Оқушы саны. Сабақтың мақсаты

Қысқа мерзімді жоспар
Пән: Химия
Мұғалімнің аты-жөні: Алымова А.Н
Күні: 14.11.2020ж
Сынып:10 <<Ә>>
Оқушы саны: 26
Сабақ тақырыбы
§24Құрамындағы элементтердің массалық үлесі бойынша заттың
эмперикалық және молекулалық формуласын құрастыру
Сабақтың оқыту мақсаттары
-Заттардың құрамындағы элементтердің массалық үлестері бойынша заттардың молекулалық (эмперикалық) формулаларын құрастыруды үйренеміз
Сабақтың мақсаты
Барлық оқушылар:
- Есептің шартын жаза біледі
Көпшілік оқушылар:
- Негізгі формуланы анықтайды, талдайды
Кейбір оқушылар:
-Ерітіндінің концентрациясын табады.

Құндылықтарды дарыту
-Жауапкершілікке үйрету, әрбір берілген тапсырманы тиянақты орындауға бағыттау;
-Оқушының белсенді ақыл-ой ізденістерін ынталандыру;
-Серіктестікті қалыптастыру

Бағалау критерийлері
- Есептің шартын жаза біледі
- Негізгі формуланы анықтайды, талдайды
- Ерітіндінің концентрациясын табады.

Тілдік мақсаттары
Эмперикалық формула,молекулалық формула,салыстырмалы тығыздық
Алдыңғы оқу
§23 Молярлық концентрация
Сабақтың барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
Сабақтың басы
0-5минут

5-9минут <<Жылы лебіз!>>
(Сергіту сәті )

Есептер шығару
9-12 минут

Түсіндіру әдісі:
12-20минут

Сабақтың ортасы
20-32минут

Қалыптастырушы бағалау
33-36 минут

Сабақтың соңы
36-38минут
Рефлекци

Үйге тапсырма
38-40 минут

1.Ұйымдастыру кезеңі
-Оқушылармен амандасу;
-Оқушыларды түгендеу
Сабақтың басында мұғалімдер:
- Оқушының назарын сабаққа аудара алады;
-Оқушылармен оқу мақсатын талқылау
-Оқушылармен өткен тақырыпты қайталау

<<Жылы лебіз!>>
Шарты: шеңбер болып тұрып,оқушылар сабақ басында бір-бірлеріне деген өздерінің жылы лебіздерін жеткізеді

1-есеп. Көлемі 200 мл ерітіндіде 2,69г еріген мыс 2 хлориді бар.Ерітіндінің молярлық концентрациясын анықтаңдар
Берілгені: Шешуі:
V=0.2 л с=n/V
m(CuCl2)=2.69г
M(CuCl2)=135г/моль n( CuCl2)=m/M

c(CuCl2)-? n=2.69/135=0.02моль
0,02моль
с( CuCl2)= =0,1моль/л
0,2
Жауабы:0,1M

Дескриптор:
- Есептің шартын жазады
- Негізгі формуланы анықтайды, талдайды
- Мыс хлоридінің зат мөлшерін табады
- Ерітіндінің концентрациясын табады.

2-есеп. Көлемі 20 мл 10М күкірт қышқылының ерітіндісіне 270 мл суды араластырған кейінгі ерітіндінің молярлық концентрациясы нешеге тең?
Бер:
V(Н2SО4) =20 мл
С = 10М
V(су)=240 мл
т/к.: С -- ?
Шешуі;
1. Есепті шығаруға керекті негізгі формула:
2. Ерітіндінің толық көлемін табамыз:
Vер-ді= V(Н2SО4)+ V(су)=20мл + 240мл=260мл=0,3л
3. Күкірт қышқылының зат мөлшерін табамыз:
n= С·V= 10 · 0,3л = 3 моль
4. Ерітіндінің концентрациясын табамыз:
3
С= =10моль/л
0,3
Жауабы:10моль/л
Дескриптор:
- Есептің шартын жазады
- Негізгі формуланы анықтайды, талдайды
- Ерітіндінің көлемін табады
- Күкірт қышқылының зат мөлшерін табады
- Ерітіндінің концентрациясын табады.

Молекулалық ( нақты ) формула - зат молекуласының құрамындағы элемент атомдарының санын көрсететін нақты формула .
Мысалы , C6H6 -- бензолдың нақты формуласы . Қарапайым ( эмпирикалық ) формула зат тағы атомдар сандарының қатынасын көрсетеді .
Мысалы : бензол үшін C : Н = 1 : 1 , яғни оның карапайым формуласы СН . Молекулалық формула қарапайым формуламен сәйкес немесе оның еселігіне тең болуы мүмкін .
Егер есепте элементтердің массалық үлестері берілсе , есепті шығару барысында заттың тек карапайым формуласын табуға болады . Заттың нақты формуласын кұрастыру үшін есептің шартында масса , салыстырмалы немесе абсолютті тығыздығы сияқты мәліметтер беріледі . Олардың көмегімен заттың молекулалық массасын анықтауға болады .

Мысалы . Құрамы 84,21 % көміртек және 15,79 % сутектен тұратын , ауа бойынша салыстырмалы тығыздығы 3.93 - ке тең заттың формула сын анықтаңдар .
Шешуі :
1. Заттың массасын 100 г деп аламыз . Сонда көміртектің С массасы 84.21 , сутектің Н массасы 15.79 г - ға тең болады .
2. Әр элементтің зат мөлшерін табамыз :
m 84.21
n(C)= = =7,0175 моль
M 12

15,79
n(H)= =15,79 моль
1
3.С және Н атомдарының мольдік қатынастарын анықтаймыз:
С:Н=7,0175:15,79=1:2,25(Бүтін сан алу үшін 4 ке көбейтеміз)=4:9
4.Салыстырмалы тығыздық бойынша мольдік массаны есептейміз:
М=Dауа *29=114г/моль
Қарапайым формулаға С4Н9 сәйкес,оның мольдік массасы-57г/моль тең,бұл нақты мольдік массадан 2есе аз.Олай болса,нақты формуласы С8Н18

1. Құрамында 14,29 % сутек бар кемірсутектің азот бойынша салыстырмалы тығыздығы 2 - ге тең . Көмірсутектің формуласын анықтаңдар .
Берілгені: Шешуі:
Ѡ(Н)=14,29 % М( CXHY)=2*28=56
DN2 =2 m=56*0.1429=8г
Т/К:CXHY-? n(Н)=8/1=8 моль
m( C)=56-8=48г
n( C)=48/12=4 атом
Жауабы:C4H8
Дескриптор:
-Салыстырмалы тығыздық бойынша мольдік массаны есептейміз
-Масса еріген затты табамыз
-Сутектің моль санын табамыз
-Масса көміртекті табамыз
-Көміртектің моль санын табамыз
-Жалпы формула шығарамыз

2.Көміртектің массалық үлесі 26,67 % , сутек 2,22% , оттек 71,11 % -ға тең . Қалыпты жағдайдағы тығыздығы 4,02 - ге тең заттың формуласын табыңдар

Берілгені: Шешуі: 26,67 2,22 71,11
Ѡ(С)=26,67 % CX :HY :Oz= : :
Ѡ(Н)=2,22% 12 1 16
Ѡ(О)=71,11 %
D =4,02 =2,2225:2,22:4,4444 =1,001:1:2,002

Т/К: CXHY Oz-? =1:1:2 C1H1O2
M( C1H1O2)=12+1+2*16=45г/моль
М=D22,4 *4,02=90г/моль

Мольярлық массасы 90г/моль болғандықтан, қарапайым формуланы екі еселейміз
Жауабы: C2H2O4

Дескриптор:
-Әр элементтің зат мөлшерін табамыз -
-С Н және О атомдарының мольдік қатынастарын анықтаймыз
-Салыстырмалы тығыздық бойынша мольдік массаны есептейміз
3.Кальций сульфаты кристалгидраты курамында 23,3% кальций, 18,6% күкірт, 37,2% оттек жане 20,9% су бар. Кристалгидраттын формуласын табындар
Берілгені:
Ѡ(Са)=23,3 %
Ѡ(S)=18,6%
Ѡ(О)=37,2 %
Ѡ(H 2О)=20,9 %
Т/К:Ca SO*XH2O
Шешу
w(Ca)=23.3% болса 23,3%=(M(Ca)/M(Кальций сульфаты кристалгидрат))*100%
бұдан М(Кальций сульфаты кристалгидрат)=(M(Ca)*100%)/23.3%=40*100/23.3=172 г/моль
Кальций сульфаты кристалгидратының жалпы формуласы
CaSO4*xH2O
х-ті яғни судың қанша молекуласы барын табайық: ол үшін кальций сульфаты кристалгидраттың салыстырмалы молярлық массасынан кальций сульфатының салыстырмалы молярлық массаын алып тастаймыз
M(CaSO4)=40+32+16*4=40+32+64=136 г/моль
xH2O=M(CaSO4*xH2O)-M(CaSO4)=172-136=36 г/моль
x=36/M(H2O)=36/18=2
Кальций сульфаты кристалгидратының формуласы
CaSO4*2H2O

Жауабы: CaSO4*2H2O

Дескриптор:
-Кальийдің массалық үлесін табамыз
- х-ті яғни судың қанша молекуласы барын табамыз

Рефлексия <<Үш ҚҚҚ>>әдісі(2мин)
Мен үшін қызық болған дүние...
Мен үшін қиын болған дүние....
Мен үшін құнды болған дүние..

§25Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы өнімнің шығымын есептеу

Химия.Жалпы білім беретін мектептің
9-сыныбына арналған оқулық.
М.Қ.Оспанова,
Қ.С.Аухадиева,
Т.Г.Белоусова