Асқорыту сөлдері

Күні:
Сынып: 8Ә
Тақырыбы: X тарау. Асқорыту жүйесі тарауы бойынша бақылау жұмысы
Сабақтың мақсаты:
* Оқушылардың асқорыту жүйесі таруауы бойынша білімдерін қорытындылау.
* Оқушылардың жеке жұмыс әстеу белсенділігін арттыру, білімін дамыту.
Сабақ типі (түрі): білімді бекіту сабағы
Сабақ әдісі: нұсқаушы- ойға түсіруші
Көрнекілігі: Суреттер, сызбанұсқалар, слайдтар, интерактивті тақта, тірек - сызба.
Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі
II. Бақылау жұмысын орындау

I. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, сабақта жоқ оқушылардың, сабаққа келмеу себебін аңықтау.
Оқушыларды отырған орнына байланысты 2 нұсқаға бөліп, бақылау жұмыс орындайтын жұмыс параған тарату.

II. Бақылау жұмысын орындау.
Бақылау жұмысы
I нұсқа
Аты-жөні:________________________
1. Асқорыту мүшелерін сипатта.
1) Ауыз қуысы _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2) Тоқ ішек
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Тест
1)
2) Асқорыту жүйесі дегеніміз
A. Асқорыту мүшелері мен асқорыту бездері
B. Асқорыту мүшелерінде тамақтың ұсақталуы
C. Тағам құрамындағы күрделі органикалық қосылыстардың ыдырап, қан мен лимфаға өтуі
D. Асқорыту мүшелері
E. Асқорыту бездерінен бөлінетін сөлдің құрамында күрделі органикалық заттарды қарапайым заттарға дейін ыдырататын ерекше заттар
1) Асқорыту мүшелеріне жатады:
A. Ауыз қуысы, өңеш, өкпе
B. Ауыз қуысы, жұтқыншақ, асқазан
C. Көмекей, аш ішек, асқазан
D. Бронхылар, тоқ ішек, қарын
E. Ауыз қуысы, кеңірдек, ұлтабар
2) Нәруыздың тәуліктік мөлшері:
A. 500 г
B. 300-400г
C. 100-120 г
D. 50-60г
E. 240-360г
3) Жұтқыншақтың ұзындығы:
A. 5 см
B. 6-7 см
C. 8-10 см
D. 11-13 см
E. 15 см
4) Асқазан -
A. Бүрлер болады
B. Кіреберіс (ұрт) және нағыз ауыз қуысы деп бөлінеді
C. Түтік пішінді қуыс, бұлшықетті мүше
D. Тоқ ішектің аш ішектен балталған жері
E. Іші қуыс қалың бұлшықетті мүше
5) Тілдің ұшы сезеді
A. Тәттәні
B. Ащыны
C. Тұзды
D. Тұзщы
E. Қышқыл
6) Тістің көп бөлігін .......... заты құрайды
A. Тіс пульпасы
B. Дентин
C. Тісжегі (кариес)
D. Жүйке талшығы
E. Цемент
7) Ересек адамдарда ....... тіс болады.
A. 16
B. 25
C. 28-32
D. 36-37
E. 28-30
8) Cілекей бөліну орталығы
A. Аралық ми
B. Мишық
C. Үлкен ми сыңарлары
D. Сопақша ми
E. Орталық ми
9) Сілекей бөлінудің шартсыз рефлексі
A. Тамақ ауызға түскеде ондағы жүйке талшықтарының ұштары тітіркенеді де, сілекей бөлінеді
B. Асқорыту бездерінен бөлінетін сөлдің құрамында күрделі органикалық заттарды қарапайым заттарға дейін ыдырауы
C. Асқорыту мүшелерінде тамақтың ұсақталуы
D. Тағам құрамындағы күрделі органикалық қосылыстардың ыдырап, қан мен лимфаға өтуі
E. Сілекейдің тамақтың иісіне, көрінісіне, айтылған сөздерге байланысты бөлінуі

3.Кестені толтыр. Асқорыту сөлдерінің физиологиялық ерекшеліктері
Асқорыту сөлдері
Тәуліктік бөлінетін мөлшері (л)
pH
Құрамы
Қарын сөлі

Өт

Тоқ ішек сөлі

Асқорыту жолының бөлімдері
Асқорыту жолының бөлімі
Құрылыс ерекшеліктері
Бөлінетін бөліктер
Ас сөлі
Негізгі үдерістер
Ауыз қуысы

Жұтқыншақ

Тоқ ішек

Асқорыту сөлдері
Қайда түзіледі
Сөл(секрет)
Мөлшері (л)
Қайда шығарылады
pH (ортасы)
Фермент
Субстрат
Өнімі
Қайда шығарылады
Сілекей

1) Лизоцим
2) Амилаза
3) Мальтаза

0,8-1,2

________
Майды еріген күйге дейін эмульсиялайды

_______

Ұлтабарға(он екі елі ішекке)

Глицерин және қышқылдар глюкоза

4. Суретті аңықта

2._______________________
4._______________________
6._______________________
8._______________________
10._______________________
12.______________________
14.______________________

Тістің топтары
1._______________________
2._______________________
3.______________________
4._______________________
________

5. Бауырдың қызметтері:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
6. Сәйкестендіру кестесі

1. Іш сүзегі
2. Тамақтан улану
3. Ішек-құрт аурулары
4. Дизентеоия (қантышқақ)
5. Тырысқақ

A. Тез арада байқалады
B. Аш ішекті зақымдайды
C. Шигелла тобының микробтары
D. Қоздырғыштары Salmonella typhi және salmonella parathephi
E. Тоқ ішекті зақымдайды
F. Қоздырушысы тырысқақ вибрионы
G. Адам ағзасы аскарида, қылқұрттар, эхинакоктармен зақымданады
1.

Бақылау жұмысы
II нұсқа
Аты-жөні:________________________
1. Асқорыту мүшелерін сипатта.
1) Асқазан (қарын)
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2) Аш ішек
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Тест
1)
2) Асқорыту дегеніміз
A. Асқорыту мүшелері мен асқорыту бездері
B. Асқорыту мүшелерінде тамақтың ұсақталуы
C. Тағам құрамындағы күрделі органикалық қосылыстардың ыдырап, қан мен лимфаға өтуі
D. Асқорыту мүшелері
E. Асқорыту бездерінен бөлінетін сөлдің құрамында күрделі органикалық заттарды қарапайым заттарға дейін ыдырататын ерекше заттар
1) Майлар тәуліктік мөлшері:
A. 70-100 г
B. 300-400г
C. 100-120 г
D. 50-60г
E. 240-360г
2) Өңештің ұзындығы:
A. 5 см
B. 6-7 см
C. 8-10 см
D. 11-13 см
E. 25 см
3) Соқыр ішек -
A. Бүрлер болады
B. Кіреберіс (ұрт) және нағыз ауыз қуысы деп бөлінеді
C. Түтік пішінді қуыс, бұлшықетті мүше
D. Тоқ ішектің аш ішектен балталған жері
E. Іші қуыс қалың бұлшықетті мүше
4) Тілдің түбі сезеді:
A. Тәттәні
B. Ащыны
C. Тұзды
D. Тұзщы
E. Қышқыл
5) Тіс сауытының сырты ................ қапталған
A. Тіс пульпасы
B. Кіреуке
C. Тісжегі (кариес)
D. Жүйке талшығы
E. Цемент
6) Сілекей бөлінудің шартты рефлексі
A. Тамақ ауызға түскеде ондағы жүйке талшықтарының ұштары тітіркенеді де, сілекей бөлінеді
B. Асқорыту бездерінен бөлінетін сөлдің құрамында күрделі органикалық заттарды қарапайым заттарға дейін ыдырауы
C. Асқорыту мүшелерінде тамақтың ұсақталуы
D. Тағам құрамындағы күрделі органикалық қосылыстардың ыдырап, қан мен лимфаға өтуі
E. Сілекейдің тамақтың иісіне, көрінісіне, айтылған сөздерге байланысты бөлінуі
7) Ұлтабарда нәруыздар -->.......... дейін ыдырайды:
A. Амин қышқылдары
B. Май қышқылдары
C. Глицирин
D. Глюкоза
E. Крахмал
9) Нәжіс қалыптасады
A. Тоқ ішекте
B. Аш ішекте
C. Соқыр ішекте
D. Қарында
E. Ұлтабарда
10) Тамақты дұрыс пайдалану туралы ғылым
A. Диетология
B. Гастроэнтрология
C. Цитология
D. Зоология
E. стоматология

3.Кестені толтыр. Асқорыту сөлдерінің физиологиялық ерекшеліктері
Асқорыту сөлдері
Тәуліктік бөлінетін мөлшері
pH
Құрамы
Сілекей

Панкреатин сөлі

Аш ішек сөлі

Асқорыту жолының бөлімдері
Асқорыту жолының бөлімі
Құрылыс ерекшеліктері
Бөлінетін бөліктер
Ас сөлі
Негізгі үдерістер
Ауыз қуысы

Жұтқыншақ

Тоқ ішек

Асқорыту сөлдері
Қайда түзіледі
Сөл(секрет)
Мөлшері (л)
Қайда шығарылады
pH (ортасы)
Фермент
Субстрат
Өнімі
Қайда шығарылады

Қарын сөлі

Нәруыздар майлар

Аш ішек эпителийінде

Сілтілі

Қанға

4. Суретті аңықта

1._______________________
3._______________________
5._______________________
7._______________________
9._______________________
11.______________________
13.______________________

Тістің құрылысы
I._______________________
II._______________________
III._______________________
1._______________________
2._______________________
3.______________________
4._______________________
5._______________________
6._______________________
7._______________________
5. Өттің қызметі
1.
2.
3.
4.
5.
6. Сәйкестендіру кестесі

1. Дизентеоия (қантышқақ)
2. Іш сүзегі
3. Тырысқақ
4. Тамақтан улану
5. Ішек-құрт аурулары
A. Қоздырушысы тырысқақ вибрионы
B. Тез арада байқалады
C. Адам ағзасы аскарида, қылқұрттар, эхинакоктармен зақымданады
D. Аш ішекті зақымдайды
E. Тоқ ішекті зақымдайды
F. Шигелла тобының микробтары
G. Қоздырғыштары Salmonella typhi және salmonella parathephi
1.
2. _____
3. _____
4. _____
5. _____
6. ___