Б. соқпақбаев «менің атым қожа» повесіндегі басты кейіпкерге мінездеме

Ы. Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін орта мектебі




Ашық сабақтың тақырыбы:



Өткізген: Төленова Г.Қ.

6 <<а>> сыныбы



2012 - 2013 оқу жылы
Сабақтың тақырыбы: Б. Соқпақбаев <<Менің атым Қожа>> повесіндегі басты кейіпкерге мінездеме.
Сабақтың мақсаты:
а) Повесть бойынша оқушылардың ойын тиянақтау. Қожа бейнесіне талдау жасап, өз көзқарасын жүйесі талдауға үйрету;
ә) оқушы қабылдауы мен ойлау аралығын зерттей отырып, ой қорытқызу және жаңа ұғымды өзі іздеп табуға бағыттау, оқушының ой - өрісі мен дүниетанымын дамыту;
б) қарсылыққа құрметпен қарап, сыпайылыққа, ұстанымдылыққа тәрбиелеу және қарсылыққа дау көтермей сөйлеу әдебін меңгертіп, мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: бекіту сабағы.
Әдіс- тәсілдері: талдау, ой шақыру, ой - толғау жазу, деңгейлік тапсырмалар, сәйкестендіру тесті, Венн диаграмма.
Көрнекілігі: аұынның портреті, үлестірмелі қағаздар.
Сабақтың барысы:
* Ұйымдастыру кезеңі.
* Оқушылармен амандасу, түгендеу.
* Сабақтың жоспарымен танысу.
* Зейіндерін сабаққа аудару.
Сабақтың жоспары:
* <<Менің атым Қожа>> повесін композициялық құрылым арқылы талдау.
* <<Ой шақыру>> әдісімен кейіпкерлер бейнесін ашу.
* <<Егер де мен Қожаның орнында болсам>> деген тақырыпқа ой - толғау жазу (дәптермен жұмыс).
* Деңгейлік тапсырмалар (оқушылардың деңгейіне қарай, үлестірмелі қағаздар беріледі).
* Сәйкестендіру тесті (тақтамен жұмыс).
* Қорытынды: <<Адам болу парыз. Сол жолдан жеңіп шығу - ерлік>> (сұрақ - жауап).
* Үйге тапсырам. <<Балалық шақ>> ой - толғау жазу.
Кіріспе сөз:
Жас ұрпақтың сүйікті жазушысы Бердібек Соқпақбаев 1924 жылы 15 қазанда Алматы облысының Нарынқол ауылында туған. Қазақтың Абай атындағы педагогикалық институтын бітірген. Содан соң Нарынқол ауданында мұғалім болған. Жазушының тырнақалды туындысы <<Он алты жасар чемпион>> повесі 1951 жылы жарық көрді. Оның атын ерекше танытқан шығармасы <<Менің атым Қожа>> повесі болды. Ол орыс, француз, украин, литва, латын, молдаван тілдеріне аударылған. 1963 жылы <<Қазақфильм>> киностудиясында экрандалған. Осы көркем лента 1967 жылы Канндағы халықаралық кинофестивальда арнаулы жүлдені жеңіп алды. Кинофильмнің режиссері - Абдулла Қарсақбаев.
Повесть дегеніміз - көлемі жағынан әңгімеден үлкен, романға жақын баяндау түрінде қара сөзбен жазылған оқиғалы көркем шығарманың түрін повесть деп атайды.
I.Композициялық құрылым арқылы талдау.
Повестің басталуы - 1. Атымды айта бастасам, тілім таңдайыма жабысып қалғандай болады . . .
2. - Ех, қайран әкем! Егер сен тірі болсаң, мүмкін, мен бұдан гөрі басқадай болар ма едім?
Дамуы - 1. Лагерьге жолдама. 2. Майқановаға жолығуы.
Байланысуы - 1. Орыс әдебиетінен Анфиса Михайловна А. Пушкиннің <<Қысқы кеш>> өлеңін жатқа сұрағанда . . .
2. Бір бақаны сумкаға сүңгіткен Қожа.
Шиеленісуі - 1. Анасының Қожаға ренжуі. 2. Педкеңестегі талқы.
Шарықтау шегі - 1. Майқонованың педкеңестен шығып бара жатып айтқан сөзі.
Шешімі - 1. Өзіне берген уәдесі.
* <<Ой шақыру>> әдісімен кейіпкерлер бейнесін ашу.

Кейіпкерлер бейнесі

Мұғалім сөзі:
Шығарманың бас кейіпкері Қожа мінезінің қалыптасуына өскен ортаның, отбасының, мектептің игі әсері болды.Ал енді оқушылар Қожаның сотқар болуы мен әдепті жолға түсуіне не себептер болды?
Қожаның сотқар болуына себепкер нәрселер: әжесінің еркелетуі, әкесін сағынуы, зеректігі, өзінің менмендігі, анасының жұмысбастылығы.
Қожаның әдепті жолға түсуіне себептер: анасын аяулы, Сәйбек қарт, Оспанов ағайдың айтқан естеліктері, Майқанованың педкеңестен шығып бара жатып айтқан сөзі.
III.<<Егер де мен Қожаның орнында болсам>> деген тақырыпқа ой - толғау жазу.
IV.Деңгейлік тапсырма.
(оқуышлардың деңгейіне қарай, үлестірмелі қағаздар беріледі).
* Лагерьге жолдама бермегені үшін Майқанова апайды ренжіткен Қожаның ісіне қалай қарайсың?
* <<Қысқы кешті>> жаттамаған Қожа қандай күйде болды?
* Оқулық алу үшін мұғалімді алдағаны дұрыс па?
* Біреуді біреуге атыстырып, от тастап жүретін қу, сабақ үстінде сыбырлап - сыпсыңдағыш кім?
* Келесі сабаққа қайсың бақа ұстап әкелесіңдер деп айтқан кім?
* Қожаның айнаға қарап ойланған сәті . . .
* - Қара көже, мынаның не екенін білесің бе? Біз лагерьге баратын болдық. Ал сен көшедегі иттерді тәртіпке салуға ауылда қалатын болдың. Осы сөздерімен Жантастың қандай сипаты көрінеді?
* - Жоқ, Қадыров түзелмейді. Ол уәдесін бізге талай берген.
* Қожаның бір ауыздан қаулы қабылдауы туралы не айтар едің?
* Анасы қожаға соңғы рет қандай ақыл айтты?
* Жантас Қара Қожа деудің орнына керісінше қалай атайды?
* Қожа бейнесін суретте.
V. Сәйкестендіру тесті. (тақтамен жұмыс)
- <<Лагерьге жолдама. Біз баратын болдық. Ал сен көшедегі иттерді тәртіпке салуға ауылда қаласың.>> ( Жантас)
- <<Қожа, Қожатай, әкем - ау, сен бүгін сабағыңа бармаушы ма едің?>> ( Әжесі)
- Біз екеуміз таныс шығармыз деймін? (Майқанова)
- Мен сенің әкеңе қарыздар адаммын. (Сәйбек қарт)
- Мен оқулық емес, қант аламын. (Қожа)
- Япырай, мұндай да шаш біте береді екен - ау! (Әубәкір)
- Қадыров, немене, ұйықтап қалғансың ба? Тоқта галстугыңды түзе. (Анфиса)
- Қадыров, сені біз мұнда не үшін шақырып отырмыз, білесің бе? (Ахметов)
- Ал, Қожатай, ақылың бар баласың. Бәрін түсінуің керек. (анасы Миллат)
VI. Қорытынды.
<<Адам болу - парыз. Сол жолдан жеңіп шығу - ерлік>>
I - топ.Сұлтанға еріп, <<бұзық бала>> атануына көзқарастарың? (Бұндай балалар бүгінде араларың да кездесе ме?) Егер Қожаның орында сендер болсаңдар, қандай әрекет істер едіңдер?
II - топ.Қожаның оқулық сатып алудағы кезекші мұғалім Майқановаға өтірік айтуы дұрыс па? Сендер не істер едіңдер?
III - топ.Майқановамен ерегісуі, жолдама жөніндегі тілегін орындамағаны үшін кінәлауына қалай қарайсың? (оқушылардың өз пікірі)
Мұғалім сөзі: Сонымен оқушылар <<Менің атым Қожа>> повесінің негізгі тақырыбы - соғыстан кейінгі кеңес оқушыларының өмірі туралы жазылған. Алдағы уақытта Қожа сияқты оқушыларға жол бермейік.
VII. Үйге тапсырма беру.
<<Балалық шақ>> тақырыбында ой - толғау жазу.
VIII. Бағалау.