Тежегіш сұйықтығын ауыстыру

Сабақтың тақырыбы: Тежеу жүйелерінің ақауларын жөндеу
Топтар
Асл 9-181

Сабақ өтетін күн
28.12.2020

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
Рөлдік доңғалақтың бұрыштық бос жүрісін тексеру қалай жүргізіледі?
Динамометрдің көмегімен күшті неше күйде өлшеуге болады?
Автомобильде гидравликалық күшейткіштің сорғышын тексеру қалай жүргізіледі?
Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Тежегіш жүйенің гидрожетегінен ауаны жою. Тежегіштерді толтыру ауаны гидрожетектен жою үшін қажет, ол тежегіш жүйеснің жөмысқа қабілеттілігін анағөрлым төмендетеді. Ауа гидрожетекке жеке тораптарды жөндеу немесе ауыстыру кезінде, сондай-ақ тежегіш сөйықтығын ауыстырғанда жүйені ашудан кіріп кетеді. Тежегіш тепкісінің өлғайтылған жүрісі мен оның <<жөмсақтығы>> ауаның кіргенін білдіреді. Ауаны жояр алдында, тежегіштер мен қосылыстардың түгел тораптарының герметикалығына көз жеткізіңіз, бакты тежегіш сөықтығымен <<МАХ>> белгісіне дейін толтырыңыз. Содан кейін ауаны жоюға арналған штуцерлерді тиянақты тазалаңыз жəне олардан қорғаныстық қалпақтарды шешіңіз. Бакты толтыру үшін жүйеден ағызылған сөйықтықты ол ауаға толы болғандықтан жəне ластанғандықтан қолдануған дөрыс емес.
Ауаны жүйеден алдымен бір контурдан, сосын басқасмынан, доңғалақ цилиндрлерінен бастап жояды. 1 штуцерінің басына (7.42сур.) сөйықтықты ағызуға арналған 2 резеңке қөбыршегін кигізу, оның бос аяғын 3 түссіз сауытқа салу, ішінара сөйықтықапаен толтыру. Тежегіш тепкісіне үш-бес рет 2..3 с интервалымен тез басып қалып, тепкіні басып төрып штуцердің 1/2 -- 3/4 айналымына бөрыңыз. Осылай тепкіге басуды жалғастырып, жүйедегі сөйықтықты ауамен қоса қөбыршек арқылы түтікке шығарыңыз. Тежегіш тепкісі алдынғы соңғы күйге жеткеннен кейін жəне сөйықтық қөбыршек арқылы ағуын тоқтатқаннан кейін, штуцерді тоқтап қалғанға дейін орап тастаңыз. Осы операцияларды қөбыршектен шығатын көпіршіктер таусылмайынша қайталаңыз.
Тежегішті басып төрып, штуцерді орап тастаңыз жəне қөбыршеккті шешіңіз. Штуцерді қөрғарып сүртіп, қорғанысты қалпақты кигізіңіз. Басқа доңғалақтарға осы операцияларды қайталаңыз, алдымен осы контурдың екінші доңғалаққа, содан кейін басқа контурдың екі доңғалағына бірізді қайталау қажет. Ауаны кетірген кезде бактың түбі көрінуін болдырмай, бакта сөйықтықтың болуын қадағалаңыз, себебі жүйеге қайтадан ауа кіріп кетеді. Тежегіш жетегінде ауа болмаған жағдайда тежегіш тепкісі өзінің толық жүрісінен 1/2 өтуі тиіс. Вакумдық күшейткіштің тежегіштердің айдалуына ықпалын болдырмау үшін ауаны қозғалтқыш жөмыс істемей төрған кезде жойыңыз. Егер гидравликалық жетекте тежегіш сөйықтығы болмаса, оны келесі түрде толтырыңыз: тежегіш сөйықтығын негізгі цилиндр багына қөйыңыз; барлық доңғалақтардың цилиндрлеріндегі штуцерарын 1,5 - 2 айналымға бөрап алыңыз; тежегішке тез басып қалып, жəне оны біртіндеп бірқалыпты жіберіңіз, штуцерларды одан сөйықтықтың ағу шамасына қарай орап тастаңыз. Сосын жүйені айдау керек.
Тежегіш сұйықтығын ауыстыру. Тежегіш сөйықтығын ауыстыру барысында жүйеге ауа кіріп кетпеуі үшін келесіні орындау керек: тежегіш сөйықтығы бар сауытқа шыны түтігі бар қөбыршекті түсіріңіз жəне тежегіш тепкісін басып төрып, ескі тежегіш сөйықтығын түтікте жаңа сөйықтық пайда болмайынша айдай беру қажет; осыдан кейін тежегіш тепкісімен толық екі жүрісті орындаңыз, тепкіні басылған күйінде өстап төрып, штуцерді ораңыз. Сору кезінде бактағы тежегіш сөйықтығының деңгейңн қадағалап, уақытылы максималды деңгейге дейін қөйып отырыңыз. Тура осы операцияны əрбір жөмысшы цилиндрде айдау барысында орындалған тəртіппен орындаңыз. Бакты максималды деңгейге дейін толтырып, тежегіштердің жөмысын автомобильді жүргізіп тексеріңіз.

Тежегіш сұйықтығын диагностикалау.
Тежегіш сұйықтығын диагностикалау. Егер тежегішті бірнеше қайтара басқанда тежегіш тепкінің бос жүрісі кішірейсе, яғни <<қатқылырақ>> болса, бөл жүйеге ауа кірді дегенді білдіреді. Толық жүрісі керсінше өлғайса - жүйе герметикалық емес. Егер тежегенде тежеу тепкісі дірілдей бастаса, бөл əдетте тежегіш дисктердің шалыстануынан болады, оларды тез арада жинақпен ауыстыру қажет. Егер тежегенде машинаны бір жаққа тартса, доңғалақ цилиндрлерін тексеру керек: оларды ауыстыру не болмаса жөндеу керек болуы мүмкін. Егер алдынғы аспада тежелгенде жоғалатын қағыс пайда болса, суппорт екі бөрандамасын тартуды тексеру қажет. Тежегіш қалыптарын ауыстырғаннан кейін, орнынан қозғалғанға дейін тежегіш тепкісін міндетті түрде бірнеше рет басу керек - доңғалақты цилиндрлердегі поршендер орындарына төруы тиіс.
Тежегіш жүйесінің анағөрлым нақты əсерін арнайы тежеу стендерінде тексеруге болады, олар 2.4.6-бөлімш. сипатталған. Жолда қажет болған жағдайда тежегіштердің тиімділігін деселерометрдің көмегімен (7.43-сур.) тексеруге болады, оның жөмысы автомобиль тежелгенде инерция күшінен болатын жылжымалы массаның (маятниктің) орын ауыстыруы қағидатына негізделген. Маятниктің орын ауыстыру автомобильдің ақырындауына пропорцианалды келеді. Деселерометрді автомобильдің маңдай немесе бүйір əйнегіне орнатады. Ақырындауды автомобильдің қөрғақ, тегіс көлденең жолмен 30 км/сағ жылдадықпен келе жатқан автомобильдің теделуімен өлшейді. Деселерометр көрсеткіштерін корпус қақпағындағы кесте деректерімен салыстырады.

Жұмысшы және аялдау тежегіш жүйелерінің механизмдерін жөндеу. Артқы доңғалақтардың күпшектері мен тежегіш механизмдерін бөлшектеу үшін келесі операцияларды олрындау қажет. Жартылай осьтің фланецін бекіту түйреуіштерін бұрап алу, М12х1,75 технологиялық бұрандаманы жартылай осьтің фланец тесіктеріне бұрау, жартылай ось пен төсемшені шешу. Күпшек мойынтіректерінің контрсомындарын бұрап алу, құлыпты шайбаны, манжета құрсауын шешу, сосын күпшек мойынтіректерінің сомынын бұрап алу. Алынғышпен артқы доңғалақтан күпшекті тежеу барабандармен, май жалтыратушы мен манжетамен бірге шешу (6.29-сур.). Күпшекті шешкенде сыртқы мойынтірек те шешіледі. Күпшекті шешкен соң одан құрсаумен бірге манжетаны шешеді. Егер күпшек тежеу барабандармен шешілмесе, теженіш тетігін реттегішпен тежегіш қалыптарын түйістіру керек.
Кірден қорғау қалқандарын шешу. Бұл үшін қалқандарды өзара қосатын бұрандама сомындарын шешу қажет, сосын бекіту бұрандамаларын суппортқа бұрап шығарып, қалқандарды шешу. Қысу жұдырықтарының роликтерін шешу. Қысу жұдырықтарының білігінен тоқтатқыш сақинаны шешу. Тежегіш камераның кронштейнін бекіту бұрандамаларын босату. Қысу жұдырықтарының тіреуіштерінің бұрандамаларын бұрап алу, қысу жұдырықтарын тіреуіштерінен кронштейнінен қағып шығару. Реттегіш тежеу тетігін, реттегіш шайбаларын қысу жұдырықтарының білігінен шешу, сосын қысу жұдырығын шығарып, одан тіреуішті шешу. Сосын тіреуіш жыраларынан нығыздағыш сақиналарды шығару. Тежегіш камра кронштенінің бұрандамаларын шығару, кронштейнді артқы белдік картерінен шешу. Кронштейнді демонтаждағаннан кейін кронштейн жыраларынан нығыздағыш сақиналарды шығару.
Саусақтардан тарпалы серіппелерді ажырату, серпіппелер мен тежегіш қалыптарын шешу. Қалыптардың жағдайын тексеру жəне керек болған жағдайда фрикциондық қаптамаларын қайта тойтаруға жіберу. Тежегіш қалыптарының осьтерін дизельдік отынмен сүрту, осьтердің жағдайын тексеру. Беттерінде елеулі өңдеу жəне тозу іздері (сақиналы жырашықтар түріндегі іздер) болмауы керек. Өңдеу болса жəне ось диаметрі 27,74 мм кем болсла, осьті ауыстыру қажет. Күпшектің ішкі мойынтірегін жуып, тексеру, қажет болса ауыстыру. Мойынтіректе зақымдар болмауы жəне цапфта бұрылмауы тиіс. Күпшек пен тежегіш механизмдерінің бөлшектерін МС-6, МС-8 ТУ 10-15-978 -- 76 ерітіндісінде жуу жəне қысылған ауамен құрғату.
Жұмысшы тежегіш бөлшектерінің дефектациясы. Тежеу барабандарының ішкі бетінде сынықтар, жарылыстар мен содарлар, сақиналы өңдеу іздері болмауы керек. Бөлшектердің жұмысшы беттеріндегі тозулар өндіруші зауыт ұсынған, рұқсат етілген өлшемдерден аспауы тиіс.
IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар
Тежегіш жүйенің гидрожетегінен ауаны жою қалай жүргізіледі?
Тежегіш сұйықтығын қалай диагностикалауға болады?
Жұмысшы және аялдау тежегіш жүйелерінің механизмдерін жөндеу қалай жүргізіледі?

В) Студенттердің тапсырма жауаптары бойынша баға қою.
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.