Егу секциялары

Сабақтың тақырыбы: Жүгері егу сепкіші (сеялкасы). СУПН-8 құрылысы және жұмысы.

Топтар
ТР 9-192

Сабақ өтетін күн
22.01.2021

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
ПРП-1,6; ПТ-Ф-45; ПКТ-Ф-2,0 тайлап жинағышының жұмыс процесі қалай өтеді?
МТЗ-80; МТЗ-82 және ЮМЗ-6АЛ тракторларымен қандай тырнауыштар агрегатталады.
Тай жинағыш қандай тракторларымен агрегатталады.
Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Жүгері сепкіштер тұқымдарды ұямен сеуіп, ұяларды тіксызықты жүйектер етіп бойлық және көлденең бағытта орналастыру қажет. Ұя ортасының жүйек сызығынан бойлық және көлденең бағытта ауытқуы +-5 см рұқсат етіледі; үзіктеп егу барысында қатараралықтан ауытқуы +-3 см артық болмауы тиіс.
Тереңдік бойынша тұқымдарды егу біркелкі болуы тиіс, тұқымдарды нақты егуден берілген нормадан ауытқуы +-1 см жол беріледі. Ұялардың ұзындығы (сепкіш қозғалысының бағыты бойынша) орта есеппен 3 - 5 см құрау тиіс.
Ұялардағы дәндер саны берілгенге сәйкес болуы тиіс (ауытқуы +-5 - 6 % артық емес). Тұқымдардың зақымдануы 1 - 2 % артық рұқсат етілмейді. Соқа тісінің ізі жүйектің өстік жолы борпылдақ болып қалатындай етіп жасалуы тиіс.
Қопсытқыштар топырақтың бір тереңдікте қопсытылуын беткі қабатқа топырақтың ылғалды қабатын шығармай қамтамасыз етуі тиіс, тереңдікті өңдеудің берілгеннен ауытқуы +-1 см артық болмауы тиіс.
Қопсытудан соң топырақтың беткі қабаты аз кесектелген болуы қажет (кесек көлемі - 5 см кем). Жұмыс органдарымен арам шөптерді кесіп алу 99 % сәйкес болуы тиіс. Өңдеу процесінде дәнді дақылдардың зақымдалған тамырлық және жапырақты-сабақты бөліктерін қатараралықты өңдеуге рұқсат етілмейді. Тыңайтқыштармен үстеме қоректендіру барысында өсімдіктердің екі жағынан 15-25 см қашықтықта және топырақтың берілген треңдігінде егу қажет.
Жүгеріні жинауды собықтағы дәннің 40 % ылғалдығы барысында, ал егіс даласында собықтарды бастыру дәннің 30 % ылғалдығы барысында бастайды.
Комбайндар келесіні қамтамасыз етуі қажет: сабақты қырқу биіктігі 10 - 15 см (егін сабағының биіктігі 4 м дейін); собықтарды қабықтарынан тазарту 98,5 % кем емес, ал собықтардан дәнді аршу 2 % артық емес; собықтағы дәндердің зақымдалуы 1 % артық рұқсат етілмейді; жапырақты-сабақты бөліктерін жинау массаның майдалануынсыз және ластануынсыз 98 % құрау керек.
СУПН-8А ілмелі жүгері пневматикалық сепкіші жүгерінің, күбағыстың, ақ жүгерінің, сояның, бұршақтың және басқа да отамалы дақылдардың құрғақ (қалыпты ылғалдық) калибрленген тұқымдарын бір уақытта тұқымдардан бөлек минералды тыңайтқыштармен үзіктеп егу үшін қызмет етеді.
Сепкішті МТЗ-80 және МТЗ-82 тракторларымен агрегаттайды.
Құрылымы бойынша СУПН-8А сепкіші СУПН-8 сепкішіне ұқсас.
СУПН-8А сепкішінің ерекшелігі келесі болып табылады. Сепкішті жұмыс және көлік қалпына қайта жабдықтаға көмектесетін көлік құралы қолданылған. Қуаты күштірек желдеткіш орнатылған.
Технологиялық материалға арналған сыйымдылық ұлғайтылған. Тұқым егетін аппараттың құрылымы малазықтық бұршақты және бөрібұршақ тұқымдарын егуге арналған ауыспалы дискілерді орнатуға мүмкіндік береді. Соқа тісі сырғытпасының тұқымдар мен тыңайтқыштардың байланысуына кедергі жасайтын бөлек шүйдесі бар. Сепкіштің артықшылығы гидрожүйемен маркелерді тәуелсіз синхронды басқару және ГСК-1,4 газ ағынды компрессормен қамтамасыз етілуі болып табылады.
СУПН-8 әмбебап пневматикалық сепкіші жүгерінің, күбағыстың, ақ жүгерінің, сояның, бұршақтың және басқа да отамалы дақылдардың құрғақ (қалыпты ылғалдық) калибрленген және калибрленбеген тұқымдарын бір уақытта тұқымдардан бөлек минералды тыңайтқыштармен үзіктеп егу үшін қызмет етеді.
Ылғалдығы жоғары тұқымдарды егу еркін түзілуге және, тиісінше, сирек себілуіне алып келеді.
Сепкішті МТЗ-80 және МТЗ-82 тракторларымен агрегаттайды.
Құрылғы. Сепкіш өзіне ілмекті қосатын төрт оң және төрт сол секциялар орнатылған кеңістікті ферманы білдіретін раманы, соқа тісін және сепкіш аппаратын; гидравликалық жетегі бар ортадан тепкіш желдеткішті, табақшалы-қырғышты тыңайтқыш сепкіш аппараттарды; беріліс механизмі бар тіректі - жетекті дөңгелектерді; басқыштарды; маркерлерді қамтиды.
Сепкіш бункерлердегі тұқымдардың деңгейін бақылайтын құралмен жабдықталған.
Егу секциялары. Сепкіште сегіз секция орнатылған. Әрбір секцияға сепкіш дискі қозғалысының беріліс механизмі, сепкіш аппарат 16 (9.1 сурет), кулиса 9 түрінде жүрісті реттегіш механизмі бар соқаның тісі, тұқымдарға арналған бункер 12, домаланатын дөңгелек 13, шлейф 14, қырғылар 15, тіреуіші бар 3 секцияларды біріктіруге арналған параллелограмды ілмек.
Құрамдастырылған сырғытпатәрізді соқа тісі тыңайтқышты және тұқымдық өкшелері бар сырғытпадан 17, тыңайтқышты құйғыштан 18 және тартпадан 19 тұрады. Бұрандалы біріктіру көмегімен соқа тісінде егу аппаратын 16 монтаждайды.
Соқа тістерінің жүрісі тереңдігін реттеу механизмі өзіне кулисаны, серіппелі сіргені, шектеулі қапсырмасы бар шармен орнатылған тарту және серіппесі бар қысымды қарнақты қамтиды.
Топыраққа тұқымдарды егу тереңдігін кулисаның тесіктерінде тезалынғыш сіргені ауыстыра отырып, дөңгеленетін дөңгелекке қатысты соқа тісінің сырғымасының қалпын өзгертумен реттейді. Соқа тісінің шамалы тереңдігін (тұқымдарды егу тереңдігі) кулисаның төменгі тесігіне серіппелі сіргені, ал ең үлкенін оның жоғарғы тесігіне ауыстыра отырып қамтамасыз етеді. Сіргенің орнын ауыстыру әрбір келесі тесікке ауыстыру соқа тісінің 10 мм тереңдеуін өзгертуіне сәйкес келеді.
Жеңіл топырақта жұмыс істеу барысында соқа тісіне қысымды азайтады, ал ауырында тоқтатқыш сақинаны жоғарғы ұшы сепкіш рамасының білеуіне, ал төменгісі секцияның жетектемесінде жылымалы бекітілген серіппеленген қарнақ бойымен ауыстыра отырып көтереді.
Секцияның ілгектері параллелограмды орындалған. Ол тіреуішпен 3, жетектермен 4,6 және 20, аппарат корпусымен 16 орындалған.
Пневматикалық типті егу аппараты алу камерасы және қақпағы, егу дискісі 13, қопсытқышы 14 және төсемі бар корпустан 18 (9.2 сурет) тұрады. Қақпақтың 10 ыдырату камерасы бар.
Қаптама түбі мен пышақ жүзінің арасында 3 - 7 мм. Бұл саңылауларды атанақның тіректі мойынтіректерін жылжыту және мойынтіректер астына төсем қою арқылы реттейді.
Жиек алдындағы күрекше пышаққа нық жабылуын бақылайды. Олардың арасындағы ұйғарынды саңылау 0,6 мм артық болмауы тиіс. Пышақты ауыстыру барысында атанақның теңгерімін бұзуды сақтандыру үшін диаметралды қарама-қарсы орналасқан пышақтың да, бірақ масса бағасының бірдейлігін ескере отырып ауыстырылуын жасайды.
Қақпақ 10 пен сұйылту камерасы арасында қопсытқышы 14 және төсемі 11 бар диск 13 орналасқан.
Егу дискісі капрон төлкелерде 16 айналатын білік 15 соңында бекітілген. Осы білікті қарама-қарсы ұшында сомынмен бекітілген жұлдызша 3 орналасқан. Білік 15 тіреуіш 7 ішінде сырғу мойынтірегінде монтаждалған қарсыжетек білігінен 6 шынжырлы беріліс арқылы айналады. Тіреуіш егу аппарат корпусының жоғарғы бөлігінде орналасқан. Шынжырлы беріліс себі дискінің 13 білігінен 6 білікке 15 қақпақпен 4 жабық. Білік 6 ұшында жұлдызшамен 9 фиксациялауға арналған сірге қарастырылған.
Диск 13 өзара қатты біріктірілген табаннан және жұқа металл жапсырмадан тұрады. Диск табаны мен жапсырмасының шеңберінде диаметрі 120 мм болатын тесіктер орындалған. Жапсырма ішіндегі тесіктердің өлшемдері диск табанындағы тесіктерге қарағанда үлкен. Тесік өлшемдерінің әртүрлі болуы олардың толып қалмауы үшін жасалған. Аппаратта диск диаметрі кем болатын саңылаулармен тұқым алу камераларының жағына қарай орналасқан және қопсытқышпен 14 қақпақты сирету камерасына 10 қарай қысылады.
Сирету камерасы тағатәзірді қуысты білдіреді. Камера ауа өткізгіштің көмегімен желдеткіштің кеңернеуімен біріктірілген. Қақпақ корпуста түйреуішпен бекітілген.
Егу дискінің тесіктеріне тұрып қалған артық тұқымдарды камераның жоғары бөлігінде орналасқан ашамен 8 тазаланады.
Аша қадалары мен диск тесіктері арасындағы қашықтық олардың арасында диск тесігіне тұрып қалған тек бір тұқым өтетіндей ғана болуы тиіс, ал қалғандары аша қадаларының көмегімен алу камерасына лақтырылатындай болуы тиіс.
Аша қадаларының қажетті қалпы егу дискінің тесігіне қатысты тұтқа 20 және шәкіл 19 көмегімен орнатады. Шәкілге қатысты тұтқаның бір бөлікке жылжуы 1 мм сәйкес келеді.
Аппаратты корпустың төменгі бөлігінде орналасқан және қақпақпен 17 жабылған терезе арқылы тазалайды. Жұмыс істеп жатқан желдеткіш барысында егу дискісінің тесіктеріне тұқымдардың тұрып қалуын тексеру үшін аппарат корпусында жапқышпен 1 жабылатын терезе қарастырылған.
Желдеткіш. Егу аппараттарының қақпақ камераларында сиретуді жасау үшін жетек механизмі бар ортадан тепкіш желдеткіші және ауа өткізгіш жүйелері тағайындалған. Ол тіреуіште жетекпен бірге монтаждалған. Желдеткіштің жұмыс дөңгелегі корпус ішінде орналасқан және бір білікте орнатылған және олардың арасында тік науалар жапсырылған екі дискіден тұрады. Ротор білік фланцында бекітілген. Білік корпустағы екі радиал-тіректі шарлы мойынтіректе айналады.
Біліктің екінші ұшында сына-белдікті берілістің тегершігі монтаждалған.
Желдеткіш қаптамасы егу аппараттарының қақпақтар бар ауа өткізгіштермен біріктірілген жалғастығы бар кеңернеумен жабдықталған.
Желдеткіш сына-белдікті беріліс және жалғастырғыштың көмегімен гидравликалық тегершікті мотормен іске қосылады. Жалғастырғыш сепкіштің пневможүйесінде үнемі сиретуді қамтамасыз ете отырып, ротордың айналуын тұрақтандырады, сонымен бірге жүйенің сенімділігін және ұзақ қызметін арттыру үшін жүктемені төмендетеді.
Белдіктерді тіреуіште орналасқан қамыт және жұмыр ойықтардың көмегімен тартады. Сына-белдікті берілістің белдіктерінің керілуін реттеу барысында тіреуішке желдеткіш корпусының бекіту бұрандамасын босатады. Сосын арнайы құрылғымен белдіктерді тартып, желдеткіш корпусын бекітеді.
Жұмыстың қалыпты тәртібі барысында желдеткіштің айналу жиілігі 1500 об/мин құрайды.
Гидромотор. СУПН-8 сепкіші магистральдердегі тұрақты май айналысы бар сужетекпен жабдықталған. Сепкіштік гидрожүйесін трактор гидрожүйесінің бүйірлік өткізгіштеріне қосады. Ол үшін сепкіште және тракторда арнайы майөткізгіштерді орнатады.
Гидромотор трактордың гидрожүйесімен іске қосылады.
Арнайы массалы гидроұлғайтқышпен жабдықталған тракторы бар СУПН-8 сепкішін агрегаттау барысында оларды пайдалануға болмайды. Гидроұлғайтқышты қосу барысында гидромотордың айналу жиілігі азаяды да, сирету төмендейді.
Қырғы. Қанаттары бар екі серіппеленген тіреу атызды топырақпен мәжбүрлеп жабуға арналған қырғыны құрайды.
Шлейф. Егілген жүйекті қопсытылған топырақпен жабады және егілген қатардың бетін шлейфтің көмегімен тегістейді. Ол егі секциясының тартымына шармен біріктірілген қатты құрылымы бар рамадан тұрады.
Басқыш. СУПН-8 екі басқышпен жабдықталған. Басқыштар раманың көмекші діңгегіне бекітілген.
Сепкіштің оң жағынан раманың көмекші діңгегіндегі тіреуіштерде күрек орналасқан. Оны соқа тістерін жабысқан топырақтан тазарту үшін қолданады.
Дөңгелектер. СУПН-8 сепкішінде әрбір тірек-жетекті екі дөңгелек төрт тұқым- және тыңайтқышсепкіш аппаратты іске қосады.
Беріліс механизмі бар тірек-жетекті дөңгелек қапсырма көмегімен сепкіштің рамасында бекітілген тіреуіште орнатылған. Дөңгелек пневматикалық шинамен жабдықталған.
Дөңгелек күпшегі шарлы мойынтіректегі білікте еркін айналады және екі жағынан шаңнан жабылған. Дөңгелек күпшегіне жетекші жұлдызша бекітілген. Бұл жұлдызша жетекті шынжырдың көмегімен беріліс механизмінің кіру білігінде орнатылған жұлдызшаға айналу кезін береді.
Беріліс механизмі. Бір-бірімен тұтастырғыштармен біріктірілген екі құйылған қаптал беріліс механизмін құрайды. Қапталдарда шарлы мойынтіректерде екі алтықырлы кіріс және шығыс біліктері орнатылған. Кіріс білігінде шығыс білігінде орналасқан бес жұлдызшадан тұратын блокқа шынжыр арқылы айналу қозғалысын беретін үш жұлдызшадан тұратын блок бекітілген.
Квадрат білікте ролигі бар тіреуіш орнатылған және төтенше жағдайда тұтқамен түзетіледі. Тұтқамен оны блоктың басқа жұлдызшаларына ауыстыру барысында шынжырларын босатады.
Беріліс механизмінің шығыс білігінен айналыс өзара шармен біріктірілген егу аппараттарының қарсыжетектері білігіне беріледі. Беріліс механизмінің кіріс білігінде орналасқан жұлдызшамен айналыс тыңайтқышсепкіш аппаратының білігіне (екі білік шармен біріктірілген) беріледі.
Маркерлер созылатын қарнақтармен құралған. Маркерлер сепкіш рамасының тіреуіштеріне шармен біріктірілген. Қарнақ білігінде дискілер еркін айналады.
СУПН-8 сепкішінің маркаларын әрі қарай тасымалдау барысында тіреуіштерде бекітеді. Маркер тіреуіштері жарыққайтарғыштармен жабдықталған.
Тыңайтқыштарды егу және тұқымдарды егу құралы басқару пультынан, күшейткіш блогынан, деңгей датчиктерінен және кабель бұрауларынан тұрады. Құралды зауыт басшылығы нұсқауына сәйкес егу жұмыстары басталар алдында сепкішке орнатады.
Пульт сепкіш жұмысындағы ақаулықтар туралы дыбыстық және жарық сигналдарын беру үшін қызмет етеді.
Жұмысқа дайындық келесідей болады. Сепкіштің бір-бірінен тесік саны және олардың диаметрінде айырмашылығы бар егу дискісінің төрт жиынтығы бар (кесте 5).
Сепкіштердің ауыстыратын механизмі тірек-жетекті дөңгелектен тұқымеккіш аппарат дискісінің білігіне 45 ауыстыратын қатынастарды қамтамасыз етеді.
Кез келген дақылдың берілген тұқым санын 1 м жүйекке егу егі дискісін және ауыстыратын қатынастарды таңдау арқылы қол жеткізіледі. 6 кестеде агротехникалық талаптарға сәйкес және агрегат қозғалысының жылдамдығын ескере отырып, жүгері тұқымдарын егудің негізгі нормалары келтірілген. Кестеде ұсынылған жылдамдықты көтеру егу сапасының нашарлауына алып келеді.
189
Қажеттілігіне қарай, беріліс қорабындағы жұлдызшалардың үйлесуінің өзгеруінен басқа, секцияның ілмегі тіреуіші жанындағы трансмиссия білігінде жұлдызшаларды пайдаланады.
IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар
1. СУПН-8А сепкішінің СУПН-8 сепкішінен артықшылығы неде?
2. СУПН-8 сепкіші қандай негізгі бөліктерден тұрады?
3. Соқа тістерінің жүрісін қандай механизммен және қалай реттейді?
4. Егу аппараты қалай құрылған?
В) Студенттердің тапсырма жауаптары бойынша баға қою.
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.