Фрегат ЖМБ жаңбырлатқыш машинасы

Сабақтың тақырыбы: Практика. Жаңбыр жаудырумашиналары. ДДН-70; ДДН-100МА; ДКШ-64; <<Волжанка>>; РОСА-3.

Топтар
ТР 9-192

Сабақ өтетін күн
10.12.2020

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
1. Суару жолдарын атап көрсетіңдер.
2. Суландыратын машиналарға қандай техникалық талаптар қойылады?
3. Суландыру үшін қандай машиналар қолданылады?
Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Алысқа шашатын жаңбырлатушы аспалы машина АШЖА-70 көкөністерді суару, техникалық дақылдарды, жемісті және орман тәлімбағы үшін қолданылады. Машина гидроқоректендіруші тыңай - тқыштарға арналған құралдармен жабдықталған. Уақытша суару желісі және су қоймаларымен жұмыс істейді. ДТ-75Н тракторла - рымен ДДН-70 агрегатталады. ВОМ тракторларынан жұмысшы ор - гандарының жетегі.
Жаңбырлатқыш АШЖА-70 (10.1-сур.) құрамына жақтау, редук - торлар, ортадан тепкіштік сорғы 1, құбыр желілері, шығыр, бұрылу механизмі 3, оқпан 5, негізгі 6 және кішкентай 7 ағыншалы шүмек, эжектор және эжектордың құбыр желісі кіреді.

10.1-сурет. Алысқа шашатын жаңбырлатушы машина АШЖМ-70:1-ортадан тепкіш сорғы; 2-шұра; 3-бұру механизмі; 4-қалақ; 5-оқпан; 6-негізгі шүмек; 7-шағын шүмек; 8-қоректеуші бәк; 9-шұра; 10-сорушы құбыр желісі; 11-сорушы тор.
механизмі 3 бұрамдықты редуктордан, топсалы білік - шеден, эксцентрик және иінтіректен тұрады. Иінтіректің иіні, ауыстырып-қосқышы бар тіреуішті ілгекшаппаны көтеріп тұрған осьпен жабдықталған. Білікше айналып тұрған кезде, иінтірек тербеледі. Иінтірек тербелген кезде, ілгекшаппа тіре - уіші бар ілініске кіреді, осылайша оған және оған қатты бекітіл - ген стақанға, сонымен бірге оқпанға 5 әсер ете отырып, шеңбер бойымен үзілісті айналмалы қимыл жасайды. Ілгекшаппа қайта жүрген кезде, оқпан үйкелісті жапсырманың тежегішімен тоқтай - ды. Сектор бойынша суару кезінде ілгекшаппапны қайта қосу, иін ернемегінің радиаль тесігінде орналасқан, екі тірек арқылы автоматты түрде жасалады. Суарылатын сектор бұрышының өзгеруі, осы тіреуіштерді ернемек тесіктеріне ауыстырып қою арқылы жүзеге асырылады.
Жаңбырлатқыш екі шүмекпен жабдықталған: негізгі 6 және кішкентай 7. Негізгі оқпанмен лақтырылатын ағынша, негізгі шүмекпен шеңбердің ішкі бөлігін, ал кішкентай шүмекпен шыға - тын 7 сыртқы бөлікпен суарады. Жаңбырдың қарқыны негізгі шүмектегі 6 ауыстырылатын саптамаларды қою арқылы реттеледі. Саптаманың шығар тесігінің диаметрі 35, 45 және 55 мм. Кішкен - тай шүмек 7 саптамасының диаметрі 16 мм. Кішкентай шүмек тегіс суаруды реттеуге арналған шашатын қалақтармен 4 жабдықталған. Шүмек қайырмалы қақпақшалармен жабдықталған, ол сорғымен су сору кезінде оны жібере алдында жаңбырлатқышқа жіберілетін ауаны үзіп жібереді.
Ағынды тегістеу жаңбырлатқыштың оқпанында құрастырылған түзеткіш арқылы жүзеге асырады.
Жаңбырлатқыштың қисаюын шынжыр арқылы жояды.
Ірі өсімдік бөліктері мен қоқыстың құбыр желілеріне кіруінен қорғау су шөмішінде орнатылған алмалы-салмалы тор 11 арқылы жү - зеге асырылады.
Жаңбырлатқышты жұмысқа қоса отырып, құбыр желісі сорғы - сымен біріктірілген, эжектормен сорғыдағы ауаны шығарады. Со - дан кейін шығырмен соратын құбыр желісін 10 арнаға жібереді. Соратын желі мен сорғыны қозғалтқыш жұмыс істеп тұрғанда су - мен толтырады. Сұйық тыңайтқыштармен толтырылған гидроқо - ректеуші бәгі 8, құбыр желілері арқылы сорғының қысымды және соратын бөліктерімен хабарланады. Құбыржелілері, бәкке қуыла - тын және одан алынатын су көлемін реттеуге арналған шұрамен жабдықталған.

10.2-сурет. ЖДКА-64 <<Волжанка>> жаңбырлатқыш машинасы: а - сызба; б - өздігінен қондырылу механизмі; 1 - қанатшалары; 2 - гидрант; 3 - доңғалақ; 4 - суаратын құбыр желісі; 5 - жаңбырлатқыш аппарат; 6 - қозғалтқыш; 7 - жетекті доңғалақ; 8 - жетекті арба; 9 - гидроқоректеуші; 10 - суландыратын құбыр желісі; 11, 16, 21 - бұрыштары; 12 - футорка; 13, 23 - қарсысомын; 14 - ауырлық; 15 - иіні; 18 - сомын; 19 - нығыздағыш шығыршық; 20 - төлке; 22 - баған; 24 - құбыр желісі бөлімі.
Маңдайшеппен жылжитын ЖДКА-64 <<Волжанка>> жаңбыр - латқыш машинасы аласа бойлы астық тұқымдастар мен техникалық дақылдарды, сонымен қатар көкөніс және бақша дақылдарын, көп жылдық шөптерді, шабындықтар мен жайылымдарды суару үшін қолдынылады. Машина жабық суару желілерінен тұрғылықты жұмыс істейді. Ол екі жаңбырлатқыш қанатша 1 түрінде атқарылған ( 10.2-сур.), суару кезінде екі жағын суаратын құбыр желісіне 10 қояды. Құбыр желісінің әрбір қанатына бөлімнің 32 құбыры, 32 доңғалағы, жетекті арбасы 8 және жаңбырлатқыш аппараты 5 кіреді. Бөлімнің суару құбырлары 4 алюминий құбырдан жасалған, ұштарында ер - немек орналасқан. Бүйір беттегі 30 бөлімде, биіктігіне қарай үлкен ернемектерде бұрандалы тесік жасалған.
Осы тесік арқылы құбырға жаңбырлатқыш аппараттың өздігінен қондырылатын механизмінің бағанын жалғайды. Ернемектің ішінде ағызатын қақпақшалар орнатылған, оларды ЖДКА-64 басқа жерге ауыстыру кезінде, құбыр желісінен су ағызу үшін қолданады.
Оның әр қанатшасын, жетекті арбада 8 орналасқан бензин қозғал - тқышы 6 арқылы жылжытады. Қозғалтқыш 6 арбаның 7 бос жүрісті доңғалағы мен суаратын құбыр желісін 4 қозғалтады.
Құбыр желісі 4 тірек доңғалақтардың осі болып табылады. Доңға - лақты әр бөлімнің ортасына орналастырады, ал шеткі бөлімдерін қос доңғалақпен (жұп) жабдықтайды. Құбыр желісін құрастыруды ги - дранттың қасындағы егістік шетінде жүргізеді және оған иілімді құ - быршекті қосады.
Өздігінен қондырылу механизмі (10.2-сурет, б) бітегіш тығы - рықпен және ауырлығы 14 бар құбырлы топсалы бөлім түрінде жа - салған. Ауырлық жұмыс істеп тұрған кезде аппаратқа тік қалыппен қамтамасыз етеді.
Өздігінен қондырлатын механизмді құрастыру, баған осьтері 22, иін 15 мен футоркалар 12 бір жазықтықта орналасатындай жүргізеді.
Жұмыс барысы келесі үлгіде жүргізіледі. Суаратын құбыр желісі - не 4, суландыратын құбыр желісінің 10 гидранты бар 2 жаңбыр - латқыштың қанатшаларын жалғайды, сосын гидранттың жапқышын ығыстырады. Құбыр желісі арқылы 4 жүретін судың әсерінен, ағыза - тын қақпақшалар жабылып қалады да, жаңбырлатқыш аппарат жұмыс істей бастайды. Суаратын мөлшерді бере отырып, жапқышты жабады, ал қанатшалар гидранттан ажыратылады. Қысымды 0,07 МПа дейін төмендеткен кезде, ағызатын қақпақшалар автоматты түрде ашылады да, су құбыр желісінен өздігінен аға бастайды. Осыдан кейін, қозғал - тқышты іске қосып, қозғалту үшін машина қажетті бағытқа қойы - лады, сосын қанатшаны басқа бағытқа орналастырады. Қажет болған жағдайда, суарумен бірге минералды тыңайтқыштарды ЖДКА 64 жаң - бырлатқышына қосу үшін гидроқоректеушіні 9 іске қосады.
Өздігінен жүретін жаңбырлатқыш машинасы <<Фрегат>> ЖМБ бар - лық далалық дәнді-дақылдарды, жайылымдар мен шабындықтарды, биіктігі 2,2 м аспайтын өсімдіктерді суару үшін қолданылады. Ма - шина жабық суландыратын желілерден жұмыс істейді және суаруды шеңбер секілді айналып жүргізеді. Осындай айналу су қысымымен жұмыс істейтін су жетектерді жасайды.
ЖМБ құрамына айналмалы доңғалағы мен топсасы, су жүргізетін белдігі бар орталық қозғалмайтын тіреуіш, жаңбырлатқыш бүріккіш аппарат мен машинаны басқару жүйесі кіреді.
Орталық қозғалмайтын тіреуіш қиық пирамида түрінде жасалған. Ол құбырлы өзекшеге тіреледі. Осы тіреуіштің ортасында тіреуіште, төменгі ұшы суландыратын желі гидрантымен жалғанған жалғамалы құбырды біріктіреді. Оның жоғарғы ұшы, айналмалы иіннің цилиндр тәрізді ұшына қойылған кеңернеуді білдіреді. Ол су жүретін құбы - рымен буындасқан, тіреуіш шығыршықта айналады. Тіреуішті бетон табанда жөндейді, тіреуіш өзекшені іргетасқа қатты бекітеді. Құбыр желісі болат мырышталған құбырдан жасалған. Өздігінен жүретін ар - балар, су таратқыштың негізгі құбырларымен буындасқан, қысқа құ - быр бөлімдерімен жабдықталған. Құбыр желісінің әрбір жоғарғы бөлі - гі, ұштарын қоспағанда, келтеқосқыштармен жабдықталған. Қысқа бөлімдердің келте қосқыштарын су өндіру кезінде су жетегіне, ал қалған бөлімдерін - жаңбырлатқыш аппаратты монтаждау үшін қолда - нады. Келте қосқышта, қысқа бөлімдерді қоспағанда, бөлімдері төмен жағынан автоматты ағызатын қақпақшаларға бекітіледі. Бұл қақпақша - лар құбыр желісіндегі су қысымы түскен кезде ашылады. Шеткі құбы - рдың ернемектері, ішкі бұрандасы бар шығыршықпен жабдықталған, ол арқылы шеткі алыс сатылы жаңбырлатқыш аппаратты жалғайды. Бұл аппарат шаршы даланың бұрыштарын суландырады.
Су жүретін белдіктің қаттылығы арқан жүйесіне келтіреді.
Барлық арбалар, суландыратын су қысымымен қозғалысқа келтіретін гидравликалық жетекпен жабдықталған. Өздігінен жүретін арбаның су жетегі былай жұмыс істейді. Негізгі құбыр желісіндегі 6 су (10.3-сур.) армирленген құбыршегі бойымен 8 сүзгі 7 арқылы реттеуші қақпақшаға 9 қысыммен, таратқыш-қақпақшаға 22 барады. Содан кейін, қуыс со - ташық 2 арқылы су цилиндрдің жоғарғы қуысына келіп түседі, сосын корпусты 4 жоғары қарай итереді. Бұл корпус, су цилиндрінің төменгі қақпағына топсалы жалғанған күштік иінтіректі 5 көтереді. Бұл иінтірек - тің қарама - қарсы орналасқан ұшы, көлденең қарнақпен 17 будандасқан, екі иінді иінтірекке 19 жалғанған. Қарнақ 17 қозғалады, сосын шпорды итере отырып, доңғалақты 18 айналысқа келтіреді.
Гидроцилиндрдің жоғарғы қозғалысы, күштік иінтірек 5 ілгекке тиген кезде, тік жетек 15 пен иініағашты 20 тарта бастағанда аяқта - лады. Иінағашқа 20 шақпақты серіппе 21 әсер еткен кезде бұрылады, сосын айырғы қақпағының 1 соташығының әрекеті, судың гидроци - линдрге құйылуын тоқтатады. Бқл мезетте ағызатын тесік 23 ашы - лады. Серіппенің 16 әрекетінен гидроцилиндр төмен қарай жүреді, сосын одан су ағыла бастайды. Итеретін қарнақ бастапқы күйіне оралады да кезекті тепкіге ілініседі. Төмен қарай жүргенде, қар - нақтар иінағашпен бірге, өзінің төменгі иінімен айырғы-қақпақша соташығының буылтығын қармап, судың гидроцилиндрге берілуін қайтарады.
Кезең қайталана бастайды.
Арба айналу ортасынан әртүрлі қашықтықта орналаса отырып, әркелкі жылдамдықпен қозғалады, сондықтан да олардың барлығы жылдамдықты реттеу механизмімен жабдықталған. Қандай да бір арба қалып қойған кезде, құбыр желісі иіліп, жетеккүшті 12 ауысты - рады. Жетеккүштің әрекетінен өзекше 11 алға жылжиды, ол қисай - ып, қысқыш иінтірекке әсер етеді, ал ол болса реттегіш қақпақшаның 9 соташығына әсер етеді. Қақпақшаның өткізетін тесігі ұлғаяды, сумен гидроцилиндрдің толтырылуы жеделдетіледі және арбаның жылжу жылдамдығы артады. Бұл, қалып қойған арба қалғандармен бір сызықта болғанда тоқтатылады. Құбыр иілімі азайған кезде судың гидроцилиндрге құйылуы азаяды.
Суарылатын телім алаңында суды тең мөлшерде бөлу, қозғалыс - сыз тіреуіштен алшақ тұрған, жаңбырлатқыш аппаратпен судың жұмсалуын арттыруға байланысты. Сондықтан да аппаратты тесгі үлкен шүмектермен жабдықтайды, сосын суаратын құбыр желісінде - гі су қысымын реттейді.
<<Фрегат>> машинасының ұзындығы 199- 463 м және арба саны 7-16 құрайтын бірнеше түрленімде әзірленеді.
Жұмысқа дайындау.
<<Фрегат>> ЖМБ жаңбырлатқыш машинасы. Арбаларды бір сы - зықта түзейді. Бұрандалар мен сомындардың тартылуын, суланды - рылатын жүйенің жүргізетін құбырлары мен тікқұбырды, реттеуші қақпақшаны айырғы қақпақшамен будандастыратын, резеңке құбыр - шектің орналасуын тексереді. Бұл қақпақша арбаның күштік иінтіре - гінде, қозғалмайтын тірек жағынанда орналасуы және су жетегінің қозғалып тұрған бөліктеріне тимеуі қажет. Машинаны жуады. Бұл үшін жылдамдық беретін - кранды тоқтатып қояды, итергішті кө - теріп, ағызатын қақпақшаларды, қысқа құбырлы сүзгілерді, сабының ұштарын ажыратады да оларға бітеуіш қояды. Содан кейін 10 минут ішінде жаюды жүзеге асырады. Жаюды аяқтаған соң, шешіп алынған бөлшектерін өз орнына қояды.
Тексереді және қажет болған жағдайда реттейтін бұрандама - лар мен айырғы қақпағының соташығы арасында тесік орнатады. Бұл тесік 2,8 - 8,8 мм болуы қажет. 1,2 - 2,4 мм тесікті, иінтіректің тұмсығы ауыстырған кезде соташықтан жақын қашықтықта орна - ласқан жағдайда орнатады. Гидроцилиндр төмен қарай жүрген кезде иінтіректі қайта қосу кезіндегі қақпақ қапталы мен табан бұрышта - ры арасындағы тесік 11-32 мм сәйкес келуі қажет. Цилиндр төмен орналасқан кезде тесікті жетеккүш қапсырмасын үш тесіктің бірінде орнату арқылы реттеледі: ұлғайту үшін - төменгі тесікке, кішірейту үшін - жоғары тесікке. Егер жетеккүш қапсырмасын орнату арқылы жоғарғы және төменгі тесікті реттеуге сәті түспесе, онда жоғары күй - де тұрған цилиндрдің жүрісін серіппелі шрифтпен жетеккүш өзегінде бір тесік төмен ауыстыру арқылы өзгертеді.
Итергіштерді орнатуға назар аударады.
Гидроцилиндрді көтеру және түсіру кезінде алдыңғы итергіш ау - дарғыш иінтірек айырғы - қақпақша осі бекіткішінің бастиегіне тиіп кетпеуі қажет.
Доңғалақтардың тоқтатқышын тексеруде, олардың бүйір беттері ілгек қапталымен бетпе-бет орналасуына қол жеткізіледі (қол жетімді дөңес 10 мм аспауы керек).
Тексереді және қажет болғанда, аралық арқандарды ұстап тұра - тын керілген тік жазықтықтағы құбыр желісінің қалпын реттейді.
Гидроқорғау жүйесін реттейді. Саңылаусыздыққа жүйені тексе - реді жәрне ақаулықтарды жояды.
ЖДКА-64 <<Волжанка>> құбыр желісі. Машиналарға маусымдық техникалық қызмет көрсету жүзеге асырылады. Жаңбырлатқыш ап - параттар мен өздігінен қондырылатын механизмдерді нығайтады, олардың жеңіл айналуын тексереді. Басты арбаға редуктордың ре - версін, қозғалтқышты, бензин құятын бәкті, шынжыр мен қоршау қабығын қояды. Арбаны майлайды. Редуктордың алғашқы білігіне ернемектің ішкі қабырғалары мен ағызатын қақпақшаның резеңке тілімшесі арасындағы тесікті бекітеді, ол 10 мм болуы керек. Ша - бақтарды тарту арқылы жоғары жазықтыққа машина тіректі және басты доңғалақтарын реттейді. Өздігінен орнатылатын мехнизмнің айналуын тексереді. Олардың айналуы топсада еркін болуы қажет. Тексереді және қажет болған жағдайда, реактивті қалақшасы серіп - песінің тартылуын өзгерте отырып, жаңбырлатқыш аппараттың ай - налуын реттейді.
АШЖМ-70 жаңбырлатқыш машинасы. Тракторлар мен аспалы машиналарды жұмысқа дайындайды.
Тракторлардың ілмегін үш нүктелі сызба бойынша орнатады, со - нымен келесілер жүзеге асырылады:
Сол және оң жақ жетеккүшті сәйкесінше сол және оң жақ шығы - ршыққа бекітеді;
шегіне жеткенше қиғаштап қойылған тіректің ұзындығын ұлғай - тады, содан кейін оларды бос жүрісте орнатады;
шектейтін шынжырды бекітеді;
симметрия осі бойынша орталық жетекүшті орнатады;
қиғаштап қойылған шығыршықты трактордың жүрісімен сол жақтан көтеретін иінтіректің бас тиегіне жалғайды;
гидро көтергіштің жұмысын тексереді.
Соратын жалғамалы құбырды жинайды. Трактор жүрген кезде алдыңғы барабаны бар соратын құбыр желісінің тіреуішіндегі шығы - рды жөндейді, арқанды шығыр арқылы жаңбырлатқыштың қиғаш қойылған тіректен асырып лақтырады, сосын оны соратын құбыр желісіндегі ілгеніне жалғайды. Барабанға баратын арқан тармағы, жоғары шығырда орналасқан.
Вакуум - аппаратты қақпақшалы коллектордың жалғамалы құбы - рына орнатып, қақпақшалы құбырдың саптамалы бөлігін ваккум аппараттың жоғары жағына келте құбырды қояды, содан соң қамытты тартып, сорғыш құбырды жалғайды.
Су сорғысының бірнеше қысқа мерзімді (1- минут ішінде) қо - сылуын жүзеге асыра отырып, сорғы жабдығын тексеріп, оның жете - гінің қалыпты жұмыс істеп тұрғанына көз жеткізеді.
IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар

Мына жаңбырлатқыш машиналар қалай құрылған: АШЖМ-70, ЖДКА-64 машиналары; <<Фрегат>> ЖМБ машинасы?
Қозғалмалы сорғылау бекетінде қандай жетек болады?
Аталған қозғалмалы бекеттерге қандай құрастыратын бірлік - тер кіреді: ЖСБ-120/30 және ЖСБ-75/100?
Су қоймаларында ЖСБ-120/30 сорғылау бекетін қалай орна - туға болады?
ЖСБ-75/100 бекетінде су шығыны мен қысымын немен рет - тейді?
В) Студенттердің тапсырма жауаптары бойынша баға қою.
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.