Ақпаратты сығу программалары

информатика пәні бойынша дарынды оқушыларға арналған іс-жоспар 9-10 сыныпқа арналған
№
Тақырыбы
Жұмыстың түрі
Мерзімі
1
Алгоритм, программа ұғымдары. Алгоритмнің орындалуы. Алгоритм қасиеттері.
Алгоритм жазу
9
2
Алгоритм жазу жолдары. Алгоритмнің график түрінде кескінделуі. Алгоритмдік тіл және программалау тілі ұғымы. Алгоритмдік тілдің жалпы ережесі.
Алгоритм жазу
9
3
Алгоритм командалары. Алгоритм құрылымы. Компьютерде есеп шығару кезеңдері.
Бағдарлама жазу
9
4
Паскаль - программалау тілі. Паскаль тілінің негізгі элементтері.Паскаль ортасымен жұмыс. Программа мәтінін теру. Анықтама жүйесі. Программаның орындалуы.
Бағдарлама жазу
10
5
Паскаль программалау тілінің алфавиті. Тілдің қарапайым объектілері.
Бағдарлама жазу
10
6
Мәлімет типтері. Стандартты функциялар. Өрнектер және олардың жазылуы.
Бағдарлама жазу
10
7
Программа құрылымы. Шамаларды сипаттау бөлімі. Операторлар бөлімі.
Бағдарлама жазу
11
8
Енгізу, шығару операторлары. Сызықтық алгоритмдерге программа құру.
Бағдарлама жазу
11
9
Есептер шығару
Бағдарлама жазу
11
10
Паскаль тілінің басқару: шартты және шартсыз көшу, таңдау операторлары.
Бағдарлама жазу
12
11
Паскаль тілінің басқару: шартты және шартсыз көшу, таңдау операторлары
Бағдарлама жазу
12
12
Паскаль тілінің шартты алдын ала тексеретін қайталау операторы-WHILE
Бағдарлама жазу
12
13
Паскаль тілінің шартты соңынан тексеретін қайталау операторы-REPEAT
Бағдарлама жазу
1
14
Паскаль тілінің параметрлі қайталау операторы FOR
Бағдарлама жазу
1
15
Есептер шығару
Бағдарлама жазу
1
16
Символдық мәліметтермен жұмыс істеу тәсілдері
Бағдарлама жазу
2
17
Паскаль тілінде мәтіндік ақпаратты өңдеу
Бағдарлама жазу
2
18
Айнымалы типтері. Мәліметтердің шектеулі типтері
Бағдарлама жазу
2
19
Жиымдар. Бір өлшемді жиым элементтерімен жұмыс
Бағдарлама жазу
3
20
Екіөлшемді жиым элементтерімен жұмыс
Бағдарлама жазу
3
21
Көпөлшемді жиымдар
Бағдарлама жазу
3
22
Көмекші программалар туралы жалпы түсінік. Стандартты кітапханалық модульдер
Бағдарлама жазу
3
23
Есептер шығару
Бағдарлама жазу
4
24
Бейстандарт функциялар мен процедуралар
Бағдарлама жазу
4
25
Графикалық режимге көшу адаптерлері. CRT модуліндегі адаптерлердің мәтіндік мүмкіндіктері.
Бағдарлама жазу
4
26
Графикалық процедуралар мен функциялар. Графикалық объектілерді құру процедуралары
Бағдарлама жазу
4
27
Есептер шығару
Бағдарлама жазу
5
28
Графикалық режимде мәтін жазу процедуралары.
Бағдарлама жазу
5
29
Есептер шығару
Бағдарлама жазу
5

Сабақтың өтілген күні: ____________________________________

Алгоритм, программа ұғымдары. Алгоритмнің орындалуы. Алгоритм қасиеттері.
Негізгі ұғымдар: Алгоритм деп берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіруді айтамыз.
<<Алгортим>> сөзі ІХ ғасырдағы Орта Азияның ұлы математигі Әбу Жафар ибн Мұса әл-Хорезми (763-850 жж.) осы атының латынша жазылуы - alqorithmi - жазылуынан шыққан.
Алгортимдік алдын ала жазбаларды құрастыру процесі алгоритмдеу деп аталады.
Алгоритм орындаушысы дегеніміз -құрастырылған алгортиммен басқарылуға тиісті объект немесе субъект.
Өзіне түсінікті командалар жүйесіне кіретін командалардан тізбегін автоматты түрде атқаратын адамды немесе техниканы орындаушы дейді.
Компьютер - кең тараған техникалық орындаушы болып табылады.
Мысал:
у = (ах+b)(сх -d) функциясын есесптеу үшін келесі қарапайым әрекеттерді орындау керек:
1) а- ны х-ке көбейтіп, оны У деп белгілеп аламыз;
2) У - ті b - ға қосып, оны У1 деп белгілейміз;
3) с - ны х - ке көбейтіп, оны У2 деп белгілейміз;
4) У2 - ден d - ны алып тастаймыз, оны У3 деп белгілейміз;
5) У1 - ді У3 - ке көбейтіп, нәтижені У4 деп белгілейміз.
Негізгі ұғымдар: Алгоритмдерді программалау тілінде көрсету программа деп аталады.
Алгоритм қасиеттері:

Анықтамасы:
Айқын дәл, өрнектелу қасиеті
Алгоритмде көрсетілген барлық әрекеттер анық, нақты және белгілі болу керек. Онда көрсетілген қадамдар ғана орындалуы керек.
Дискреттік (үзіктілік) қасиеті.

Белгілі командалар негізінде қадамдарға бөлу жолымен алгоритмнің ретімен орындалуы алгоритмнің дискреттік қасиеті деп аталады.
Нәтижелілік қасиеті
Кез келген алгоритм белгілі бір нәтижеге әкелуі қажет. Белгілі бір уақыт аралығында белгілі бір қадам орындалған соң біз бір нәтиже алуымыз керек.
Жалпылық немесе ортақтық қасиеті
Алгоритм тек бір ғана есепке емес, бір типті есептерге жалпы болуы керек. Мұндай қасиет жалпылық қасиет деп аталады.
Формальды орындалуы
Атқарушы командалардың мәнін түсінбесе де, оны орындай отырып, белгілі бір нәтижеге жетеді. Яғни, алгоритмді формальды орындайды.
Тапсырма №1:
А) У функциясының мәнін табу алгоритмдерін жаз:
y=(4x + 2)2 + x3;

Б) Келесі алгоритм бойынша У функциясының формуласын тап.
1) х - ке 1-ді қосып, нәтижені b1 деп белгілеу;
2) 1 - ді b1- ге бөліп, нәтижені b2 деп белгілеу;
3) b2 - ден 1 - ді алып тастап, нәтижені b3 деп белгілеу;
4) b2 - ге 1 - ді қосып, нәтижені b4 деп белгілеу;
5) b3 - ті b4 - ке бөліп, нәтижені b5 деп белгілеу;
6) b5 - тен 1-ді алып тастап, нәтижені У деп белгілеу.

Тапсырма №2: Цинк , 96c/o -тік күкірт қышқылы, су, колба, пробирка берілген. Сутегін алу алгоритміндегі қатені түзетіңдер:
Колбаны үстелге қойыңдар.
Колбаға қышқыл құйыңдар.
Колбаға су құйыңдар.
Бөлініп шыққан газды пробиркаға жинаңдар.
Колбаға цинк тастаңдар.

Тапсырма№3: АВ кесіндісі берілген. Төмендегі алгоритм қандай есепті шешуге арналған:
Циркульдің ұшын А нүктесіне қою.
Циркульдің қадамын АВ кесіндісінің ұзындығына тең етіп алу.
Шеңбер сызу.
Цикульдің ұшын В нүктесіне қою.
Шеңбер сызу.
Шеңбердің қиылысу нүктелері арқылы түзу жүргізу.

Сабақтың өтілген күні: ____________________________________

Алгоритм жазу жолдары. Алгоритмнің график түрінде кескінделуі.Алгоритмдік тіл және программалау тілі ұғымы. Алгоритмдік тілдің жалпы ережесі.
Алгоритм жазу
жолдары
Табиғи тіл арқылы жазу
Программалау тілдерінде
Графиктік тілде(блок-схема)
Қарапайым алгоритмдік тіл

Алгоритмнің графиктік түрде кескінделуі - кең таралған әдіс.
Негізгі ұғым: Блок-схема - алгоритмнің арнайы бекітілген фигуралар арқылы графиктік түрде жазылуы.
Есте сақта: - Блок-схеманың басын және соңын міндетті түрде көрсетіп тұратын блок болуы керек.
oo Блок-схемада блоктар орындалу реті бойынша тізбектеле орналасуы қажет.
Мысал: екі санның қосындысын табатын алгоритмнің блок-схемасын құрайық: у = а + с .
Басы
а , с енгізу
y:=a+c
у
соңы

Негізгі ұғымдар: Алгоритм тілі - бұл алгоритмдер мен оларды орындаудың біртекті және жазбаларына арналған белгілер мен ережелер жүйесі.
Компьютердің өзінің машиналық тілі болады, ол командалар тілі немесе кодтар тілі деп аталады.
Алгоритмдерді және алгоритмдік тілде құрылған амалдар тізбегін компьютерге түсінікті құрылымдар мәтіні түрінде жазуға арналған жасанды тілдерді программалау тілі деп аталады.
Алгоритмдік тілде машина тіліне автоматты түрде аударатын аудармашы программа транслятор деп аталады.
Мыс: программада - end
Транслятордан соң - 11100010 10001110 11000010
Транслятор
Интерпретатор - берілген программаның әрбір жолын жеке-жеке аударып отырып орындайтын транслятор

Компилятор - барлық программа мәтінін толық аударып, бір модуль түріне келтіреді, компьютер жадына қайта жазып алып, біздің қалауымыз бойынша орындайды.
Ассемблер - тек автокод түрінде, яғни ассемблер тілінде жазылған программаларды ғана машина тіліне аударады.

Алгоритмнің жалпы өрнектелуі:

Мысалы: y= (Ax-B)*(Cx+D) формуласы бойынша х-тің кез келген мәні үшін у мәндерін есептеу алгоритмін құрайық:
Алг алгоритмнің атауы
Арг А,В, С, D, Х
Нәт Y, R1, R2
Басы
Алгоритм командалары
..................................
..................................
..................................
соңы

Алг формула бойынша есептеу
Арг А,В, С, D, х
Нәт Y
Басы
R1:=A*x-B
R2:=C*x+D
Y:=R1*R2
соңы

Тапсырма №1: y=(at2+2) /(at-1), мұндағы t=a*x+xформуласы бойынша х-тің кез келген мәні үшін у-тің мәндерін есептеу кезеңдерін алгоритмдік тілде жазыңдар және блок-схема түрінде құрыңдар.

Тапсырма №2:
y=cx3-d формуласы бойынша х-тің кез келген мәні үшін у мәндерін есептеу алгоритмінің блок-схемасын құр.

Жалғасы бар

информатика пәні бойынша 5,6-сынып үлгерімі төмен оқушыларына арналған іс-жоспар
№
Жұмыс тақырыптары
Сағат саны
Мерзімі
1
Қауіпсіздік ережесі
1
ІХ
2
Ақпараттың алуан түрлілігі және оларды өңдеу
1
ІХ
3
Ақпараттың өлшем бірліктері
1
ІХ
4
Вирусқа қарсы программалар
1
Х
5
Ақпаратты сығу программалары
1
Х
6
Компьютер. Компьютердің негізгі құрылғылары
1
Х
7
Компьютердің даму кезеңдері
1
ХІ
8
Опрециялық жүйе
1
ХІ
9
Алгоритм
1
ХІ
10
Алгоритмді жазу пішімі, блок-схемалар
1
ХІІ
11
Алгоритм типтері
1
ХІІ
12
Сызықтық алгоритм
1
ХІІ
13
Тармақталған алгоритм
1
І
14
Модель - нақты объектінің бейнесі
1
І
15
Қарапайым графикалық редактор
1
І
16
Сурет салу құралдары
1
І І
17
Сурет үзінділерін ерекшелеу
1
І І
18
Ақпаратты өңдеу. Баспадан шығару
1
І І
19
Қарапайым мәтіндік редактор. Редактор интерфейсі
1
І І І
20
Мәтінді теру ережесі
1
І І І
21
Мәтін үзінділерін ерекшелеу
1
І І І
22
Қаріп. Абзацты пішімдеу
1
І І І
23
Мәтінді редакциялау
1
ІV
24
Графикалық объектілермен жұмыс жасау
1
ІV
25
Презентациялар. Программа интерфейсі
1
ІV
26
Мультимедиялық презентациялардың конструкторы
1
IV
27
Компьютерлік байланыстың негізгі түрлері
1
V
28
Ауқымды ақпараттық желі
1
V
29
Интернет. Электрондық пошта
1
V

Информатика кабинетінде қауіпсіздік техникасын сақтау ережелері
1-тапсырма: Төмендегі әрекеттерді толықтыр
Компьютермен жұмыс істеу кезіндегі санитарлы-гигиеналық нормалар
экран ортасы мен оқушының көзінің ара қашықтығы см кем болмауы

тиіс;
компьютерде жасалатын үзіліссіз жұмыс минуттан артық болмауы

тиіс, одан кейін міндетті түрде жаттығу жасауға үзіліс болуы керек.
Информатика кабинетіндегі оқушы міндетті:
тәртіп пен тазалықты, қауіпсіздік техникасы ережелерін керек;
жұмыс орнына мұғалімнің нұсқауымен отырып, өздігінен орын керек;
құрылғының кез-келген ақауы білінгенде немесе бағдарламаның дұрыс жұмыс істемей тұрғанын көргенде жылдам керек;
кабинетте алынған кез-келген жарақат кезінде, әсіресе электр тогына түскенде міндетті түрде керек.
Тыйым салынады:








Қауіп-қатер көздері:
220 В кедергілі электр приборлары, электр жарақатының көзі болып
табылатын мониторлар мен телевизорлар;
кабинеттегі электр приборлары жану қаупін күшейтеді;
компьютер мониторлары, телевизорлар электр магниттік, электрлік, магниттік статикалық өрістердің иондық сәулеленулерінің әлсіз көздері болып табылады.
Тыйым салынады:




Электр тоғымен жарақаттанған жағдайда жасау қажет:


Өрт қаупі (жану, түтіндеу) кезінде жасау керек:



2-тапсырма. Кестені дәптерге көшіріп, ақпараттардың түрі мен
тасымалдаушыларын көрсете отырып, кестені толтырыңыз (1-кесте).
1-кесте - <<Ақпарат түрлері>>
Ақпарат
Ақпарат түрлері
Тасымалдаушы

Қабылдау тәсілі
бойынша
Ұсыну формасы
бойынша

Математика есептері

Хат

Сурет

Опера

Раушан гүл иісі

Лимонның дәмі

Сары түс

Теледидардан хабар

Радио хабары

Тасымалдаушы - ақпаратты материалды сақтау құрылғысы

3 - тапсырма
Битті 1 Кбайтқа аударыңыз
Ол үшін Калькулятор программасын пайдаланыңыз.
Жауапты мында жаз:
1 Кбайт = бит
8192 битті килобайтқа аударыңыз
Ол үшін Калькулятор программасын пайдаланыңыз.
Жауапты мында жаз: 8192 бит = КБайт
1 бит
1 байт = 8 битке
1 Кбайт (бір килобайт) = 1024 байт
1 Мбайт (бір мегабайт) = 1024 Кбайт 1 Гбайт (бір гигабайт) = 1024 Мбайт
Ірі өлшем бірліктер = кіші өлшем бірліктер
Кіші өлшем бірліктер = Ірі өлшем бірліктер:
Битті 1 Кбайтқа аударыңыз.
Ол үшін Калькулятор программасын пайдаланыңыз.
Жауапты мында жаз:
1 Кбайт = бит
8192 битті килобайтқа аударыңыз
Ол үшін Калькулятор программасын пайдаланыңыз.
Жауапты мында жаз: 8192 битте = КБайт

Информатика пәнінен 9 сынып үшін дарынды оқушымен жұмыс, 5-8 cыныптар үшін үлгерімі төмен оқушымен жұмыс
Жалғасы бар сатып алу үшін +7 777 362 1443 киви кошелекке ақша аудару.
500 тг. Толығырақ ватсап 8 778 478 34 20