Жай бөлшектерді оқу

5. 1. 2. 17

бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу және азайтуды орындау;

5. 1. 2. 18

бөлімдері әртүрлі бөлшектерді қосу және азайтуды орындау;

Оқушылар:

- жай бөлшектерді салыстырады;

- бөлімдері бірдей және бөлімдері әртүрлі бөлшектерді, аралас сандарды қосу және азайту алгоритмін біледі;

- жай бөлшектермен

Оқушы

- Фигураларды тең бөліктерге бөле алады және боялған бөліктерін жай бөлшекпен жаза алады.

-Жай бөлшектің жазылуында алымы мен бөлімі нені білдіретінін түсінеді.

-Бөлшектердің анықтамасын өз сөзімен айта алады, жай бөлшектерді оқи және жаза біледі.

Оқушылар:

- жай бөлшекті алымын және бөлімін нұсқай отырып, жай бөлшектерді оқи алады.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

- үлес

- жай бөлшек

- бөлшектің алымы мен бөлімі

- бөлшек сызығы

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу

- Оқушылардың сабақтың тақырыбымен, оқу мақсаттарымен таныстыру.

- Бағалау критерийлерін тұжырымдау үшін оқушыларды талпындыру.

I. Жай бөлшектер.

Балалар қазір елестетіп көрейік мен мысалы қалтамнан сіздерге Астанаға билет алдым. Қалтада бір бума билет бар, бұл бумада 24 ұяшық (билет) бар. Енді осы билеттерді тең бөліктерге бөлейін. Әркім өзіне бір билеттен алсын.

-Балалар, сонда мен бір бума билетті неше бөлікке бөлдім? (24 бөлікке)

-Ал осы өрнекті математикалық тұрғыда қарап көрейікші? (1:24, $\frac{1}{24}$ )

Яғни бұл бізде жай бөлшек. Сонымен біздің тақырыбымыз Жай бөлшектерді оқу және жазу.

Мысалы, кітаптарынан №350 есепті қарастырайық.

а)

$\frac{3}{4}$ бөлігі

б )

$$\frac{2}{6\ }бөлігі$$

б )

$\frac{5}{8}$ бөлігі

в )

$\frac{4}{7}$ бөлігі

II. Жай бөлшектерді оқу.

Жай бөлшектердің оқылуы.

Жай бөлшекті оқығанда алдымен бөлшек сызығының астындағы сан (бөлімі) шығыс септігінде оқылады. Сонан соң бөлшек сызығының үстіндегі сан (алымы) атау септігінде оқылады.

III. Жай бөлшектің жазылуы

Сонымен бөлшек сызығының астындағы сан бір бүтіннің неше тең бөлікке бөлінгенін көрсетеді. Оны бөлшектің бөлімі деп атайды. Бөлшек сызығының үстіндегі сан неше бөліктің алынғанын көрсетеді. Оны бөлшектің алымы деп атайды.

Әріптермен жазсақ:

Жай бөлшек - $\frac{а}{b}$

Мұндағы, а - алымы, натурал сан немесе нөл, b-бөлімі, натурал сан

Есеп . Бала алманы 3 тең бөлікке (үлеске) бөліп, оның 2 бөлігін алды. Бала алманың неше бөлігін алды?

Есептің жауабын бөлшек түрінде жазыңдар.

Бөлшектің бөлімі қай санмен өрнектеледі?

Бөлшектің алымы қай санмен өрнектеледі?

Жауабы:Бала алманың $\frac{2}{3}$ - сін алды.

Жай бөлшектің жазылуындағы сызықша “-” бөлшек сызығы деп аталады. Бөлшек сызығы (“-”) бөлу амалын кескіндейді.

Екі натурал санның бөліндісін бөлшек түрінде жазғанда бөлшектің алымына бөлінгіш жазылып, бөліміне бөлгіш жазылады.

Оқулықтан №351

1. Бөліндіні бөлшек түрінде жазыңдар:

7:12; 9:11; 8:7; 14:20; 30:41;

2. Бөлшекті бөлінді түрінде жазыңдар:

$$\frac{4}{7}; \ \frac{9}{12}; \ \frac{5}{9}; \ \frac{2}{5}; \ \frac{8}{11}; \ \frac{7}{4}\ .$$

№352

1) Оркестрдің 32 мүшесінің $\frac{3}{8}$ - і домбыра тартады. Оркестр мүшелерінің нешеуі домбыра тартады?

Жауабы:

(32:8) *3=4*3=12 домбыра

№353

1) Жарысқа қатысқан оқушылардың 4 оқушы жеңімпаз атанды. Бұл жарысқа

қатысқан оқушылардың $\frac{1}{5}$ -і болатын. Жарысқа неше оқушы қатысты?

Жауабы:

4: $\frac{1}{5}$ = 4* $\frac{5}{1}$ = 20 оқушы

№359

Гүлшоғында 5 қалампыр гүлі, 13 түймедағы гүлі және бірнеше раушан гүлі бар. Егер гүлшоғында барлығы 27 гүл болса, ондағы раушан гүлі барлық гүлдердің қандай бөлігі?

27-(5+13) =9

Жауабы:Раушан гүлі барлық гүлдердің $\frac{9}{27}$ бөлігі.

№ 362

Марина мен Нұргүл алмұрт жинады. Олардың жинаған барлық