Негізгі қарсы жетектің білігі қозғалтқышынан

Сабақтың тақырыбы: Комбайнды басқаратын алаң мен кабина
Топтар
ТР 9-192

Сабақ өтетін күн
12.03.2021

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
Дәнді және дәнді-бұршақты дақылдарды жинаудың қандай тәсілдері мен технологияларын білесіз?
Дәнді және дәнді-бұршақты дақылдарды жинауға қандай агротехникалық талаптар қойылатыны туралы айтып беріңіз?
Жинау агрегаттарын дайындау деген не және ол жиналатын дақылдар мен жинау жағдайларына байланысты ма?
Дәнді және дәнді-бұршақты дақылдарды жинауды ұйымдастыру деген не?
Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Комбайндар. Жетек белдігі мен тізбекті керілісін тартуын реттейді. Белдіктің және тізбекті берілістерді керілісінің мәндері 40-50 N (4-5 кг) күш кезінде иілу шамасымен анықталады, ол мына берілулердегідей болуы тиіс, мм: Ұршықтың төменгі білігінен жоғарғы білікке дейін 8 -- 10 Көлбеу камераның жоғарғы білігінен дестелеуіштің қарсы жетекті білігіне 27-32 Негізгі қарсы жетектің білігінен бірінші және екінші барабанға дейін 4-6
Негізгі қарсы жетектің білігі қозғалтқышынан 30-35
Негізгі қарсы жетектің білігінен қарсы жетектің артқы білігіне 17 -- 22
Артқы қарсы жетектің білігінен астықты иірлік білігіне 27 -- 32
Қозғалтқыш жүрісті бөлігінің вариаторынан және вариатор иірлігінен комбайнның жүрісті бөлігінің вариатор иірлігіне:
СКД-5 9-11
СК-5, СК-6 6-8
Негізгі қарсы жетектен көлбеу камераның жоғары білігіне 9-14
Басты контржетектің білігінен тазарту желдеткішінің білігіне 15-19
Тізбекті берулерде бірдей контурдың барлық жұлдызшалары бірдей жазықтықта орналасуы тиіс. Егер жұлдызшалар арасындағы 1 метр қашықтық кезінде тізбектің иілуі 10 кг жүктеме кезінде 25 мм құрайтын болса, тізбектің дұрыс керілуі сәйкесінше азаяды немесе артады. Қырғышты 30О бұрышқа ауытқуға болатын болса, элеватор тізбегінің керілісі қалыпты болып есептеледі.Сақтандыру муфтылары серіппелерді тығыз қысу арқылы және одан әрі 1,5-2,5 айналымға бұрылу арқылы реттеледі. Барабанды реттеу барабан мен дека арасындағы бастапқы тесіктерді орнату мақсатында жүргізіледі.
СК-5M комбайнында қамшы мен приставканың алдыңғы шетінің (кіреберісте) - 18 мм, негізгі деканың бірінші жолағы (ортасында) - 14 мм және шығу жерінде - 2 мм тесік орнатылады. Онда жұмыс процесінде иінтіректің көмегімен деканы түсіру тесігін өзгертуге болады: кірер жерінде 48 мм дейін және шығу кезінде 6 мм дейін.
СК-6-1 комбайнында бірінші барабан асты иінтіректі орнату кезінде тесіктің шеткі артқы жағдайы: кірісте - 14 мм, шығар жерінде 2 мм, ал екінші барабанның барабан асты иінтірегінің шеткі алдыңғы жағдайында: кірісте 18 мм, ортасында - 14 мм, шығар жерінде - 2 мм болуы тиіс. Тесікті реттеуді астық бастырғыштың екі жағынан барабандардың шыбыртқысы бойынша жүргізеді.
Сапалы тазалау жұмыстары тор мен желдеткіштің жұмысымен анықталады. Алдымен баған мен иінтіректердің немесе реттеулермен орнатылған сермердің сәйкестігі тексеріледі және қажет болған жағдайда түзетуді жүргізеді. Ауа ағынының реттелуі тексеріледі. Ауа беру ең жоғары болуы керек, ал торды ашу астықтың шығарылуына жол бермеу керек (астықтың шөмелегішке шығу) және шанаққа жеткізілетін астықтың қажетті тазалығын қамтамасыз ету керек.
Кесекшелердің түсіру механизмінің тарту ұзындығын, олар салбырап қалмас үшін, қысқыштар толық тереңдікте ілінісуге кіретіндей, ал клапан бекітпесінің ысырмасының тістері мен сектор тістерінің арасындағы тесік 2-3 мм болатындай түрде реттеледі.
Сақтандыру муфтасы мен шөмелені тастау автоматы айналатын сәттің 80-85 Нм берілуіне реттеледі. Шарғыны көлденең бағытта жылжыту 12-15 мм-ден аспауы, шарғы пен муфта дискілері арасындағы радиалды тесік 2-3 мм, ал муфта дискісі мен шарғының бет жағындағы остік тесік 8-12 мм құрауы тиіс. Жинау күрделі жағдайларда жүргізілетін болса, дестелегіш пен комбайн арнайы құралдармен жабдықталады. Осылайша, тапал өсірілетін астықты жинау кезінде, кесу құрылғысынан массаны ұршық планкасына беруді жақсарту үшін, резеңкеленген белдіктің қаптамасын 70-80 мм планка шегінен тыс көтеріліммен бекітеді. Астық массасының дестелегіші арқылы ұршықтан тастауды болдырмауүшін, дестелегіштердің желді қалқаны 400-600 мм өсіріледі. Иірлік аймағында масақ пен ұсақ сабақтардың жиналуын болдырмау үшін, саусақтар арасында резеңкеленген екі қалақшалары орнатылады, олардың шамасы иірлікті толық түсіру кезінде түпке жанаспауы үшін алынып тасталуы тиіс. Астықсыз өнімді жоғалту үшін, шөмелегіш тығыздалады, бүйір қабырғаларын ұзартылады, резеңкеленген белдеуден жолақтың түпкі шеттері тігіледі.
Астық жинау комбайнының ылғалды топырақты жерлерде жұмысы кезінде, жетекші және басқарылатын дөңгелектерді қосарлану жүргізіледі, жетекші дөңгелектерге арнайы топырақ ілмектер орнатылады; жартылай шыңжырлы жүріс орнатылады.
Егістіктерді жинауға дайындау жолдарды және кіреберіс жолдарды тәртіпке келтіру, жинау агрегаттары қозғалыс әдістерін таңдау, бұрылыс жолақтарын дайындау, егістіктерді танаптарға, учаске алқаптарына бөлу және танаптар арасындағы шалғыны жүргізу, танаптар арасында өртке қарсы жыртуларды қамтиды.
Дестелегіш агрегаттардың қозғалыс бағыты жырту бағытымен сәйкес келуі керек; жапырылған астықты егістіктерде (учаскелер) агрегаттың қозғалысы жатыс бағытына қарай таңдалады.
Агрегаттың қозғалыс әдісін егістіктің көлемін және конфигурациясын, қолданылатын машиналардың түрін, құрылғының қозғалысын ескере отырып таңдайды. Тік бұрышты пішінде, ұзындығы 600 м-ден астам, сағат тілі бойынша қозғалыс әдісімен танаптар пайдаланылады. Ұзындығы 400-600 м болатын учаскелерде сағат тіліне қарсы қозғалыстағы және шалғыны кеңейтуге арналған танаптар қолданылады. Шабу аралас танаптар арасындағы шалғыннан басталады, олардың ұзын жағын шалғынның ені екі танапдың шабылмаған жолақ еніне жеткенге дейін шабылады. Содан кейін, алдымен бірінші, одан кейін екінші танаптар шабылады. Қосарланған дестелерді қалыптастыру үшін қозғалыстың шөлмекті әдісі қолданылады.
Айдалым аумағының шағын ұзындығы немесе дұрыс емес конфигурациясы бар егістіктерде қозғалыстың шеңберлі әдісі қолданылады. Тікелей біріктіру кезінде танап және шеңберлі қозғалыс әдісі қолданылады.
Танаптық әдіс айдалым ұзындығы 500 м-ден астам тік бұрышты учаскелерді жинау үшін ұзындығы 500 м-ден кем емес айналмалы ілмексіз біржақты бұрылыспен қолданылады. Ұзындығы 100-300 м болатын гондарда артқы жүрісті бұрылыспен айналмалы қозғалыс әдісі қолданылады. Шеңберлі әдісті күрделі конфигурациялардың кішігірім егістіктерінде пайдалану ұсынылады.
Жапырылған астық 30-45° бұрышпен жату бағытына қарай алынады. Әртүрлі бағыттағы жапырылған учаскелерді шеңберлі жинайды. Танаптардың мөлшері агрегаттың бір-екі күндік жұмысы есебінен алынады. Жапырылған астықты жекелеген учаскелер дербес танаптарға бөлінеді. Танаптар жарқын түсті көрінетін бөліктерімен белгіленеді. Жеке жинау кезінде бұрылыс жолақтары мен бұрыштық шалғыларды жаппай шабу басталғанға дейін 2-3 күн ішінде жүргізеді. Бұл ретте бұрылмалы жолақтарды бұрылыс және егістік шегінен тыс бос жүрістерге бос алаңдар болған жағдайда дайындалады, өйткені дестелегіш 10 кг-ға дейін кесілген сабақтар шегінен тыс шығарылып, өнімді жоғалтуға алып келеді. Бұрылмалы жолақтың ені, қолданылған агрегатқа байланысты 6-18 м құрайды, танаптар арасындағы беткейлер мен өту орындары ауылшаруашылық дақылдарын жинау мерзімінде жасалады.
Жеке жинау кезінде егістіктің бүйір жақтары және тікелей біріктірілу кезіндегі тік жақтары, өрт қауіпсіздігі мақсатында астықтың блауызды пісуі кезеңінде жүргізіледі. Содан кейін шалғайлар іргелес жолдар, ормандар, елді мекендер мен торфты алаптар жағына қарай 4 м кем емес енді жыртуды жүргізеді. Жаппай орудың басында алқаптардағы барлық дестелер, шалғылар, бұйрылыс жолақтары комбайнмен бастырылады.
Жаппай жинау басталғанға бірнеше күн қалғанда, агрегаттардың қозғалысы мен техникаларға қызмет көрсету бағдары, олардың автокөлік бағдарларының қиылысуын қоспағанда таңдалады
Астық жинау жұмыстарын ұйымдастырудың ілгерінді нысаны егін жинау-тасымалдау кешендерінің немесе отрядтарының мен ірі топтардың негізінде ағылмалы әдісі болып табылады
Егін жинау- тасымалдау кешені - астық жинау жұмыстарының аяқталған циклдарын аяқтайтын шаруашылық ішілік ұйымдық-техникалық бірлестіктерді білдіреді. Кешендерге барлық жинау процесінің өзара байланысты технологиялық операцияларын орындайтын уақытша еңбек ұжымдары (тізбектер, топтар) кіреді.
Кешендер: астықты пысықтау бекетіне дейін тасымалдау, егістіктен астықтың астық емес бөлігін жинау және топырақтың алғашқы өңдеу арқылы астықты баспақтау және жинау процестерін орындайтын негізгі технологиялық тізбектерден;
жинау агрегаттарының тұрақты техникалық дайындығын және механизаторлар мен жүргізушілердің жұмыс қабілетін қамтамасыз ететін қосалқы тізбектерден тұрады.

IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар

Астықты жинаудан кейін өңдеу машиналарын таңдау туралы айтып беріңіз.
Астық тазалау машиналарын реттеудің қандай технологияларын білесіз?
Дәнді және дәнді-бұршақты дақылдарды кептіру агрегаттарын таңдау туралы айтып беріңіз.

В) Студенттердің тапсырма жауаптары бойынша баға қою.
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.