Сабақтың тақырыбы. Сабақ жоспары

ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ АДАМИ ӘЛЕУЕТТІ ДАМЫТУ БАСҚАРМАСЫ
<<Д. ҚОНАЕВ АТЫНДАҒЫ АГРАРЛЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ>> МКҚК

Бекітемін
Д.Қонаев атындағы
аграрлық техникалық
колледжі директоры
____________И.Исмаилов <<___>>____________2021 ж

ШЕБЕР СЫНЫП

Сабақтың тақырыбы: Май маркалары мен майды тазартқыш сүзгі (фильтр), центрафуганы шашып тазалап жинау

Тобы: Тр 9-181
Пәні: Өндірістік оқыту
Ө/о шебері: Й. Эштаев

2021 жыл.
Пән аты: Өндірістік оқыту
Топ: Тр 9-181
Мамандығы: 1504000 - <<Фермер шаруашылығы>>
Біліктілігі: 1504062 - <<Ауылшаруашылық өндірісіндегі тракторшы-машинист>>

Сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Май маркалары мен майды тазартқыш сүзгі (фильтр), центрафуганы шашып тазалап жинау
Сабақтың мақсаты: Май маркалары мен майды тазартқыш сүзгісін үйрену, техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша операцияларды орындау
Тәрбиелік: Центрафуганы шашып тазалап жинау және техникалық қызмет көрсету бойынша машықтар мен дағдыларды меңгеру.
Дамытушылық: Майлау жүйесі туралы түсінігін кеңейтіп, олардың трактор қозғалтқышында қолдану маңыздылығын студенттерді жүйелі түрде ойлауға бағыттау.
Сабақтың түрі: Өндірістік оқыту
Сабақтың материалдық-техникалық жабдықталуы: Д-240 қозғалтқышының МТЗ-80,82 тракторын майлау жүйесі, құрал-саймандар
Көрнеіліктер: Плакат, слайд, инстурменттер жиынтығы
Сабақта қолданылытын әдіс-тәлідер: Түсіндіру, проблемалық оқыту
Сабақ өткізілетін орын: Шеберхана

Сабақтың барысы.
Ұйымдастыру кезеңі:
а) Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
б) Оқушылардың көңіл-күйіне, сырт көрінісіне назар аудару.
Кіріспе нұсқау:
Сабақ тақырыбын баяндау
Тапсырмаларын беру және оны орындау тәртібімен таныстыру.
Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудан нұсқау.
Бұрын өтілген оқу материалын еске алу.
Бұрын өтілген оқу материалын еске алу:
ЛДГ-10А дән аршығыштарының қызметі қандай?
БЗТС-1,0 тырмасы қандай жұмыстарда пайдаланылады ?
БЗТС-1,0 тырмасын жұмысқа дайындық қалай жүргізіледі?

Кіріспе
Д-240 қозғалтқышында құрамдастырылған майлау жүйесі іске асырылған. Бөлшектердің жұмыс жағдайларына сүйене отырып, май үйкелетін беттерге (иінді біліктің байланыстырушы шыбықтары мен негізгі мойындары, біліктің тірек мойындары, жанармай сорғысының беріліс жеңі және аралық беріліс) қысыммен, бірақ импульсті ағынмен (клапан механизмі) немесе бүрку арқылы келеді.
Қозғалтқышты майлау жүйесіне мыналар кіреді: толық ағынды центрифугалық май сүзгісі (центрифуга), май қабылдағышы бар май сорғысы және май радиаторы. Сондай-ақ майлау жүйесіне қосу арматурасы, май құбырлары, сақтандыру клапандары, бақылау аспаптары және басқалары жатады. Дизель компоненттерінің бір бөлігі (Стартер, сорғы, жанармай сорғысы) өзіндік майлау схемасына ие.

Жаңа сабақті түсіндіру.
Қозғалтқышты майлау үшін мотор майы қолданылады:
қыста -- м8г2 маркалы,
жазда -- М10Г2. Майды қозғалтқыштың әр 480 сағат сайын өзгерту керек.

Д-240 май сорғысы.
Бір сатылы, редуктор тәрізді, иінді біліктің бірінші негізгі мойынтірегінің қақпағына орнатылады және қозғалтқыштың иінді білігінен айналады. Сорғы қақпақтан, корпустан, білікке орнатылған жетек және жетек берілістерінен, сондай-ақ саусақта орналасқан жетек берілісінен тұрады.
Сору аймағында редукторларды айналдыру кезінде разряд пайда болады, бұл сорғының май қабылдағышына майдың түсуіне ықпал етеді. Берілістердің тістеріне түсіп, май магистральға беріледі, сол жерден ысқылайтын түйіндерге түседі.
Корпустағы берілістерге арналған тесіктердің тереңдігі, олардың ені мен орналасуы жоғары дәлдікпен орындалады. Май сорғысының ішкі қуысында тығыздықты қалыптастыру үшін қақпақ пен корпустың бекіту жазықтықтары Мұқият жылтыратылған. Қақпақты бір сорғыдан екіншісіне ауыстыруға жол берілмейді. Майды сорғымен беру 2320 айн/мин айналымда және 0,70-0,75 МПа (7,0-7,5 кгс/см2) түзілетін қысымда минутына 36 литр құрайды.

Май сорғысы: 1 -- Май қабылдағыш; 2 -- сорғы корпусы; 3 -- жетек редукторының саусағы; 4 -- жетек редукторы; 5 -- корпус қақпағы; 6 -- сорғы жетегінің берілісі; 7 -- істік; 8 -- сорғы білігі; 9 -- жетек редукторы; 10 -- патрубка
Д-240 қозғалтқышының центрифугасы майлау жүйесіндегі айналымдағы майды тазартуға арналған. Қозғалтқышта үздіксіз гидравликалық жетекпен жабдықталған орталықтан тепкіш сүзгі орнатылады.
Сүзгі корпусында ротор айналатын ось бар. Қақпақ гайкамен қаңқаға бекітіліп, резеңке сақинамен тығыздалған. Ротор бұрандалы осьтің жоғарғы ұшында орналасқан шайбамен және гайкамен осьтік қозғалыстардан ұсталады. Жоғарыдан ротор шайбалы гайкамен бекітілетін қалпақпен жабылады. Осьтің ішкі қуысында май шығаратын түтік орналасқан. Орталықтан тепкіш күштердің әсерінен ұсақ бөлшектер, бөлшектердің тозу өнімдері және майдың ыдырауы ротордың ішкі қабырғаларында қалады. Тазартудан өткен жоғары жылдамдықтағы май тангенциалды тесік арқылы ротор осінің кіріс аймағындағы ротор корпусының ішкі каналына лақтырылады. Нәтижесінде айналмалы ротордың реактивті күші пайда болады. Содан кейін май ротор осіндегі тесіктер арқылы және түтік арқылы негізгі май жолына беріледі. Сақтандырғыш клапан ротор алдындағы қысымды 0,65-0,70 МПа (6,5-7,0 кгс/см2) бақылайды. Егер роторға кірудегі майдың қысымы осы мәннен асып кетсе, онда ол клапан арқылы паллетке құйылады.
Ағызу клапанының қысымы 0,20-0,30 МПа (2-3 кгс/см2) мәніне реттеледі және негізгі май магистралінде қажетті қысымды ұстап тұрады.

Центрифуга: 1 -- Сүзгі корпусы; 2 -- трубка ; 3 -- ротор осі; 4 -- ротор қақпағы; 5 -- стақан; 6 -- саптама; 7 -- ротор корпусы; 8 -- ротор корпусы; 9 -- тірек сақинасы; 10 -- гайка ; 11 -- шайба ; 12 -- гайка ; 13 -- сүзгі қалпақшасы; 14 -- гайка ; 15 -- прокладка ; 16 -- тығыздағыш сақина; 17 -- қауіпсіздік клапаны; 18 -- Манометрді қосуға арналған фитинг; 19 -- радиаторға май құбыры; 20 -- редукциялық клапан; 21 -- төгу клапаны; 22 -- тығын; 23 -- реттеу тығыны.

Редукциялық клапан (реттелмейтін) суық майды май радиаторын айналып өтетін магистральға айдау үшін қажет.

Май радиаторы қозғалтқыш майын салқындатуға қызмет етеді, оның температурасы максималды жүктеме кезінде, әсіресе қоршаған ортаның жоғары температурасында ұзақ уақыт жұмыс істеген кезде жоғарылауы мүмкін. Көптеген мыс радиатор түтіктерінен өтіп, май желдеткіштен 10-15º c ауа ағынымен салқындатылып, қозғалтқышқа беріледі.

Д-240 қозғалтқышының майлау жүйесіне техникалық қызмет көрсету.

Қозғалтқышты әр іске қоспас бұрын картердегі май деңгейін тексеру керек. Қозғалтқышқа өндіруші ұсынған мотор майын ғана құю керек. Май құю үшін сүзгі элементімен жабдықталған арнайы контейнерді қолданыңыз. Майды жоғарғы белгіден жоғары емес құю ұсынылады. Май деңгейі зондтағы бақылау белгісінен төмен болған кезде дизельді қосуға тыйым салынады. Қозғалтқыштағы май деңгейінің жоғарылауы цилиндр айналарына майдың айтарлықтай түсуіне, поршень тобының жұмысының нашарлауына және дизельдің қарқынды түтініне әкеледі. Майдың аз мөлшерімен бөлшектерді майлау нашарлайды.

Майды қозғалтқыштың әр 480 сағатынан кейін өзгерту ұсынылады, өйткені уақыт өте келе ол майлау қасиеттерін жоғалтады. Май қыздырылған қозғалтқыштағы картерден құйылады. Май құю алдында центрифуга роторын тазалау қажет.

D-240 қозғалтқышының майлау жүйесіне қызмет көрсету сонымен қатар май қысымын үнемі бақылаудан тұрады. Иінді біліктің номиналды айналу жиілігі кезіндегі май қысымы 0,2-0,3 МПа (2,0-3,0 кгс/см2), ең төменгі айналымда -- 0,8 МПа (0,8 кгс/см2) кем болмауы тиіс. Жоғары немесе төмен қысым майлау жүйесіндегі ақаулықты білдіреді. Қысымның күрт төмендеуі май құбырларынан майдың ағып кетуіне, манометрдің дұрыс жұмыс істемеуіне, қауіпсіздік немесе ағызу клапанына және май сорғысының зақымдалуына байланысты болуы мүмкін.

Центрифуга роторын пайдаланудың әрбір 480 сағатында тазалау қажет. Ол үшін май сүзгісін бөлшектеу керек және қырғышты пайдаланып роторды пайда болған шөгінділерден тазарту керек. Роторды орнатпас бұрын, резеңке сақинаны маймен майлау керек.

Пайдаланылған әдебиеттер:

Елешев Р., Смағұлов Т., Балғабаев Ә. Агрохимия және тыңайтқыш қолдану жүйесі. - Алматы, 2010 Елешев Р., Смағұлов Т., Балғабаев Ә., Рамазанова Р. Агрохимиялық зерттеулер әдістемесі. - Алматы, 2008
Агрохимия./Под ред. Б.А.Ягодина. - Москва‚ Елешев Р.Е. Фосфорные удобрения и урожай. - Алматы‚
Ауылшаруашылық машиналары . Н.Әліпбеков Фолиант баспасы Астана 2009 жыл
Астық жинайтын комбайндар А.Устинов Б.Алиев. Фолиант баспасы 2011
Ю.И.Воронов, Л.Н.Ковалев, А.Н.Устинов Ауыл шаруашылық машиналары

Өндірістік оқыту шебері : Анартаев Бахтиер Маулантаевич