Прокариоттық жасушаның құрылысы

Күні:
Пәні: Биология
Сыныбы: 10А
Сабақтың тақырыбы:
Сабақтың мақсаты:
Күтілетін нәтиже:
Прокариоттық жасушаның құрылысы. Бактериялық жасуша, оның құрылысы мен қызметінің ерекшеліктері. №1 зертханалық жұмысы. Эукариоттық (өсімдік, жануар, саңырауқұлақ) және прокариоттық (бактериялық) жасушалардың құрылысы.
1. Жасуша органоидтарының құрылысы мен қызметі туралы білімдерін дамыту. Прокариоттық және эукариоттық жасушалар, олардың құрылысындағы ерекшеліктері туралы оқушыларға түсінік беру
2. Тапсырманы өз беттерінше орындауға үйрету;
3. Сынып оқушыларымен қарым-қатынастары өрбіту.
1. Жасуша органоидтарының құрылысы мен қызметі туралы білім алады. Прокариоттық және эукариоттық жасушалар, олардың құрылысындағы ерекшеліктері туралы оқушыларға түсінік беру
2. Тапсырманы өз беттерінше орындауға үйренеді;
3. Сынып оқушыларымен қарым-қатынастары өрбиді;
І. Кіріспе. (5 минут)
Сабақ негіздері
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Әдіс-тәсілдер
Ресурс-тар
Ұйымдас-тыру

1.Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушыларды түгелдеу.
3. Ынтымақтастық атмосферасын құру.
4. Топқа бөлу.
1.Оқушылар сәлемдеседі.
2. Кезекші есеп береді.
3. Ынтымақтастық атмосферасын құрады.
4. Топқа бөлінеді.
Топтас-тыру
Қима қағаз-дары
ІІ. Негізгі бөлім. (30 минут)
Үй тапсыр-масын пысықтау

Жаңа сабақ
Білу:
<<Өрмекші торы>> әдісі арқылы сынақөтем сұрақтарын пысықтау.
№ 2-сызбанұсқаны талдау.

2.Қолдану: №3 зертханалық жұмысты орындау, кестемен толтыру.
Жасуша органоидтары
Өсім-дік
Жа-нуар
Бак-терия
Қабық
+
+
+
Цитоплазма
+
+
+
Ядро
+
+

Вакуоль
+
+

Пластидтер
+

Лизосома

+

ЭПТ
+
+

Митохондрия
+
+

Гольджи жиынтығы
+
+

Рибосомалар

+

Микроденешіктер

+

Талшықтар

+

Хромосомалар
+
+
+
Ядрошықтар
+
+

Оқушылар <<Өрмекші торы>> әдісі арқылы сынақөтем сұрақтарына жауап береді.
№ 2-сызбанұсқаны талдап,
пысықтайды.

№3 зертханалық жұмысты орындау, кестемен толтыру.
Жасуша органоидтары
Өсім-дік
Жа-нуар
Бак-терия
Қабық
+
+
+
Цитоплазма
+
+
+
Ядро
+
+

Вакуоль
+
+

Пластидтер
+

Лизосома

+

ЭПТ
+
+

Митохондрия
+
+

Гольджи жиынтығы
+
+

Рибосомалар

+

Микроденешіктер

+

Талшықтар

+

Хромосомалар
+
+
+
Ядрошықтар
+
+

<<Өрмек-ші торы>>

<<Деле-гат>>.

<<түртіп алу>>
АКТ
Мар-кер, флип-чард, стикер, оқулық, жұмыс дәптері
ІІІ. Қорытынды. (10 минут)
Бағалау
Үйге тапсыр-ма

Рефлек-сия
Оқушылардың білімін бағалау.
Прокариоттық жасушаның құрылысы. Бактериялық жасуша, оның құрылысы мен қызметінің ерекшеліктері. №1 зертханалық жұмысы. Эукариоттық (өсімдік, жануар, саңырауқұлақ) және прокариоттық (бактериялық) жасушалардың құрылысы
Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін стикерге жаздырады.
Топ басшысы бағалау парақшасындағы балдарды қорытындылап, хабарлайды.
Оқушылар күнделікке жазып алады

Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін, ұсыныстарын стикерге жазады.

<<Екі жұлдыз, бір тілек>>
стикер
Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол үяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сүрақтарға жауап беріңіз

Қорытынды бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1: Түрлі әдістерді қолдану
2: топтық жұмыс
Қандай екі нэрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1:
2:
Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Күні:
Пәні: Биология
Сыныбы: 10А
Сабақтың тақырыбы:
Сабақтың мақсаты:
Күтілетін нәтиже:
Ферменттер, олардың тіршілік әрекеттерін реттеудегі рөлі.
ферменттер туралы мәлімет, тіршілік әрекеттерін реттеудегі рөлі туралы мағлұмат беру.
1. ферменттер туралы мәлімет, тіршілік әрекеттерін реттеудегі рөлі туралы мағлұмат беру.
2. Тапсырманы өз беттерінше орындауға үйренеді;
3. Сынып оқушыларымен қарым-қатынастары өрбиді;
І. Кіріспе. (5 минут)
Сабақ негіздері
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Әдіс-тәсілдер
Ресурс-тар
Ұйымдас-тыру

1.Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушыларды түгелдеу.
3. Ынтымақтастық атмосферасын құру.
4. Топқа бөлу.
1.Оқушылар сәлемдеседі.
2. Кезекші есеп береді.
3. Ынтымақтастық атмосферасын құрады.
4. Топқа бөлінеді.
Топтас-тыру
Қима қағаз-дары
ІІ. Негізгі бөлім. (30 минут)
Үй тапсыр-масын пысықтау

Жаңа сабақ
1.Білу:
<<Өрмекші торы>> әдісі арқылы сынақөтем сұрақтарын пысықтау.
№ 2-сызбанұсқаны талдау.
2.Түсіну
Ферменттер -- барлық тірі организмдер құрамына кіретін арнайы ақуыздар. Химиялық реакциялардьі жеделдетеді. Реакция түрлеріне сай ферменттер 6 топқа болінеді:
оксидоредуктазалар,
трансферазалар,
гидролазалар,
лиазалар,
изомеразалар,
лигазалар.
Ферменттер жасушаларда синтезделіп, биохимиялық реакцияларға қа - тысатын ақуыздық табиғаттағы биокатализатор болып табылады. Фермент немесе энзим (лат. fermentum - ашу; грек. en - ішінде, zim - ашытқы; 19 ғ. Ван Гельмонт ұсынған) алғашқыда ашыту үдерістерін - де анықталған зат. Энзимология, ферментология - ферменттерді зерттейтін ғылым саласы. Ол басқа ғылымдармен: биология, генетика, фармакология, химиямен тығыз байланысты. Ферменттердің қызметі туралы алғашқы ғылыми еңбекті Кирхгофф (1814) жариялады. Кейін ашу үдерісі ашытқы клеткаларында ғана өтеді деген ұйғарым жасаған Л. Пастерге (1871), Либих фермент - тер клеткалардың өмір сүруіндегі пайда болған өнім, ол клеткада да, олардан бөлек те қызмет атқарады деген қарсы пікір білдірді. Либихтің ғылыми көзқарасы М. Манассейна (1871), Бухнер (1897) зерттеулерінде эксперимент жүзінде дәлелденді. Клеткаларда синтезделген ферменттер өзіне тән арнайы қызметтер - ін организмнің барлық мүшелерінде атқарады. Ферменттік қасиет, негізінен глобулалық құрылымдағы ақуыздарға тән екені белгілі. Бірақ, қазіргі кезде кей - бір фибриллалық ақуыздар да (актин, миозин) катализдік белсенділік көрсететіні анықталды. Ферменттер өз әсерін өте аз мөлшерде катализаторға ұқсас жүргізеді. Фермент өзінің әсер етуші заты - субстратпен (S) ферменттік реакция жүргенде фермент-субстраттық кешен (аралық зат) түзеді. Бұл кешеннің қызметі өте күрделі, ол субстрат пен фермент молекулалары конформациясы мен энергиясын және химиялық байланыстарын өзгертеді. Реакция өткен соң фермент-субстраттық кешен жаңа қалыпқа ауысып, фермент-реакция өнімі кешеніне айналады.
Содан кейін ол фермент және реакция өніміне (Р) жекеленіп бөлінеді: S + E --> S·E --> EP --> E + P Ферменттердің ка - та - ли - здік ерекшелігіне келесі қа - си - ет - тері жатқызылады: а) Фермент өздігінен жаңа ре - ак - ция жүргізбейді. Ол тек тер - модинамикалық мүмкін реакци - яны ғана жүргізеді. Реакция барысында активтендіру энергиясы төмендейді. 2-суретте көрсетіл - гендей, реак - ци - я - ның үлкен кедергі энергиясын сатылап бөліп, төмендету және активтендіру энергиясын жоғарлату арқылы реакция жылдамдығын жоғарлатады. б) Фермент басталған реакцияның бағытын өз бетінше өзгерте алмайды. Ол бір ғана реакция өнімі түзілуі бағытында жұмыс істейді. Мысалы, глюкокиназа глюкозадан тек глюкоза-6-фосфат түзілуін жүргізеді. в) Фермент қатысатын реакция қайтымды болса, ол реакцияны екі бағытта да жүргізе алады. Мысалы, көмірсулардың гликолиздік ыдырауына қатысатын фосфогексо-изомераза, альдолаза, фосфоглицерат-киназа, фосфоглицератлидаза және т.б.

3.Қолдану
Оқушылар <<Өрмекші торы>> әдісі арқылы сынақөтем сұрақтарына жауап береді.
№ 2-сызбанұсқаны талдап,
пысықтайды.

4.Оқушылар түсінгендерін дәптерге жазып алады.

5.Оқулықта берілген мәтінді оқып, плакатты ішкі және сыртқы болып екіге бөліп, плакатқа өз ойларын ортаға салып, түсіреді.

6.Оқушылар жұпқа бөлінеді. Реакция түрлеріне сай ферменттерге постер қорғайды.
оксидоредуктазалар,
трансферазалар,
гидролазалар,
лиазалар,
изомеразалар,
лигазалар.

<<Өрмек-ші торы>>

<<Деле-гат>>.

<<түртіп алу>>
АКТ
Мар-кер, флип-чард, стикер, оқулық, жұмыс дәптері
ІІІ. Қорытынды. (10 минут)
Бағалау
Үйге тапсыр-ма

Рефлек-сия
Оқушылардың білімін бағалау.

Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін стикерге жаздырады.
Топ басшысы бағалау парақшасындағы балдарды қорытындылап, хабарлайды.
Оқушылар күнделікке жазып алады

Бүгінгі сабақ бойынша сұрақтарын, пікірлерін, ұсыныстарын стикерге жазады.

<<Екі жұлдыз, бір тілек>>
стикер
Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол үяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сүрақтарға жауап беріңіз

Қорытынды бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1: Түрлі әдістерді қолдану
2: топтық жұмыс
Қандай екі нэрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1:
2:
Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?