Дрозофила шыбыны

Сабақтың тақырыбы:
Тіркес тұқымқуалау. Тұқымқуалаушылықтың хромасомалық теориясы.
Күні:
Мұғалімнің аты- жөні: Таирова Алтынгуль Хамитовна
Сынып: 10б
Қатысқандар саны: 20
Қатыспағандар саны:
Сабақ негізделген оқу мақсаты:
Тіркес тұқымқуалау және тұқымқуалаушылықтың хромасомалық теориясының негізін сипаттай білу.
Сабақ мақсаттары
Барлық оқушылар:

Тіркес тұқымқуалау және тұқымқуалаушылық заңдарын сипаттайды, зерттеген ғалымның еңбектерін сипаттайды.

Оқушылардың басым бөлігі:

Т.Морганның теориясының негізгі ерекшеліктерін ажырата алады.

Кейбір оқушылар:

Тұқымқуалаушылықтың хромасомалық теориясына есептер шығарып, мысалдар келтіреді.
Тілдік мақсат:
Оқушылар: тілдік құзіреттілікті қалыптастыру

Негізгі сөздер мен тіркестер:

Хромасома-хромасома-xromasoma
Ген - ген -gene
Коньюгация- коньюгация
Кроссинговер - кроссинговер
Тіркес тұқым қуалау-Сочетание наследственности-combination of heredity
Дрозофила шыбыны-муха дрозофилы-Drosophila flies

Сыныптағы диалог/ жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Талқылауға арналған тармақтар:

Морган тәжірбиесінің негізгі зерзатының белгілерін сипаттаңдар?
Тіркес тұқымқуалау дегеніміз не?
Тұқымқуалаушылықтың хромасомалық теориясы дегеніміз не?

Сіз неліктен ... екенін айта аласыз ба?

Неліктен Морган өз тәжирбиесінде дрозофила шыбынын қолданды?
Неліктен тұқымқуалаушылықтың хромасомалық теориясы деп аталады?

Жазылым бойынша ұсыныстар
Алдыңғы оқу
<< Дрозофила шыбынының зерзат ретінде артықшылығы>>кластер құру,
<<Г.Мендель мен Т.Морганның заңдарының ұқсастығы мен ерекшеліктері>>Венн диаграммасын толтыру, Генетикалық есептер шығару,
Айқаспа және хромасомаларды картаға түсіру.(постер жасау),
Морган тәжірбиелері(сызба құру)

Жоспар
Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Басталуы
2 мин.

10 мин.
Психологиялық ахуал
<<Болады, болмайды ойынын ойнату>>
Болады десе қол сағады, болмайды десе аяқтарынмен тарсылдатады.
-Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым-генетика.+
-өзінен кейін өзі тектес ұрпақ қалдыру-тұқымқуалаушылық-
- біркелкілік заңы бойынша фенотип бойынша арақатынас 3*1 қатынасына тең+
-өзгергіштіктің екі түрі бар+
-Адамда хромасома саны 48-
Өткен материлдарды қайталау
Үй жұмысын тексермес бұрын оқушылар үш топқа бөлінеді.
Хромасома, ДНҚ және генотип .

<<Сандықтағы тапсырмалар>>
1.Терминдермен жұмыс
Генотип, фенотип, гомозигота, гетерозигота, басым белгі , басылыңқы белгі, генетика, хромасома, моногибридті будандастыру, дигибридті будандастыру, полигибридті будандастыру, біркелкілік заңы, ажырау заңы, тәуелсіз тұқым қуалау.
2.кім жүйрік(әр топқа есептер беріледі сол есептерді қай топ тез шығарады)
1.генотиптердің гаметаларын жазыңдар:
АаВа , ААвв, ааВВ, Аавв, аавв.
2.әкесінің шашы бұйра, шешесінікі тік шаш. Отбасында бұйра шашты қыз және тік шашты ұл екі бала бар.Тік шаш басылыңқы белгі.Егер олардың қалауларында генотиптері атенелерінікіндей болып шықса, ұл мен қызда қандай ұрпақ болады? Барлық генотиптерді сипаттап жазыңдар.
3.Қызанақтарда жемістердің қызыл реңі сарыдан басым,қалыпты бой тапалтақ бойдан басым. Сары жемісті қалыпты және қызыл жемісті топалтақ бойлы іріктемелер де болады. Осы бастапқы материалдан гомозиготалы формаларды: қызыл жемісті қалыпты және сары жемісті тапалтақ бойларды қалай алуға болады.
Ширату жаттығуы:
Хромасомада орналасқан гендердің атқаратын қызметі неде?
Не себепті ата-анадағы гендер ұрпаққа толық берілмейді?
Тіркес тұқым қуалау деген сөзді қалай түсінесіңдер?

Суреттер
Сандықша
Тапсырмалар

Есептер

Ортасы
тақырыптың мазмұнын ашу
15 мин.

Аяқталуы
10 минут

Әр топқа жаңа тақырып бойынша тапсырмалар беріледі, топ басшысы сайланып бағалау парағын толтыратыны түсіндіріледі.
Терминдермен жұмыс:
Хромасома-хромасома-xromasoma
Ген - ген -gene
Коньюгация- коньюгация
Кроссинговер - кроссинговер
Тіркес тұқым қуалау-Сочетание наследственности-combination of heredity
Дрозофила шыбыны-муха дрозофилы-Drosophila flies
1-топ:Дрозофила шыбынының зерзат ретінде артықшылығы (Кластер құру)
2-топ:Морган тәжірбиелері(сызба құру)
3-топ:Айқаспа және хромасомаларды картаға түсіру.(постер жасау)
1-есеп:
Айқаспалардың пайыздық құрамын анықтауға есептер шығару
Теңбіл жүнді-А
Ұзындығы қалыпты-В
Ақ-а
Ұзын жүнді-в
Теңбілді қалыпты -82
Теңбілді ұзын жүнді -15
Ақ ұзын жүнді-76
Ақ қалыпты-11
15+11/15+82+76+11*100%=14% айқаспалар немесе 14 морганид немесе 14сМ

2-есеп:
АВ-18%,ВС-12%,СД-5%,ВД-7%,АД-25%

Табу керек:Д-?генінің орны
АС-гендерінің арақашықтығын анықтау?
АС=АВ+ВС=18%+12%=30%

АС=30%
18+12+5+7+25=67, 100-67=33

Есептер шығару
Интерактивті тақта

Қорытынды

5 мин
Терминдер сөйлейді:
Хромасома
Ген
Коньюгация
Кроссинговер
Тіркес тұқым қуалау
Дрозофила шыбыны
Оқушылар берілген терминдердің анықтамасын айту керек.

Рефлексия
3 мин.
<<Бағдаршам>> әдісі бойынша оқушылар бүгінгі сабақтыпысықтайды.
Жасыл түс - сабақ түсінікті толық меңгердім
Сары түс-сабақтың кейбір бөлімдерін түсіну қиындық тудырды.
Қызыл түс-сабақта көп нәрселерді түсінбедім.

Үй жұмысы:
§49 оқуға, Венн диаграммасын толтыру <<Г.Мендель мен Т.Морганның заңдарының ұқсастығы мен ерекшеліктері>>
Қосымша ақпарат

http://www.bilimland.kz/kk/home#lesson=12829
http://www.bilimland.kz/kk/home#lesson=12829

Саралау
-деңгейлік тапсырмалар беру арқылы оқушылардың білім сапасын анықтаймын, тапсырмалар жеңілінен күрделіге қарай ауысады
Бағалау
<<Бағалау парағы>>
Жасай аламын
<<Табыс баспалдағы>>Түсінемін
Білемін
Пәнаралық байланыс
Математика,бейнелеу өнері
№
Дескрипторлар
1.Терминдермен жұмыс жасай алады
2.Т.Морганның теориясын сипаттайды
3.Гендер мен айқаспаларға есептер шығара алады.
4.Тіркес тұқым қуалау теориясын түсіндіреді
Баллдар