Сөйлем айтылу мақсатына қарай үшке бөлінеді хабарлы сөйлем сұраулы сөйлем лепті сөйлем

Күні:
Сабақтың тақырыбы: Сөйлем және оның түрлері
Сабақтың мақсаты:
1. Сөйлем және айтылу мақсатына қарай хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдер туралы алған білімдерін пысықтау.
2. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінетін түрлерін ажырата білу дағдыларын қалыптастыру.
3. <<Сәби туралы ой>> өлеңі арқылы адамның қоршаған дүниемен тығыз қарым- қатынасын түсіндіре отырып, адамгершілік қасиеттерін байытуға ықпал ету.
Сабақтың барысы:
І. Кіріспе бөлім.
- Сөйлем дегеніміз не?
- Сөйлемнің қандай түрлерін білесіңдер?
Сұрақ - жауап арқылы сөйлем аяқталатын ойды білдіретіндігі, сөйлемдердің айтылу мақсатына қарай бір-бірінен айырмашылығы бар екенін айту. Хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерге мысал келтіру.

Сөйлем айтылу мақсатына қарай үшке бөлінеді

хабарлы сөйлем сұраулы сөйлем лепті сөйлем
Әр сөйлем түрінің өзіндік белгілерін еске түсіру.
Хабарлы сөйлем:
Хабарлы сөйлемнің мағынасы- хабарлау, баяндау.
Хабарлы сөйлем сұраққа жауап болып келеді.
Хабарлы сөйлем баяу дауыспен айтылады.
Хабарлы сөйлемнің соңынан нүкте қойылады.
Сұраулы сөйлем:
Сұраулы сөйлем сұраулы мағынаны білдіреді.
Сұраулы сөйлемде сұраулық мағынаны білдіретін сөз көтеріңкі дауыспен айтылады.Сұраулы сөйлемнің соңына сұрақ белгісі қойылады.
Лепті сөйлем:
Лепті сөйлем адамның көңіл күйін, сезімін, қуануын, т.б. білдіреді. Лепті сөйлемде лептік мағынаны білдіретін сөздер үнемі көтеріңкі дауыспен айтылады. Лепті сөйлемнің соңына леп белгісі қойылады.
Жалаң және жайылма сөйлемнің айырмашылықтарын айтыңдар.
ІІ. Негізгі бөлім. Оқулықпен жұмыс
1-жаттығу. 1. Х. Талғаровтың <<Сәби туралы ой>> өлеңін оқытып, мазмұнын ашу.
- Өлеңдегі <<Тоқтардайын батырлар сәби болған емес пе?>> деген жолдардағы Тоқтар кім? Оны неге батырға теңеген?
Оқушылардың жауаптарын тыңдау, толықтыру.
2. Өлеңнен хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді тауып, тиісті дауыс ырғағымен оқу.
2-жаттығу.
1. Мәтінді оқыту. 2. Кейбір сөйлемдердің соңында тұрған алманың орнына тиісті тыныс белгісін қойып, осы сөйлемдерді көшіріп жазу. 3. Мәтіндегі лепті, сұраулы сөйлемдерді дұрыс дауыс ырғағымен оқыту.
3-жаттығу. Жаңылтпашты жатқа жазу.
4-жаттығу орындау арқылыоқушылардың жалаң және жайылма сөйлемдер туралы алған білімдерін пысықтау.
5-жаттығу бойынша да әр сөйлемнің өзіндік белгілері қайталанады.
ІІІ. Сабақты қорытындылау
1. Тақтаға төмендегідей сызба жазылып, оқушылар осы жазба бойынша сөйлемдер құрастырады.






2. Шығармашылық диктант.
Тақтаға төмендегі үлгідегідей сөйлемдер жазылады.
1. Дана, жаттығуды орындадың .... 2. Үй ішінде ысқыр.... 3. Жыл құстары жылы жаққа жазда қайта ..., күзде қайта.... 4. Ауруханада қатты сөйле....
Оқушылар көп нүктенің орнына тиісті болымсыз етістіктің жұрнағын немесе сұраулы мағына беріп тұрған сөзді қойып оқиды.
Үй жұмысы: