Операциялық жүйелердің жіктелуі және функциялары

.Сабақтың тақырыбы: Операциялық жүйелердің жіктелуі және функциялары.
ІІ. Сабақтың мақсаты:
Білімділік: оқушыларға операциялық жүйе және оның түрлері, оның қасиеттері туралы джалпы түсінік беру.
Дамытушылық: оқушылардың компьютер мен қоладанушы арасындағы қарым - қатынас туралы, оның қалай жүзеге асатындығы туралы түсініктерін дамыту;
Тәрбиелілік: компьютерлік сауаттылығын арттырады.
ІІІ. Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту.
Сабақтың түрі: лекция.
Сабақтың әдісі: баяндау, сұрақ - жауап.
Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру.
2. Жаңа сабақты түсіндіру.
ІҮ. Жаңа сабақ.
Операциялық жүйе дегеніміз бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.
О.ж пайдаланушымен диалог жасай алады, орындалатын басқа программаларды іске қосады. О.Ж адамның програмамларды іске қосуына, барлық мүмкін деректерді оларға беруге, және оған қосылған құрылғылардың параметрлерін өзгертуге, ресурстарды қайта бөліп беруге мүмкіндік береді. Дербес компьютерде жұмысістеу, шыныда, оның операциялық жүйесімен жұмыс істеу болып табылады.
Дербес компьютерлерге арналған о.ж бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді. Атап айтқанда:
Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын;
Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын.
Бір міндетті операциялық жүйелер қай кезде де адамның компьютерде тек бір ғана іспен шұғылдануына , яғни тек бір ғана мәселені шешуіне мүмкіндік береді.

Көп міндетті жүйелер бірнеше программаны қатар іске қосуға мүмкіндік береді. Бұл программалар бір - біріне кедергі келтірмей , қатар жұмыс істейді.
Бірміндетті жүйелер қарапайым, жинақы , қуаты аз компьютерлерде жұмыс істей береді, жұмыс істеу қолайлылығы жағынан көпміндетті жүйелерге теңесе алмайды.
Бір адам ғана пайдаланатын операциялық жүйелер компьютерде тек бір ғана адамның жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Бірнеше адам пайдаланатын жүйеде әрбір пайдаланушы өз ақпаратына пароль енгізіп, тек жеке өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады.
Қазіргі кезде дербес компьютерлердің ең көп тараған түрі Windows жүйесі болып табылады. өз тарихында Microsoft компаниясы Windows NT жүйесін жасады.
Windows жүйесінің ең маңызды ерекшелігі мыналар:
Windows тұйық жұмыс ортасы болып табылады.
Windows графикалық жүйе боып табылады.
Адамның көзқарасынша, операциялық жүйе компьютердің электрондық құрауыштары, қолданбалы программалар және адам арасындағы келістіруші болып қызмет етеді. Ол адамға программаларды іске қосуға, барлық мүмкін деректерді оларға беруге жѕне оған қосылған құрылғыларды өзгертуге, ресурстарды қайта бөлуге мүмкіндік береді. Дербес компьютерде жұмыс істеу, шынында да, оның операциялық жүйесімен жұмыс істеу болып табылады.
Дербес компьютерді, яғни олардың операциялық жүйесін дүние жүзі бойынша жүздеген миллион адамдар қолданады. Дербес компьютердің операциялық жүйесімен танысу да телефон шалу және теледидарды қосу, банкіні және поштаны, сөздіктерді және анықтамаларды қолдана білу сияқты, қазіргі қоғамда соншалықты қажетті болып келеді.
Қазіргі операциялық жүйе - бұл бірнеше жыл ішінде жүздеген және мыңдаған құрастырушылар құратын күрделі программалық комплекстер. Операциялық жүйенің сипаттамасы қалың томдар болады, ал толық үйрену талай жылдарға созылуы мџмкін. Қуанышқа орай, операциялық жүйені жақсы қолдану үшін көп білудің қажеті жоқ - жұмыс істеудің жалпы принципін және негізгі операцияларды орындаудың әдістерін білсе болғаны. Нақты операциялық жүйемен жұмыс істеудің практикалық дағдыларын меңгермейінше, онымен жұмыс істеу мүмкін емес; жалпы принциптерін білмейінше, жүйені тиімді қолдануды үйрене алмайсыз және қазіргі дербес компьютердің кез келген қолданушысында ерте ме, кеш пе пайда болатын проблемаларды шеше алмайсыз.
Көптеген операцияларды орындаған кезде операциялық жүйе бізді қызықтырмайтын әрекеттерді: мысалы, белгілі секторда оқитын бастиекті қалай орнатуды, нақты жолшықтан ақпаратты оқуды, дискідегі бос жерді тауып және сонда файлды жазуды және т.б. жасырын орындайды. Біз үшін компьютермен танысудың ыңғайлы әдісі - операциялық жүйе қамтамасыз ететін интерфейспен жұмыс істеу.
Кейбір көп қолданушылық жүйелер, мысалы UNIX, бір мезгілде бірнеше қолданушыларға бір компьютерде жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Бұл жағдайда әрбір қолданушының жұмыс орнында терминал орнатылуы қажет. Терминал қызметтік не арнайы бағытталған құрылғылар (пернетақтасы бар бейнемонитор), не дербес компьютерде жүктелген арнайы программа орындауы мүмкін. Өз терминалындағы бірнеше қолданушылар бір-бірін байқамай және кедергі келтірмей, бір мезгілде бір компьютермен ғана жұмыс істей береді.
Терминал компьютерден бірнеше метрде немесе бірнеше мың километрде орналасуы мүмкін. Егер мекеме компьютерінде көп қолданушылық операциялық жүйе және бірнеше модемдер орнатылған болса, онда әрбір қызметкер компьютермен модем арқылы байланыса алады және өзінің дербес (жұмыс орындық немесе тасымалданатын) компьютерін терминал ретінде қолдана отырып, ол өзінің жұмыс орнында отырғандай жұмыс істей алады. Терминал негізгі компьютермен және дүниежџзілік компьютерлік желі арқылы Internet-пен байланыса алады.
Жиырма жылдай бұрын адамның операциялық жүйемен қарым-қатынасы командалық режимде болған: қолданушы жүйенің шақыруына жауап ретінде команданы теретін, жүйе оны орындайтын. Мұндай командалық режим көптеген командалардың пішімдерін білуді және ұзын командалық қатарды қатесіз енгізуді талап ететін.
Ү. Сабақты пысықтау сұрақтары:
1. Операциялық жүйелердің қандай түрлері бар?
2. Бір есепті және көп есепті операциялық жүйелердің арасында қандай айырмашылық бар?
3. Бір қолданушылы мен көп қолданушылы операциялық жүйелердің арасында қандай айырмашылық бар?
4. Терминалдың атқаратын қызметі туралы айтып беріңіз.
ҮІ. Үйге тапсырма: Операциялық жүйелердің жіктелуі және функциялары.
ҮІІ. Бағалау.
ҮІІІ. Қорыту.
Операциялық жүйе - компьютер қосылғанда бірге жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.