Қытай ирредента

Скачать

Тарих пәнінің мұғалімі

Қосжанов Сахидулла Атабаевич

Тақырыбы :

«Диаспорология » және «диаспора» ұғымдары қазақтың шетке ауа көшу кезеңдері

11-сынып

Өткізген: Тарих пәнінің мұғалімі Қосжанов Сағидулла

№68 орта мектебі

Сабақтың білімділік мақсаты: Өтілген тақырыптар бойынша оқушылардың білімін қорытындылау, материалдарды меңгеру дәрежесін көтеру, пәнге қызығуын, ойлау, есте сақтау қабілетін дамыту.

Сабақтың дамытушылығы: Оқушылардың білімділігі мен білік дағдыларын қалыптастыру, тарихи оқиғаға қатысты әңгімелей білуге, тарихи кезеңдерді салыстыруға, картамен жұмыс жасауға дағдыландыру.

Сабақтың тәрбиелік мәні : Отаншылдық, бауырмашылдық, демократизм идеяларына баулу; Болашақ Қазақстанды өркендететін өздері екендігін сезіндіру.

Сабақ түрі : жарыс сабақ

Сабақ көрнекілігі: Дүние жүзінің саяси картасы, Қазақстанның саяси картасы, тірек сызбалар, суреттер

Сабақ барысы :

Ұйымдастыру бөлімі:

1. Сынып оқушыларын түгелдеу;

2 . Үй тапсырмасын сұрау : Сұрақ-жауап әдісі арқылы

Кім жылдам?

1. Жауынгерлік рухты білдіретін рәміз.

2. Қарын құда.

3. Түнде жүріс бағытын бағдарлайтын жұлдыз.

4. Киіз үйдің ағаш сүйегі үш бөліктен тұрады. Олар:

5. Дулыға

6. Түмен құрамындағы адам саны.

7. Басы металдан құйылған күрзі.

8. Тарих атасы кім.

9. Тұлым

Бұл кім?

1. Сталиндік жазалаудың құрбаны болған Алаш партиясының негізін қалаушы автономиялық қазақ үкіметінің басшысы «Айқап», “Қазақ», “Қазақстан” газеттеріне мақала жазып тұрған.

2. Қазақстаннан шыққан тұңғыш саяхатшы Шығыс Түркістанда Орта Азияны зерттеген ойшыл, кемеңгер ғалым . 1853 жылы оқуды бітіріп корнет атағын алды. 1856 жылы Ыстықкөлдің топографиялық суретінтүсірді «Жоңғария очерктері», сапарының күнделіктері деген бірнеше еңбек жазды. Бұл тарихи тұлға кім?

3. Көтеріліске үш жүздің қазақтарымен қатар ақсүйектер, сұлтандар үстем тап өкілдері қатысты. Дерек бойынша бұл көтеріліске 80 таяу старшын мен сұлтан қатысқан Қанқожа Шерген, Тәни Тортайұлы, Күшік сияқты сұлтандар көтерілісті қолдаған. 1841 жылы тамызда бұл адам хандық билікті қалпына келтіріп хан атанып, феодалдық мемлекет құрады. Бұл көтеріліс қай жылы болды және кім басқарды?

4. 1913 жылдың өзінде «Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды» деп жазған.

Жаңа сөздер : «диаспора», «ирредента», «гастерарбайтер», ”диаспорология”.

Диаспора - грек тілінде белгілі бір халықтың (этникалық қауымның) біраз бөлігінің өз елінен тыс өңірге орын тебіуін білдіретін ұғым.

Ирредента дегеніміз - этностың өз тарихи отанында тұрып жатқан, алайда ол аумақ түрлі себептермен өзге ел құрамына еніп, соған байланысты сонда қалып қойған этникалық азшылық.

«Гастерарбайтер» - сырттан келген жұмысшы.

Бірінші кезең - ХІХ ғасырда Қазақстан аумағын Ресей империясы мен Циндік Қытай мемлекеттерінің бөліске салу нәтижесінде Алтай өңірі мен Жетісу қазақтары Моңғолия мен Шығыс Түркістанда қалып қойды.

Екінші кезең - 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс басып-жанышталғаннан кейін қазақтардың жаппай ауа көшуі байқалды.

Үшінші кезең - Азамат соғысы жылдардағы қазақтарды күштеп отырықшыландыру және ұжымдастыру жылдарында қазатардың шетел асуы.

Қазақстан аумағынан тыс жерлерде шамамен 4, 5 млн қазақ тұрады. Олардың 1/5 бөлігі ғана диаспораға жатса, қалған бөлігі қазақ ирредентасы. Мысалы, қазақ ирредентасы Қытайда ұлттық үш облыс, екі округ, бір уезді иеленіп отыр. Ал Монғолияда бір Баян Өлгей аймағында орналасқан.

1723-1725 жылдары, демограф М. Тәтімовтың есебінше, қазақ халқының шығыны 1 млн 100 мың адам Ташкент уезінің 28 болысының 17 болысында қазақтар тұрған.

Орталық Азиядағы қазақ ирредентасы 1918 жылы Түркістан АКСР-і және 1920 жылы Қазақ АКСР-і құрылуымен байланысты. Бұл бағыттағы келесі қадам 1924-1925 жылдары Орталық Азия мен Қазақстан аумақтарын ұлттық -мемлекеттік межелеу болды.

Қазақтардың Қазақстаннан тыс жерлерге орналасуы қазақ халқының өміріндегі бірқатар ірі тарихи оқиғаларға байланысты. 1916 жылғы көтеріліс Жетісудағы 238 мыңнан астам қазақтар мен қырғыздар жазалаушылардың қудалауымен Қытайға өтіп кетті.

1916 жылы ұлт-азаттық қозғалысты қатаң жазалап, Дала мен Түркістан өлкесінен 250 мыңнан адамды күштеп тыл жұмысына алды.

1928 жылғы 27 тамыз - «Аса ірі бай шаруашылықтары мен жартылай феодалдарды тәркілеу және жер аудару. 657 бай жер аударылды.

Ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру. 1 млн -нан астам қазақ республикадан тыс жерге көшіп кетті. Оның 616 мыңы қайтып оралған жоқ. 1960 жылдары шетке кеткен отандастарымыздың 200 мыңы келді. 414 мыңы кейін елге оралды.

І деңгей

1. Рейхстаг терезесінің біріне ту тіккен қазақ

2. 1916 ж. Торғайдағы көтерілістің басшысы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс