Қарапайым карбюратор

Пән аты: Өндірістік оқыту
Топ № _______ Мамандығы: <<Автомобиль көлігіне қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану>>
Квалификациясы : <<Автокөлікті жөндеу слесары>>

БЕКІТЕМІН

Аға шебер _______________ Т.Тажиметов.

- - - - - - - ________ 20 _______ж

№ 28 ӨНДІРІСТІК ОҚЫТУ САБАҚ ЖОСПАРЫ
1. Сабақтың тақырыбы: Карбюратордың дросельді және ауа қалқаншаларының жұмысын тексеру
2. Сабақтың мақсаты: Студенттердің білімділік қабілетін арттыру
3. Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Мамандыққа, пәнге деген қызығушылығын арттыру
4. Дамытушылық: Студенттердің есте сақтау логикалық қабілетін дамыту
5. Сабақтың көрнекілігі: Оқу өндірістік шеберханасы, плакат, оқулықтар

САБАҚ БАРЫСЫ

І Кіріспе нұсқау:
А) Тәртіп секторының баяндамасын қабылдау;
Б) Оқушылардың сырт көрінісіне назар аудару, құрал-жабдықтарын тексеру;
В) Оқушыларды жұмыс орнына отырғызу, кезекші тағайындау;
Г) Техника қауіпсіздігін еске салу;
--------------------------------------------------------------------------------
Д) Бұрын өтілген оқу материалын еске алу;
--------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ - - - ______

ІІ Ағымдағы нұсқау.
Тақырып:
--------------------------------------------------------------------------------
Қарапайым карбюратор. Жанғыш қоспаны дайындау процесін карбюрация, осы прцесті іскеасыратын приборды карбюратор деп атайды. Карбюраторлардың жұмысы бүріккіш пульверизатор процесіне негізделген.
--------------------------------------------------------------------------------
Карбюратор қалтқысы бар қалтқылы камерадан және инелі клапан мен араластырғыш камерадан тұрады. Араластырғыш камераның ішінде диффузор, жиклері бүріккіш және дроссель орналасқан.
--------------------------------------------------------------------------------
Қалтқылы камера - карбюратордың ішіндегі отынның мөлшері мен қысымын бірқалыпта ұстау үшін керек. Отынның бетінде қалқып жүрген ішкі қуыс қалтқының рычагына инелі клапан тіреліп тұрады. Қалтқылы камераны белгілі бір деңгейге дейін толтырғанда қалтқы инелі клапанды өзінің ершігіне қысып, отынның бұдан әрі келу жолын бекітіп тастайды. Отынның деңгейі азайғанда қалтқы мен инелі клапан төмен түсіп, қалтқылы камераның отын енгізетін жолын қайта ашады. Қалтқылы камераның жоғарғы жағында атмосферамен жалғасып тұратын тесігі бар.
--------------------------------------------------------------------------------
Араластырғыш камера - диффузордан дросселье дейінгі карбюратор, келте трубасының бір бөлігі. Араластырғыш камерада жанғыш қоспа пайда болады. Одан калибрленген тесік-жиклер арқылы қатқылы камерамен байланыстыратын түтік-бүріккіш шығарылған. Өзара қатынасушы ыдыстар заңына сәйкес бүріккіштегі отынның деңгейі қалтқылы камерадағымен біршамада болады. Бүріккіштің жоғарғы жағы араластырғыш камераның тартылған бөлігі - диффузорында орналасады. Карбюратордың араластырғыш камерасы енгізу трубопроводына бекітіліп, клапан ашылған уақытта двигательдің цилиндрмен жалғасып отырады.
--------------------------------------------------------------------------------
Дроссель кеңірек ашылған сайын немесе двигательдің иінді білігінің айналым жиілігі артқанда бүріккіштен өтетін отын қөбейіп, диффузордағы ауа қысымының сиреуі арта түседі. Өйткені диффузордың қимасы бірқалыпты болғандықтан отын жиклеріндегі қысымды кеміту арқылы отынның келуін тежеп, қоспаның байымауын қадағалап отырады. Бүріккіштегі қысымды азайту үшін оған ауа жиклері арқылы ауа жіберіледі. Диффузордағы қысымның сиреуі неғұрлым қөп болса, соғұрлым ауа жиклерінен ауаны қөбірек өткізіп отынды тежеуге болады. Міне, бұл уақытта бүріккіштен отын мен ауаның эмульсиясы шығады да қоспа кедейленеді.
--------------------------------------------------------------------------------
Отын жиклер арқылы каналға жеткенде ол әуелі ауа жиклерінен кірген ауаға қосылады, одан әрі дроссельдің жоғарғы жағындағы қосымша тесіктен өтеді. Пайда болған эмульсия дроссельдің астындағы тесіктен шыққан жерінде ауамен араласып жану камерасына бүркіледі. Дроссельдің астындағы тесіктен шығатын эмульсия реттеуіш винтімен реттеледі. Дроссельдің жоғарғы жағындағы тесік зая жүріс жүйесіндегі қысымды азайтып, зая жүрістен аз қүшке қөшуді қамтамасыз етеді. Мұндай жағдай дроссель ашылар алдында оның жоғарғы жағындағы тесіктен эмульсияның өткен кезінде болады.
--------------------------------------------------------------------------------
М е х а н и қ а л ы қ ж е т е г і б а р э к о н о м а й з е р. Серіппелі клапаннан, экономайзер жиклері мен жетектен (бұл жетек жылдамдатқыш-насостың рөлін атқарады) тұрады. Дроссель (3/4)-тен артығырақ (толық күш) ашқанда, оның білігіне шығыршық пен тартқыш арқылы қосылған рычаг жетек штогін төмен басады да, ол экономайзердің клапанын, қосымша отын қалтқылы камерасының клапанды тесігі арқылы негізгі мөлшерлеуші жүйенің бүріккішіне беріледі.
--------------------------------------------------------------------------------
Тездеткіш (жылдамдатқыш) насос. Күшті өсіру үшін дроссельді кенет ашқанда қоспаның кедейленуінен двигательдің өшіп қалуы мүмкін. Қоспаның кенеттен кедейленетін себебі, жиклерден отынның өту жылдамдығын өсірген уақытта арта бастаған ауа ағымынан кейін қалып, двигательдің қабылдағыштық қабілеті (аз күшпен істеуден толық күш беруге бірден қөшу қабілеті) нашарлайды. Бұл уақытта тездеткіш-насостың жәрдемімен двигательдің қабылдау қабілетін өсіреді.
--------------------------------------------------------------------------------
Тездеткіш насос қалтқылы камерасымен кері клапанмен жабылатын тесік арқылы жалғасатын құдықшадан, серіппе мен штогі бар поршеньнен, жетектен, сорғыш клапан мен тездеткіш насосының бүріккішінен тұрады. Дроссельді тез ашқанда рычагтың әсерімен насос жетегінің тартқышы төмен түседі. Жетек пен планка серіппе арқылы поршеньді төмен басқанда поршень отынды қысады. Отынның қысымының әсерінен кері клапан жабылады да, отын айдағыш клапанды қөтеріп, бүріккіш арқылы араластырғыш камерасына бүркіледі, бұл отынның кедейленуіне жол бермейді.
--------------------------------------------------------------------------------
Қ-126Г карбюраторы - қос камералы құламалы ағынды, дроссельдері біртіндеп ашылады. Оны ГАЗ-24 двигателіне орнатады. Ол үш бөлшектен тұрады: қалтқылы камерасының қақпағы болып табылатын үстіңгі бөлігі, ауа жапқышы бар ауа келте трубасы (оның осі ауа келте трубасымен салыстырғанда ығыстырылған); орта бөлігі - екі диффузоры бар араластырғыш камерасы мен қалтқылы корпус: төменші бөлігі - дроссельді келте труба. Карбюратордың отынды пневматикалық тежейтін бас мөлшерлеуші жүйесі, экономайзер және онымен ортақ механикалық жетекті тездеткіш-насосы бар. Зая жүріс жүйесі, тездеткіш-насос және салқын двигательді іске қосқыш тек осы карбюратордың бірінші камерасында ғана болады. Отын жетек штуцерінің келте трубасындағы торлы сүзгі арқылы қалтқылы камерасына құйылады. Қалтқы тірек осіне ілінген. Ол қалтқылы камераның корпусының саңылауына бекітіліп, оған қақпақпен қысылып қойылған. Отын деңгейін тексеру үшін қалтқылы камера қабырғасында май шамасының жоғары және төмен деңгейін қөрсететін белгісі бар дөңгелек қарау тесігі болады. Қ-126Г карбюраторының бірінші камерасы барлық режимдерде же жұмыс жасайды. Екінші камера үлкен күшпен істеген кезде екінші араластырғыш камераның дросселінің жетегімен іске қосылады (шамамен бірінші камераның дросселі өзінің жолының 2/3 өткенде).
--------------------------------------------------------------------------------
Зая ж.ріс кезінде сұйылған отынның қысымымен компенсациялық құдықшадан бүйірінде тесігі бар тығын тәрізді жанар отын жиклері арқылы отын тік каналға келеді, мұнда зая жүріс жүйесінің ауа жиклерінен кірген ауа араласады. Сонымен бірге ауа дроссельдің үстіндегі тесік арқылы араласады. Эмульсияның мөлшері зая жүрістің винтімен реттеледі.
--------------------------------------------------------------------------------
Двигатель о р т а қ ү ш п е н і с т е г е н қ е з д е құрамы кедейленген жанғыш қоспаны отынды пневматикалық тежейтін бас мөлшерлеуші қамтамасыз етеді. Дроссель ашылғанда араластырғыш камерадағы қысым қөбейеді де отын қалтқылы камерадан бас жиклер арқылы компенсациялық құдықшаға, одан бүріккіш арқылы кіші диффузорға беріледі. Компенсациялық құдықшаға ауа жиклері арқылы ауа өтіп, ол бас мөлшерлеуші жүйесінен отынның өтуін тежейді. Двигатель орта, тіпті толық күшпен жұмыс істеген уақыттарда жа зая жүріс жүйесі өзінің жұмыс тоқтатпайды, бірақ одан өтетін отынның мөлшері азаяды. Орта күшпен жұмыс істеуде жанғыш қоспаның құрамы бас мөлшерлеуші жүйе мен зая жүріс жүйесінің бірге істеуімен қамтамасыз етіліп отырады.
--------------------------------------------------------------------------------
Т о л ы қ қ ү ш п е н ж ұ м ы с і с т е у байытылған қоспаның құрамы екінші камераның бас мөлшерлеуші жүйесі мен экономайзердің қосылып жұмыс істеулерінің нәтижесі. Д р о с с е л ь д і ж е д е л а ш қ а н д а тездеткіш-насостың поршені төмен түседі. Отынның қысымымен кері клапан жабылып, айдағыш клапан ашылады да, отын тездеткіш-насостың бүріккіші арқылы араластырғыш камераға бүркіледі. Тездеткіш-насостың клапаны двигательдің білігі үлкен жылдамдықпен айналып тұрақты режиммен жұмыс істеп тұрған кезде тездеткіш-насостың бүріккішімен ауа кірмеуін қамтамасыз етеді.
--------------------------------------------------------------------------------
Қ-88А карбюраторы қоспасы өздігінен ағатын араластырғыш екі камерасы (ЗИЛ-130 двигательдеріне қойылады) бір-бірінсіз өз алдына істеп әрқайсысы төрт цилиндрге жанғыш қоспа дайындайды. Карбюратор негізінен үш бөліктен: қалтқылы камераның қақпағы мен ауа кіргізетін келте труба, корпус және дроссельді төменгі екі келте трубадан тұрады. Ауа кіретін келте трубаның ішіне автоматты клапаны бар ауа жапқышы, ал қалтқылы камера қақпағының ішіне-тордан істелген сүзгі мен инелі клапан орналасқан. Карбюратор корпусында қалтқылы камера және екі араластырғыш камера, механикалық жетегі бар экономайзер, тездеткіш-насос пен жиклерлер орналастырылған.
--------------------------------------------------------------------------------
Д в и г а т е л ь о р т а ш а к ү ш п е н ж ұ м ы с і с т е г е н к е з д е кедейленген жанғыш қоспа құрама отынның пневматикалық тежегіш бар мөлшерлеуші жүйемен дайындалады. Дроссельдердің ашы луы артқан сайын кіші диффузордағы сұйылтылу қысымы карбюратордың қалтқылы камерасынан бас және толық қуат беруші жиклерлер арқылы, одан әрі кіші диффузорлардың дөңгелек саңылауындағы эмульсия кналдарымен отынның тез өтуіне себеп болады. Отын эмульсия каналдарынан өткенде бұған ауа жиклерлер мен бос зая жүріс жүәелерінен кірген ауамен араласынан эмульсия пайда болады. Бұл кезде толық қуат беретін жиклерлерде сұйытылу қысымының кемуінен двигательдің орта күшпен жұмыс істеуі үшін керекті қоспаның кедейленген құрамы пайда болады.
--------------------------------------------------------------------------------
Д в и г а т е л ь д і ң т о л ы қ қ ү ш п е н ж ұ м ы с і с т е у і үшін байытылған қоспаның құрамы жиклерлерге толық қуат беретін экономайзермен қосымша отын беру арқылы қамтамасыз етіледі. Аз және орташа күштермен істеген кезде механикалық жетегі бар экономайзердің клапаны жабық болады.
--------------------------------------------------------------------------------
Толық қуат беретін жиклерлердің қимасы үлкен болғандықтан, отын негізінен бас жиклерлермен мөлшерленеді. Дроссельдер толыққа жақын ашылған кезде тартқышпен жалғасқан тездеткіш-насосының планкасы итергішті төмен басып, экономайзердің клапаны ашады. Сөйтіп отын қимасы қоспаның байытылған құрамын дайындауға лайықты істелген каналдармен толық қуат беруші жиклерге беріледі.
--------------------------------------------------------------------------------
Д р о с с е л ь д і ш ұ ғ ы л а ш қ а н к е з д е қоспаның байытылуын жетегі дроссельдің рычагы мен шығыршық пен тартқышпен жалғасқан тездеткіш-насосы атқарады. Поршень мен штоктың бірден төмен қарай шұғыл жылжуы отын қысымын жасайды, сондықтан кері шарикті клапан жабылып, отын айдағыш клапанды аша отырып, канал арқылы тездеткіш насосының бүріккішіне кіреді. Отынның бүркілген ағыстары кіші диффузордың қабырғаларына ұрылып, ұсақ бөлшектерге бөлініп шашырап, қоспаны байытып двигательдің тиімділік қабілетін арттырады.
--------------------------------------------------------------------------------
Қ-126Б карбюраторы (61 сурет) ЗМЗ-53 двигательдеріне орнатылады. Оның құрылысы мен жұмыс принциптері Қ-88А карбюраторына ұқсас.
--------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------
Дроссель толық ашық кезінде двигательдің аз күшпен жұмыс істеп тұрғанмен оның иінді білігінің шамадан артық айналуы салдарынан отынның шығыны қөбейіп және двигательдің детальдарының үлкелуі артады.
--------------------------------------------------------------------------------
Сондықтан жоғарыдағы жағдайларды болдырмау үшін жүк автомобильдерінің карбюраторымен бір конструкциялы біріктірілген иінді білігінің айналуы шамасының шектеушісі болады.К-88А және Қ-126Б карбюраторларының иінді білігінің айналымын басқарып отыратын вакуумды центрден тепкіш типті шектеушілері бар.

ІІІ Қортынды нұсқау.
Студенттердің жұмысты толық меңгергеніне көз жеткізу. Түсінбеген жерлерін қайталап түсіндіру

Үй тапсырмасы.

Бір күндік қортынды шығару. Орындалған жұмыстарға сарапта жасау.
Әрбір білім алушының орындаған жұмысын сапасын бағалау.
Білім алушының ішінен кім жақсы көрсеткішке ие болғанын атап айту.
Білім алушылардың жұмыс барысында едәуір жіберген қателіктерін талдау.
Жұмыс орнын жинау.

Топ шебері: ____________________________________