Өмірі мен шығармашылығы

Кіріспе.

Қазақ əдебиеті туралы жалпы түсінік. Əдебиеттің адам өмірінде атқаратын қызметі туралы.

- Тіл туралы айтылған ұлы тұлғалардың даналық сөздерін ұғынады;

-Танымдық, дамытушылық, қызығушылық қабілеттері артады;

; Блум өлшемдеріне сай сұрақтар қою, -Өзара бағалау;

-өзін-өзі бағалау; - сұрақ-жауап;

- топтық әңгіме;

Түркі халықтарына ортақ әдебиет.

Түркі халықтарына ортақ əдеби құндылықтар жөнінде

-Тақырып бойынша ойларын айқын тұжырымдайды;

Диалогтік оқытудағы сұрақтарды қойып үйренеді.

-Оқушының сыни ойлауы қалыптасады;

«Алып Ер Тоңа» дастаны

Көне замандарда өмір сүрген түркілер көсемі Алып Ер Тоңа туралы бізге жеткен деректер. Туған жерін сыртқы жаудан қорғауы, түркі жұртын бірлікке үндеуі. «Алып Ер Тоңа» - ХІ ғасырда бізге Махмұд Қашғари жазып алып жеткізген, атадан балаға мирас болып қалған жоқтау жыр.

Бұл жоқтаудың ежелгі түркі əдебиетінің алғашқы нұсқасы ретінде «Түркі сөздерінің жинағы» деп аталатын кітапқа енгендігі.

-Ізденімпаздығы мен АКТ пайдалану құзіреті артады.

-Шығармашылық тапсырмаларды орындауда сөздік қоры дамиды.

Алып Ер Тоңа ХІ ғасырдағы Иранның ұлы шайыры Фирдоусидің «Шаһнама» дастанының кейіпкері екендігінен хабардар болады.

Диалогтық оқытудағы жоғары және төменгі мәртебелі сұрақтар.

Шығармашылық жұмыс.

Постермен жұмыс Рөлдік ойын.

Орхон ескеркіштері. Күлтегін жазуы

Жазба ескерткіштердің тарихи оқиғалар мен тұлғаларға арнап, тасқа қашалып жазылған жырлар екендігі.

Əдебиет теориясы: жырдың композициясы туралы

СТО: эссе, Кубизм, топтастыру, БББ кестесі

АКТ: флипчарт, бейнеролик, презентация

ББЖӘТ: диалогтік әдіс

Қорқыт ата кітабы

Аңызға айналған Қорқыт ата бейнесі. Қорқыт айтқан нақыл сөздердің тəрбиелік мəні. Қорқыттан қалған нақыл сөздердің қазіргі қолданыстағы қазақ мақал-мəтелдерімен ұқсастығы. Əдебиет теориясы: аңыз жəне əпсана.

Пəнаралық байланыс: музыка (Қорқыт күйлері) ;

ББЖӘТ: диалогтік әдіс, сұрақ-жауап

АКТ: бейнеролик

СТО: Венн диаграммасы, БББ кестесі, рефлексия

ДБЖ: реферат

Оғыз қаған жыры

Жырдың бізге жету тарихы, зерттелуі. «Оғыз қаған» жырының құрылысы, қазақ эпостарымен ұқсастығы. Əдебиет теориясы: тақырып пен идея.

ББЖӘТ: суретті болжау, топтық жұмыс, постермен жұмыс

АКТ: электрондық оқулық

СТО: эссе, БББ кестесі

Ислам дәуіріндегі әдебиет

Ислам дəуірі əдебиетінің өкілдері, шығармаларын-дағы ізгілік идеялары жəне эстетикалық ой-пікірлер.

диалогтік әдіс

СТО: салыстыру, ТИ кестесі

ОҮБ: критер. бағалау

Әл-Фараби. » Қашықтасың туған жер», «Бауырым, қанша сүйгенмен»,

Əбунасыр əл-Фарабидің өмірі, туған жері, өлеңдері мен ғылыми еңбектері Əдебиет теориясы: лирика туралы түсінікті тереңдету;

«Қашықтасың туған жер» өлеңіндегі ақынның туған жерге деген махаббаты, сезімін ұғынып, талдау жасай алады. .

-Танымдық, дамытушылық, қызығушылық қабілеттері артады;

-Өзін-өзі реттейді; -Өзін-өзі бағалайды;

«Тамылжып бал тыныштық айналамнан», «Тіршілікте құрыштай бол төзімді» өлеңдері

«Қағаздың түсіп бетіне» жəне «Тіршілікте құрыштай бол төзімді» өлеңдеріндегі лирикалық кейіпкердің Отан алдындағы парызы, достық, адалдық туралы ойлары.

Тақырып бойынша ойларын айқын тұжырымдайды;

Диалогтік оқытудағы жоғары және төменгі мәртебелі сұрақтарды қойып үйренеді.

-Оқушының сыни ойлауы қалыптасады;

Ахмет Йүгінеки. «Ақиқат сыйы» дастаны

Өмірі мен шығармашылығы. Ақын өмір сүрген тұстағы тарихи-əлеуметтік жағдай. Йүгінекидің «Ақиқат сыйы» («Хибатул-хақайық») шығармасы. Қолжазбаның біздің дəуірімізге жету тарихы. Əдебиет теориясы: тақырып пен идея, архаизмдер;

Топтастыру Жұптық, жеке жұмыс

Диалогтық оқыту зерттеушілік әнгіме

АКТны пайдалану, интерактивті тақта,

СТО технология блум сұрақтары

Танымдық, дамытушылық, қызығушылық қабілеттері артады; -Ойын нақты жеткізе алады;

-Өзін-өзі реттейді; -Көшбасшы бола алады;

-Өзін-өзі бағалайды;

Топтық,

Диалогтық оқыту

АКТны пайдалану

СТО технология

Жүсіп Баласағұн. «Құтты білік» трактаты (үзінді)

Ж. Баласағұнидың өмірі. «Құтты біліктің» əлем əдебиетінің асыл мұраларының бірі екендігі, түркі тілдес халықтарға ортақ өлеңмен жазылған трактат екендігі. Əдебиет теориясы: қисса, дастан;

Махмұт Қашқари. «Қордайдың аққу-қазы қаңқылдайды» өлеңі

Махмұт Қашғаридың өмірі мен шығармашылығы. Оның түркі тілдерінің дамуына қосқан үлесі. Əдебиет теориясы: мақал-мəтелдер туралы;

Түсіндіру, талдау, сұрақ-жауап; Диалогтық оқыту,

Дәптермен жұмыс, жеке, жұппен, топпен жұмыс.

Рабғузи. «Лұқпан хакім» әңгімесі

Рабғузидің өмірі мен еңбектері.

Əдебиет теориясы: миф туралы;

Туындыдағы табиғат, жаратылыстың пайда

болуы жəне əулие-əнбиелер, пайғамбарлар туралы түсінік қалыптасады. «Лұқман хакім» əңгімесіндегі адамгершілік идеясын түсінеді.

Түсіндіру, талдау, сұрақ-жауап; Диалогтық оқыту,

Дәптермен жұмыс, жеке, жұппен, топпен жұмыс.

Сәйф Сараи. «Түрікше Гүлстан» кітабы

С. Сараидың өмірі мен шығармашылығы. Бұл еңбек парсы ақыны Сағдидың «Гүлстан» кітабының түркі тіліндегі аударма нұсқасы екендігі. Аударма туындының өзіндік ерекшеліктері. С. Сараидың төл туындысы - «Суһаил мен Күлдірсін» шығармасы туралы. Əдебиет теориясы: нəзирашылдық дəстүр.

Шығарманың өсиет-өнегесі, адамгершілікке (жомарттық, қанағатшылдық) баулитын тəрбиелік мəнін түсінеді.

Ізденімпаздығы мен АКТ пайдалану құзіреті артады.

-Шығармашылық тапсырмаларды орындауда сөздік қоры дамиды.

Түсіндіру, талдау, сұрақ-жауап; Диалогтық оқыту,

Дәптермен жұмыс, жеке, жұппен, топпен жұмыс.

Махамбет Өтемісұлы. «Ереулі атқа ер салмай», «Мұнар күн»,

М. Өтемісұлының өмірі, оның өмір сүрген дəуірі. Өлеңдерінің тарихи мəні, халықтың арман-тілегін жырлауы. Махамбет жырларының жауынгерлік, асқақтық, күрескерлік сипаты. Өлең-жырларының жанрлық ерекшеліктері, бейнелеу тəсілдері, ішкі ырғақтары мен теңеулері.

-Ойын нақты жеткізе алады;

-Өзін-өзі бағалайды;

«Ереулі атқа ер салмай» өлеңінің тақырыбы. Өлеңнен көрінетін көтерілістің мақсаты мен міндеті. Өршіл, прогресшіл романтизм. «Мұнар күн» өлеңіндегі ақынның сыры, қайғысы, эллегиялық сарын.

-өзара оқыту;

-ББҮ; Блум өлшемдеріне сай сұрақтар қою,

-Өзара бағалау;

-өзін-өзі бағалау; - сұрақ-жауап;

- зерттеушілік әңгіме;

- топтық әңгіме;

«Мен құстан туған құмаймын», «Жалғыздық» өлеңдері

«Мен құстан туған құмаймын». Ақын поэзиясындағы асқақ арман, жігер. «Жалғыздық» өлеңінің философиялық лирикаға жататындығы.

Əдебиет теориясы: əдебиеттің қоғамдық мəні. Пəнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, музыка (Құрманғазының «Кішкентай», «Сарыарқа» күйлері), кино («Кісен ашқан» фильмі) ;

-Тақырып бойынша ойларын айқын тұжырымдайды;

Диалогтік оқытудағы жоғары және төменгі мәртебелі сұрақтарды қойып үйренеді.

-Оқушының сыни ойлауы қалыптасады;

Шортанбай Қанайұлы. «Зар заман» өлеңі.

Шортанбай Қанайұлының өмірі мен шығармашылығы.

Ақынның отаршылдыққа, ол əкелген жаңалыққа қарсылығы. Бейнелі тіл нақыштары.

Əдебиет теориясы: өлең құрылысы туралы түсінікті кеңейту;

-Ассоциация әдісі; топтас-тыру;

-өзара оқыту;

-ББҮ; Блум өлшемдеріне сай сұрақтар қою,

-Өзара бағалау;

-өзін-өзі бағалау; - сұрақ-жауап;

- зерттеушілік әңгіме;

- топтық әңгіме;

Майлықожа Сұлтанқожаұлы. «Ілімге толса көкірек» толғауы.

Майлықожаның өмірі мен шығармашылығы.

Əдебиет теориясы: толғау туралы түсінік;

Абай Құнанбайұлы. «Адамның кейбір кездері», «Әбіш туралы»

А. Байтұрсынұлының «Қазақтың бас ақыны» атты мақаласы негізінде ақын шығармашылығы туралы мəлімет беру. «Адамның кейбір кездері».

-Ізденімпаздығы мен АКТ пайдалану құзіреті артады. -Шығармашылық тапсырмаларды орындауда сөздік қоры дамиды.

Абай шығармаларының өлшем- өрімдері, бейнелілігін тауып, талдайды

«Кешегі өткен ер Əбіш», «Тұла бойың ұят, ар

едің», «Талаптың мініп тұлпарын» өлеңдеріндегі ақынның жан күйзелісін, гуманизм мен философиялық ойын түсінеді. Əбдірахман бейнесін талдап, түсінеді

Диалогтық оқытудағы жоғары және төменгі мәртебелі сұрақтар.

Шығармашылық жұмыс.

Постермен жұмыс Рөлдік ойын.

«Өлең- сөздің патшасы, сөз сарасы» өлеңдері.

«Абайдың поэзияға қоятын биік талабы мен міндеті. Ақынның өлеңді «өнер» деп түсінуі.

Өлең құдіреті, оның дүниеге келу сыры, ақынның шығармашылық психологиясы

-Танымдық, дамытушылық, қызығушылық қабілеттері артады;

-Мәртебесі төмен, жоғары сұрақтарды қойып үйренеді;

-Ойын нақты жеткізе алады;

Он жетінші қарасөзі

Абайдың қарасөздері туралы қысқаша мəлімет.

Пəнаралық байланыс: Қазақстан тарихы (ХIХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанның саяси-əлеуметтік жағдайы) ;

Əдебиет теориясы: өлең мен қарасөз туралы түсінік.

-Шығармашылық тапсырмаларды орындауда сөздік қоры дамиды.

Қарасөздің мазмұны жəне ой түйінін түсінеді. Ақынның өлеңдері мен қарасөздерінің сабақтастығы жөнінде түсінік алады.

Шәкәрім Құдайбердіұлы. «Қалқаман-Мамыр» поэмасы.

Шəкəрімнің өмірі мен шығармашылығы туралы.

Диалогтық оқытудағы сұрақтар.

Шығармашылық жұмыс.

Постермен жұмыс Рөлдік ойын.

Шығарманың композициялық құрылымы

Əдебиет теориясы: образ туралы.

Диалогтық оқытудағы жоғары және төменгі мәртебелі сұрақтар.

Шығармашылық жұмыс.

Постермен жұмыс Рөлдік ойын.

Топтық, жеке жұмыс;

Диалогтық оқудағы диалогтік әңгіме; сұрақ- жауап;

Т. Ізтілеуұлы. «Адамдық іс», «Арқаңның ауруы не қозбайтұғын» өлеңдері.

Т. Ізтілеуовтің өмірі мен шығармашылығы. Əдебиет теориясы: өлеңдегі ырғақ;

Диалогтық оқытудағы жоғары және төменгі мәртебелі сұрақтар.

жауапты толықтыру;

зерттеушілік әнгіме;

топта пікір алмасу