Жыныспен тіркес тұқым қуалау

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:
10.3С: Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары
Мектеп: Павлодар қаласындағы <<химия-биологиялық бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебі>>
Күні:
Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 10
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы
Жыныспен тіркес тұқым қуалау
Осысабақтақолжеткізілетіноқумақсаттары
10.2.4.2 Есеп шығару кезінде дигибридті будандастырудың, белгілердің жыныспен тіркес тұқым қуалауының және көп аллельділіктіңцитологиялық негіздерінқолдану
Сабақ мақсаттары
1. Жыныспен тіркес тұқым қуалау ұғымының мағынасынұғыну;
2. Жыныспен тіркес тұқым қуалаудың цитологиялық негіздерін сипаттау;
3. Жыныспен тіркес тұқым қуалаудың цитологиялық негіздерін есеп шығаруда қолдану.
Бағалау критерийлері
Егер төмендегі бағалау критерийлерін орындаса, оқушы оқу мақсатына жетеді:
* Жыныспен тіркес тұқым қуалау ұғымының мағынасын түсіндіре алады;
* Жыныспен тіркес тұқым қуалау есептерін шығару кезінде есептің берілгенін, шығару жолын, жауабын дұрыс жазады;
* Генетикалық сызба жасау кезінде генетикалық символдарды дұрыс қолданады.
Тілдік мақсаттар

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы
Генетикалық символдар мен терминдерді есеп шығару кезінде қолданады (жазылым дағдысы)
Пәндік лексика мен терминология
Қазақша
Орысша
Ағылшынша
генетика
генетика
genetics
ген
ген
gene
генотип
генотип
genotype
фенотип
фенотип
phenotype
будандастыру
скрещивание
cross
тұқымқуалаушылық
наследственность
heredity
моногибридті
моногибридное
monohybrid
дигибридті
дигибридное
dihybrid
ұрпақ
поколение
generation
доминантты
доминантный
dominant
аллельді
аллельный
allelic
гомозиготалы
гомозиготный
homozygous
гетерозиготалы
гетерозиготный
heterozygous

Құндылықтарды дарыту
Ынтымақтастық
* Оқушылардың бір-бірімен және мұғаліммен өзара әрекеттестіктері сабақтың барлық кезеңдері бойы жүзеге асырылады.
* Мұғалім мен оқушы бірлесе сабақтың мақсатына жетеді және өзара іс-қимыл нәтижелерін талқылайды.
Өмір бойы оқу
* Сабақ мақсатын біледі және түсінеді.
* Алған білімінің болашақта не үшін қажет екенін түсінеді.
Азаматтық жауапкершілік
* Оқушылар жұмыс орындарын тәртіппен ұстайды
Пәнаралық байланыстар
Генетикалық есептің қатынасын анықтау кезінде математикамен байланысады
АКТ қолдану дағдылары
Интербелсенді тақтаныпайдалану, сондай-ақ ғаламторданқажеттіақпараттарды өздігінен іздеп табу және керегін іріктеп алу арқылы сын тұрғысынанойлауларын, компьютердібелсендіпайдаланушыдағдыларындамыту
Бастапқы білім
Көбею 6, 7, 8 сыныптар;
Генетика негіздері 9 сынып
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар
Сабақтың басы
0-1 мин
Сабақты ұйымдастыру (оқушылармен амандасу, түгендеу, көңіл-күйлерін білу)

2-6 мин
Ой қозғау:
Оқушылар бүгінгі тақырыпқа байланысты мақал-мәтелдерді құрастыру арқылы жұп құрайды. Оқушылар жұп құрғаннан кейін осы мақал-мәтелдерге сүйене отырып, сабақтың тақырыбына шығады.
Тектіден текті туар
сараланып
Теріңді өзгерте алсаң да
тегіңді өзгерте алмайсың
Аяғын көріп, асын іш
анасын көріп, қызын ал
Жеті атасын білген ер
жеті жұрттың қамын жер
Алып анадан туады
арғымақ биеден туады
Жаңа тақырыпқа шығу
Сабақтың мақсатын оқушылармен бірге анықтау
Оқушыларға сабақ мақсатына жету үшін бағалау критерийлерін ұсыну
ИТ, презентация, 1-4-слайдтар, 1-қосымша
7-12 мин
Ұғыну
Мұғалімнің қысқаша түсіндірмесі(слайд бойынша)
Оқушылар дәптерлеріне қысқаша жазып алып отырады.
ИТ, презентация
5-13 слайдтар
13-16 мин

Активити <<Ойлан. Жұптас. Топтас>>
Оқушыларға <<Х және Ү хромосомаларының қайсысында ген көбірек болады?>> деген сауалға алдымен өздігінен, кейін жұппен жауап бере отырып, сосын барлық сыныппен талқылайды.
БЖ: Ү хромосома Х хромосомаға қарағанда мөлшері кішірек болатындықтан, Х хромосомасымен байланысты белгілер де көбірек болмақ. Ү хромосома арқылы берілетін бірнеше белгілер ғана бар.Ол белгілер тек әкелерінен ұлдарына ғана беріледі.
ИТ, презентация
14-слайд
17-25 мин
Топпен жұмыс(Х, Ү таңбалары бар карточкалар арқылы)
1-топ: Х-тіркесті тұқым қуалау
2-топ:Ү-тіркесті тұқым қуалау
Дескриптор:
1. Х, Ү тіркесті тұқым қуалауды сипаттайды;
2. Кемінде 3 ауруды анықтайды;
3. Таңбалануын дұрыс көрсетеді;
4. Берілген уақытты тиімді пайдаланады (5 мин)
Өзара бағалау <<2 жұлдыз, 1 тілек>>
Кері байланыс. Мұғалім оқушылардың айтқандарына толықтырулар жасайды.
ИТ, презентация
15-21слайдтар,
2-қосымша,
А3, маркерлер
26-28 мин
Дальтонизмді анықтауға арналған тест
<<Қандай сандарды көріп тұрсың?>>

Жауабы: 25, 6, 8, 56, 29, 45
ИТ, презентация
22-слайд
29-37 мин
Өздік тапсырма: <<Жыныспен тіркес тұқым қуалауға есептер шығару>>
Дескриптор:
1. Есептің сызбасын дұрыс жазады;
2. Генетикалық таңбаларды дұрыс қолданады;
3. Ауруға байланысты X, Y мәндерін дұрыс белгілейді;
4. Есепті дұрыс шығарады.
Өзара бағалау. Кері байланыс
ИТ, презентация
23-слайд
38-40 мин
Кері байланыс.
Бүгінгі сабақтың мақсатына жеттік пе?
Рефлексия <<Тазалық>>

Үйге тапсырма.
Есеп шығару. Адамда дальтонизм ауруы рецессивті және Х хромосомасында орналасқан, ал дұрыс көру доминантты белгі болып табылады. У хромосомада мұндай ген жоқ. Анасы дальтоник ал әкесі түстерді ажырататын отбасында түстерді дұрыс ажырататын балалардың туу мүмкіндігі қандай? Егер балалары дальтоник болса, онда қайсылары: ұлдары ма, қыздары ма? Есептің шығарылу жолын көрсетіңіз.
ИТ, презентация, 24-26 слайдтар

Саралау - оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
Бағалау - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Қабілеті жоғары оқушылардан қосымша тереңдетілген сұрақтарға жауап беру сұралады
Қабілеті төмендеу оқушыларға жауап беруде ақпаратты қолдану рұқсат етіледі
Өздік жұмыстар

Жеке және топпен өзара бағалау
Интербелсенді тақтаны 10 минуттан артық қолданбау ескеріледі.

Биология кабинетінде қауіпсіздік техникасының ережелерін естен шығармау керектігі ескертіледі.
Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?
Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға
1 Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?