Жүйке жасушасының өсіндісі

Сабақтың тақырыбы:
ҰБТ-ға дайындық барысында биология пәнінен қолданылатын әдіс - тәсілдер Анатомия курсы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
Оқушылардың тәнтану курсы бойынша алған білімдерін қайталау, жүйелеу, жинақтау
Дамытушылық:
Оқушылардың ой -өрісін білімін тиянақтау. Ойлау қабілеттерімен танымдық ерекшелігін арттыру.
Тәрбиелік:
Ұрпақ тазалығының ұлт болашағы екендігін ұғындыру, жаман әдеттен жиренуге,салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.

Сабақтың жоспары:

І. Бәйге
ІІ. Ғалымдар
ІІІ. Тірек сызбамен жұмыс (Тірек - қимыл жүйесі)
ІV. Биологиялық диктант (Ағзаның ішкі ортасы)
V. Сәйкестендіру тесті (Ішкі секреция бездері)
VІ. Сізден сұрақ - бізден жауап
VІІ. Сандар сөйлейді (Асқорыту жүйесі)
VІІІ . Сөзжұмбақ (Жүйке жүйесі)
ІХ. Жорға
Х. Тест

І.Бәйге
* Адам ағзасын зерттейтін ғылым?
* Цитология нені зерттейді?
* Денедегі барлық сүйектердің жиынтығы?
* Маңдай сүйегінің саны?
* Омыртқа жотасының бөлімдері?
* Адам қанша жасқа дейін өседі?
* Сегізкөз омыртқаларының байланысы?
* Адамдағы бұлшықеттердің саны?
* Денедегі барлық сүйектердің саны?
* Кеуде қуысының алдыңғы жағындағы сүйек?
* Жүрек қабырғасы неше қабаттан тұрады?
* Адреналин гормоны жүректің жиырылуын?
* Гипотониялық ауруларда қан қысымы ?
* Тез ашуланғыш, терлегіш ауру
* Гуморальдық реттелуде негізгі роль атқаратын заттар?
*
* Төбе сүйегінің саны?
* Арқа мен сегізкөз омыртқаларының иілімінің бағыты?
* Құйымшақ омыртқаларының саны?
* Адамдағы сүйектердің қозғалмалы байланысы?
* Қуану мен ренжуді білдіретін бұлшық ет?
* Арқа омыртқаларының саны?
* Толарсақтағы ең үлкен сүйек?
* Мойын омыртқасының саны?
* Адам денесіндегі буындар саны?
* Тірек қимыл жүйесін зерттейтін ғылым және дәрігер
* Гипофиздің зәрдің түзілу жылдамдығын бәсеңдетіп, су алмасуды өзгертетін бөлімі
* Адиссон ауруының екінші аты
* Оттегіге қаныққан қан алдымен жүректің қай бөлігіне жеткізіледі?
* Қарыншаның жиырылу уақыты?
* Қанайналудың орталық мүшесі?
ІІ.Ғалымдар:
1. Мидан тарайтын 12 жұп жүйкенің 7 жұбын толық сипаттап берген ғалым- Клавдий Гален
2. Ол <<Медицинаның міндеті - тек адам ауруларының себептерін анықтап қоймай, адамның денсаулығын сақтау жолдарын, ауруды жою жағын да зерттейді>> - деп көрсеткен. <<Қайырымды қала>> еңбегінде жүрек туралы өте құнды пікірлер айтқан, мысалы, <<жүрек - табиғи жылылықтың көзі>>. Басқа мүшелерге жылылық нақ осыдан тарайды, олар жүректен нәр алады; <<жүрек - басты мүше, мұны тәннің ешқандай мүшесі билемейді>> - Әл -Фараби
3. Тәжiк дәрiгерi әрi философы <<Анатомия мен физиологяға кiрiспе>>, <<дәрiгерлiк ғылымның ережелерi>> (<<Канон врачебной науки>>) еңбектерi өте кұнды - Ибн Сина
4. Ғылыми анатомияның негiзiн салған ғалым, Италиядағы Падуан университетiнiң профессоры. Мәйiттермен жеке бакылаулар жүргiзiп, 7 кiтаптан тұратын <<Адам денесiнiң құрылысы туралы>> (1543) еңбек жазған. Сондыктан да оны анатомия ғылымының негiзiн салушы ғалым деп орынды атайды. - Андреас Везалии
5. Ағылшын дәрiгерi, анатом. Қанайналымның тұйық екендiгiн алғаш рет дұрыс түсiндiрген. Үлкен қанайналым шеңберiнiң болатынын ашқан. Ол физиология ғылымының негiзiн салушы ғалым. - Ульям Гарвей
6. Физиологияның атасы деп санайды. Қанда еріген газды алғаш рет зерттеген ғалым. Орталық жүйке жүйесіндегі тежелу процесін ашқан. 1863 жылы <<Ми рефлекстері>> еңбегін жарыққа шығарды. - Сеченов
7. Атақты ғалым-биолог, Нобель сыйлығының лауреаты лейкоциттердің (қан жасушасы) бөгде заттарды сіңіріп қорытуын фагоцитоз деп атады. Қанның лейкоцит жасушаларының қызметін жан-жақты зерттеген ғалым. - Мечников
8. Адам мен жануарлардың жоғары жүйке жүйесінің қызметін, қанайналымының реттелуін зерттеген. Жүрек бұлшықеттерінің жиырылуын тездететін, екіншісі - бәсеңдететін, үшіншісі - жиырылу күшін өзгертетін арнайы жүйкелердің болатынын дәлелдеді. Асқорыту физиологиясын зерттеп, шартты рефлексті ашқаны үшін 1904 жылы Нобель сыйлығы берілген. Ғалымдардың анатомия мен физиология саласындағы зерттеулері ғылымның дамуына және медицинамен байланысына зор әсер етті. - Павлов
9. Ұрпағының болашағы үшінкүрескен қазақтың біртуар ұлы. 1920 жылдан бастап ғылыми-педагогикалық жұмыстармен шұғылданған. 1922 жылы доцент, 1929 жылы профессор атағын алған. Оның негізгі еңбектері: <<Қырғыз өлкесі халқының арасында обамен қалай күресуге болады>> (1918, Ташкент); <<Табиғаттану>> (1924, Ташкент); <<Оқушының саулығын сақтау>> (1925, Ташкент); <<Адамның тән тірлігі>> (1927, Ташкент) - Х.Досмұхамедов

ІІІ. Тірек сызба

ІV. Шәкерім
Жатырда қанды емізген,
Ауызсыз қорек жегізген,
Туғызып, түзеп, өсіріп,
Өзіңді өзім дегізген
Тіршілік сүйтіп таралған. (Шәкәрім Құдайбердіұлы)

V. Сәйкестендіру тесті

VІ. Сізден сұрақ - бізден жауап
Топтар өздері дайындап келген сұрақтарын қарсыластарына қояды.
VІІ. Асқорыту жүйесі

VІІІ. Сөзжұмбақ (Жүйке жүйесі)
Сөзжұмбақ

1.

2.

3.
4.

5.

6
7.

1.Жүйке жасушасы
2.Жүйке жасушасының өсіндісі
3.Ішкі секреция безі
4.Ас қорыту физиологиясын зерттеген ғалым
5.Тітіркендіруді қабыдлдайтын жүйке ұштары
6.Лейкоцит жасушаларын зерттеген ғалым
7.Жүйке жасушасының өсіндісі
Осы сөзжұмбақты дұрыс шешкенде жүйке жүйесінің басты қызметі шығады.
ІХ. Жорға
Х.Тест.
"Бар ізгілік тек білімнен алынар
Білімменен аспанға жол салынар"

Ж.Баласұғын
Қорытындылау

ЖОРҒА
1.Ағзада мүшелер қызметінің гормондар арқылы реттелуін ... деп аталадыB) Гуморальдық реттелу
2.Ағзадағы ең ірі сүйекD) Ортан жілік
3.Ағзаның иммундық қасиеті ... гормоны жетіспегенде пайда боладыЕ) Тимозин
4.Ағзаның ішкі ортасы, дене температурасы, тынысалу, қан қысымының тұрақты болуыВ) Аралық миға байланысты
5.Ағзаның ішкі ортасыD) Қан,лимфа,ұлпа сұйықтығы
6.Ағзаның тіршілік процестеріне жұмсалатын қуатты " өндіретін" жасушаның "энергия станциясы":С) Митахондрия.
7.Ағзаның тітіркендіргішке жүйке жүйесі арқылы қайтаратын жауабы:А) Рефлекс.
8.Адам <<ақшам соқыр>> ауруы кезіндеС) Кешкі уақытта заттарды ажырата алмайды
9.Адам 1 минутта неше рет тыныс алып, дем шығарады:А) 12-18 рет.
10.Адам ағзасына су мен тағамның құрамына йод жетіспегендеЕ) Алқым ісу
11.Адам ағзасындағы сүйектердің саныС) 200
12.Адам ағзасындағы ұлпа ... топқа бөлінедіB) 4
13.Адам денесін қозғалысқа келтіретінA) Сүйектер мен бұлшықеттер
14.Адам денесіндегі буындар саныB) 230.
15.Адам денесіндегі бұлшық еттері ұрық жапырақшасынан қалыптасадыС) Мезодермадан
16.Адам денесінің жасушаларының пішініC) Әр түрлі
17.Адам жасушасының плазмалық жарғақшасы ... түзіледіD) Май мен нәруызды заттан
18.Адам және жануарлар жасушасында тері ауруын қоздыратын паразиттік жәндік:D) Лейшмания.
19.Адам қаңқасындағы сүйектер саныD) 200-ден астам
20.Адам құлағының дыбыс толқынын қабылдау диапазоныD) 15-20 мыңГц
21.Адам мен жануарлардың ішіндегі тіршілік етіп,ішектің сілемейлі қабықшасын зақымдайтын біржасушалы қарапайым жәндік:Е) Дизентерия амебасы.
22.Адам сыртқы ортада болып жатқан ақпараттардың ... көзбен қабылдайдыD) 80 - 90 % астамын
23.Адамда есту мүшесі қай жерде орналасадыА) Самай сүйегінің қуысында
24.Адамда омыртқалардың саныA) 33 - 34
25.Адамдағы сезім мүшелеріD) 5 түрлі
26.Адамдардың пайда болу кезеңіС) Антропоген
27.Адамды тері ауруына ұшырататын талшықтылар тобының өкілі:А) Лейшмания.
28.Адамның аяқ сүйектеріD) Ортан жілік,асықты жілік,табан
29.Адамның бассүйегінің ми бөліміне қай сүйек кірмейдіD) Төменгі жақ сүйегі
30.Адамның дене жасушаларындағы хромосомалар саныE) 46
31.Адамның еркіне бағынбайтын жүйке жүйесіD) Вегетативті
32.Адамның жеке дамуы барысында тұқым қуалайтын өзгерістердің бар-жоғын анықтайтын әдісЕ) Онтогенетикалық
33.Адамның жыныс жасушаларындағы хромосомалар саны C) 23
34.Адамның қаны қызмет атқармайдыВ) Қозуды беру
35.Адамның кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөлетін бұлшық етС) Диафрагма
36.Адамның қозғалысы, тепе-теңдігі, сөзі бұзыладыА) Мишық зақымданса
37.Адамның омыртқа жотасындаС) 33-34 омыртқа
38.Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласыС) Антропология
39.Аддисон ауруының екінші аты А) Қола ауруы
40.Айырша безінен бөлінетін гормон А) Тимозин