Буылтық құрттар

Сынып:7 күні: сабақ саны: 20 ІІ тоқсан
Сабақтың тақырыбы: Сүлік. Шұбалшаңның тіршілігі

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: сүлік пен шұбалшаңның тіршілік ерекшеліктері туралы
түсіндіру;

2. Дамытушылық: сүлік пен шұбалшанңың маңызы, ерекшеліктері туралы
білімдерін жетілдіру;

3. Тәрбиелік: Жаңа сабақ барысында қосымша әдебиеттерден ізденуге тапсырма
беру арқылы ізденімпаздыққа тапсырма беру арқылы ізденімпаздыққа
жинақылыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу;

Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: кестелер, суреттер, интербелсенді тақта. оқулық.

I . Ұйымдастыру кезеңі:

ІІҮй жұмысын тексеру

1.Құрттардың бұл тобы неліктен буылтық құрттар деп аталған баянда:

2.Мына ұғымды түсіндір соңғы қуыс

3.Құрттар денесіндегі соңғы (целом) қандай қызмет атқаратынын нақтылап жаз

4. 112 – сурет. Буылтық құрт денесінің көлденең кесіндісінің құрылысын жаз

5.Буылтық құрттарда қандай жүйе пайда болды?

6. Құрт жабынының астында қандай бұлшықеттер болады?

7. Буылтық құрттардың жүйке жүйесі туралы не білесің?

8. Буылтық құрттардың зәр шығару жүйесі туралы не білесің?

ІІІ жаңа тақырыпты түсіндіру

Оқушылар өздіктерінен меңгереді.

«Тапқыш болсаң тауып көр» жұмбақ шешейік

Топырақтың арасында тұрағы
Топыраққа құнар беріп тұрады
Жаңбырдан соң жер бетіне шығады
Ойланған жан оның мәнін ұғады
(Шұбалшаң)
Буылтықты денесінде қылтан жоқ,
Басқалардың қанын сорса қарны тоқ.
Саулық үшін адам өзіне салады,
Тойғаннан соң жерге түсіп қалады
(Сүлік)
1 тапсырма

І топ

Сүліктің құрылысын схемамен көрсет

ІІ топ

Сүліктің тіршілік үшін маңызын анықта, сипатта

2 тапсырма

Шұбалшаңның тіршілік үшін маңызы....

ІҮ бекіту

Венн диаграммасы

Ұқсастығы

Ү қорытынды

«Аукцион» ойыны

Жұмыр құрттар: Сірқабық тастауы-түлеу.20 мыңға жуық түрі тіршілік етеді.
Аналь тесігінен кейінгі өте үшкір дене бөлігі құйрық деп аталады.
Ішексорғыда қан тарату және зәр шығару мүшелері болмайды. Жасөсіпірімдер
мен балалардың тоқ ішегінде үшкірқұрт орнығады.

Буылтық құрттар: Соңғы қуыс целом деп аталады. Қантарату жүйесі жақсы
дамыған. Имек тәрізді зәршығару мүшелері эктодермада түзіледі. 9 мыңға жуық
түрі бар. Жүйке жүйесі жұтқыншақ маңында орналасқан.

ҮІ бағалау

ҮІІ Үйге §44 қосымша мәлімет жинау. Карточкалық тапсырмалар жасау

Жалтыр жалпы орта білім беретін мектеп

Тақырыбы: Сүлік. Шұбалшаңның тіршілігі

7-сынып ашық сабақ

Өткізген: Хиватдолда А.

2013-2014 оқу жылы

Сүлік – буылтық құрттар типіне жататын арнайы кластың өкілі. Сүліктер –
қосжынысты (гермафродит) жәндік. Жұмыртқасын піллеге салады. Тура дамиды –
ұрықтанған жас сүліктер өрбиді. Сүліктер паразиттік жолмен және жыртқыштық
жолмен тіршілік етеді. Негізгі қорегі су жәндіктері: ұлулар,
бунақденелілердің дернәсілдері. Сүліктің алдыңғы және соңғы ұштарында
сорғыштары болады. Қан соратын сүліктің жұтқыншағында арнаулы бездерден
«гирудин» (латынша «гирудо»- сүлік, «гирудин»- сүліктен бөлінетін ерекше
зат. Бұл қанды сұйылтады, сондықтан жара ауыздағы қан ұйымайды. Халықтық
медицинада гирудиннің осы қасиетін пайдаланады. Топырақта тіршілік ететін
шұбалшаңның маңызы ерекше. Олар топырақтан тереі ін қазып, топырақты
ауамен, ылғалымен байытады. Өсімдіктердің тамырының топыраққа тереңірек
бойлап, бекінуіне жәрдемін тигізеді. Шұбалшаңдар – үй құстары мен
балықтардың жемі. Суда тріршілік ететін азқылтанақты буылтық құрттардың
маңызы зор су түбіндегі тұнбаны ішегі арқылы өте көп мөлшерде өткізеді.
Сөйтіп су қойма түбіндегі топырақ қабатына ықпалын тигізеді. Сонымен бірге
азқылтанақты құрттар өсімдік шірінділерімен қоректенді.

Венн диаграммасы

Ұқсастығы

Венн диаграммасы

Ұқсастығы

Венн диаграммасы

Ұқсастығы

1.Құрттардың бұл тобы неліктен буылтық құрттар деп аталған баянда:

2.Мына ұғымды түсіндір соңғы қуыс

3.Құрттар денесіндегі соңғы (целом) қандай қызмет атқаратынын нақтылап жаз

4. 112 – сурет. Буылтық құрт денесінің көлденең кесіндісінің құрылысын жаз

5.Буылтық құрттарда қандай жүйе пайда болды?

6. Құрт жабынының астында қандай бұлшықеттер болады?

7. Буылтық құрттардың жүйке жүйесі туралы не білесің?

8. Буылтық құрттардың зәр шығару жүйесі туралы не білесің?

Жұмыр құрттар

Буылтық құрттар

-----------------------
Сірқабық тастауы-түлеу.

Шұбалшаң

Сүлік

Азқылтанақты құрттар

Сүліктер

Буылтық құрттар ТИПІ

Кластар

Көпқылтанақты құрттар

20 мыңға жуық түрі тіршілік етеді.

Аналь тесігінен кейінгі өте үшкір дене бөлігі құйрық деп аталады.

Ішексорғыда қан тарату және зәр шығару мүшелері болмайды.

Жасөсіпірімдер мен балалардың тоқ ішегінде үшкірқұрт орнығады.

Соңғы қуыс целом деп аталады.

Қантарату жүйесі жақсы дамыған.

Имек тәрізді зәршығару мүшелері эктодермада түзіледі

9 мыңға жуық түрі бар.

Жүйке жүйесі жұтқыншақ маңында орналасқан.

Сүліктің құрылысын схемамен көрсет

Сүліктің тіршілік үшін маңызын анықта, сипатта

Сүлік

Шұбалшаң

Сүлік

Шұбалшаң

Сүлік

Шұбалшаң