.
Аталған жәдігер дүниедегі аңыз-әңгімелерді жинақтап, құрастырған, біраз
қиссаларды жазған автор - Рабғузи. Бұл бүркеншік ат- «Рабат оғызы» деген
сөздердің қысқарған нұсқасы. Автордың шын есімі- Насретдинұлы Бұрһанеддин
екен. Автор тарихта негізінен Рабғузи деген бүркеншік атымен белгілі. Автор
бұл шығармасын көне түрік тілінде жазғандықтан, оны оқып, ондағы
қиссалармен танысу сол кездегі түрік тектес тайпалардың ешқайсысына да ауыр
болмаған көрінеді. Қисса قصّه деп араб тілінде бір - біріне жалғаса беретін
әңгімелерді меңзейді . Бұл сөздін ағылшын баламасы - story , history болып
, қазақшысы тарих . «Қисса-сүл әнбийя» - негізінен пайғамбарлар мен әулие-
әнбилер өмірі жайлы, сондай-ақ олардың басынан өткерген оқиғаларын баян
ететін прозалық шығарма.
ІV. Cабақты меңгерту
Қиссаларын оқып танысу
V. Сабақты қорытындылау.
Қазақ ертегілерімен салыстыру
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұндау
VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 25.10.2011
Сабақтың тақырыбы: Сәйф- Сараи өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларды ислам дәуіріндегі әдебиеттің өкілі Сараидің өмірі
мен шығармашылығымен таныстыру
2.Дамытушылық: Оқушының тіл байлығын жетілдіру , балаларды тез ойланып,
жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Оқушыларды түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
Жатау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбын мақсатын хабарлау.
Түркінің тұңғыш тіл маманы, түркі тілінің оқулығын жасаған, грамматикасын
түзеп, жалпы түркі әлемінің тіл өнерінің өрісін кеңейтіп, өркенін өсірген
ғұлама. Түркі жұртының бай тарихы, географиялық жағдайы, әдебиеті мен
өнері, этнологияық ерекшеліктері «Диуани лұғат ат-түркте» нақты тарихи
деректілік сипатпен танылған. Ол көптеген ұлыстардың, тайпалардың тіл
ерекшеліктерін саралап, түркі тілінің бітімін ежіктей түсіндіреді, тұрмыс-
салтын, әдет-ғұрпын баяндайды, сол кездегі бір қатар қаламгерлердің,
ғұламалардың, тарихи адамдардың аттары мен өмірбаяндық деректерін, түркі
халықтарының байырғы жырларын, мақал-мәтелдерін береді. Сонымен қатар ол
көне дәуірдегі түркінің әлемдік қартасын жасап, онда Барсхан, Баласағұн,
Тараз, Екіөгіз, Қашқардан бастап, түркі дүниесінің ежелгі шаһарларын, елді
мекендерін түгел дерлік көрсетеді. Бұл ретте оны түркі жұртының тұңғыш
энциклопедиялық анықтамалығы десе де болады.
ІV. Cабақты меңгерту
Түрікше Гүлстан оқып танысу
V. Сабақты қорытындылау.
Қазақ ертегілерімен салыстыру
VІ. Үйге тапсырма беру .
Мазмұндау
VІІ. Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.11.2010
Сабақтың тақырыбы:ХІХ ғасыр әдебиеті Махамбет Өтемісұлы
Сабақтың мақсаты1.Білімділік: Махамбет Өтемісұлының өмірі мен
творчествосынмен таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ Халықтың азаттығын көксеген күрескер, ел бастаған батыр,
өр рухты ақын Махамбет Өтемісұлы Бекетай елді мекенінде ( Бөкей ордасы,
Орал облысы, Жәнібек ауданы ) 1803 жылы дүниеге келді.Жастайынан өмірінің
рухани – поэтикалық шежіресі, қындық өнерге құмартып өсті. Асқан
дарындылығына қалың жұртшылық бас иген. Махамбет тек от ауызды сөз шебері
ретінде ғана ел құрметіне бөленген жоқ, сонымен бірге, өзінің батырлығы,
даналығы мен адамгершілігі арқасында да даңққа бөленді. Ол халық арасында
болып жататын келеңсіз құбылыстар мен келелі істерді өлеңдеріне арқау
еткен.
Махамбет – бұхара халықты патша өкіметіне , оның жергілікті өкілдері хан
сұлтандарға қарсы ұйымдасқан түрде қарулы көтеріліске шақырған алғашқы
қазақ ақыны. Махамбет «Жәңгірге», «Баймағамбет сұлтанға» деген өлеңдерінде
үстем тап өкілдерін аяусыз шенеп, бет-пердесін жыртса, «Мұнар күн» жырында
ел басына орнаған ауыртпалықты ашына айтты. Махамбет шығармалары - өз
дәуіріндегі еңбекші бұхара шаруалар қозғалысының шындық бейнесі. 1838 жылы
Исатай қаза болған соң, Махамбет шағын тобымен орыс әскерлерінің арасынан
өтіп, Хиуа хандығына кетеді. Ол көтерілісшілерді жауға қарсы күреске қайта
жұмылдырғысы келеді, алайда оның бұл әрекеті жүзеге аспайды. Ол Бөкей
ордасына жасырынып келіп, шаруалар арасында хан мен патшаға қарсы үгіт-
насихат жұмыстарын жүргізе бастайды, бірақ ол қайта тұтқындалып, Орынборға
жөнелтіледі. Орынборда оған «енді қайтып бүлікке қатысушы болма» деген
ескерту жасап, босатады. Өмірінің соңғы жылдарын ақын ауылда өткізеді.
Жәңгір хан мен Баймағамбет сұлтан халықтың бүлік шығаруына ықпал етуінен
секем алып, оның сыртынан бақылау қояды. Ақыры ханның тыңшылары Махамбетті
асқан опасыздықпен өлтіреді а
ІV. Cабақты меңгерту.
Неліктен Зар заман аталған?
Ақын өлеңдеріндегі басты идея не?
Неліктен Махамбет өлеңдерін көтеріліс айнасы дейміз?
Ереуіл атқа ер салмай мәнерлеп оқу
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Өмірі жайлы деректер жинақтап келу
Ереуіл атқа ер салмай жаттау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 17.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Махамбет Өтемісұлы өлеңдері
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Махамбет Өтемісұлының өлеңдерінің идеясы мен тақырыбын ашу
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Ереуіл атқа ер салмай жатқа сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау
Өткен сабағымызда айтып өткендей Махамбеттің серігі көтеріліс басшысы
Исатай қайтыс болғаннан кейін Махамбет елден қуылып жер айдалып қуғын-
сүргінге ұшырайды . Ақын өмірінің осы кезеңінде жазылған шығармаларынан
оның өкінішін торығуын күдігін жалғыздығын сеземіз
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерін мәнерлеп оқу
Метафора теңеу тапқызу
V. Сабақты қорытындылау.
|Махамбет Өтемісұлы |Үзінді жайлы менің пікірім |
|шығармаларынан үзінді | |
| | |
| | |
| | |
| | |
VІ. Үйге тапсырма беру
Жалғыздық жаттап келу
VІІ. Бағалау.
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 27.11.2010
Сабақтың тақырыбы: Мен- құстан туған құмаймын
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Махамбет Өтемісұлының өлеңімен таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаттау
Жалғыздық
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау
Мен- құстан туған құмаймын
Өлеңінің идеясын ұғындыру
Метафора............
Эпитет..............
Теңеулер.......
ІV. Cабақты меңгерту.
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Өмірі жайлы деректер жинақтап келу
Мен- құстан туған құмаймын жаттау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 22.11 .2011
Сабақтың тақырыбы: Шортанбай Қанайұлы Зар заман
Сабақтың мақсаты1.Білімділік: Шортанбай Қанайұлының өмірі мен
творчествосынмен таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мен -құстан туған құмаймын жаттау
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын таныстыру
Шортанбай Түркістан жерінде Қаратауды жайлаған шаруа Қанайдың отбасында
дүниеге келген. Жас шағынан мұсылманша оқып замандастары қатарлы білім
алмаған. Бұрыннан қазақ халқының қасиетті астанасы есепті Түркістан қаласы,
оның сол тұстағы шар тарапқа жайылған даңқы жас талапқа әсерсіз болмаған.
Қиялына қанат бітіріп, өнер-білім биігіне талпыған алғашқы тәлім-тәрбие
ұясындай ізгі әсер еткен, парасатты ақыл иелеріне жақын жүріп, жақсылар
қатарына ерте ілескен. Көзі ашық, сауатты, білімге құштар жасқа үлгі-өнер
боларлық ойлы орта, тәлімге - ұстаздар да кезіксе керек-ті.
Көкірегі ояу, көркемдікке әуес сезімтал жас естіген есті сөздерін
құлағына құйып, көрген ғажайыптарың ойына орнықтырып, шама-шарқынша ақылға
салып, санамен салмақтайды.
Жас талап тұстастарының бірі аллатағала әмірімен, діни түсіністіктермен
баланыстырса, екіншісі Яссауи қалдырған парасат сөздерін тақпақтап, ауызға-
өсиетке негізделген "Диуани Хикметтен" үзінділер келтіріп, көкеге ой салар
сырлы сөзжинағын ауызға алар еді. Жалғыз ғана емес, одан бергі Түркістандық
өнерпаздар.
Мұсылмандық жолындағы оқудың нәтижесі оның қолын ишандық дәрежеге
жеткізді. Бұл жолда қызмет атқару үшін Түркістаннан Арқаға, Қарақаралыға
қарасты Бесата жайлаған Жамантай төренің мекеніне қоныс аударуға тура
келеді.
Одан кейін Аюлы-Ақсу бойын қоныстанған Жанғұтты бидің қарамағанан шағын
мешіт салдырып, медресе ашады. Өле-өлгенше осы биді төңіректеп, өмір
кешеді. Ер жетіп, еркінше еңбек етуге бел буған талабы зор, талғамы
қалыптасқан Шортанбай жаңа ортаға, өзге өлке жағдайына кезігеді.
Шортанбай шығармалары өткен ғасырдың соңғы ширегінде кейбір жинақтарда
баспа бетін көре бастады. 18882 жылдардан бастап, өлең, толғаулары
жинақталып, бөлек кітап көлемінде жарық көреді. Көрсетілген жинақтарға
ақынның "Тар заман", "Опасыз жалған", "Байды құдай атқаны", "Атамыз Адам
пайғамбар", "Өсиет – насихат сөздер", "Айттым сәлем", "Асан қожаға" т.б.
енген.
ІV. Cабақты меңгерту.
Неліктен Зар заман аталған?
Ақын өлеңдеріндегі басты идея не?
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Өмірі жайлы деректер жинақтап келу
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 24.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Майлықожа Сұлтанқожаұлы Толғау
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Майлықожа Сұлтанқожаұлының өмірі мен творчествосынмен
таныстыру
2.Дамытушылық: ақынның шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Майлықожа - Шымкент облысы, Сарыағаш ауданында 1835 жылы туып, алпыс жасқа
келгенде, 1898 жылы Арыс ауданында дүние салған. Әкесі Сұлтанқожадан он
төрт жасында жетім қалып, Майлықожа жоқшылық - мұқтаждықты көп көреді.
Бірақ талапты жас өлең өнерін ерте машық ете бастайды.
Бай адамның қызы Ханапаны Майлықожа алып қашады да, кейінірек өз еліне
тұрақтай алмай Бұхара жаққа өтіп кетеді. Майлықожа – араб, парсы, ежелгі
түркі классикалық әдебиетімен қазақтың фольклорымен, жыраулық поэзиясымен
жете таныс, білімдар ақын.
Шығармаларының жанрлық түрлері: толғау-термелер, арнау өлеңдер, мысал
өлеңдер, айтыстар.
Толғау-термелеріндегі философиялық ғибыратты ойлар:
- адамзатты биіктікке, парасатшылыққа үндеу: «Райымқұлға», «Ноғай
мырзаға»;- жақсылық пен жамандық қасиеттерді даралау: «Ілімге
толсын көкірек», «Дүниеге мейман көңілім», «Жөн білсең жолдасыңа жоба
көрсет»;
- фәни жалғанның өткіншілігі, адамдардың бір-біріне қонақ екендігі:
«Ажал бір келмес болсайшы», «Не жүйрік өтті дүниеден», «Дүние», т.б.
Арнау өлеңдеріндегі адалдықты уағыздау, озбырлықты әшкерелеу: «Ескі мырза,
манаптар бегі, салы», «Алдабарген байға», т.б.
Мысал өлеңдерінде бернелеу /аллегория/ арқылы адамзат өмірінің қайшылықты
сырларын бейнелеуі: «Тотықұс», «Қасқыр», «Үш жігіт», «Бұлбұл».
Майлықожа – табиғат құбылыстарының шынайы суреттерін қазақ ауылының
тұрмысымен байланыстыра жырлаушы: «Жылдың төрт мезгілі».
Айтыстары «Майлықожа мен Айман», «Майлықожа мен Гүлханым». Ақын
шығармаларының көркемдігі мен бейнелелегі.
ІV. Cабақты меңгерту.
Толғауын мәнерлеп оқу өлең құрылысына талдау
|№ |Өлең жолдары |буын |бунақ |ұйқас |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
V. Сабақты қорытындылау.
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру
Жаттау VІІ. Бағалау.
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 07.12.2010 08.12.2010
Сабақтың тақырыбы: : А. Құнанбаев «Өлең сөздің патшасы»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: А. Құнанбаев өмірі мен творчествосын таныстыру «Өлең сөздің
патшасы» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Дана ақын - Абай 1845 жылы тамыз айында, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы,
Абай ауданы, Шыңғыс тауында туған. Абайдың әкесі - Құнанбай өз еліне атағы
шыққан аға сұлтан. Зерделі зерек ел ағасы, ірі тұлға. Абайдың анасы -
Ұлжан, әжесі-Зере. Сегіз жасар Абай өзінің зеректік қабілетімен әке көзіне
ілігіп, үміт күтер, ата жолын ақтар бала болар ма деген ой салады. Міне осы
себептен әкесі Құнанбай Абайды Семей қаласына апарып, әуелі Ғабдулжаппар
молдаға оқуға береді. Бұл молданың қарамағында екі жылдай оқып, мұсылманша
бастауыш білім алады. Бұдан кейін, он жасар Абай, бір басқыш ілгері
дәрежедегі, жабық оқу орны, мешіт жанындағы діни медресеге түседі.
Медресенің соңғы жылында Абай мұсылманша оқумен тоқтамай, Семейдегі
"Приходская школаға" түсіп, үш айдай орысша да оқыған. Бұл-Абайдың орысшаны
игеріп кетуіне негіз болған. Он үш жасында Абайды әкесі Құнанбай оқудан
шығарып, ел билеу әдісін үйретеді. 60-жылдардың аяқ кезінен бастап Абай
аздап оқыған орысшасын өз бетімен оқу арқылы дамытып, орысша кітаптарды көп
оқиды.. 1886 жылы Абай "Ғылым таппай мақтанба , "Интернатта оқып жүр"
өлеңдерін жаздыҰлтымыздың ұлы перзенті — хакім Абайдың өлеңдері мен қара
сөздері Өз заманынан оза туған акынның терең ойлары мен асыл сөздері
келешек замандарда гауһардай жарқырап, көзі ашық, көкіректерге нұр болып
құйыла берері хақ.
ІV. Cабақты меңгерту.
А. Құнанбаев « Өлең сөздің патшасы»
өлеңді құрылысына талдау
Сөздікпен жұмыс.
Ебін- ыңғайын
Ынсап- қанағат
V. Сабақты қорытындылау
Абай кім? топтастыру
«Абай десе, мен үшін қазақ дегендей болады» пікірдің авторы кім?
VІ.Үйге тапсырма
Жаттау
VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 01.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : А. Құнанбаев «Әбдірахман өлігенде»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: «Әбдірахман өлгенде»өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру өлең құрылысына талдауға
үйрету
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы жатқа сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Оқулықта берілген үш өлеңді оқып шығып ақынның баласына деген махаббатын
қалай суреттелгенін салыстыру
Әбдірахман қандай болғанын өлеңнің ішінен тауып оқу
әбдірахманға шағын мінездеме жазу
ІV. Cабақты меңгерту.
А. Құнанбаев «Әбдірахман өлгенде»
өлеңді құрылысына талдау
Сөздікпен жұмыс.
Сідет- міндет
Тәбділ -өзгеру
Тағылым-үлгі
Бенде - адам
V. Сабақты қорытындылау
Абай кім? топтастыру
VІ.Үйге тапсырма
Жаттау
VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 06.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : А. Құнанбаев «Адамның кейбір кездері»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: «Адамның кейбір кездері»өлеңінің тақырыбы мен идеясын
ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру өлең құрылысына талдауға
үйрету
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Әбдірахман өлгенде жатқа сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Абай өлеңдерінің көркемдік ерекшеліктеріне тақталу
Ызалы жүрек,долы қол
Улы сия, ащы тіл
Деген өлең жолдарында эпитет сөздердің мағыналарын ашу
ІV. Cабақты меңгерту.
А. Құнанбаев «Адамның кейбір кездері»
өлеңді құрылысына талдау
Сөздікпен жұмыс.
Сідет- міндет
Тәбділ -өзгеру
Тағылым-үлгі
Бенде - адам
V. Сабақты қорытындылау
Абай кім? топтастыру
VІ.Үйге тапсырма
Жаттау
VІІ. Бағалау
8 «Д»
Сабақтың мерзімі: 08.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Абайдың қарасөздері
Сабақтың мақсаты: Абайдың қарасөздерін өлеңдерімен салыстыра отырып
түсінеді.
Міндеттер:
*Мазмұнға байланысты міндеттер:
* Қарасөздердің мазмұнын ашады.
* Қарасөздерді өлеңдерімен салыстырып, айырмашылықтары мен
ұқсастықтарын сипаттай алады .
* Сын тұрғысынан ойлауды дамытуға байланысты міндет:
* Қарасөздерді оқып, негізгі ойды табады.
* Мазмұнын ашып, айтып бере алады.
* Өлеңдерімен салыстырып, қорытынды жасай алады.
* Топтық жұмыс процесіне байланысты міндет:
* Бірлесіп жұмыс жасау нәтижесінде оқушылар шағын топтағы
жұмыс өнімін
көрсете алады, өлеңмен салыстырады, қорытынды шығарады.
Сабақтың барысы:
• Қызығушылықты ояту
Ерте оянып, ойланып, ержеткен кім?
Талабын тас қияға өрлеткен кім?
Құба жон, құбақан құм, құла қырда,
Өлеңнің бесігінде тербеткен кім?
1.Абай өміріне байланысты сөзжұмбақпен жұмыс.
2.Топтастыру .
• Мағынаны таныту
Жаңа тақырыпты меңгертуге бастапқы қадам.
* Мұғалімнің кіріспе сөзі.
...Абайдың қарасөздерінің тақырыбы әр алуан. Оның бәрін бір сабақта
қарастыру мүмкін емес. Бүгінгі сабағымызда негізгі Абайдың 3 тақырыпқа
топтастырылған қарасөздері мен оған тақырыптас өлеңдеріне тоқталамыз
(әлеуметтік болмыс туралы ой толғамдары,адамның мінездері, ғылым,өнер
жайындағы ой пікірлері).
1. «Жүрек» тобы: әлеуметтік болмыс туралы ой толғамдары
2. «Қайрат» тобы: адамның мінез-құлық, ерік- жігері туралы ой толғамдары
3. «Ақыл» тобы: білім, өнер, ғылым, қоғам жайлы ой пікірлері
4. «Ғылым» тобы: қарасөздерімен мәндес, мағыналас өлеңдеріне талдау
«Жүрек» тобы әлеуметтік болмыс жайындағы қарасөздеріне талдау жасайды.
«Ғылым» тобы осы қарасөздеріне мағыналас өлеңдеріне талдау жасайды.
«Ақыл» тобы білім, өнер, ғылым, қоғам жайлы ой пікірлеріне талдау
жасайды.
«Ғылым» тобы «Интернатта оқып жүр» өлеңі бойынша талдау жасайды.
Ақын ғылым жайлы қарасөздерінде «Оқу керек,оқығанды көңілге тоқи білу
керек. Оқып-білім алу үшін әуелі талап керек» десе, 38-сөзінде
«Білімсіздік хайуандық болады. Надандық-білім-ғылымның жоқтығы. Еріншектік-
күллі дүниедегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық, жігерсіздік, ұятсыздық,
кедейлік-бәрі осыдан шығады» дейді.
Адамда кездесетін осы мінездер жайлы «Қайрат» тобының мүшелері сөйлейді.
«Ғылым» тобы мағыналас өлеңдеріне талдау жасайды.
Мұғалім: Абай қарасөздері терең ой мен күрделі пікірге құрылған. Ақынның
гуманистік идеясы тек өлеңдерінде ғана емес қарасөздерінде де көрініс
тапқан. Абай- өз заманының биік парасат иесі ғана емес бүгінгі заман
қайшылықтарын шешуге де оң бағыт берген биік тұлға.
• Екі түрлі түсінік күнделігі. (стратегиясы)
|Мәтіннен үзінді |Пікір |
| | |
, Бірнеше оқушы өз пікірлерін оқиды.
• «Қарасөзге» бес жолды өлең.
сын е сын е
ет ет ет
сөз тіркесі (4 сөз)
• Соқтықпалы, соқтықпақсыз жерде өсіп, мыңмен жалғыз алысқан Абай есімі
ешқашан өлмек емес. Абай тірі, өйткені оның шығармалары мәңгі жасай
бермек.
• Сауаттылық хаты.
Абай атамызға хат жазып көрелік.
Бірнеше оқушыға хаттары оқытылады.
Көп адам дүниеге бой алдырған,
Бой алдырып, аяғын коп шалдырған.
Өлді деуге сыя ма, ойлаңдаршы
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған.
деп ақын өзі жырлағандай, артына өлмес мұра қалдырған Абай есімі
өлмек емес.
Қазақ жерінің ақыны, данышпаны көп болғанымен, Абай біреу-ақ,
Абайы бар елдің мерейі үстем.
• Кері байланыс парағын тарату.
Оқушыларды бағалау.
8«Г»; «Д»
Сабақтың мерзімі: 21 .12.2010 22.12.2010
Сабақтың тақырыбы: Шығарма Туған жер- тұғырым
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой
8-сынып 2-3 бет шығырма
VІІ. Бағалау.
8«Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : Шәкәрім өмірі мен шығармашылығы
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Шәкәрім өмірі мен творчествосын таныстыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
ШӘКӘРІМ ҚҰДАЙБЕРДІҰЛЫ — ақын, ойшыл, композитор, аудармашы, тарихшы,
қазақтың бес арысының бірі.
Шәкәрім Құдайбердіұлы 1858 жылы 11-шілдеде қазіргі Семей облысы, Абай
ауданы, Қарауыл ауылында (Шыңғыстау бөктері) дүниеге келді. Оның әкесі,
Құдайберді, Абайдың ағасы. Абай мен Құдайбердінің әкелері бір болғанымен,
аналары бөлек. Құдайберді үлкен бәйбіше Күңкеден, ал Абай Ұлжаннан туылған.
Туыстық жағына қарағанда Шәкәрім Абайдың немере інісі болады.
Абай ақынның соңынан еріп, бағыт-бағдар алған Шәкәрімнің шығармалары сан
алуан тақырыптарды қамтыды. Оның “Жастық туралы” және “Кәрілік туралы”
адамның өмірі мен жасына қатысты өлеңдерінде Абайдың өлең жазу стилі
байқалатын.
Шәкәрімнің адам бойындағы қасиеттерге арналған мынадай өлеңдері болды:
“Өмір”, “Сәнқойлар”, “Құмарлық”, “Қалжыңбас”. Ал “Жастарға”, “Анық асық
әулие”, “Шын сырым” атты өлеңдерінде адамдарды оқу-білімге шақырып, адал
сезім мен сүйіспеншілікті насихаттады. “Жастарға”, “Арман”, “Насихат” атты
өлеңдерінде қоғамдағы таптардың арасындағы айырмашылықты сынап, сол кездегі
қоғамда әлі де болса моральдық-әлеуметтік өлшемдердің қалыптастпағанын
айтты.
Шәкәрім ауыз әдебиетінің суырыпсалма ақындар поэзиясының жазба әдебиетке
ауысуына зор қызмет етті. Лирикалық жанр түрлерінің дамуына ,мазмұнының
етене жақындасуына мол еңбек сіңірді. Көптеген өлеңдеріне ән шығарды.
Абайдың кеңесі бойынша "Қалқаман - Мамыр" дастанын жазды. (1888). Мұнда
кіршіксіз махаббат дәріптеліп, ел билеушілер орнатқан қатыгез тіршілікке
қарсылық, оны айыптау бар. "Еңлік - Кебек" дастанында (1891) бірін-бірі
сүйген екі жастың қасіретін ескілікті салт-сананың қатып қалған
уағыздарымен байланыстырады. "Айсұлу - Нартайдың" поэмасы жамандықты
жазаласа, "Әділ - Мария" романында шынжыр балақ, шұбар төс алпауыттардың
зорлық-зомбылығына қарсылық білдіріп, революцияның жеңісін хабарлаумен
аяқтайды. Шәкәрім Құдайбердиев - "Қодардың өлімі", "Крез патша"
дастандарының авторы .
ІV. Cабақты меңгерту.
Эпитет метафора қайталау түрлерін табу Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
Ебін- ыңғайын
Ынсап- қанағат
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 22.12.2011
Сабақтың тақырыбы: : Шәкәрім «Қалқаман-Мамыр»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Шәкәрім «Қалқаман -Мамыр» өлеңінің тақырыбы мен идеясын
ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру троптың түрлерін ажырата
білуге үйрету
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: қайталау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мазмұнын сұрау
ІІІ Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Қалқаман — Мамырда" да жеке бас трагедиясы халық трагедиясының бір бөлшегі
ретінде көрінеді. Қиын хал, қат-қабат драма нақгы бір кейіпкердің
зұлымдығынан туындамайды. Сол сияқгы, жақсылық тілеген, жәрдем жасамақ
болған адамның әрекетінен де ештеңе өнбейді. Бабаң - ел қамқоры, ағайын
панасы. Алайда әдет-ғұрып заңына тоқтау сала алмайды, Қалқаманды оққа
байлап береді. Кеңгірбай — ұнамды кейіпкер, бір өзінің емес, Тобықтының
қамын жейді, бірақ жағдай құрбаны, заманадан жапа шегуші, ол да Кебекті
амалсыздан өлімге қияды. Тіпті, Мамырды атып өлтірген, Қалқаманды өлім
жазасына кесуді талап еткен Көкенайдың өзі қалыпты ұғымдағы "ұнамсыз
кейіпкер" емес. "Өзі батыр, мінезі қатты кісі", - деп сыпаттайды Шәкәрім.
Канпезер еді, қаражүрек еді демейді. Өйткені ол - ата салтының,
патриархалдық ғұрыптың сақшысы, яғни заман мен жағдай құрбаны. Поэмалардың
бас кейіпкерлері де өз дәуіріне сай сыр-сипатта. Бірақ өз ортасының әдет-
салтын аттап өтіп, махаббат бостандығына ұмтылады. Бұлар да құрбан -
асықтық құрбаны..
ІV. Cабақты меңгерту.
Дастанның компазициялық құрылымын жазу
1. Басталуы:
2. Дамуы :
3. Шиеленісуі:
4. Шарықтау шегі:
5. Шешімі :
V. Сабақты қорытындылау
Шәкәрім кім?
VІ.Үйге тапсырма Үзінді жаттау
VІІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 17.01.2012
Сабақтың тақырыбы: : Ж Жабаев «Жаныс ақынға»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Жабаевтың өмірі мен творчествосын таныстыру «Жаныс ақынға»
өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жабаев Жамбыл (1846-1945) – қазақ халық поэзиясының әйгілі тұлғасы, өлең
сөздің дүлдүлі, жырау, жыршы. Туған жері – Жамбыл облысындағы Жамбыл
тауының етегі. Топырақ бұйырған жері – Алматы облысының Ұзынағаш елді
мекені. Шыққан тегі – Ұлы жүз Шапырашты тайпасының ішіндегі Екей руы.
Жамбылдың өсіп-өнген топырағында ән-күй, ақындық–жыраулық өнер айрықша
биікке көтерілген. МОл бозбала шағының өзінде-ақ өскен ортасын ән мен жырға
кенелтіп, тіптен көршілес қырғыз еліне де даңқы жайылып үлгерген. Осы кезде
өрттей жалындап, жұрт аузына іліккен жас Жамбыл Жетісудың дүлдүл ақыны
Сүйімбайға жолығып, оның арқалы өнеріне құныға ден қойып батасын алады.
Мұнан әрі жал–құйрығы сүзілген жүйріктей арындап, сол кездегі Айкүміс,
Бақтыбай, Сары, Сарбас, Досмағанбет, Шашубай, Құланаян Құлманбет сияқты
ақындықтың жылжыған жорға, жылмиған жүйріктерімен айтысқа түскен Жамбыл
ұдайы шоқтығын асырып отырған. Бұлар ғана емес қырғыздың Балық, Тыныбек,
Қалығұл, Найманбай, Қатаған, Арыстанбек, Сағымбек сияқты ақын-жырау,
манасшылармен өнер өрелестіріп, қырғыздың көл-көсір поязиясынан тағылым
алады, ақындық өнерін одан әрі шыңдай түседі. Жамбыл енді ақындық суырып
салмалық өнеріне қоса «Көрғұлы», «Шаһмардан» сияқты жыр-дастандарды апталап-
айлап жырлап, ақындық жыраулық өнерін соны қырымен таныта бастайды.
Жамбылдың ақын-жырау ретінде қалыптаса бастаған кезі Ресей отаршылдары –
бір жағынан, Қоқан хандығы – екінші жағынан, жергілікті жандайшаптар -
үшінші жағынан қазақ халқын әлеуметтік саяси қыспаққа алған шақ еді. Жаны
сергек, санасы өрелі Жамбыл өзінің «Шағым», «Жылқышы», «Шәбденге», «Сәт
сайланарда», «Өстепкеде», «Патша әмәрі тарылды»,
ІV. Cабақты меңгерту.
Эпитет ,метафора ,қайталау түрлерін табу
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 19.01.2012
Сабақтың тақырыбы: М Дулатұлы
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Міржақып Дулатовтың өмірі мен шығармашылығымен таныстыру ,
«Шешенің балаларын сүюі» өлеңінің тақырыбы мен идеясын
ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты,
Өткізбей қараңғыда бекер жасты.
Жер кeттi, дін нашарлап, хал һарам боп,
Қазағым, енді жату жарамас- ты.
Міржақып Дулатов 1885 жылы 25 қарашада қaзipri Қостанай облысының Жанкелдин
ауданына қарасты "Қызбел" ауылында дүниеге келеді. Әкесі Дулат өзіне
жетерлік дәулеті, ескіше сауаты бар адам болады. Балаларын жастайынан оқуға
береді. Алғашқыда бала Міржақып ауыл молдасынан оқып, хат таниды. Молдадан
екі жыл оқығаннан кейін, 1897-1902 жылдары, ауыл мектебінде орысша оқытатын
Мұқан мұғалімнен дәріс алады. Бұл мектеп Міржақьштыц білімін толықтырумен
қатар, азамат ретінде қалыптасуына да аса зор ықпал жасайды, Мұқан мұғалім
ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсарин іргетасын қалаған оқу орнының, дәлірек
айтқанда, Торғай қаласындағы уездік орыс-қазақ мектебінің тулегі болатын.
Өз шәкірттеріне де ол осы рухта тәлім-тәрбие, терең білім береді.
Екі жасында анасынан, он екі жасында әкесінен айырылып, жетім қалған
Міржақып бұдан кейін Асқар деген ағасының тәрбиесінде болады. 1902 жылы,
уездік мектепті бітірген соң, еңбекке араласады. Біраз жыл ауыл
мектептерінде бала оқытады.
Бұл кезең патша өкіметінің отаршылдықты қазақ даласында күрт күшейтіп,
қалың елге тізесін қатты батырып тұрған шағы болатын. Бұл жағдай сол
кездегі қазақтың көзі ашық, оқыған, зиялы азаматтарына қозғау салды.
Наразылық туды. Күресудің жолдары қарастырылып жатты. Оның негізгі
жолы ретінде оқуға, білім алуға ұмтылыс күшейді. Бірте-бірте халық саяси
құбылысқа айналып, ел ішінде отаршыл саясатқа қарсы ұлт-азаттық идеялары
туындады. Патшалық Ресей де бірінші буржуазиялық-демократиялық дүмпудің
қарсаңында болатын.
Міне, осындай күрделі кезеңде, 1904 жылы Міржақып Омбы қаласына келеді.
Осында ұлт зиялыларының ұстазы Ахмет Байтұрсыновпен кездеседі. Бұдан
кейінгі уақытта біpi — ұстаз, бipi — ізбасары ретінде жұптарын жазбайды.
1905 жылы Міржақып А. Байтұрсыновпен бipre Қарқаралыдағы саяси-бұқаралық
жұмыстарға қатысады. 1905 жылы патша өкіметіне қазақ халкының атынан
петиция жазушылардың қатарында болады.
1906 жылы Петербургке барып қайтады. Бұл сапарынан ол саяси күрескер ғана
емес, шабытты ақын больш оралады. 1907 жылы Петербургте шыққан "Серке"
газетіне “Жастарға" деген өлеңін, бүркенпік атпен "Біздің мақсатымыз" деген
мақала жариялайды. Мақалада Міржақьш қазақ халқының басындағы қиын
жағдайдың анық себептерін саралап, отарлық саясатты әшкерелейді. Патша
өкіметі мақала авторын тұтқындамақ болғанмен, бүркеншік аттың иесін таба
алмайды. 1909 жылы Петербургте М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" атты өлеңдер
жинағы жарық көреді. Бұл кітап та патша әкімшілігінің қуғындауына
ұшырайды.
1913 жылы ол Ахмет Байтұрсыновпен бipre "Қазақ" газетін шығарып, басылымның
бұдан кейінгі жұмысына белсене араласады. 1920 жылы Ташкентке келіп,
сондағы “Ақ жол" газетінде қызмет атқарады. 1922 жылы жазықсыз қамауға
алынады. Түрмеден шыққан соң, 1922-1926 жылы Орынбордағы ағарту
институтында оқытушы болады. 1928 жылдың аяғында бip топ қазақ зиялыларымен
бipre қамауға алынады да, он жылға сотталып, 1935 жылы тұтқында қайтыс
болады.
Міржақып өлеңдерінің көркемдік ерекшеліктері мен құрылысы
Эпитет ,метафора ,қайталау түрлерін табу
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерін құрлысына талдау
Өлеңдерінің тақырыбы мен идеясын табу
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Үзінді жатау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 26.01.2012
Сабақтың тақырыбы: :М Жұмабаев «Батыр Баян»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: «Батыр Баян» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ұғындыру
2.Дамытушылық: мәнерлеп оқуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу
Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Түркістан өлеңі
ІІІ. Жаңа сабақ
Ертеде Оқыс, Яқсарт – Жейхун, Сейхун,
Түріктер бұл екеуін дария дейтін.
Жейхун, Сейхун екі өзеннің Сырдария, Амудария екеніне сурет арқылы түсінік
беру.
Ақын тарих қойнауына терең үңіледі. Елім деп еміренген ер азаматтарын, ел
зиялыларын асқан сүйіспеншілікпен жыр етеді. Осы жерде Алаштың абзал
азаматтары Шыңғыс хан, Асқақ Темір, Ұлықбек, Ибн Сина Әбуғали, Әл – Фараби,
Қасым хан, Есім хан, Тәуке, Абылай секілді даналарын сүйсіне еске алып,
ұрпағына үлгі етеді.
«Түркістан» өлеңін 4 оқушыға мәнерлетіп оқыту, 1 шумақтың өлең
құрылысына талдау жасау.
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
ІV. Cабақты меңгерту.
Эпитет метафора қайталау түрлерін табу Мәнерлеп оқу
Өлең құрлысына талдау
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау VІІ.Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 31.01.2012
Сабақтың тақырыбы: Поэма талдау
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: М. Жұмабаевтың шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: Түркістан» өлеңі жайлы алған білімдерін
әр түрлі тапсырмалар арқылы жүйелеу, балаларды тез
ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
М.Жұмабаев - өз тілін, ел дінін, мәдениетін, тарихын, жер – суын жетік
білетін ақын.
Ол Алашын алаламай, Түркістан, Тұран – тұтас түндік, бәрі – түрік жері,
қазақ жері деп есептеген. Мұнда мекендеген халықтар бір кіндіктен жаралды
деп таныған.
Ақын «Түркістан» өлеңінде Орта Азия алабының табиғи ерекшеліктерін жер
– су қасиеттерін ерекше тебіреніспен суреттейді.
ІV. Cабақты меңгерту.
«Түркістан» өлеңін 4 оқушыға мәнерлетіп оқыту, 1 шумақтың өлең
құрылысына талдау жасау.
Мәнерлеп оқу
Сөздікпен жұмыс.
V. Сабақты қорытындылау
1. «Түркістан» өлеңі қай тақырыпқа арналып жазылған? (туған жер, атамекен)
2. Ақынның: «Болмаса, барсаңшы іздеп бабаң бейітін» деуінде «баба» деп
отырғаны кім? (Қожа Ахмет Йасауи)
3. Бүкіл түрік елі Түркістанды киелі жер – екінші Мекке деп түсінеді.
Себебі неде? («Бабаның басына барып қайту-үлкен сауап», - деп саналады)
4. Тұранды түгелімен билеп тұрған ертедегі ертегі хан кім? (Афрасияп)
5. Өлеңде Алаштың қандай азаматтарының аты аталады? (Абылай, Шыңғыс, Әл-
Фараби, Ақсақ Темір, Тәуке, Қасым хан және т.б.)
VІ.Үйге тапсырма Үзінді жатау
VІІ.Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 02.02.2012
Сабақтың тақырыбы: М Әуезов«Қараш- қараш оқиғасы»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: М. Әуезовтың шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы жүйелеу,
балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Туған жері — бұрынғы Семей уезінің Шыңғыс болысы (қазіргі Шығыс Қазақстан
облысының Абай ауданы).
Әкесі Омархан мен атасы Әуез сауатты кісілер болған. Мұхтар атасының
қолында өскен. Атасы Әуез бен әжесі Дінасылдың тәрбиесінде болған бала
Мұхтардың алғаш сауатын ашушы да атасы. Соның арқасында ол алты жасынан
Абайдың өлеңдерін ауылдастарына жатқа оқып беретіндей дәрежеге жетеді.
1908 жылы Семейдегі Камалиддин хазірет медресесінде оқып, одан орыс
мектебінің дайындық курсына ауысады.
1910 жылы бес кластық орыс училищесіне түседі. Осы жерде оқып жүріп
«Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады.
1915 жылы Семей қалалық мұғалімдер семинариясына қабылданады. Оқып
жүргенде Шәкәрім Құдайбердіұлының «Жолсыз жаза» дастаны негізінде «Еңлік-
Кебек» пьесасын жазып, оны 1917 жылы маусым айында Ойқұдық деген жерде
тіркестіріп тіккен киіз үй сахнасына шығарады.
1918 жылы М.Әуезов Семей қаласының өкілі ретінде Омбы қаласында
өткен жалпы қазақ жастарының құрылтайына қатысып, оның орталық атқару
комитетінің мүшесі болып сайланады. Құрылтайда «Алашорда» үкіметі мен Алаш
қозғалысының бағытын ұстанған «Жас азамат» атты Бүкілқазақстандық жастар
ұйымы құрылады. Ұйымның белсенді мүшесі бола жүріп, «Абай» ғылыми-көпшілік
журналын шығаруға (Ж. Аймауытовпен бірге) атсалысады.
1919 жылы — Семей губревкомының жанынан ашылған қазақ бөлімінің
қызметкері, 1920 жылдың ақпанынан бөлім меңгерушісі. «Қазақ тілі» газетінің
ресми шығарушысы болып тағайындалады.
1921 жылы Семей облревкомының төралқа мүшесі, атқару комитетінің төрағасы
қызметін атқарады. 1921 жылғы қараша айында Қазақ АКСР-і ОАК-нің төралқа
мүшелігіне сайланып, онда саяси хатшы міндетін атқарып, кадр мәселесімен
айналысады. Мұхаңның «Еңбекші қазақ» газетіне басшылық жасайтын тұсы да осы
кезеңмен дәлме-дәл келеді.
Бір қыс Ташкенттегі Орта Азия мемлекеттік университетінде, төрт жыл
Ленинград университетінде оқып, филология факультетін бітіреді. Сол жылы
Орта Азия университетінің Шығыс факультетінің жанындағы аспирантурада
оқиды.
Ұлттық теңсіздік пен сауатсыздықты, аштықты жою жөніндегі ашық
пікірі мен шығармалары үшін «ұлтшыл, алашордашыл» атанып, саяси сахнадан
шеттету басталған тұста Мұхаң бірыңғай шығармашылық жұмыспен айналысуға
көшеді. Ғылыми жұмыстарды да қолға алады.
1930 жылы идеялық көзқарасы үшін тұтқынға алынады. Тергеу ұзаққа
созылып, 1932 жылғы сәуір айында үш жылға шартты түрде бас бостандығынан
айыру туралы үкім шығарылады. Осы жылғы 10 маусым күнгі «Социалистік
Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде М. Әуезовтің «Ашық
хаты» жарияланады. Онда Мұхаң өзінің қазақ әдебиетінің тарихы және Абай
туралы зерттеулерінен, «Қарагөз», «Еңлік-Кебек», «Хан Кене», «Қилы заман»
сияқты шығармаларынан бас тартатынын мәлімдеуге мәжбүр болды. Сонан кейін
ғана ол түрмеден босатылып, оқытушылық жұмыспен айналысуға рұқсат алды.
ІV. Cабақты меңгерту.
1. Бақтығұлдың інісінің өлімі
2. Кек алуы
3. Сәлмен мен Сәттің озбырлығы
4. Жарасбай болыстың қол астына кетуі
5. Жарасбайдың ауылындағы өмірі
6. Партия әлегі
7. Сәт пен Жарасбайдың достасуы
8. Жарасбайдың жаласы
9. Тау ішіндегі қашқын
10. Қараш-қараш тауындағы торуыл
11. Бақтығұлдың абақтыға жабылуы
12. Сейітті қасына алуы
V. Сабақты қорытындылау
Туған жылы
Туған жері
Еңбектері
Қайтыс болған жылы
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту компазициялық құрлысына талдау
VІІ.Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 09.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Кейіпкерлерге талдау
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: М. Әуезовтың шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы жүйелеу,
балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мазмұнын сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
1. Бақтығұлдың інісінің өлімі
2. Кек алуы
3. Сәлмен мен Сәттің озбырлығы
4. Жарасбай болыстың қол астына кетуі
5. Жарасбайдың ауылындағы өмірі
6. Партия әлегі
7. Сәт пен Жарасбайдың достасуы
8. Жарасбайдың жаласы
9. Тау ішіндегі қашқын
10. Қараш-қараш тауындағы торуыл
11. Бақтығұлдың абақтыға жабылуы
12. Сейітті қасына алуы
ІV. Cабақты меңгерту.
Композициялық құрылысына талдау
Басталуы: Тектіғұлдың кегі
Дамуы: Сәлмен байдың биесін ұрлау
Шиеленісуі: Жарасбайдың қол астына баруы
Шарықтау шегу: Жарасбайдың сатқындығы
Шешімі:Бектіғұлдың Жарасбайды өлтіруі
V. Сабақты қорытындылау Жарасбай мен Сәлменді салыстыра отырып мінездеме
беру
VІ.Үйге тапсырма VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 15.02.2011 16.02.2011
Сабақтың тақырыбы: Тахауи Ахтанов «Күй аңызы»
Сабақтың мақсаты: жазушының өмірі мен шығармашылығына шолу, шығарманың
тақырыбы мен идеясын ашу.
Міндеттері: 1.Оқушылар шығарма кейіпкерлерін жан-жақты талдап, олардың ара
қатынасын анықтайды.
2.Әр оқушы кейіпкерлерге сын тұрғысынан баға беріп,
зерттеу жүргізеді, өз ой-пікірін білдіреді.
3.Шағын топта бірлесе ынтымақпен жұмыс атқарады,
бірге қорытынды жасайды.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдістері: СТО стратегиялары (топпен жұмыс, сұрақ-жауап, рөлдегі
оқушылар, түсіндіру, баяндау, кейіпкерге хат, болжау)
Сабақтың көрнекіліктері: интерактивті тақта
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, бейнелеу өнері, музыка
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Сәлемдесу
2. Оқушыларды түгелдеу
3. Зейіндерін сабаққа аудару
4. Топқа бөлу 1
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау:
Тахауи Ахтановтың өмірі мен шығармашылығы жайында оқушылардың шығармашылық
жұмыстарын тыңдау. Жасалған хронологиялық кесте мен топтастыруды пайдалана
отырып, жазушы жайында білгендерін ортаға салады. (тақырыпқа байланысты
слайд қосымша көрсетіледі)
ІІІ. Жаңа сабақ:
Жаңа сабақ «Рөлдегі оқушылар» әдісі бойынша жүргізіледі.
А) Топтағы оқушыларды 1, 2, 3, 4, 5 деп санай отырып, нөмір бойынша
топтастыру.
1. Баяндаушы (мәтіннің мазмұнын баяндайды)
2. Сөз тапқыш (мәтіннен таныс емес сөздерді табады)
3. Сипаттаушы (кейіпкерлерге жалпы сипаттама береді)
4. Дәнекер (мәтінді өмірмен ұштастырады)
5. Бейнелеуші (оқиға желісімен сурет салады)
Ә) Топтарға мәтін таратылып беріледі, әр оқушы мәтінмен жұмыс жасай
отырып, тапсырманы орындайды.
Б) Баяндаушылар мәтіннің мазмұнын баяндап болғаннан кейін, «Нар идірген»
күйі үнтаспадан тыңдалады.
В) Рөлдегі оқушылар өздеріне берілген тапсырма бойынша баяндайды.
Г) Мәтінді толығымен талдап болғаннан кейін, оқушылар шығарма
кейіпкерлеріне хат жазады.
Ғ) Хатты оқығаннан кейін, тақырыпты Нұрғиса Тілендиев есімімен
байланыстыра отырып, «Ата толғауы» күйі оқушылардың орындауымен тыңдалады.
ІV. Сабақты бекіту:
Балалар! Бүгінгі сабағымызда Тахауи Ахтановтың «Күй аңызы» әңгімесімен
таныстық. «Нар идірген» күйінің шығу тарихынан мағлұмат алдық. Қазақ халқы
күй өнерін қадірлеген, үлкен өнер деп таныған. Есімін иеленіп отырған
Нұрғиса Тілендиев атамыздың күй құдіретін танытқан ұлы дарын иесі, талантты
сазгердің ұрпағы Сіздер де осы атқа лайық өнерлі, мәдениетті, білімді
жастар шығатынына сенімдімін.
VІ. Үйге тапсырма: Шығарманы композициялық құрылысына қарай талдау.
«Қазақ күй өнері» деген тақырыпқа эссе жазу.
VІ. Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 16.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Т Ахтанов «Күй аңызы»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Т Ахтанов «Күй аңызы»әңгімесін
оқыта отырып, әңгімеге сатылай кешенді талдау жасату.
2.Дамытушылық: Ахтанов шығармашылығындағы өмір шындығын ұғындыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Мазмұндау
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбын ,мақсатын таныстыру
Сатылай кешенді талдау
1. Тақырыбы
2. Жанрлық түрі
3. Авторы
4. Оқиға орны
5. Кейіпкерлері:
а) іс-әрекеті, кәсібі;
ә) мінездеме;
б) портреті.
6. Композициялық құрылымы:
І. Оқиғаның басталуы
ІІ. Оқиғаның дамуы
ІІІ. Оқиғаның шиеленісуі
ІV. Оқиғаның шарықтау шегі
V. Оқиғаның аяқталуы
7. Әдеби – теориялық ұғымдармен жұмыс
а) Әңгіменің юморлық тұсын баяндау.
ә) Диалогты тауып оқу.
8. Пәнаралық байланыс:
а) Синонимдер
ә) Көнерген сөздер.
9. Әңгіменің түйіні, тәрбиелік мәні.
V. Сабақты қорытындылау.
Тахауи Ахтанов кім?
Қандай шығармаларын білесіңдер?
Туған жылы
Туған жері
Еңбек жолы
Шығармалары
Қайтыс болған жылы
VІ. Үйге тапсырма беру . кейіпкерлерге мінездеме беру VІІ. Бағалау
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 23.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Ай мен Айша»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Ш. Мұртазаның шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Шерхан Мұртаза 1932 жылы Жамбыл облысыньщ, Жуалы аудаHыHдaғы Мыңбұлақ
аталатын ауылда дүниеге келген. Талапты жас онжылдықты бітірген соң, М.В.
Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің журналистика
факультетіне оқуға түседі. 1955 жылы сол кездегі ең таңдаулы, беделді оқу
орындарының биік талаптары мен қатал сындарынан мүдірмей өтіп, ұстаздарының
озық дәстүрі мен ұлағатты дәрістерін, зиялы тағылым
дарын өз бойына мейлінше мол сіңіріп, Т8,лантты маман болып, елге оралады.
Драматург, жазушы, журналист, қоғам қайраткері Шерхан Мұртаза қай салада
еңбек етсе де, халықтың сөзін айтып, жоғын жоқтайды. Оның мінезіндегі
турашылдығы, еңбекқорлығы өзі жасаған кейіпкерлер бойынан табылып жатады.
ДpaMaTypгrың "Сталинге хат", "Бесеудің хаты", "Жетім бұрыш", Т.б. пьесалары
республикалық, облыстық театр сахналарында қойылған. "Бұлтсыз күнгі
найзағай", "Мылтықсыз майдан", "41-жылғы келіншек", "Интернат наны", Т.б.
хикаятгар мен әңгімелер жинағы, көп томды "қызыл жебе" романы жарық көрді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Ай мен Айша
Мәтінді жоспар арқылы түсіндіру
V. Сабақты қорытындылау
Шерхан Мұртаза кім ?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
Ай мен Айша шығармасының Тақырыбы мен идеясы не?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту Компазициялық құрылымына талдау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 26.02.2011
Сабақтың тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Бесеудің хаты»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Ш. Мұртазаның шығармашылығы жайлы алған теориялық білімдерін
оқушы есінде қайта жаңғыртып, тереңдете түсу.
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Сталинге жазылған атақты "Бесеудің хаты” туралы осы күні көзі қарақты
оқырманның бәрі біледі. Туған елінің қиын жағдайын ойлап өз бастарын
қатерге тігіп, шыбын жандарын шүберекке түйіп шыққандар Мүсірепов,
Ғатаулин, Алтынбеков, Қуанышев, Дәулетқалиевтар еді ғой. Олардың жарқын
есімдерін жер бетінен жоғалып кетпесе қазақ ұмытар ма?
ІV. Cабақты меңгерту.
Рөлге бөліп оқыту
Бірінші сурет Москва Сталин кабинеті
Екінші сурет Алматы Голощекиннің айтуымен шақырылған бюро
Үшінші сурет Ғабит Мүсіреповтың үйі
V. Сабақты қорытындылау
Шерхан Мұртаза кім ?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту Компазициялық құрылымына талдау
VІІ.Бағалау
8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 01 .03.2011 02.03.2011
Сабақтың тақырыбы: Шығарма «Менің сүйікті мектебім»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой 8-сынып 2-3 бет шығырма
Жоспар
Кіріспе Алтын ұя мектебім
Негізгі Мектеп тарихы
Менің сыныбымҚорытынды Мектебім мақтанышымVІІ.
Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 06.03.2012
Сабақтың тақырыбы: М.Мақатаев: «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы.
Сабақтың мақсаты:
1. Ақынның өміріне қысқаша шолу, поэмасына талдау жасай отырып, ақын
өлеңінің идеясын, мақсатын ұғындыру.
2. Ақиық ақынның жырларымен таныстырып, оқушылардың поэзиясынан ойлау
қабілеттерін дамыту.
3. Оқушыларға поэзияны сүйе отырып сұлулық пен махаббатты тануға,
адамгершілік пен мейірімділік қасиеттеріне тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, ақынның суреті, үлестірмелі перфокарталар,
ақынның өлеңдер жинағы, үнтаспа.
Сабақтың түрі: қайталау.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, салыстыру, ой жинақтау, пікір талас.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
А) Оқушылармен амандасып, жоқ баланы белгілеу, сабаққа дайындықтарын шолып
шығу.
В) Оқушыларды үш топқа бөлу, атын тағайындау.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
1. Ақиық ақынның өмірі мен шығармашылығы
2. Қосымша оқулықтан тыс мәлімет. (Шығармашылықпен айналысатын оқушылар).
Проблемаға шығу. - Ақынның поэмасына арқау болған тақырып?
Тақырып: Сұлулық , Махаббат, Зұлымдық.
Тақырыпты ашу мақсатында зерттеу жұмысын жүргізейік.
«Аққу» тобына
1. Аққудың рең әсемділігін білдіретін сөз.
2. Поэмадан аққудың жарасымды әрекетін табыңдар. 3. Оқ тиген аққудың мүшкіл
халін өрнектеген детальды табыңдар.
«Табиғат» тобына
1. Поэмада Жетікөл сұлулығы қалай суреттеледі?
2. Су тазалығын ашатын деталь көріністі тап.
3. Табиғаттағы тыныштық салтанатын тағы қай көріністен байқаймыз?
«Ана» тобына
1. Ана аққуды неге атпақ болды?
2. Аққуды ату кезіндегі ана әрекетіне баға беріңдер.
3. Құсты құлатқаннан кейінгі ана өкініші.
4. Бала өлімін көрген ана қасіреті қалай көрсетілген?
Тест сұрақтарына жауап алу.
Пікірталас – дебат
- аққуды атуға болмайды.
- Ана махаббаты құдіретті. (Табиғат тобы екі топқа баға береді)
Мәнерлеп оқу.
Поэмадан оқушылар үзінді оқиды. (Жай дауыспен күй ойналады.)
Сатылай талдау. Оқиға, байланыс, оқиғаның дамуы, шарықтау шегі, шешімі (1
мин)
Сурет сөз.
І топ: «Аққу қандай құс?»
ІІ топ: киелі тағы қандай құстарды білесің?
ІІІ топ: М.Мақатаев қандай ақын?
Шығармашылық тапсырма.
Үйге тапсырма: «Аққу және ақын» еркін шығарма жазу.
Бағалау.
8 «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 03.04.2012
Сабақтың тақырыбы: Қ. Жұмаділов «Қаздар қайтып барады»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Қабдеш Жұмаділовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік
беру
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Аққулар ұйықтағанда үзінді жаттау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
1936 жылы 24 сәуірде Шыңжаң өлкесінің Тарбағатай аймағы, Малдыбай аулында
дүниеге келген. Ауылда бастауыш білім алып, кейін Шәуешек гимназиясын
бітіреді. 1956 жылы Қытай үкіметінің жолдамасымен Алматыға келіп, Қазақ
мемлекеттік университетінің филология факультетіне оқуға түсті. Алайда
университеттің екінші курсынан кейін екі ел арасындағы саяси жағдайға
байланысты кері шақырылып, 1958-1962 жылдар аралығындағы Қытайда қуғын-
сүргінге ұшырады. 1962 жылы империя шекарасын бұзып өткен қазақ көшімен
бірге атамекенге қайтып оралып, ҚазМУ-дегі аяқталмай калған оқуын қайта
жалғап, 1965 жылы бітіріп шықты. "Қазақ әдебиеті" газетінде (1965-1967),
"Жазушы" баспасында (1967-1976), Мемлекеттік баспалар комитетінде (1976-
1981) жауапты қызметтер атқарды. 1981 жылдан бірыңғай шығармашылық жұмыста.
ІV. Cабақты меңгерту.
Оқулықта берілген Қабдеш Жұмаділовтың «Қаздар қайтып барады» шығармасынан
үзіндіні оқу.
Мәтін бойынша сұрақтар қою:
Қарттың туған жерге деген сүйіспеншілігі неден көрінеді?
Қарттың туған жердің топырағын жерге қайтаруының себебін қалай
түсіндіресіңдер?
Қарт туған жерін неге аңсады және осы мәтіннен өздеріңе қандай ой
түйдіңдер?
V. Сабақты қорытындылау
Мәтіндегі негізгі идея мен түйінді сөздерді оқушыларға тапқызып , мағынасын
талқылау.
VІ.Үйге тапсырма Мазмұндау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 05.04.2011 06.04.2011
Сабақтың тақырыбы: О. Сүлейменов «Арғымақ.Қыз қуу. Махамбетке»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Олжас Сүлейменовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік
беру
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
СҮЛЕЙМЕНОВ Олжас Омар-ұлы (18.5.1936 ж. т., Алматы) — ақын, қоғам
қайраткері, Қазақстанның халық жазушысы (1992). ҚазМУ-ды (қазіргі ҚазҰУ,
1959), Мәскеудегі М.Горький атынд. Әдебиет ин- тын бітірген. 1962 — 84 ж.
"Казахстанская правда" газетінде, "Простор" журналында бөлім меңгерушісі,
"Қазақфильм" киностудиясыңда сценарийлік-редакциялық алқаның бас редакторы,
Қазақстан Жазушылар одағы баскармасының хатшысы, ҚР Кинематография
жөніндегі мемл. к-т төрағасы қызметтерін атқарған. 1972 жылдан Азия мен
Африка елдері жазушыларымен байланыс жөніндегі к-ттің, 1989 — 95 ж.
Халықар. "Невада — Семей" қозғалысының төрағасы болды
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерді мәнерлеп оқыту тақырыбы мен идеясына талдау
Өлеңдерді құрылысына талдау
V. Сабақты қорытындылау
Олжас Сүлейменов кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 09.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Т Айбергенов «Ана» «Аруана – бауыр дүние»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Т Айбергеновтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығармасы жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Төлеген Айбергенов - қазақ халқының ақыны. АЙБЕРГЕНОВ Төлеген (3. 3. 1937
ж. т., Қарақалпақ АССР-і, Қоңырат ауд., "Қоңырат" с- . зы, - 29. 8. 1967,
Нүкіс қ.) -ақын. Ташкент пед. ин-тын бітірген (1959). 1959-62 ж. ' Қоңырат
ауд-ндағы орта мек-тепте мұғалім, 1962-65 ж. Шымкент обл-ның Сарыағаш ауд-
ндағы кешкі жастар Ы мектебінде директор. 1965 жылдан Қазақстан Жазушылар
одағы жанын-дағы әдебиетті насихаттау бюросында қызмет істеді. А. өлеңдері
респ. баспасөзде 1957жыл-дан жарияланды. Туған жерге деген албырт са-ғыныш
пен мелдір махаббатқа толы бір топ өлеңдері 1961 ж. шыққан "Жас дәурен"
атты топтама жинақта басылды. Отанға, туған елге деген сүйіспеншілігін,
замандастарымыздың рухани сезім байлығын, ізгі тілеу, ақ ниетін жарқырата
ашқан, қазақ поэзиясында өзіндік жаңа ыррақ, тегеурінді екпін әкелген
поэтикалық жыр кітаптары - "Арман сапары" (1963), "Өмірге саяхат" (1965),
"Қумдағы мұнаралар" (1968), "Мен саған рашық едім" (1970), "Ама-нат"
(1975), "Бір тойым бар" (1981), балаларға арналған "Бақшаға саяхат" сурет-
кітапшасы (1985) жарық көрді. Сондай-ақ орыс тілінде "Мир созвездья" (1987)
деген атпен таңдама-лы өлеңдері аударылып басылды. А-тың "Ақ серке", "Ақ
жайық", "Жаңғырран Маңғыстау", "Қазақстан", "Сені ойладым", "Мені ойла",
"Ақ қайыңдар", "Бір тойым бар", т. б. өлеңдеріне жазылған әндер ел арасына
кеңінен танымал. Қазақстан Ленин комсомолы сыйл. лауреаты (1974, қайтыс
болғаннан кейін). 1997 ж. ақынның "Таңдамалы өлеңдер" жинағы мен ол ту-рапы
жазылран "Біргемін мен сендермен" атты естелік кітабы жарық көрді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Өлеңдерді мәнерлеп оқыту тақырыбы мен идеясына талдау
Өлеңдерді құрылысына талдау
V. Сабақты қорытындылау
Олжас Сүлейменов кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 12.04.2011 13.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Қарауылбек Қазиев «Менің шешем»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Қ Қазиевтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Қарауылбек Қазиев 1939 жылы 1 мамырда Жамбыл облысы Шу ауданындағы
«Қарабұлақ» ауылында туған. Орта мектепті ауылда бітірген соң, Қазақ
мемлекеттік университетінің журналистика факултетін бітіреді.Болашақ жазушы
әуелі Жамбыл облыстық родио комитетінде жұмыс істейді.
1969 жылдан бастап өмірінің соңына дейін Оңтүстік Қазақсан Облыстық радио
камитетінің бас редакторы болып қызмет істеді. Қ.Қазиевтың алғашқы
әңгімелер жинағы «Ақ бантик» деген атпен 1968 жылы «Жазушы» баспасынан
шықты.
1974 жылы «Иманжапырақ» повесі үшін жазушы Қазақ КСР баспа полиграфия,
кітап саудасы істер жөніндегі мемлекеттік комитеті. Қазақстан ЛКСМ Орталық
комитеті және Қазақстан Жазушылар одағы бірлесіп ұйымдастырған «Жалынның»
жабық конкурсында бірінші орынды иеленді. Оның бірқатар әңгімелері мен
повестері орыс тіліне аударылып, жеке кітап болып шыққан.
Қарауылбектің «Үркер», «Кемпірқосақ», «Ақшуақ», «Іңкар дүние», орыс тілінде
«Подснежник» деген кітаптары бар.
Қ.Қазиев 1989 жылы қайтыс болды. Жазушының атында Шымкент қаласында көше
бар.Бейіті Шымкент қаласы маңындағы зиратта.
ІV. Cабақты меңгерту.
Кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп жазу
Ана бейнесін тауып оқу
«Кейіпкерлерге хат»
V. Сабақты қорытындылау
Қарауылбек Қазиев кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп
жазу
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 16.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Төлеген Әбдіков «Қонақтар»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік :Төлеген Әбдіков шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Төлеген Әбдіков
1942 жыл
Торғ. обл. Жанг.ауд.
1965 ж.
«Жалын» журн.
«Қазақфильм» киностудиясы
«Қазақ әдебиеті» газеті
Франц Кафка ат.алтын модель
«Қонақтар» хикаяты
ІІІ «Аялдамамен оқу» стратегиясы
1-аялдама Баласын тағатсыздана күткен әке-шеше
2-аялдама Көп күткен қонақтар
3-аялдама Өз үйіне өзі қонақ болған Сапабек
4-аялдама Ақталмаған үміт
ІV. Cабақты меңгерту.
|ІІ топ | |ІІ топ |
|3. Сапабектің өз мамандығы | |3. Баласының кемпір-шалға суық |
|бойынша жұмыс таба алмауы сөзсіз,| |болуына кінәлі – Сапабектің өзі, |
|сонда ол оқуды бекер бітірді ме? | |дұрыс тәрбие бермеген. |
|ІІІ топ | |ІІІ топ |
|4. Жылына бір рет келетін | |4. Сапабек ауылда туып, ауылда |
|демалысын ел көпір, жер көріп | |өскен, олай болса, ауыл адамдарына|
|өткізген дұрыс қой. Әрі баласының| |ортақ әңгімені неге айтпады? |
|да есінде қалады. | |І топ |
|І топ | |5. Әке-шешенің қартайып, |
|5.Ауыл адамдарына Сапабек | |қажығандығын біле тұра, ауылға |
|әңгімесінің қызықсыз болуының | |демалысқа келмеуі, шөбін шауып, |
|себебі – ғылым негіздерін | |көмек көрсетпеуі – одан үміт |
|түсіебеуінен. | |күтуге болмайтындығының дәлелі. |
|ІІ топ | |ІІ топ |
|6. Бар кінәні Сапабекке аудару | |6. Әке-шешенің үмітін алдап, |
|дұрыс емес, бұл жерде әке-шешенің| |баласын тастамай кеткені – |
|де кінәсы бар, дұрыс тәрбие | |қатыгездік. |
|бермеген. | | |
V. Сабақты қорытындылау
кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп
жазу
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 20.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Дулат Исабеков «Әпке»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Д. Исбеков шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Исабеков Дулат 1942 жылы 20 желтоқсанда Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам
ауданында туған. Жазушы, драматург. Қазақ мемлекеттік университетін
бітірген (1966). Қазақ КСР Телевизия және радиохабар жөніндегі мемлекеттік
комитетінде аға редактор (1967-1968), Қазақ Совет энциклопедиясы бас
редакциясында аға ғылыми редактор (1968-1970), «Жұлдыз» журналында бөлім
меңгерушісі (1971-1976), «Жалын» баспасында редакция меңгерушісі (1976-
1980), Қазақ КСР Мәдениет министрлігі репертуарлық-редакциялық коллегияның
бас редакторы (1980-1988), Қазақ теледидарының бас директоры (1988-1992),
«Жазушы» баспасының директоры, (1992-1995) Қазақстан Жазушылар одағының
хатшысы болып істеген.
«Ректордың қабылдау күндері» (1975), «Әпке» (1977), «Ертеңді күту» (1979),
«Мұрагерлер» (1982), «Алыстан келген ананас» (1984), «Кішкентай ауыл»
(1986), «Анасын аңсаған қыз», «Ескерткіш операциясы», «Ескі үйдегі екі
кездесу», т.б. пьесалары республикалық, облыстық театр сахналарында
қойылды. Таңдаулы пьесалар жинағы «Жеті желкен» деген атпен 1987 жылы жарық
көрді. Жекелеген туындылары бойынша «Гауһар тас», «Дермене», «Тауқымет»
көркем фильмдері түсірілді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп жазу
«Кейіпкерлерге хат»
V. Сабақты қорытындылау
Қарауылбек Қазиев кім?
Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
VІ.Үйге тапсырма Мазмұнын айту кейіпкерлерін жағымды жағымсыз бөліп
жазу
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 27.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Омар Хайям «Рубаилар»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: О. Хайямның шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Омар Хайям - тәжік және парсы халықтарының Орта ғасырларда өмір сүрген ұлы
ғалымы, көреген ойшылы, дарынды ақыны. Сол кездегі, оның ғылыми зерттеулері
математика мен астрономияны жаңа сатыға көтерді. Философиялық еңбектері
кейінгі ұрпақтардың ой өрісін кеңейтті. Ал, өлеңдері поэзияның жаңа түрін
қалыптастырды.
Омар Хайям 1040 жыл шамасында (кейбір деректер бойынша 1048 жылы) туған.
Жергілікті медреседе оқып білім алған. Оның негізгі ұстазы Нишаүурдың
белгілі ғалымы Насыреддин Шайх Мұхаммед Мансур дарынды Хайям өз бетімен де
оқып білім алады. Ғалымның жігіттік шағы Балх қаласында өткен, ол онда
математика, физика, астрономия, философия, дін негіздері, тарих ілімдерімен
шұғылданған, араб тілін еркін меңгеріп шыққан. Одан кейін Самарқанд, Мерв,
Исфаған, Рей тағы басқа қалаларда тұрып қызмет істеген.
Математик ғалым Мыңбай Ысқақовтың дәлелдеу-лері мен зерттеулеріне қарағанда
Хайям ұлкен мате-матик болған. Халық астрономиясының негізін салған. Оның
математикадан жазған басты-басты екі еңбегі сақталған, оның бірі - Алгебра
мен Әлмүнәбәлс есеп-терінің дәлелдемелері туралы. Екіншісі-Евклид кітабын-
дағы қиын тарауларға түсіндірмелер. Алдыңғысында алгебра, соңғысында
геометрия мәселелері баяндалады - дейді Мыңбай Ысқақов.
''Қатынастарды құру және оларды зерттеу'' туралы кітабында шамалардың
рационал және ирроционал қатынастарына сандық өрнек табу жөніндегі әл-
Фараби идеясын дамытып, сан ұғымын оң нақты сан ұғымына дейін кеңейту
қажеттілігін дәлелдеді. Омар Хайям еңбек-теріндегі жаңалықтарды Насреддин
Туси т. б математик-тер қолдап дамытты. Алтын мен Күмістен тұратын заттар-
дың мөлшерін анықтау тәсілі туралы трактатында Архимед шешкен физикалық
есептерді жетілдірді. Омар Хайям музыка теориясымен де шұғылданды.
ІV. Cабақты меңгерту.
Рубаиларды оқу
V. Сабақты қорытындылау
Омар Хайям кім?
Рубаилар дегеніміз не?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 03.05.2011 04.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Р Ғамзатов «Менің Дағыстаным»
Сабақтың мақсаты
1.Білімділік: Р Ғамзатовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Расул ҒАМЗАТОВ
Аллаһ адамзатқа не себепті көз, құлақ, тіл берген. Мәселен, екі көзбен
көріп, қос құлақпен естіген дүниені бір тіл ғаламға сөз етіп таратады.
Тілден шыққан сөз – қия жартастағы сүрлеуден өтіп, кең жазираға жеткен
тұлпар секілді. Сөз әсте жай болмайды. Не қарғыс, не алғыс, әйтпесе
жағымпаз, харам, өтірік, шын, қысқасы әртүрлі.
Бірдеме жазғың келе ме, сөзіңе абай бол, сөзді ант деп қабылда, оған
ақырзаманға дейін ие бол.
Менің шығармам кілем сияқты, оны авар тілінің көркем өрнегімен тоқимын.
Менің шығармам қымбат бағалы тон сияқты, оны авар тілінің сетінемейтін
берік жібімен тігемін.
Ертеде авар тілі өте аз сөзден құралыпты. «Азаттық», «Өмip», «Ерлік»,
«Достық», «Қайырым», т.б. атаулардың айтылуы бірдей болған деседі.
Ат төбеліндей халқымның тілін жұтаң дейтіндер айта берсін. Мен өз ана
тіліммен біргe өмip cүpyre тиіспін. Жандүниемнің күллі құдіретін ғаламға
жеткізу үшін маған басқа тіл қажет емес.
Дағыстанда лак дейтін аз санды ұлт бар. Ол ағайындар аздығына қарамай
дүниенің төрт бұрышына шашырап кеткен. Негізінен қол өнерші халық.
«Қарбызды тілгенде абай бол, ішінен лак шыға келмесін», – деп таулықтар
әзілдейді.
Алыс сапар, жат елге ұлын аттандырып тұрып анасы: «Үлкен шаһарда көппен
біргe ас ішкенде абай бол, арасында өз қандасың болуы мүмкін», – деп өсиет
айтады.
ІV. Cабақты меңгерту.
Жоспар бойынша әңгімелеу
V. Сабақты қорытындылау
Дағыстан туралы не білеміз?
VІ.Үйге тапсырма Жаттау
VІІ.Бағалау
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 07.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Ш. Айтматов «Найман -Ана»
Сабақтың мақсаты :
1.Білімділік: Ш.Айтматовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
Жаныс ақынға жаттау сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Шыңғыс Айтматов (қырғызша: Чыңгыз Төрөкулович Айтматов, орысша: Чингиз
Торекулович Айтматов; 1928 ж. желтоқсанның 12 Шекер, Қырғыз АКСР — 2008 ж.
маусымның 10, Нүрнберг, Алмания) — ойшыл гуманист, данагөй, қазақ-қырғызға
ортақ халық жазушысы, Социалистік Еңбек Ері, КСРО мемлекеттік сыйлығының үш
мәрте иегері және Лениндік сыйлықтың лауреаты.
Шыңғыс Айтматовтың бүкіл шығармашылығы мен өмірі бастан-аяқ қазақ халқымен
тығыз байланысты болды. Сонау «Жәмиладан» бастап, әлемге танымал «Қош бол,
Гүлсары», «Ақ кеме», «Ғасырдан да ұзақ күн», «Жанпида» сияқты барлық
шығармаларындағы көркем образдарының рухы мен мінезі қырғыздан гөрі қазаққа
өте-мөте жақын еді. Жазушының өзі де қазақ ауылымен іргелес, қоныстас жерде
туып-өскен. Әкесі Төреқұлды Тұрар Рысқұлов қолынан жетектеп жүріп,
Ташкентке оқуға түсірген. Кейін қырғыздың көрнекті қоғам қайраткері болған,
1938 жылы «халық жауы» ретінде атылып кеткен Төреқұл Айтматов Т.
Рысқұловтың тікелей тәрбиесін көрген шәкірті болған.
Мұхтар Әуезовті өмір бойы пір тұтып өткен жазушы жазып жатқан жаңа
шығармасын Жуалы топырағынан бастамақ болған еді. Қазақстандағы БТА банктің
құрметті президенті болып тағайындалған. Жазушының кандидатурасын жақында
түркітілді елдердің мәдениет министрлерінің кеңесі (ТҮРКСОY) түрік
әлемінің атынан Нобель сыйлығына ұсынған-ды. Және Ш. Айтматов түркі
әлемінің дамуына қосқан ерекше үлесі үшін ТҮРКСОY тағайындаған халықаралық
көрнекті сыйлықтың тұңғыш лауреаты атанған.
2008 жыл Қырғызстанда Айтматов жылы болып жарияланғаны белгілі. Осы жылдың
желтоқсан айының 12-де 80 жасқа толатын жазушының мерейтойы халықтық мереке
ретінде тойланбақ еді. Жоғарыда айтқан ТҮРКСОY сыйлығы осы 80 жылдық
мерейтойына орай тапсырылмақ еді.
ІV. Cабақты меңгерту.
Жоспар бойынша әңгімелеу
V. Сабақты қорытындылау
VІ.Үйге тапсырма компазициялық құрылысына талдау
VІІ.Бағалау
Сабақтың барысы:
1.Ш.Айтматов қай жылы,қай айда,қай жерде дүниеге келді?
2.Шыңғыстың әкесі кім?Қандай қызмет атқарған?
3.Жазушының есімін әлемге паш еткен шығармаларының бірі?
4.Шығармаларында қандай мәселелерді көтереді?
Ғасыр қасіреті
5. «Мәңгүрт»деген сөздің мағынасын қалай түсіндіресіңдер?
Мәңгүрт
ІІ.Топтастыру стратегиясы.
мықты
Өлімнен де ауыр жаза
Жауынгер есте сақтау қабілеті жойылғанөз ісіне тиянақты
Ер жігіт
Тіл алғыш
азапталған
төзімді
Еңбекқор
құлақ кесті құл
қожасын ғана тыңдайды
ІІІ.Сәйкестендіру.
Шығарманың композициялық құрылымын талдау.
1.Экспозициясы: Найман-Ананың Сарыөзекке аттануы
2.Басталуы: Өз анасын танымаған жас
жауынгер
3.Дамуы: Тарихқа көз жүгірту
4.Шарықтау шегі: Найман-Ананың өз баласының қолынан
мерт болуы
5.Шешімі: Саудагерлердің әңгімесі
ІV.Ой қозғау.
1.Ана-Бейітті алудағы жазушының мақсаты не?
2.Адамдарды мәңгүртке айналдыру қай ғасырдан бар?
3.Мәңгүрт қожалары үшін неге бағалы?
4.Аңыздағы мәңгүрт пен қазіргі заманғы мәңгүрттің айырмасы бар ма?
\/. Дәптермен жұмыс.Сөздер жаздырып,мағынасын түсіндіру.
Мәңгүрт-ештеңе білмейтін,ақыл-естен айрылған адам.
Шейіт болды-құрбан болды,өлді.
Көнтері-түйенің төстігіндегі терінің ең қалың жері.
Шіре-бұғау (кигізілген көн теріні «Шіре»деп атаған)
Шіре-романның алғашқы аты.
Сабақты қорыту.INSERT әдісі.
Үйге тапсырма. «Ана-сарқылмайтын күш»тақырыбына шығарма жазу.
Шығарманы өз қалауынша аяқтау.(шығармашылық жұмыс)
Бағалау.
8 «Г» «Д» Әдебиет
Сабақтың мерзімі: 10.05.2011 11.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Ш. Айтматов «Найман -Ана»
Сабақтың мақсаты :
1.Білімділік: Ш.Айтматовтың шығармашылығы мен өмірі жайлы түсінік беру
2.Дамытушылық: шығарма жайлы алған білімдерін әр түрлі тапсырмалар арқылы
жүйелеу, балаларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты айта білуге
дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, карточкалар т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, өз бетімен жұмыс,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Түгелдеу Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
1.Ш.Айтматов қай жылы,қай айда,қай жерде дүниеге келді?
2.Шыңғыстың әкесі кім?Қандай қызмет атқарған?
3.Жазушының есімін әлемге паш еткен шығармаларының бірі?
4.Шығармаларында қандай мәселелерді көтереді?
Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Ғасыр қасіреті
5. «Мәңгүрт»деген сөздің мағынасын қалай түсіндіресіңдер?
Мәңгүрт
ІІ.Топтастыру стратегиясы.
мықты
Өлімнен де ауыр жаза
Жауынгер есте сақтау қабілеті жойылғанөз ісіне тиянақты
Ер жігіт Тіл алғыш Азапталған төзімді Еңбекқор құлақ
кесті құл қожасын ғана тыңдайды
ІІІ.Сәйкестендіру.
Шығарманың композициялық құрылымын талдау.
1.Экспозициясы: Найман-Ананың Сарыөзекке аттануы
2.Басталуы: Өз анасын танымаған жас
жауынгер
3.Дамуы: Тарихқа көз жүгірту
4.Шарықтау шегі: Найман-Ананың өз баласының қолынан
мерт болуы
5.Шешімі: Саудагерлердің әңгімесі
ІV.Ой қозғау.
1.Ана-Бейітті алудағы жазушының мақсаты не?
2.Адамдарды мәңгүртке айналдыру қай ғасырдан бар?
3.Мәңгүрт қожалары үшін неге бағалы?
4.Аңыздағы мәңгүрт пен қазіргі заманғы мәңгүрттің айырмасы бар ма?
\/. Дәптермен жұмыс.Сөздер жаздырып,мағынасын түсіндіру.
Мәңгүрт-ештеңе білмейтін,ақыл-естен айрылған адам.
Шейіт болды-құрбан болды,өлді.
Көнтері-түйенің төстігіндегі терінің ең қалың жері.
Шіре-бұғау (кигізілген көн теріні «Шіре»деп атаған)
Шіре-романның алғашқы аты.
Сабақты қорыту.INSERT әдісі.
VІ.Үйге тапсырма «Ана-сарқылмайтын күш»тақырыбына шығарма жазу.
Шығарманы өз қалауынша аяқтау.(шығармашылық жұмыс)
VІІ.Бағалау
8 «Д»
Сабақтың мерзімі: 20.03.2012
Сабақтың тақырыбы: Сыныптан тыс оқу
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың демалыста оқитын әдебиеттер тізімін жасау,
Ғ.Мүсіреповтың шығармаларын оқуға ынтасын ояту
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Ғабит Мүсіреповтың шығармаларына қысқаша түсінік беріп өту
Шығармалардан үзінділер оқу
V.Сабақты қорыту
VІІ. Бағалау
8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 17 .05.2011 18.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Шығарма «Анамның тілі- ардақтым менің»
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге,тарихымызды қадірлеуге
тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Шығарма жазу алгоритмі
1. Тақырыбыңа байланысты материалды алдын-ала дайында,оларды сұрыптап
қажет дегенін ал
2. Эпиграф таңдап ал,ол тақырып пен идеяны ашуға сәйкес алынсын
3. жоспар тақырыбына лайық нақты болып жасалсын
4. Ойдың , пікірлердің жазатын негізгі мәселелердің реті мен жүйесін
сақта
5. Тақырыптан ауытқыма
6. Қосымша материалды пайдаланғанда автордың аты кітаптың аты беті нақты
жазылсын
7. Негізгі бөлім толық әрі дәлелді келуімен қатар шығарманың ең басты
пікірлері осында келетінін ескер
8. Қорытынды негізгі ойдың төңірегінде жазылсын
9. сөйлемдер тиянақты,ойлы болсын
10. Әдемі айшықты сөздерді пайдалан бұл шығарма сондықтан оның тілі де
төгіліп тұруы қажет
11. Қате жібермей жазуға дағдылан, емлелік сөздіктер жаныңда болсын
шығарма үшін ең басты мәселе - сауаттылық
12. Жазу мәдениетіне де ерекше ден қой 8-сынып 2-3 бет шығырма
Жоспар
Кіріспе:
Қазақ халқының ана тілі – қазақ тілі
Негізгі:
1. Қазақ тілінің көркемдік ерекшелігі
2. Мемлекеттің тіл мәртебесі
Қорытынды:
Ана тілің арың бұл
Ана тілім-ұраным,
Ана тілім-құраным,
Ана тілім болмаса,
Мықты болмас тұрағым.
Ана тілім-елдігім
Ана тілім ерлігім
Ана тілім болмаса
Бүтінделмес кемдігім!
Туған тілім тірлігімнің
айғағы,
Тілім барда айтылар сөз ойдағы.
Өссе тілім, менде бірге өсемін,
Өшше тілім менде бірге өшемін
VІІ. Бағалау.
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 03.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Сынақ
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
1 нұсқа
1.Әл- Фарабидің өмірі мен шығармашылығы
2. Сараидің әңгімелерінің тақырыбы мен идеясы
3. Жүсіп Баласағұнидің бір өлеңін құрылысына талдау
2нұсқа
VІІ. Бағалау.
-----------------------
Абай
Сәлмен
Жарасбай
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz