Топтық ашылған чатқа кіру

Сабақтың тақырыбы: Автокөлiктердiң тежеу жүйелерiнiң диагностикалаудың әдістері мен құралдары.
Топтар
Асл 9-182

Сабақ өтетін күн
13.11.2020

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
1. Автомобильдің тарту-экономикалық қасиеттерін диагноздау стендінің сұлбасы қандай?
2. Тарту экономикалық қасиетін диагноздау стенді конструкциясының негiзгi классификациялық белгiлерi нелер болып табылады?
3. Диагностикалаудың параметрлерi неше топқа бөлінеді?

Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Автокөлiктердiң тежеу жүйелерiнiң диагностикалаудың әдістері мен құралдары.
Бiрiншi топтың диагностикалық параметрлерiне келесi жатады: автокөлiк және доңғалақтың тежеу жолы; қозғалыстың коридорынан ауытқу; автокөлiк және доңғалақтың бәсеңдiгi; меншiктi тежегiш күш; тежелген күйдегi автокөлiк жығылмай тұратын жолдың көлбеуi; өстер доңғалақтардың тежеу күштерiнiң бiр қалыптылығының коэффициентi; тежегiш күштiң бiлiкке үлестiрiлуi коэффициенті; тежегiш ерiксiз келтiрудi (немесе тоқтату) iстеудi уақыт; тежегiш ерiксiз келтiру нобайларындағы оның өзгерiсiнiң қысымы және жылдамдығы, тағы басқалар.
Екiншi топтар диагностикалық параметрлерге келесi жатады: толық және тежеуiштiң педальнiң бос әрекет жүрiстерi; резервуардағы тежегiш сұйықтың деңгейi; тежелмеген доңғалақтың айналуына кедергi күшi; жол және доңғалақтың бәсеңдеу жолы; тежеуiш барабанының қабырғасының жуандығы мен сопақтығы; жуандық және тежегiш дисктiң қалыңдығы мен қақырауы; тежегiш жапсырманың жуандығы; тежегiш цилиндрдiң штогiнiң жүрiсi; фрикциялық буға саңылау; жетектегі қысым, тағы басқалар.
Бұл параметрлер iшiнен жеке доңғалақтарға тежеу күштерi, ортақ меншiктi тежегiш күштi, тежеу күштерiнiң бiлiктi бiр қалыптылығының коэффициентiн, тежеуiштердiң iстеуiн уақыттарды тежеуiштердiң стенд сынауларында мiндеттi түрде анықтайды. Бұл көрсеткiштерде ортақ меншiктi тежегiш күш және бiлiктi бiр қалыптылықтың коэффициентi есептi болып табылады.
Тежеуiштердiң техникалық күйiнiң анықтаудың үш әдiсі белгiлi: жол шарттарында - жүрiс сынаулары; диагностикалаудың арқасында кiрiстiрiлген құралдарының пайдаланулары кезінде; тежеу стендтерiнiң қолдануы кезіндегі тұрақты шарттарында.
Тежеуiштердiң диагностикалауының қазiргi стендтерi келесi белгiлері бойынша классификациялайды:
- тiрек бетi бар доңғалақтың iлiнiс күштерi қолдану бойынша - қолданумен және iлiнiс күштерiнiң қолдануысыз;
- орнатылған орнына қарай - тұрақты және жылжымалы;
- жүктеу тәсіліне қарай - күштік және инерциондық;
- тiрек құрылымның конструкцияларына қарай - платформалы, лента сияқты және роликтi.
Платформалық тежеуiштердiң диагностикалауының стендтерiнің инерциялық типінің әрекет ету қағидаты динамометриялық платформалары бар доңғалақтарға байланысты оның тоқтату пайда болатын (автокөлiктiң iлгерлемелi және айналмалы қозғалатын массаларынан) инерция күштерiнiң өлшемiнде негiзделген. Платформалы тежеуiштердiң диагностикалауының стендтерiнің инерциялық типі автокөлiк доңғалақтармен 6..12 км/сағ жылдамдықпен баратын бұдыр бетті, төрт жылжымалы платформаларынан 2 тұрады және кенттен тежегенде тоқтайды (10.3-шi сурет). Автокөлiкте пайда болатын инерциялық күш тежеу күштерiне сәйкес келедi, стендтiң платформаларында жұмыс iстейдi, сұйық, механикалық немесе электрондық датчиктермен қабылданады және пульт орналасқан өлшегiш аспаптармен бекiтедi.
Бұл стендтің кемшiлiктерiне өндiрiстiк ауданның үлкендігі (автокөлiктi алдын ала таратып жiберудi қажеттiлiктiң есепке алуымен), ластануға, ылғалдылыққа және температураға байланысты болатын шиналардың ілініс коэффициентінің тұрақсыздығын жатқызуға болады.

10.3. - сурет. Тежеуiштердiң диагностикалаудың платформалық инерционды стендтерiнің бір секциясының сұлбасы:
1 -- сезгі; 2 -- жылжымалы платформа; 3 -- автомобиль доңғалағы; 4 -- қайтармалы серіппе; 5 -- ролик; -- тежеуіш күші.
Платформалық тежеуiштердiң диагностикалауының стендтерiнің күштіктипі жұмыс принципіне қарай инерциондық типінен айырмашылығы, доңғалақтардың динамометрлік платформалармен түйіскен жерлеріндегі тежелу автомобиль инерциясынан емес, оның тартқыш конвейер көмегімен платформа бетмен еріксіз жылжуынан болатындығында.

10.4.- сурет. Тежеуiштердi диагностикалаудың роликті стендтерінің сұлбасы: а -- инерционды; б -- куштік; 1, 15 -- шынжырлы берілістер; 2, 7, 8, 14 -- тіреуіш роликтер; 3 -- инерционды масса; 4, 12 -- редукторлар; 5 -- жалғастырғыш электромагнитті муфта; 6 -- электродвигатель; 9 -- бақылауыш ролик; 10 -- куштік сезгі; II -- теңестірілген электродвигатель; 13 -- втулкелік саусақты жалғауш муфтасы.

Инерция роликтi тежеу стендтерiнiң тiрек - жетекті құрылымдарының конструкцияның орындауын екi нұсқасы бар. Бiрiншi варианта стендтің жетегі үшін диагноздалатын автокөлiктер доңғалақты пайдаланады, екiншiде- электромеханикалық құрылым. Автокөлiгiнiң доңғалақтарынан жетек алатын стенд өзара сабақтас кинематикалық роликті төрт буынан тұрады және төрт доңғалақтардағы тежеу күштерi бiр уақытта өлшеуге мүмкiндiк бередi. Екiншi жағдайда тiрек - жетекщі құрылым электромеханикалық ерiксiз келтiруi бар екi дербес роликтi түйiндерден тұрады және тежеу күштерiнiң өлшемi әрбiр өстiң доңғалақтары үшiн кезекпен жүргізіледі. (10.4-шi сурет)
Электр қозғағыштарымен инерция стендiне автокөлiктiң орнатқаннан кейiн 6 доңғалақтардың округтық жылдамдығын 50.. 70 км/ч дейiн жеткiзедi және электромагниттi муфталардың 5сөндiру арқылы стендтiң барлық күймесiн қамти отырып, кiлт тежейдi (тежеуiштiң педальсiне басуды тап қалған күш автоматпен немесе тежеуiштiң педаль орнатылатын нұсқағышы бар месдозой қамтамасыз етiледi).Осы кезде 2 және 7 стендтiң роликтерi бар доңғалақтарының байланысуы орындарындағы сонымен бiрге тежеу күш қарсы жұмыс iстейтiн инерция күштерi пайда болады. Стендтiң барабандары және автокөлiктiң доңғалақтарының айналуы аздан кейiн тоқтайды. Барабанның автокөлiктi әрбiр доңғалақпен сол уақыт iшiнде пысықтау жол немесе бұрыштық бәсеңдiгi олардың тежеу жолдары және тежеу күштерiне эквивалентті болады.
Күштік роликтi тежеу стендтерiнiң әрекет ету қағидаты диагноздалатын автокөлiктiң тежелген доңғалақтарының стендтiң тiрек шығыршықтары көмегiмен ықтиярсыз айналуында болады (10.4-шi сурет).Автокөлiктiң доңғалақтарының бiр өсін диагностикалауға есептелген конструкция кең таралған. Тiрек - айдаушы құрылым ортақ немесе бөлек рама құрастырылған екi тәуелсiз тетiктер түрiнде орындаған. Жетекші тiрек роликтері 14 редуктор 12 арқылы тепе-теңдiктi сақтауға iлiнген электр қозғағышынан 11 жетек алады.11 12-шi редуктор арқылы iске асады. Электр қозғағыштары және редуктор орынына тепе-теңдiктi сақтау мотор-редукторларды қолданатын стендтердiң конструкциясы да бар. 8-шi жетекші роликке айналу шынжырлы берiлiс 15 көмегiмен берiледi. Тiрек шығыршықтар шариктi сфералық өздiгiнен қоятын подшипниктерге құрастырылады.

Тепе-теңдiктi сақтау электр қозғағышының айналу пайда болатын реактивтi момент күштiк пьезоэлектрлік немесе тензометрлік датчиктерiмен 10 қабылданады. Тiрек шығыршықтардың арасында еркiн айналмалы серіппелі бақылаушы роликтер 9 орнатылған. Роликтерде айналудың датчиктерi және стендте автокөлiктi бар болу туралы белгi беретiн датчиктер орнатылған. Бақылаушы роликтiң айналу жиiлiгi туралы мәлiмет роликтерге қатысты доңғалақтардың сырғып кетпеуін ескертуi үшiн қолданылады.
IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар
1. Бiрiншi топтың диагностикалық параметрлерiне нелер жатады?
2. Тежеуiштердiң диагностикалауының қазiргi стендтерi қандай белгiлері бойынша классификациялайды?
3. Тежеуiштердiң техникалық күйiнiң анықтаудың неше әдiсі бар?
В) Студенттердің тапсырма жауаптары бойынша баға қою.
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.