Түрік қағанаты

Ерте орта ғасырлардағы Қазақстан. 7 - сынып
Түрік қағанаты (552-603жж.)

1. Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі:
А) Түркеш қағанаты; В) Түрік қағанаты; С) Батыс Түрік қағанаты;
D) Шығыс түрік қағанаты; Е) Қарлұқ қағанаты;
2. Түрік тайпаларының ерте феодалдық мемлекеттері аталды:
А) Қағанат; В) Хандық; С) Әмірлік; Д) Патшалық; Е) Княздық;
3. VІ ғасырда жужандар (аварлар) қағанатын талқандау нәтижесінде құрылған мемлекет:
А) Түргеш қағанаты; В) Оғыз мемлекеті; С) Қарлұқ қағанаты;
Д) Түрік қағанаты; Е) Қыпшақ қағанаты;
4. Қандай оқиғадан кейін Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды:
А) Жужандарды жеңген соң; В) Ұйғыр қағанатын жеңген соң;
С) Енисей қырғыздарын жеңген соң; D) Арабтарды жеңген соң;
Е) Эфтолиттерді жеңген соң;
5. <<Теле>> сөзінің мағынасы:
А) Ұйғыр; В) Қарлұқ; С) Түрік; D) Оғыз; Е) Қимақ;
6. <<Түрік>> этнонимі бірінші рет деректерде қашан кездесті:
А) 542 ж. В) 545 ж. С) 546 ж. D) 547 ж. Е) 548 ж.
7. Бумын елді қай кезеңде басқарды:
А) Монғол; В) Түрік; С) Қазақ; D) Батыс түрік; Е) Қарлұқ;
8. Бумын қаған басқарған мемлекет:
А) Оғыз мемлекеті; В) Батыс Түрік қағанаты; С) Түрік қағанаты;
Д) Түргеш қағанаты; Е) Қимақ қағанаты;
9. Жужандар Түрік қағанатынан түпкілікті жеңілді:
А) Бумын қаған кезінде; В) Иштеми қаған кезінде; С) Қара-Еске қаған кезінде;
Д) Тобо қаған кезінде; Е) Мұқан қаған кезінде;
10. Қытай билеушілері Түрік қағанатына жібек матамен салық төлеп отырды:
А) Бумын қаған кезінде; В) Қара-Еске кезінде; С) Елтеріс қаған кезінде;
Д) Тон қаған кезінде; Е) Мұқан қаған кезінде;
11. VІ ғ. 70 жылдары Түрік қағанаты үстемдік құрды:
А) Әмудария мен Памирге дейін; В) Каспий мен Аралға дейін;
С) Сырдария мен Әмударияға дейін; Д) Алтай мен Еділге дейін;
Е) Солтүстік Кавказ бен Қара теңіздің солтүстік жағалауына дейін;
12. VІ ғасырдың екінші жартысында сауда жолына байланысты дипломатиялық келісім жасаған елдер:
А) Түрік қағанаты мен Византия; В) Түрік қағанаты мен Сирия;
С) Түрік қағанаты мен Египет; Д) Түрік қағанаты мен Киев Русі;
Е) Түрік қағанаты мен Иран;
13. Сауда қатынасын дамыту мақсатында Иран, Византиямен байланыс орнатуға ұмтылған түрік қағаны:
А) Үшлік; В) Білге; С) Мұқан; Д) Иштеми; Е) Сұлу;
14. Сауда жағдайына байланысты Иран мен Византияға елшіліктер жіберіп, келіссөз жүргізген түрік қағанаы:
А) Бумын; В) Білге; С) Үшлік; Д) Сұлу; Е) Иштеми;
15. Түріктердің шаруашылығы:
А) Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы; В) Аңшылық;
С) Балық аулау; D) Егіншілік;
Е) Ешқандай шаруашылықпен айналыспады;
16. Түрік қағанатында 581 ж. болған оқиға:
А) Эфталиттерді жеңді; В) Қағанат ішінде өзара соғыс болды;
С) Қытаймен бейбіт қатынас орнатты; Д) Бумын қаған <<ел хан>> атағын алды;
Е) Ұлы даланың қожасына айналды;
17. Түрік қағанатының екіге бөлінген уақыты:А) 603ж. В) 604ж. С) 605ж. D) 606ж. Е) 607ж.

Батыс Түрік қағанаты (603-704жж.)
1. Батыс Түрік қағандығының солтүстік - батыс шекарасы алып жатқан аралық:
А) Жем, Жайық өзендерінің аралығы; В) Торғай, Тобыл өзендерінің аралығы;
С) Еділ, Кубань өзендерінің аралығы; Д) Сарысу, Есіл өзендерінің аралығы;
Е) Ырғыз, Есіл өзендерінің аралығы;
2. Батыс Түрік қағанатының жазғы ордасы:
А) Суяб; В) Сығанақ; С) Мыңбұлақ; D) Күнгіт; Е) Испиджаб;
3. Батыс Түрік қағанатын алғышқы кезде басқарды:
А) Тардуш; В) Бумын; С) Үшлік; Д) Сұлу; Е) Мұқан;
4. Салық жинауға жергілікті адамдарды бекітіп,олаға <<селиф>> деген атақ берген қаған:
А) Шигу; В) Қапаған; С) Тон; D) Тардуш; Е) Ешбар;
5. Батыс Түрік қағанатында жасауылдарға есеп беріп отырған адамдар:
А) Тархандар; В) Селифтер; С) Бұйрықтар; Д) Даруғалар; Е) Бектер;
6. VІІ ғасырда <<Он оқ будун>> жүйесін енгізген қағанат:
А) Эфталиттер мемлекеті; В) Шығыс Түрік қағанаты; С) Түргеш қағанаты;
Д) Батыс Түрік қағанаты; Е) Қарлұқ қағанаты;
7. 659 жылы Жетісуға басып кірді:
А) Қарлұқтар; В) Шығыс түріктер; С) Қытайлар; Д) Соғдылар; Е) Парсылар;
8. VІІІ ғасырдың басында Түргеш қағанатының құрылуына жол ашқан оқиға:
А) Шығыс Түрік қағандығының ыдырауы; В) Сұлу қағанның арабтарды жеңуі;
С) Қытайлармен соғыстағы жеңіс; Д) Ұйғырлармен соғыстағы жеңіс;
Е) Соғдылардың Жетісуға келуі;
9. 682 жылы Шығыс түріктері өз мемлекетін қалпына келтірген жер:
А) Шығыс Иран; В) Монғолия; С) Қытай; Д) Тибет; Е) Жетісу;
10. Шығыс Түрік қағанаты Монғолияда өз мемлекетін қалпына келтірген жыл:
А) 686 ж. В) 682 ж. С) 684 ж. Д) 685 ж. Е) 683 ж.
11. Шығыс Түрік қағанатының алғашқы қағаны:
А) Тоныкөк; В) Құтлық; С) Үшлік; Д) Жыпыр; Е) Күли шор;
12. VІІ ғасырдың аяғы мен VІІІ ғасырдың ортасында Қазақстан, Орталық Азия, Шығыс Түркістан, Оңтүстік Сібір жерін алып жатқан мемлекет:
А) Түрік қағандығы; В) Батыс Түрік қағандығы; С) Түргеш қағандығы;
Д) Шығыс Түрік қағандығы; Е) Қарлұқ қағандығы;
13. VІІ ғасырдың аяғы мен VІІІ ғасырдың ортасында Қазақстан, Орта Азия, Оңтүстік Сібір жерін алып жатқан мемлекет: А) Түрік қағандығы; В) Батыс Түрік қағандығы; С) Түргеш қағандығы; Д) Қарлұқ қағандығы; Е) Шығыс Түрік қағандығы;
14. Құтлық негізін қалаған Шығыс Түрік қағанатының аумағына енген жер:
А) Қырғыз жері; В) Шығыс Түркістан;С) Қызылқұм маңы; Д) Түркімен жері; Е) Орал жері;
15. Батыс Түрік қағанатында қағаннан кейінгі билік берілді:
А) Бектерге; В) Тархандарға; С) Бұйрықтарға; Д) Ұлықтарға; Е) Селифтерге;
16. Батыс Түрік қағанатында яғбу,шад,елтебер атағы кімдерге берілген:
А) Қағанатты басқарушыға; В) Қаған руынан шыққандарға;
С) Қарапайым халыққа; D) Салық жинаушыларға;
Е) Сот ісін басқарушыларға;
17. Батыс Түрік қағанатында сот істерін атқарушылар:
А) Беклербектер; В) Бұйрықтар мен тархандар; С) УәзірлерD) <<Селифтер>>; Е) Басқақтар;
18. Батыс түрік қағанатында тархандардың атқарған қызметі:
А) Сот істері; В) Қағанның негізгі тірегі; С) Тайпа салығын жинаушы;
Д) Әскербасы; Е) Жоғарғы жер иеленуші;
19. Батыс Түрік қағанатында <<Қара бұдундар>> деп кімдерді атаған:
А) Ақсүйектерді; В) Әскерді; С) Қарапайым халықты; D) Саудагерлерді; Е) Қолөнершілерді;
20 <<Тат>> сөзінің мағынасы:
А) Бай; В) Бек; С) Бұйрықтар; D) Құл; Е) Салық жинаушылар
21. VІІ ғасырдың басында Батыс Түрік қағанатының одақтасы болған ел:
А) Иран; В) Византия; С) Соғды; Д) Бұхар; Е) Қытай;

Түргеш қағанаты (704-756жж.)
1. Түркеш қағанатының мерзімі:
А) 704-756 ж ж В) 703-705 жж . С) 704-706 жж . D) 706-756 жж Е) 707-708 жж
2. Түргеш қағанатының астанасы:
А) Фараб; В) Суяб; С) Баласағұн; Д) Тараз; Е) Сығанақ;
3. Түргештер туралы алғашқы деректер кездесетін еңбек:
А) <<Авеста>> кітабы; В) Парсы жазбалары; С) <<Күлтегін>> ескерткіші;
Д) Рузбиханның деректері; Е) П.Карпинидің еңбегі;
4. Үшлік қаған басқарған мемлекет:
А) Түргеш қағанаты; В) Батыс Түрік қағанаты; С) Оғыз мемлекеті;
Д) Қарлұқ мемлекеті; Е) Түрік қағанаты;
5. Түркеш мемлекетінің негізін қалаған қаған:
А) Сұлу; В) Құтшар; С) Күлишор; D) Жыпыр; Е) Үшілік;
6. Түргеш қағанатының екінші ордасы:
А) Ыстықкөлдегі Баласағұн; В) Іле өзені бойындағы Күнгіт; С) Алмалық;
Д) Ертіс бойындағы Имакия; Е) Мыңбұлақ;
7. Түркештердің Күнгет қаласы қай жерде орналасқан:
А) Іле; В) Талас; С) Шу; D) Есіл; Е) Ертіс;
8. Түркеш қағанаты бөлінген аймақ саны: А) 10; В) 20; С) 30; D) 40; Е) 45;
9. Түргеш қағанатының тәуелсіздігі үшін үш жақты күрес жүргізген қаған:
А) Үшлік; В) Шегу; С) Сұлу; Д) Жыпыр; Е) Құтшар;
10. Түргеш қағанатындағы ішкі қайшылықты пайдаланып қауіп төндірген ел:
А) Ұйғыр қағанаты; В) Бұхара хандығы; С) Монғолия;
Д) Қашғар билеушілері; Е) Шығыс Түрік қағанаты;
11. Түргеш қағандығына батыстан қауіп төндірген мемлекет:
А) Шығыс Түрік қағандығы; В) Иран; С) Қытай;
Д) Арабтар; Е) Ұйғыр қағанаты;
12. Сұлу қаған арабтарға қарсы күресте күш біріктірген ел:
А) Орта Азия халықтары; В) Шығыс Түркістан; С) Қытай;
Д) Хазар қағанаты; Е) Парсылар;
13. 737 жылы Тоқарстандағы арабтарды талқандауға түргештермен біріккен тайпа:
А) Оғыздар; В) Қытайлар; С) Қарлұқтар; Д) Соғдылар; Е) Ұйғырлар;
14. Арабтар <<Сүзеген>> деп атаған қаған:
А) Сұлу; В) Білге; С) Бумын; D) Тон; Е) Мұқан
15. 720-721 жылдары Соғды жеріндегі арабтарды талқандаған түргештердің әскербасы:
А) Тоныкөк; В) Баға тархан; С) Жыпыр; Д) Иштеми; Е) Күли шор;
16. Сұлудан кейін билікке келген Түргеш қағаны:
А) Тұқарсан Құтшар; В) Сақал; С) Жыпыр; Д) Үшлік; Е) Қапаған;
17. Түргеш қағанатының саяси және экономикалық жағдайын әлсіреткен:
А) Отырықшылық өмірге бейімделуі; В) Соғдылардың қоныс аударуы;
С) Сары және қара түргештердің күресі; Д) Соғдылар мен түріктердің арасындағы қайшылық;
Е) Алым-салықтың көбеюі;
18. 748 жылы Түргештердің астанасы Суяб қаласын басып алған:
А) Қытай империясы; В) Ұйғыр қағанаты; С) Шығыс Түрік қағанаты;
Д) Тибет патшалығы; Е) Кушан империясы;
19. Түргештердің билеушісі Жыпыр қаған билік құрған жылдар:
А) 704-766 жж. В) 1160-1203 жж. С) 915-955 жж. Д) 1125-1212 жж. Е) 749-753 жж.
20. Арабтар мен қытайлар арасында 751 жылы шайқас өткен жер:
А) Имақия қаласы; В) Атлах қаласы; С) Суяб қаласы; Д) Құлан; Е) Испиджаб қаласы;
21. 751 жылы Атлах шайқасына қатысқан түрік тайпалары:
А) Қарлұқ, араб; В) Түргеш, түрік; С) Түргеш, қарлұқ; Д) Қимақ, оғыз; Е) Самани, қарлұқ;
22. Атлах шайқасынан кейін:
А) Арабтар Жетісудан кетті; В) Қытайлар Жетісуды басып алды;
С) Қытайлар Жетісудан біржолата кетті; D) Арабтар Жетісуды басып алды; Е) Қытайлар жеңді;
23. 756жылы Түркеш қағандығын құлатып,билікті өз қолына алған тайпа:
А) Қимақ; В) Қарлұқ; С) Қарахан; D) Қыпшақ; Е) Оғыз;
24. Ерте орта ғасырларда Жетісу жерінде теңге шығару ісін дамытқан бірлестік:

А) Наймандар; В) Түргештер; С) Қыпшақтар; Д) Керейлер; Е) Қимақтар;
25. Соғдылардың Түркістан мен Жетісуға қоныс аударуы саудаға байланысты деп айтқан зерттеуші:
А) Бартольд; В) Әл-Марвизи; С) Рубрук;
D) Сюань Цзянь; Е) Менондр Протектор;
26. Ежелден Орта Азияда өмір сүрген иран тілдес халық:
А) Соғдылар; В) Қимақтар; С) Ұйғырлар; Д) Қарақытайлар; Е) Нушебилер;
27. Соғдылар ежелден қоныстанған өзендер алабы:
А) Талас, Тобыл; В) Зеравшан, Қашқадария; С) Орхон, Енисей;
Д) Сырдария, Жаңадария; Е) Қызылырмақ, Шыршық;
28. VІ-VІІІ ғасырларда Жетісуға қоныстанған ел:
А) Ұйғырлар; В) Қырғыздар; С) Салжұқтар;
Д) Қидандар; Е) Соғдылар;
29. Қытай саяхатшысы Сюань Цзянь деректері бойынша соғды халқының негізгі кәсібі:
А) Жартылай көшпелі мал шаруашылығы мен егіншілік; В) Қолөнер мен бақташылық;
С) Балық аулау мен егіншілік; Д) Сауда мен егіншілік;
Е) Таза көшпелі мал шаруашылығы мен қолөнер;
30. ХІ ғ. <<Соғдылардың арасында түрікше сөйлемейтіні жоқ>> деп жазған ғалым:
А) Рузбихан; В) М.Қашқари; С) Әл Марвази;
Д) П.Карпини; Е) Әл Омари;
Қарлұқ қағанататы (756 - 940жж)
1. 756 - 940 жылдар аралығында өмір сүрген қағанат:
А) Қарахан; В) Түрік; С) Түргеш; Д) Қарлұқ; Е) Қыпшақ;
2. Араб тарихшысы Әл-Марвазидің (ХІІғ.) хабарына қарағанда қарлұқтар құрамындағы тайпалардың саны: А) Үш; В) Бес; С) Жеті; Д) Он бір; Е) Тоғыз;
3. Қарлұқ қағанаты 756 жылы осы мемлекеттің әлсіреуі нәтижесінде құрылды:
А) Батыс Түрік; В) Қимақ; С) Түргеш; Д) Соғды; Е) Оғыз;
4. 756 жылы Түргеш қағандығын құлатып, билікті өз қолына алған тайпа:
А) Қимақ; В) Оғыз; С) Қарахан; Д) Қарлұқ; Е) Қыпшақ;
5. Түргеш қағанатының орнына келген тайпа:
А) Қимақтар; В) Қарлұқтар; С) Қыпшақтар; Д) Оғыздар; Е) Қарахандықтар;
6. Қарлұқ қағанатының орталығы болған қала:
А) Талхиз; В) Суяб; С) Жаңакент; Д) Икан; Е) Ашнас;
7. Қарлұқтардың Шығыс Түрік қағанаты құрамында болғандығын білдіретін деректер:
А) <<Авеста>> кітабы; В) <<Күлтегін>> жазуы; С) П.Карпинидің еңбегі;
Д) Рузбиханның деректері; Е) Парсы жазбалары;
8. Алтайдан Сырдарияның орталық ағысына дейінгі аймақты алып жатқан ірі тайпалық одағы:
А) Қимақтар; В) Оғыздар; С) Қарлұқтар; Д) Керейлер; Е) Наймандар;
9. Ұйғыр қағанатынан жеңілген қарлұқтар жылжыған аймақ:
А) Солтүстік Қазақстан; В) Жетісу; С) Шығыс Түркістан;
Д) Қашқария; Е) Оңтүстік Қазақстан;
10. ІХ ғасырдың басында қарлұқтар жеңілген ел:
А) Ұйғыр қағанатынан; В) Енисей қырғыздарынан; С) Арабтардан;
D) Қарахандардан; Е) Қимақтардан;
11. Қарлұқтардың Ұйғыр қағанатына қарсы күресі қанша жылға созылған:
А) 2 жылға; В) 10 жылға; С) 20 жылға; Д) 15 жылға; Е) 25 жылға;
12. Саманилер жаулап алған қарлұқ қалалары:
А) Испиджаб, Шаш; В) Испиджаб, Тараз; С) Шаш, Баласағұн; Д) Баласағұн, Суяб; Е) Суяб, Шаш;
13. Қарлұқтардың саманилерге қарсы күресін жүргізген Білге Күл Қадыр-ханның екі баласы:
А) Хасан Боғра хан мен Әли Арслан; В) Насыр ибн Әли мен Сатұқ Боғра хан;
С) Базар Арслан мен Оғұлшақ; Д) Мұса хан мен Сүлеймен ілік; Е) Жүсіп хан мен Оғұлшақ;
14. Қарлұқ мемлекетінің құлаған жылы: А) 603ж. В) 940ж. С) 850ж. Д) 760ж. Е) 990ж.
15. <<Қарлұқтар елінде 25 қала мен қоныс бар>> деп хабарлайтын деректер кездеседі:
А) Күлтегін жазбасында; В) Тоныкөк жазбасында; С) Талас жазуында;
Д) Худуд әл-алам қолжазбасында; Е) Орхон-Енисей жазбаларында;
16. Қазақстандағы түрік дәуіріндегі кең тараған балбал мүсіндері негізінен жасалды:
А) Қыштан; В) Ағаштан; С) Темірден; Д) Тастан; Е) Мыстан;

Оғыз мемлекеті
1. Оғыз мемлекетінің өмір сүрген уақыты:
А) VIII - Х ғ. В) IХ ғ. аяғы - ХI ғ. басы; С) ХI-ХП ғ. D) ХП-ХI ғ. Е) ХП-ХШ ғ.
2. Оғыз мемлекетінің орталығы қай қала болды?
Қарнақ; В) Суяб; С) Янгикент (Жаңа Грузия); Д) Испиджаб; Е) Сүткент;
3. Оғыз мемлекетінің астанасы Янгикент орналасқан жер:
А) Ертіс жағасында; В) Сырдария бойы; С) Таластың төменгі ағысында;
Д) Торғай бойы; Е) Тобыл жағасында;
4. Оғыздар Сыр бойына ығысты:
А) Қыпшақ хандығы құлағаннан кейін; В) Қарлұқ қағанаты құлағаннан кейін;
С) Батыс түрік қағанаты құлағаннан кейін; Д) Қимақ қағанаты құлағаннан кейін;
Е) Түрік қағанаты құлағаннан кейін;
5. Құрамына арғы тегі финн - угорлар, үнді еуропалық тайпалар енген мемлекет:
А) Қимақ; В) Қарахан; С) Оғыз; Д) Қарлұқ; Е) Түркеш;
6. М.Қашқаридің мәліметі бойынша Оғыздардағы тайпалар саны:
А) 20 В) 40 С) 30 Д) 34 Е) 24
7. Оғыздардағы тайпалар саны: А) 20 В) 24 С) 30 D) 34 Е) 40
8. Оғыздардың тайпалық құрамын сипаттап жазған ғалымдар:
А) Гардези мен әл-Макдиси; В) Ж.Баласағұн мен М.Қашқари;
С) М.Қашқари мен әл-Марвази; Д) М.Х. Дулати мен ибн Хаукал; Е) П.Карпини мен В.Рубрук;
9. Оғыздарда жоғарғы билік иесі қалай аталды?
А) Күл-еркін; В) Атабек; С) Инал; Д) Жабғу; Е) Сюбашы;
10. Жабғудың "Инал" атты мұрагерін тәрбиелеуші:
А) Ябғу; В) Сюбашы; С) Атабектер; D) Селифтер; Е) Шад;
11. Оғыздарда жабғу әйелдеріне берген атақ:
А) <<Патшайым>>; В) <<Қатын>>; С) <<Ханым>>; Д) <<Әйел>>; Е) <<Бәйбіше>>;
12. Оғыз қоғамында маңызды роль атқарған әскер басының лауазымы:
А) Сюбашы; В) Эльтебер; С) Қаған; Д) Патша; Е) Жабғу;
13. Жабғудың кеңесшілерін қалай атаған:
А) Күл-еркіндер; В) Он оқ бұдын; С) Беклербектер; D) Тархан; Е) Басқақтар;
14. Оғыз мемлекетінде жабғудың кеңесшілерін атады:
А) Басқақтар; В) Күл-еркіндер; С) Беклербектер; Д) Тархан; Е) Он оқ будын;
15. <<Оғыз қаған Ұлығ құрылтай шақырды>> - деген сөз кездеседі:
А) <<Шыңғыснама>> шежіресінде; В) <<Күлтегін>> жазбасында;
С) <<Шежірелер жинағында>>; Д) <<Түрік шежіресінде>>; Е) <<Оғызнама>> жәдігерінде;
16. Оғыздардағы тайпалық және рулық бөлімшелер атауы:
А) <<боз оқ>>, <<үш оқ>>, <<уыз>>; С) <<бой>>, <<уыз>>, Д) <<ұрық>>, <<оба>>, <<көк>>; Е) <<бой>>, <<оба>>, <<көк>>;
17. Оғыз жабғуы Киев кінәзі Святославпен Хазарларға қарсы қай жылы әскер одақ құрды:
А) 985ж. В) 965ж. С) 1041ж. Д) 988ж. Е) 764ж.
18. 965ж. оғыздар хазарларға қарсы әскери одақ құрды:
А) Иранмен; В) Киев Русімен; С) Қытаймен; D) Арабтармен; Е) Парсылармен
19. Оғыздар хазарларға қарсы соғыста одақ құрған Киев князі:
А) Дмитрий; В) Святослав; С) Игорь; Д) Ярослав; Е) Олег;
20. Оғыз билеушілерінің сыртқы саясаттағы басты мақсаттарының бірі:
А) Каспийдің оңтүстігі арқылы Кавказға жету;
В) Оңтүстік Сібір, Тобыл, Есіл өзендерін өзіне қарату; С) Қара теңіз, Дон өзенінің бойына жету;
Д) Шығыс Түркістан, Қашқарияны басып алу; Е) Алтайды, , Енисей өзендерінің бойын өзіне қарату;
21. Оғыз мемлекетінің күшеюіне үлес қосқан:
А) Әли; В) Шахмәлік; С) Тоныкөк; D) Бұмын; Е) Мұқан;
22. ХІ ғасырдың 40-шы жылдары Хорезмді жаулап алған мемлекет:
А) Қыпшақ ; В) Оғыз; С) Қарахані; Д) Қарақытай ; Е) Қимақ қағанаты;
23. Қыпшақтар ХІ ғасырда жеңген Сырдың төменгі ағысы, Арал бойын мекендеген тайпа:
А) Түргеш; В) Қарлұқ; С) Оғыз; Д) Ұйғыр; Е) Найман;
24. Оғыздардың күз айларында Ұлытау баурайында көшіп жүргенін айтқан ғұлама:
А) Әл-Бируни; В) Әл-Морвази; С) В.В.Бортольд; D) М.Қашғари; Е) Ибн Хаукәл;
25. Түркістан аймағындағы оғыздардың елтірі беретін қойларды өсіретінін жазған:
А) Әл-Бируни; В) Әл-Морвази; С) Ибн-Хаукәл; D) М.Қашғари; Е) В.В.Бортольд

26. Оғыз мемлекеті мал өнімдерімен айырбас сауда жүргізген елдер:
А) Парфия, Араб елдері; В) Киевь Русі; С) Орта Азия, Қытай елдері;
Д) Үндістан, Парсы; Е) Византия, Болгария;
27. Оғыздарда кәсіпшілік пен қолөнердің басты, дамыған түрі:
А) Құмыра жасау, көзешілік; В) Малдан алынған өнімді өңдеу;
С) Зергерлік бұйымдар жасау; Д) Темір ұсталығы;
Е) Сауда-саттық;
28. Әл-Идриси "ондағы шеберлер темірден ғажайып әдемі бұйымдар жасайды"-деп қай тайпалар туралы жазған:
А) Түріктер мен Оғыздар; В) Оғыздар мен Қимақтар; С) Қимақтар мен Қарлұқтар;
D) Қимақтар мен Қыпшақтар; Е) Қарлұқтар мен Оғыздар
29. Оғыздардың тотемі:
А) Бұғы; В) Киік; С) Қыран; Д) Қой; Е) Көкбөрі;
30. Оғыздарды Сыр, Арал, Каспий бойынан ығыстырды:
А) Қарахандықтар; В) Қыпшақтар; С) Қарлұқтар;
Д) Қимақтар; Е) Түргештер;

Қимақ қағанаты
(ІХ ғасырдың соңы - ХІ ғасырдың басы)

1. VII ғасырлардың басында Қимақтар мекендеген аймақ :
А) Жетісу; В) Ертістің бойы; С) Монғолияның солтүстік батысы;
D) Қытайдың солтүстігі; Е) Шығыс Қазақстан өңірі;
2. VІІ ғасырдың басында Монғолияның солтүстік - батысын мекендеген түрік тайпасы:
А) Қимақ; В) Қарлұқ; С) Түргеш; Д) Қарахан; Е) Қыпшақ;
3. Қимақтардың құрамында 7 тайпа болды деп жазған парсы тарихшысы:
А) М.Қашқари; В) Әл Марвази; С) Гардези; Д) Әл Макдиси; Е) Әл Омари;
4. Қимақтар құрамында болған ең ірі және күшті тайпа:
А) Қыпшақтар; В) Қарлұқтар; С) Оғыздар; D) Наймандар; Е) Керейлер;
5. 766-840 жылдары қимақтардың қоныстанған аумағы:
А) Мауараннахр, Ыстықкөл бойы; В) Батпақдала, Үстірт;
С) Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан; Д) Батыс Алтай, Тарбағатай, Алакөл ойпаты;
Е) Сырдарияның орта ағысы, Арал бойы, Маңғыстау;
6. Орта ғасырда Қазақстанның солтүстік - шығыс, орталық аймағын алып жатқан қағанат:
А) Оғыз; В) Қарахан; С) Қарақытай; Д) Қимақ; Е) Түркеш;
7. Қимақтардың екінші астанасы орналасқан көлдің жағасы:
А) Ертіс; В) Есіл; С) Шу; D) Алакөл; Е) Балқаш;
8. Қимақ қағанатының билеушісі қалай аталған:
А) Жабғу; В) Қаған; С) Хан; Д) Шах; Е) Имек байғу;
9. Қимақ қағанатында шонжарларға берілген лауазымдар:
А) <<Ябғу>>, <<шад-түрік>>, <<елтебер>>; В) <<Елтебер>>, <<шад>>, <<ілік хандар>>;
С) <<Бектер>>, <<тегіндер>>, <<ябғу>>; Д) <<Ябғу шад>>, <<ұлы қаған>>, <<кіші қаған>>;
Е) <<Елтебер>>, <<кіші хандар>>, <<шад>>;
10. Қимақ қағанатының саяси өмірінде беделі күшті болған топ:
А) Диқандар; В) Шаруалар; С) Жатақтар;
Д) Ябғулар; Е) Әскери қызметкерлер;
11. Көшіп - қонуға мүмкіндігі жоқ бір орнында отырған қимақтарды <<жатақтар>> деп атады:
А) Ж.Баласағұни; В) М.Қашқари; С) Гардизи; Д) Әл-Омари; Е) Петахья;
12. Х ғасыр басында Шығыс Түркістандағы Жамлекес қаласын басып алған тайпа:
А) Оғыздар; В) Қарлұқтар; С) Қимақтар; Д) Наймандар; Е) Қыпшақтар;
13. Х ғасырдың ІІ-ші жартысында қимақтардың жеріне шабуыл жасаған мемлекет
А) Қарахан; В) Қарлұқ; С) Оғыз; D) Қыпшақ; Е) Найман;
14. Х - ХІ ғасырда Қимақ жеріне жиі шабуыл жасаған мемлекет:
А) Оғыз; В) Қарлұқ; С) Қарақытай; Д) Қарахан; Е) Хорезм;
15. Қимақ қағанатының құлауына себеп болған:
А) Түргештердің шабуылы; В) Оғыздардың басып кіруі;
С) Қыпшақ хандарының билік үшін таласы; Д) Қарлұқ шапқыншылығы;
Е) Қидандардың жаулап алуы;
16. ІХ-Х ғасырда қимақтардың ежелгі түрік жазуымен жазғандығын дәлелдейтін айғақ:
А) Қару-жарақтардағы жазу; В) Қола айналардағы жазу;
С) Күміс тостағандағы жазу; Д) Алтын білезіктердегі жазу; Е) Тастағы жазулар;

17. Жазба деректердегі мағлұматтарда олардың қамыс қаламмен және IX-X ғасырларда ежелгі түрік жазуымен жазғанын көрсетеді:
А) Қимақтар; В) Қарлұқтар; С) Наймандар; Д) Керейлер; Е) Қарахандар;

18. Қимақтар қай ғасырда ислам дінін қабылдай бастаған:
А) VІ ғасырда; В) Х ғасырда; С) ІХ ғасырда; Д) VІІІ ғасырда; Е) ХVІ ғасырда;
19. Х ғасырда Қимақтарда тараған дін:
А) Христиан; В) Ислам; С) Манихей; D) Зороастра; Е) Будда;

VІ - ІХ ғасырлардағы отырықшы және жартылай
көшпелі мәдениет

1. Испиджаб қаласын өз жазбаларында Сайрам деп атаған ғалым:
А) М.Қашқари; В) Әл-Омари; С) Рашид ад-Дин;
Д) Гардизи; Е) Ж.Баласағұни;
2. VІ - ІХ ғасырда отырықшылық мәдениет орталығы болған Отырар, Йасы, Сығанақ қалалары орналасқан аймақ:
А) Оңтүстік Қазақстан; В) Алтай; С) Жетісу;
Д) Батыс Қазақстан; Е) Сарыарқы;
3. Оңтүстік - батыс Жетісуда орналасқан ортағасырлық қала:
А) Талхир; В) Тараз; С) Сарайлы; Д) Жент; Е) Сығанақ;
4. VІ - ІХ ғасырларда қалалық мәдениет дамыған Тараз, Алмалық, Қойлық қалалары орналасқан өңір:
А) Ұлытау; В) Алтай; С) Сыр бойы; Д) Жетісу; Е) Қарқаралы;
5. VІ - ІХ ғасырларда түріктерде қалалық мәдениет дамыған аймақ:
А) Батыс Қазақстан; В) Батыс, Шығыс Қазақстан; С) Оңтүстік Қазақстан;
Д) Орталық Қазақстан; Е) Шығыс Қазақстан;
6.VІ - ІХ ғасырларда қалалық мәдениет ерекше дамыған өңір:
А) Шығыс Қазақстан; В) Батыс Қазақстан; С) Оңтүстік Қазақстан;
Д) Орталық Қазақстан; Е) Солтүстік Қазақстан;
7. Кангу Тарбан деген түрік бірлестіктерінің теңгелері табылған қалалар орналасқан өңір:
А) Талас бойы; В) Шу бойы; С) Сырдария бойы;
Д) Жайық бойы; Е) Ертіс бойы;

Архитектура және өнер (VІ - ІХ ғғ)

1. Қытай жылнамаларындағы Испиджаб қаласы Махмуд Қашғари жазбасындағы атауы:
А) Сауран; В) Сығанақ; С) Сайрам; Д) Жент; Е) Созақ;
2. Ақыртас ғимараты салына бастаған кезең:
А) Моңғол дәуірінде; В) Сақ кезеңінде; С) Қарлұқ қағанатының кезінде;
Д) Қыпшақ хандығы дәуірінде; Е) Қарахан дәуірінде;
3. VІІ-VІІІ ғасырлар арасында басталып, бітпей қалған Тараз жеріндегі ғимарат:
А) Білеулі ғимараты; В) Ақыртас ғимараты; С) Дың ескерткіші;
Д) Якка сардобасы; Е) Көккесене;
4. Қазақстан мен Қарақалпақстан шекарасы арасында орналасқан орта ғасырлық ғимарат:
А) Білеулі; В) Ақсүмбе; С) Дың; Д) Ақыртас; Е) Боран;
5. Ерте орта ғасырларда қазақ жерінде салынған <<сардоба>> құрылысы:
А) Керуен сарай; В) Тас мүсіндер; С) Діни құрылыстар;
Д) Тұрғын үйлер; Е) Құдықтың үстіне салынған құрылыс;
6. VІ - ІХ ғасырларда қазақ жерінде салынған сардоба:
А) Дың сардобасы; В) Боран сардобасы; С) Мырзарабат сардобасы;
Д) Ақбешім сардобасы; Е) Маңғыстау сардобасы;
7. VІІІ ғасырда Дың ескерткіштері кең тараған мемлекет:
А) Найман; В) Қарахан; С) Оғыз; Д) Қарлұқ; Е) Қарақытай;

8. VІІІ ғасырда Қарлұқ, Қимақ қағанаттары дәуірінде кең тараған, киіз үйге ұқсас діни құрылыс жүйесі:
А) Керуен сарайы; В) Балбал тастар; С) Сардобалар;
Д) Дың ескерткіштері; Е) Жер асты кесенелері;

9. Дың ескерткіштері көп тараған жерлер:
А) Мұғалжар, Ойыл; В) Тарбағатай, Маңғыстау; С) Тобыл, Торғай бойы;
Д) Батыс Қазақстан, Жайық; Е) Жайық, Еділ бойы;
10. Дың ескерткіштері көп сақталған жерлер:
А) Жайық, Еділ бойы; В) Тобыл, Торғай бойы; С) Сібір, Орал өңірі;
Д) Солтүстік Қазақстан, Ертіс бойы; Е) Орталық Қазақстан, Жетісу;
11. Будда ғимараттарының орны табылған жер:
А) Сығанақ, Испиджаб; В) Тараз,Түркістан; С) Отырар,Тараз;
D) Ақбешім, Суяб; Е) Түркістан,Сығанақ
12. Ислам діні құрылыстарының ІХ ғ. ІІ жартысынан бастап салына бастағандығына дәлел:
А) Жетісудағы құрылыс қалдықтары; В) Отырар монша құрылысы;
С) Боран мұнарасының орны; Д) Құйрықтөбеден табылған үйлер;
Е) Баба-Ата қаласы орнынан табылған мешіт қалдығы;
13. Х ғасырда дуалы екі қатар кірпіштер тұрғызылған қала:
А) Талхир; В) Алмалық; С) Сүткент; Д) Қапал; Е) Баба-Ата;
14. Көне түрік дәуіріндегі тас мүсіндердің Орхон жазуындағы атауы:
А) <<Ақыртас>>; В) <<Балбық>>; С) <<Терракота>>; Д) <<Сардоба>>; Е) <<Тас мүсін>>;
15. Қазақстандағы түрік дәуіріндегі кең тараған балбал мүсіндері негізінен жасалды:
А) Қыштан; В) Ағаштан; С) Темірден; Д) Тастан; Е) Мыстан;
16. Балбал тас өте көп кезедесетін аймақ:
А) Орталық Қазақстан, Жетісу; В) Батыс Қазақстан, Маңғыстау;
С) Орал, Торғай; Д) Жайық, Мұғалжар;
Е) Солтүстік Қазақстан, Арқайым;
17. VІІ ғасырдың аяғы және VІІІ ғасырдың басында Ақбешімде салынған діни құрылыс:
А) Христиан дінінің храмы; В) Дың ескерткіші; С) Манихей храмы;
Д) Будда ғибадатханасы; Е) Зороастризм ғибадатханасы;

Түріктердің рухани мәдениеті

1. Ежелгі түрік әліпбиіндегі әріп саны:
А) 30 В) 45 С) 35 Д) 25 Е) 40
2. Көне түріктердің төл жазуы:
А) Ұйғыр жазуы; В) Руналық жазу; С) Сына жазу; Д) Араб жазу; Е) Соғды жазуы
3. Көне түрік жазуының қалыптасқан уақыты:
А) б.з.б. І мың жылдығы; В) б.з.б. ІІ мың жылдығы; С) б.з. І мың жылдығы;
D) б.з.ІІ мың жылдығы; Е) көне түрік жазуы болған жоқ;
4. <<Отыз ұланның адал достары! Мешін жылы, елде, жиырма (еді)>> - деген жолдар кездеседі:
А) <<Күлтегін>> жазуында; В) <<Талас>> жазуында; С) Таңбалы Нұрада;
Д) Тамғалыда; Е) <<Тоныкөк>> жазуында;
5. Көне түрік жазуының бүкіл халық игілігіне айнала бастаған уақыты:
А) V-VІ ғасырлар аралығы; В) VІІІ-ІХ ғасырлар аралығы; С) Х-ХІ ғғ. аралығы;
Д) ІХ-Х ғасырлар аралығы; Е) VІ-VІІ ғасырлар аралығы;
6. VIII-IX ғасырда түрік жазуының өмірде қолданылу аясының тарылу себебі:
А) Ислам дінінің таралуына байланысты араб жазуының түрік билеушілері арасында тез қабылдануы;
В) Соғды жазуы кең тарады; С) Араб билеушілерінің тыйым салуы;
D) Орыс әліпбиі кең тарады; Е) Парсы жазуы кең тарады;
7. Түрік халқының арасында көне түрік жазуымен қатар кең тарады:
А) Сына жазу; В) Грек жазуы; С) Соғды жазуы;
Д) Ұйғыр жазуы; Е) Моңғол жазуы;
8. Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны:
А) 100 астам; В) 200 астам; С) 300; D) 400; Е) 500;
9. Түріктердің жазба әдебиеті дүниеге келген уақыт:
А) V ғасыр; В) VІ ғасыр; С) VІІІ ғасыр; Д) Х ғасыр; Е) ХІ ғасыр;
10. Түрік жазба әдебиетінің көне ескерткіштері:
А) <<Күлтегін>>, <<Тоныкөк>>; В) <<Ақиқат сыйы>>; С) <<Даналық кітабы>>;
D) <<Жүсіп-Зылиқа>>; Е) <<Құт негізі-білік>>;
11. <<Қорқыт ата>> кітабы мен <<Оғызнама>> дастанының қағазға түсе бастаған уақыты:
А) VIIIғ. В) ІХ ғ. С) Х ғ. D) ХІ ғ. Е) ХІІғ.
12. <<Қорқыт ата>> кітабы неше жырдың қосындысынан тұрады:
А) 10 В) 11 С) 12 D) 13 Е) 14
13. Қорқыт атаның туған жері:
А) Қазақстан; В) Өзбекстан; С) Иран; D) Шаш; Е) Египет;
14. Атақты қобызшы Қорқыт ата күмбезі орналасқан аймақ:
А) Түркістан өңірі; В) Қызылорда облысы; С) Тараз маңы;
Д) Шымкент өңірі; Е) Алматы облысы;
15. <<Оғызнама>> дастаны VІ ғасырда аударылған тіл:
А) Парсы; В) Моңғол; С) Грек; Д) Славян; Е) Араб;
16. ХІІ ғасырларда қалаларда тұрғын үйлерде қолданылған суды сыртқа шығаратын құбыр:
А) Сардоба; В) Терракота; С) Ташнау; Д) Қазандық; Е) Арық;
17. <<Оғызнама>> дастаны ІХ ғасырда аударылған тіл:
А) Араб тілі; В) Қытай тілі; С) Ұйғыр тілі; Д) Славян тілі; Е) Парсы тілі;
18. Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп табынған:
А) Отқа; В) Көк бөріге; С) Ұмай анаға; Д) Табиғатқа; Е) Суға;
19. Жетісу қазақтарының да Ұмай анаға табынатынын жазған ғалым:
А) Ж.Баласағұни; В) Ш.Уәлиханов; С) М.Қашғари; Д) Әл-Бируни; Е) К.Байпақов;
20. Қала тұрғындары арасында ертедегі діни наным дәстүрлері кең тараған аймақ:
А) Жетісу; В) Орал; С) Ұлытау; Д) Алтай; Е) Торғай;