Жалпы химиялық қасиеттері

Мұғалімнің аты-жөні
Даньяров Қанат Дүйсенбайұлы
Пән: Химия
Сыныбы
9
35 сабақ
Күні: 19 .01.2017
Сабақтың тақырыбы:
Кальций
Ресурс
<<Химия>> оқулығы, Н. Нұрахметов, К.Сарманова, К.Жексембина. 9 сынып оқулығы,
Алматы <<Мектеп>> 2013 жыл. Есептер мен жаттығулар жинағы - 9 сыныпқа арналған
Жалпы мақсаты
Периодтық жүйедегі орны бойынша кальций атомының құрылысы мен қасиеттерін және күнделікті өмірде қолдануын танып білу
Күтілетін нәтиже
Кальций атомының құрылысы, қасиеттерін, күнделікті өмірде қолдану білетін болады
Химиялық реакция теңдеулерін жазу қабілеті қалыптасады.
Негізгі идеялар
Кальцидің атом құрылысы, физикалық - химиялық қасиеттері, табиғатта таралуы, қолданылуы туралы айтылады
Құрал-жабдықтар:
Интерактивті тақта, Химиялық элементтердің периодтық кестесі,
Химия 9 сынып, <> тест
Сабақтың түрі
Жаңа білімді игеру сабағы.
Әдіс-тәсілдер
Жеке, топтық жұмыстарға тапсырмалар

Сабақ бойынша мұғалім жазбалары
Мұғалімнің іс-әрекеті
Ұйымдастыру кезеңі
-Оқушыларды түгелдеу
-Оқушыларды s. p .d. элементтері жазылған парақшалар арқылы
3 топқа бөлу
Сабақтың барысы: Өткен сабақты қайталау
<<Химиялық ой жинау>>
1. Металдарға жалпы сипаттама; ПЖО.
2. Жалпы физикалық қасиеттері.
3. Жалпы химиялық қасиеттері.
4. Ме активтік қатарын кім ұсынған?
5. Ме табиғатта қандай түрінде кездеседі?

<<Кім көп біледі ?>> Миға шабуыл
1. Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан?
А. Сол жағы төменгі бөлігінде Ә. Оң жағы жоғары бөлігінде
Б. Оң жағы төменгі бөлігінде
2. Металдар арасындағы химиялық байланыс пен кристалл торы А. Металдық байланыс металдық кр.торы
Ә. Металдық байланыс иондық кр.торы
Б. Иондық байланыс металдық кр.торы
3. Металдар қандай қасиет көрсетеді
А. Тотықтырғыш Ә. Тотықсыздандырғыш
Б. Екеуінде
4. Қосымша топшада тек ... орналасқан
А. Металдар Ә. Бейметалдар Б. Металдар, бейметалдар
5. Металдардың сыртқы энергетикалық деңгейінде .... - ке дейін электрон ғана болады
А. 4 - 8 Ә. 1-8 Б. 1-3
6. Электрохимиялық кернеу қатарында тотықсыздандырғыштық қасиеті
А. Кемиді Ә. Артады Б. Артады, сосын кемиді
7. Металдардың активтік қатарын жасаған ғалым
А. Бекетов Н.Н. Ә. Ломоносов М.В. Б. Менделеев Д.И.
8. Металдардың активтің қатары қай жылы ашылды
А. 1785 Ә. 1682 Б. 1865 ж
9. Сумен әрекеттеспейтін металдар
А. Алтын, күміс, сынап Ә. Калий, нарий, литий
Б. Алюминий, мырыш,темір
10. Табиғатта қосылыс түрінде де, бос күйінде де кездеседі
А. Калий, нарий, литий Ә. Алтын, күміс, сынап
Б. Алюминий, мырыш, темір
11. Қыздырғанда тотығады
А. Алтын, күміс, сынап Ә. Калий, нарий, литий
Б. Алюминий, мырыш, темір
12. Сумен қыздырғанда әрекеттеседі
А. Калий, нарий, литий Ә. Алтын, күміс, сынап
Б. Алюминий, мырыш, темір

<<Мен кіммін ?>>
1- топ. Тотығу дәрежесі +2 - ге тең, 8 гр металл сумен реакцияласқанда 4,48л сутегі (қ.ж.) бөлінді. Металдың
молярлық салмағын анықтап, оны атаңыз.
Шығарылуы:
Берілгені:
Vm = 22,4 л/моль
m (Me) = 8г
V(Н2) = 4,48л

т/к: М (Ме) - ?

Шешуі:
Ме + 2Н2О --> Ме(ОН)2 + Н2↑
8г Ме 4,48 л Н2
х Ме 22,4 л/моль Н2
х= 40 г/моль
Жауабы: М(Са) =40 г/моль

2-топ. Массасы 5 г сілтілік жер металы ауадағы оттекпен тотықтырылған. Алынған оксид сумен әрекеттескенде массасы 9,25 г металл гидроксиді түзілген. Қандай сілтілік жер металы алынған?
Шешуі: Химиялық реакция теңдеулері:
2Ме + О2 = 2МеО
МеО + Н2О = Ме(ОН)2
m(ОН-) = 9,25г - 5г = 4,25г
4,25г (ОН-) - - - - - - 5гМе
34г/моль (ОН-) - - - - - М (Ме) г/моль
М(Ме) = 40 г/моль

3-топ. 4г екі валентті металл броммен әрекеттескенде оның 20г бромиді алынған. Бұл қандай металл екенін анықтаңдар.
Шешуі: Химиялық реакция теңдеуі:
4г хг 20г
Ме + Br2 = МеBr2

4г+х=20г
х= 20г-4г
х= 16г Br2
v(Br2) = m(Br2)/ M (Br2) = 16г/160г/моль = 0,1 моль
М(Ме) = m(Ме)/ М(Ме) = 4г/ 0,1моль = 40 г/моль Са (кальций)

Негізгі бөлім
Тақтаға жаңа сабақтың тақырыбы жазылады.
Сабақтың мақсатын анықтау
Мәтінмен танысып шығады.
І-тапсырма: Мәтін топтарға бөлініп беріледі.

І-топ: Кальцийдің химиялық элементтердің периодтық
жүйесіндегі орны, алынуы
ІІ-топ: Кальцийдің физикалық, химиялық қасиеттері
ІІІ-топ: Кальцийдің табиғатта таралуы, қолданылыуы

ІІ-тапсырма:
Эксперименнттік бөлім. Оқушыларға тапсырма беріледі
I топ тапсырмасы:
8 сыныптағы <<Д.И.Менделеевтің заңы мен жүйесі>> тақырыбынан алған теориялық білімдеріңізге сүйеніп, кальций элементіне сипаттама беріңіздер. (Периодтық жүйе пайдаланылады)

II топ тапсырмасы:
Кальцийдің химиялық қасиеттерін сипаттайтын мына рекция теңдеулерін аяқтаңыздар.
1. Са+Cl2
2. Са+S
3. Са+Н2
4. Ca+O2
5. Ca+HCl
6. Ca+H2O

III топ тапсырмасы:
Берілген айналымдарды іске асыруға болатын химиялық реакция теңдеулерін жазып көрсетіңдер:

Осы тапсырмалар бойынша әр топ өздерінің білімін ортаға салды, ары қарай мұғалім толықтырды.
Қорытынды бөлім
<<Асулардан асайық>> есептер шығару
1-топқа. 20% қоспасы бар 7г техникалық кальцийді 100г суда ерітті. Алынған ерітіндідігі кальций гидроксидінің массалық үлесін табу
Берілгені:
m(Са) = 7 г
w(қоспа) = 20%
m(Н2О) = 100 г

т/к:
w (Са(ОН)2 - ?

Шешуі:
w(т.з) = 100% - 20% = 80%
m(т.з)
w(т.з) = * 100%
m (жалпы)

w(т.з) * m (жалпы 80% * 7 г
m(т.з) = = = 5,6 г
100% 100%
m(ерт) = 5,6 г + 100 г = 105,6 г
2-әдіс:
Ca + 2Н2О --> Ca(OН)2 + Н2↑
M(Ca) = 40 г/моль
М (2Н2О) = 36 г/моль
М(Ca(OН)2) = 74 г/моль
5,6г Ca х г Ca(OН)2
40 г/мольCa 74 г/моль Ca(OН)2 х= 10,36г

100г Н2О - - - - - - - х г Ca(OН)2
36 г/моль Н2О - - - - 74 г/моль Ca(OН)2
х= 205,6г
w (Са(ОН)2 = 10,36г * 100% / 205,6г = 5%

2-топқа.
Теориялықпен салыстырғанда шығымы 90%болса, 106 кг әктас ыдырағанда кальций оксидінің қанша массасы алынады?

Берілгені:

ή(тео.) = 90%
m (CaCO3) = 10кг

т/к:
m (СаО) - ?

Шешуі:
t
CaCO3 --> CaO + CO2↑
M(CaCO3) = 40+16*3=100 г/моль
M(CaO) = 40+16= 56 г/моль
10кг CaCO3 х г СаО
100 г/мольCaCO3 56 г/моль СаО
х= 5,6 кг

5,6 кг СаО 100%
х кг СаО 90%
х = 5,04 кг. СаО
Жауабы: m (СаО) = 5,04к г

3-топқа. Массасы 250 г кальций корбанатын тұз қышқылымен әрекеттескенде (қ.ж.) қанша көлем көмір қышқыл газы түзілді?
Берілгені:
Vm = 22,4 л/моль
m (CaCO3) = 250г

т/к: V (СаО) - ?

Шешуі:
t
CaCO3 + 2НСІ --> CaСІ2 + CO2↑ + Н2О
M(CaCO3) = 40+16*3=100 г/моль

250г CaCO3 х л СаО
100 г/мольCaCO3 22,4 л/моль СаО
х= 56 л

Бекіту

Сабақ рефлексиясы

Үйге тапсырма беру: § 32
1. Кальций тақырыбын оқу, тірек хабарларды пайдалана отырып, реакция теңдеулерін жазу

2. Есептер мен жаттығулар жинағы
№ 9-2, № 9-7 жаттығу (84бет)

Бағалау. Сабаққа қатысқан оқушылардың белсенділігін бағалау.

Оқушылардың іс-әрекеті

Оқушылар бүгінгі сабаққа қажетті құрал - жабдықтарын алады.
3- топқа бөлініп отырады.

Оқушылар тест тапсырмаларына жеке жауап береді. Берілген жауап нәтижесі бойынша өзін-өзі бағалайды.

Әр топ мүшесі есепті дербес шығарып ортақ қортынды жасауы қажет

Оқушылар тақырып пен жаңа ұғымдарды жазып алады. Берілген мәтінмен таныса отырып, топ ішінде талқылайды. Талқыланған жұмысты топ қорғайды.

Оқушылар жеке жұмыс жасайды.
Орындалған жұмыстарды топ ішінде талқылайды. Жұмыстарының дұрыс немесе бұрыс екеніне көз жеткізеді.

Оқушылар жаңа тақырып бойынша білімдерін көрсетеді

Сабақ рефлексиясын жазады

М: Бүгінгі сабаққа белсенді қатысқан, есеп шығарып, сұрақтарға жауап берген оқушылар түгелдей
бағаланды. Сабақ аяқталды, сау болыңыздар!

<<Кім көп біледі ?>>

1. Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан?
А. Сол жағы төменгі бөлігінде Ә. Оң жағы жоғары бөлігінде
Б. Оң жағы төменгі бөлігінде
2. Металдар арасындағы химиялық байланыс пен кристалл торы
А. Металдық байланыс металдық кр.торы
Ә. Металдық байланыс иондық кр.торы
Б. Иондық байланыс металдық кр.торы
3. Металдар қандай қасиет көрсетеді
А. Тотықтырғыш Ә. Тотықсыздандырғыш Б. Екеуінде
4. Қосымша топшада тек ... орналасқан
А. Металдар Ә. Бейметалдар Б. Металдар, бейметалдар
5. Металдардың сыртқы энергетикалық деңгейінде .... - ке дейін электрон ғана болады А. 4 - 8 Ә. 1-8 Б. 1-3
6. Электрохимиялық кернеу қатарында тотықсыздандырғыштық қасиеті
А. Кемиді Ә. Артады Б. Артады, сосын кемиді
7. Металдардың активтік қатарын жасаған ғалым
А. Бекетов Н.Н. Ә. Ломоносов М.В. Б. Менделеев Д.И.
8. Металдардың активтің қатары қай жылы ашылды
А. 1785 Ә. 1682 Б. 1865 ж
9. Сумен әрекеттеспейтін металдар А. Алтын, күміс, сынап
Ә. Калий, нарий, литий Б. Алюминий, мырыш,темір
10. Табиғатта қосылыс түрінде де, бос күйінде де кездеседі
А. Калий, нарий, литий Ә. Алтын, күміс, сынап
Б. Алюминий, мырыш, темір
11. Қыздырғанда тотығады А. Алтын, күміс, сынап Ә. Калий, нарий, литий
Б. Алюминий, мырыш, темір
12. Сумен қыздырғанда әрекеттеседі А. Калий, нарий, литий
Ә. Алтын, күміс, сынап Б. Алюминий, мырыш, темір
<<Кім көп біледі ?>>

1. Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан?
А. Сол жағы төменгі бөлігінде Ә. Оң жағы жоғары бөлігінде
Б. Оң жағы төменгі бөлігінде
2. Металдар арасындағы химиялық байланыс пен кристалл торы
А. Металдық байланыс металдық кр.торы
Ә. Металдық байланыс иондық кр.торы
Б. Иондық байланыс металдық кр.торы
3. Металдар қандай қасиет көрсетеді
А. Тотықтырғыш Ә. Тотықсыздандырғыш Б. Екеуінде
4. Қосымша топшада тек ... орналасқан
А. Металдар Ә. Бейметалдар Б. Металдар, бейметалдар
5. Металдардың сыртқы энергетикалық деңгейінде .... - ке дейін электрон ғана болады А. 4 - 8 Ә. 1-8 Б. 1-3
6. Электрохимиялық кернеу қатарында тотықсыздандырғыштық қасиеті
А. Кемиді Ә. Артады Б. Артады, сосын кемиді
7. Металдардың активтік қатарын жасаған ғалым
А. Бекетов Н.Н. Ә. Ломоносов М.В. Б. Менделеев Д.И.
8. Металдардың активтің қатары қай жылы ашылды
А. 1785 Ә. 1682 Б. 1865 ж
9. Сумен әрекеттеспейтін металдар А. Алтын, күміс, сынап
Ә. Калий, нарий, литий Б. Алюминий, мырыш,темір
10. Табиғатта қосылыс түрінде де, бос күйінде де кездеседі
А. Калий, нарий, литий Ә. Алтын, күміс, сынап
Б. Алюминий, мырыш, темір
11. Қыздырғанда тотығады А. Алтын, күміс, сынап Ә. Калий, нарий, литий
Б. Алюминий, мырыш, темір
12. Сумен қыздырғанда әрекеттеседі А. Калий, нарий, литий
Ә. Алтын, күміс, сынап Б. Алюминий, мырыш, темір
<<Мен кіммін ?>>

1- топ. Тотығу дәрежесі +2 - ге тең, 8 гр металл сумен реакцияласқанда 4,48л сутегі
(қ.ж.) бөлінді. Металдың молярлық салмағын анықтап, оны атаңыз.

2-топ. Массасы 5 г сілтілік жер металы ауадағы оттекпен тотықтырылған. Алынған
оксид сумен әрекеттескенде массасы 9,25 г металл гидроксиді түзілген. Қандай
сілтілік жер металы алынған?

3-топ. 4г екі валентті металл броммен әрекеттескенде оның 20г бромиді алынған. Бұл
қандай металл екенін анықтаңдар.

Эксперименнттік бөлім.
I топ тапсырмасы:
8 сыныптағы <<Д.И.Менделеевтің заңы мен жүйесі>> тақырыбынан алған теориялық білімдеріңізге сүйеніп, кальций элементіне сипаттама беріңіздер. (Периодтық жүйе пайдаланылады)

II топ тапсырмасы:
Кальцийдің химиялық қасиеттерін сипаттайтын мына рекция теңдеулерін аяқтаңыздар.
1. Са+Cl2
2. Са+S
3. Са+Н2
4. Ca+O2
5. Ca+HCl
6. Ca+H2O

III топ тапсырмасы:
Берілген айналымдарды іске асыруға болатын химиялық реакция теңдеулерін жазып көрсетіңдер:


<<Асулардан асайық>> есептер шығару

1-топқа. 20% қоспасы бар 7г техникалық кальцийді 100г суда ерітті. Алынған
ерітіндідігі кальций гидроксидінің массалық үлесін табу

2-топқа. Теориялықпен салыстырғанда шығымы 90%болса, 106 кг әктас ыдырағанда
кальций оксидінің қанша массасы алынады?

3-топқа. Массасы 250 г кальций корбанатын тұз қышқылымен әрекеттескенде (қ.ж.)
қанша көлем көмір қышқыл газы түзілді?

Бекіту сұрақтары

<<Мен кіммін ?>>

1- топ. Тотығу дәрежесі +2 - ге тең, 8 гр металл сумен реакцияласқанда 4,48л сутегі
(қ.ж.) бөлінді. Металдың молярлық салмағын анықтап, оны атаңыз.

2-топ. Массасы 5 г сілтілік жер металы ауадағы оттекпен тотықтырылған. Алынған
оксид сумен әрекеттескенде массасы 9,25 г металл гидроксиді түзілген. Қандай
сілтілік жер металы алынған?

3-топ. 4г екі валентті металл броммен әрекеттескенде оның 20г бромиді алынған. Бұл
қандай металл екенін анықтаңдар.

Эксперименнттік бөлім.
I топ тапсырмасы:
8 сыныптағы <<Д.И.Менделеевтің заңы мен жүйесі>> тақырыбынан алған теориялық білімдеріңізге сүйеніп, кальций элементіне сипаттама беріңіздер. (Периодтық жүйе пайдаланылады)

II топ тапсырмасы:
Кальцийдің химиялық қасиеттерін сипаттайтын мына рекция теңдеулерін аяқтаңыздар.
7. Са+Cl2
8. Са+S
9. Са+Н2
10. Ca+O2
11. Ca+HCl
12. Ca+H2O

III топ тапсырмасы:
Берілген айналымдарды іске асыруға болатын химиялық реакция теңдеулерін жазып көрсетіңдер:


<<Асулардан асайық>> есептер шығару

1-топқа. 20% қоспасы бар 7г техникалық кальцийді 100г суда ерітті. Алынған
ерітіндідігі кальций гидроксидінің массалық үлесін табу

2-топқа. Теориялықпен салыстырғанда шығымы 90%болса, 106 кг әктас ыдырағанда
кальций оксидінің қанша массасы алынады?

3-топқа. Массасы 250 г кальций корбанатын тұз қышқылымен әрекеттескенде (қ.ж.)
қанша көлем көмір қышқыл газы түзілді?

Бекіту сұрақтары

9 - сынып Оқушының аты - жөні: ___________________________________

Химиялық ой жинау
Кім көп біледі
Мен кіммін ?

Мәтінмен жұмыс
Эксперименнттік бөлім
Асулардан асайық
Бекіту сұрақтары
Жалпы ұпай
Қортынды баға

Химиялық ой жинау

1. Тақырыпты толық білем және қойылған сұрақтарға жауап бере алам - 2
2. Тақырыпта түсінбеушіліктерім бар, сұрақтарға жауап бере алам - 1

Кім көп біледі
1. 10-12 - 3ұпай
2. 8-10 - 2 ұпай
3. 5-7 - 1ұпай
Мен кіммін ?

Есеп толық шығарылса (берілгені, шешуі, өлшем бірліктері) - 2
Есепте қателіктер болса - 1
Мәтінмен жұмыс

Тақырыпты толық меңгердім және алдағы уақытта қолдана алам - 2
Тақырыптағы ақпаратты меңгердім әліде дамытуым керек - 1

Эксперименнттік бөлім

Білімімді толық көрсете алам - 2
Өткен тақырыптар бойынша білім
қажет болды - 1

Асулардан асайық
Есеп толық шығарылса (берілгені, шешуі, өлшем бірліктері) - 2
Есепте қателіктер болса - 1

Бекіту сұрақтары

№1. "Сенесің бе, сенбейсің бе? - 1
№2. "Білімімізді тексерейік" -1
№3. Ойлан, тап - 2
№4. Өздік жұмыс - 1
Бағалау мониторингі

"5" - 22- 26 ұпай
"4" - 15 - 21 ұпай
"3" - 6 - 14 ұпай