Майлау және тазалау жұмыстары

Сабақтың тақырыбы: Автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету технологиясы. Күнделікті ТҚК, №1 ТҚК, №2 ТҚК, маусымдық қызмет көрсету.
Топтар
Аэл 9-201

Сабақ өтетін күн
29.09.2020

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
Автомобильдердің жылжымалы құрамына техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүйесі?
Автомобильдерге, орындалу уақыты және операциялардың мазмұны бойынша техникалық қызмет көрсету қалай жүргізіледі?
КамАЗ автомобильдерінің жылжымалы техникалық қызмет көрсету?
Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету технологиясы. Күнделікті ТҚК, №1 ТҚК, №2 ТҚК, маусымдық қызмет көрсету.

Техникалық қызмет көрсету (ТҚК) - техникалық құралды техникалық дұрыс жағдайда ұстау үшін жүргізілетін жоспарлы, еріксіз профилактикалық әрекеттер.
Күнделікті техникалық қызмет көрсету (К ТҚК) - жол қауіпсіздігі және сыртқы қалпын сақтау, жанармайын қарау, майлау, салқындатқыш сұйықты толықтыру көлік құралдарының жалпы бақылау техникалық қызмет көрсету.
Бірінші техникалық қызмет көрсету (тқк-1) - көлік құралдарын тораптарындағы ақауды кезінде орындау бақылау-диогностикалық, майлау, бекіту, реттеу және басқада жұмыстарды белгілі уақыт аралығында немесе белгілі жүрістен соң ақаулар мен істен шығуды анықтауға арналған техникалық қызмет.
Екінші техникалық қызмет көрсету (тқк-2) - техникалық қызмет көрсету; бірінші техникалыққа ұқсас, бірақ біршама жұмысы күрделі, негізінен біріншіге қарағанда төрт есе сирек өткізіледі.
Күнделікті техникалық қызмет көрсету (КТҚ) кезінде атқарылатын жүмыстар:
-- автомобильге жинастыру, жуу жүмыстарын жүргізу;
-- автомобильдің қозғалыс қауіпсіздігіне әсер ететін жүйелері мен механизмдерінің техникалық жағдайын қадағалау (рульдік басқару, тежеу жүйесі, жарықтандыру аспаптары жэне сигнализациялар);
-- жанармай құю;
-- жүйелердегі майдың, салқындату сұйығының деңгейін тексеру.
Жинастыру-жуу жұмыстары -- шанақты, кабинаны жинастыру,автомобильді жуып кептіру, айналарды, фарларды, жарықтандыру аспап- тарын, сигналдарды, нөмірлік белгілерді тазалау. Қажет болған жағдайда - санитарлық тазалау жұмыстары: артқы көрініс айнасын, фара және оның асты, бұрылыс белгілерін, артқы шамдарын және тоқтау белгілерін, кабина әйнектерін және нөмірлерін сүрту.
Бақылау жүмыстары бақылап қарау жұмыстарында кабинаның есігінің, платформаның, терезелердің, айнаның, нөмірлік белгінің жағдайын тексереді. Рессордың, дөңгелектердің, тіркеме құрылғысының тетіктерінде ақаудың жоқтығына көз жеткізеді. Жарықтандыру аспаптарының, терезе тазалағыштың, желдету жүйесінің жұмыс істеу қабілетін тексереді. Автокөлктің дабыл құрылғыларының жарамсыздығын бақылау; меңгерік дөңгелегінің, тежегіш қосқыштарының, қозғалтқыш жүйелерінің, агрегаттар, тетіктер, жүйелер әрі бақылау-өлшегіш құралдарының жұмысын орнында тұру және қозғалу кезінде тексеру жүргізіледі.
Рульдік басқарудың гидрокүшейткішінің ақаусыздығын, тежеу механизмінің, іліністің жүмыс істеу тәртібін тексеру.
Жуу-тазалау жұмыстары - кабина (салон) және платформа (кузов) ішін жинауға бағытталған жұмыстар. Автокөлікті жуу және кептіру, Автомобильдің қозғалысы кезінде спидометрдің, таксометрдің және басқа да бақылау-өлшеу аспаптарының жұмыс істеуін тексереді.
Майлау және құю жүмыстары. Күн сайын қозғалтқыштың картеріндегі және гидромеханикалық беріліс қорабындағы майдың деңгейін, ілініс және тежеу жүйелерінің жетектеріндегі сұйықты тексеру. Қозғалтқыш ішіндегі май деңгейін тексеру (толтырып құю). Салқындату жүйесіндегі сұйықтық деңгейін тексеру (толтырып құю); отын деңгейін тексеру (жанар-жағармай құю).
Автомобильді тұраққа қоярдың алдында жанармай және де басқа сұйықтармен толтырып қою.
Техникалық қызмет көрсету (ТҚ-1) -- автомобильдің техникалық ақаусыз қалпын сақтауға, оның құрылысында пайда болған ақауларды айқындауға, белгіленген кешенді жұмыстарды орындау арқылы тетік- тердің қарқынды тозуын төмендетуге арналған. ТҚ-1 кезінде орындала- тын жұмыстар:
-- тексеру және жай-күй анықтау (диагностика);
-- бекіту-реттеу;
-- майлау-тазалау;
-- электротехникалық;
-- арматуралық және басқа да жүмыстар.
ТҚ-1 жұмыстарын орындауға жұмсалатын еңбек қажеттілігі жеңіл автомобильдер үшін 2,5 -- 4,5 адам/сағ., жүк автомобильдері үшін -- 2,5-6,5 адам/сағ. Мысалы, берілген автомобильге ТҚ-1 жүргізу үшін 3.5 адам/сағ. қажет етілетін болса, оны бір адам орындаған жағдайда 3.5 сағат жұмыс істер еді. Техникалық қызмет көрсету жұмысы арнаулы орында аткарылатындықтан, ондағы 3-4 орында тұрған эртүрлі мамандар 5-10 минутта бітіреді. ТҚ-1 ауысым аралығында орындалатындықтан, ол күні автомобиль жұмыстан босатылмайды.
№1 ТҚК - келесі жұмыс түрлерін қамтиды:
Бақылау-диагностикалық, бекіту және реттеу жұмыстары. Олар, өз кезегінде, специализиация бойынша келесі түрлерге бөлінеді:
трансмиссия және артқы белдік. Қажет болған жағдайда, кардан білігінің фланецтерін бекіту үшін ажырату басқышының байланыстырылмаған жүрісін, кардандық берілістің топсалы және оймакілтек қосылыстарындағы люфтын тексеру (реттеу);
меңгерікпен басқару. Меңгерікпен басқару күшейткішінің, шар тәрізді сұққылардың бекіткішін, меңгерік дөңгелегінің люфты мен бекіткішін, меңгерік тартқышының топсаларын және т.б. бітеулігін тексеру;
тежеуіш жүйесі. Тежеуіш жүйесінің тиімділігін, тежеуіш педалінінің байланыстырылмаған жүрісі мен жұмыс кезіндегі жүрісін, сондай-ақ тұрақ тежеуіш жүйесінің жұмысын тексеру (реттеу);
жүрістік бөлігі. Тораптар мен аспалар бөлшектерінің жай-күйін, шиналардың жағдайы мен ауаның қысымын тексеру;
кабина, платформа (шанақ) және тіреуіш. Кабинаның құлыптарын, ілмектерін және есік тұтқаларын тексеру және басқа да жұмыстар;
қуат беру жүйесі. Қуат беру жүйесіндегі құралдар мен жетектерінің жай-күйін, қосылыстардың бітеулігін тексеру;
электр жабдықтары. Аккумулятор батареясын, генераторды, құралдарды және электр сымдар жүйесін тазалау және тексеру.
Майлау және тазалау жұмыстары. Үйкеліс түйінін майлау және майлау картасына сәйкес автокөліктің агрегат картерлеріндегі және сужетек тенектеріндегі май деңгейін тексеру.
Арнаулы автомобильдер және жүк тартқыштары бойынша салмақ түсетін элементтердің, қосылыстар мен байланыстардың жай-күйін тексеру, платформа көтеру механизмі тенегіндегі май деңгейін тексеру және т.б. талап етілетін қосымша жұмыстар.

Техникалық қызмет көрсету (ТҚ-2) жұмыстарының мағынасы да ТҚ-1 сыяқты, тек айырмашылығы -- тереңдетіліп тексеріліп, көп жұмыс атқарылады. ТҚ-2 орындауға жеңіл автомобильдер үшін 10-15 адам/сағ., ал жүк автомобильдері үшін 10-20 адам/сағ. қажет етіледі. ТҚ-2 жүргізу үшін автомобиль бір тэулікке дейін пайдаланылмауы мүмкін. ТҚ-2 жүргізгенде кейбір бақылау-күй анықтау жэне реттеу жұмыстарын, ав- томобильден шығарылып, арнаулы аппараттарда реттелетін тетіктерді тексеретін жұмыстар орындалады. Қажетті жағдайда қозғалтқыштың, трансмиссияның майы ауыстырылады. Карбюратор, газ редукторлары, жанармай сорғысы, бүріккіштер, генератор, релелер автомобильден шығарылып, арнаулы орындарда тексеріледі. ТҚ-2 жұмысы автомобильді жылы сумен жуып, кептіріп, матамен сүртумен аяқталады.
№2 ТҚК-келесі жұмыс түрлерін қамтиды:
Бақылау-диагностикалық, монтаждау және реттеу жұмыстары:
қозғалтқыш, салқындату жүйесі (жылыту) және майлау. Салқындату (жылыту) жүйелерінің бітеулігін тексеру; қозғалтқыш цилиндрлі-поршенді тобының жай-күйін тексеру; құбыр желісінің және бәсеңдеткіштің қабылдау құбырының бекітілуін, қозғалтқыш және ажырату картерлерінің тұғырығын тексеру;
трансмиссия және артқы белдік. Ажырату серіппесінің әрекетін, педалінің байланыстырылмаған жүрісі мен толық жүрісін, ажырату жұмысын тексеру; кардандық берілістің топсалы және оймакілтек қосылыстарындағы люфтын тексеру, жетекші белдемесі картерлерінің жай-күйін тексеру;
меңгерікпен басқару және алдыңғы білік. Алдыңғы дөңгелектердің түйіспелілігін, ыдырауын, кіндік темірдің, алдыңғы дөңгелектердің бұрылу бұрышының бойлай және көлденең көлбеуін, сондай-ақ олардың теңдестіруін және т.б. реттеу; Тежеуіш атанақтарының немесе дискілерінің тозу дәрежесін, қалыптың, қаптаманың, тежеуіш педалінінің байланыстырылмаған жүрісі мен жұмыс кезіндегі жүрісін, серіппелердің, мойынтіректердің, дөңгелектердің жай-күйін және т.б. тексеру. Қажет болған жағдайда, түйіндер мен бөлшектерді ауыстыру;
жүрістік бөлігі. Тежеуіш жүйесі құбыр желісінің жайкүйін және бітеулігін тексері, оларды реттеу; тежеуіш жүйесі жұмысының параметрлерін тексеру, автокөліктің тежеу қасиеттерін қамтамасыз ететін басқа элементтердің жұмысын тексеру. Салмақ түсетін және автокқлік элементтерінің жайкүйін, артқы белдіктің орналасуының дұрыстығын тексеру; дөңгелек дискілері мен дөңгелектердің бекіткішінің, шиналардың жай-күйін тексеру. Қажет болған жағдайда, реттеу операцияларын жүзеге асыру;
кабина (салон), платформа (шанақ) және тіреуіш. Кабинаның, корпустың, тіреуіш бетінің жай-күйін тексеру; салонның желдеткіш және жылыту жүйелерінің жай-күйін, сондай-ақ есік тығыздағыштарын және желдеткіш люктерін тексеру. Шанақтың барлық сыртқы және ішкі бекітпелерін, шашыратқыш бекіткіштерін тексеру. Қажет болса, косметикалық жөндеу жұмыстарын жүргізу;
карбюраторлы қозғалтқыштардың қуат беру жүйесі. Бекіткіштер, қосылулар мен жауапты элементтер мен байланыстардың бітеулігін тексеру, олардың жұмыс жасау дұрыстығы. Дайындалатын жанармай қоспасының сапасын тексеру және, қажет болған жағдайда, жүйенің элементтерін реттеу;
дизельді қозғалтқыштардың қуат беру жүйесі. Жанармай шанының, құбыр желісінің, жанармай сорабының, форсунканың және т.б. жауапты элементтер мен байланыстардың бітеулігін және жұмыс жасау дұрыстығын тексеру. Қажет болған жағдайда, ақаулықты жою және басқа жұмыстар;
аккумулятор батареясы. Аккумулятор батареясының функционалдығын тексеру (қалпына келтіру);
генератор, стартер және реле-реттегіш. Байланыс элементтердің (түйіспелі сақиналардың, қылшақтардың) жайкүйін тексеру, қажет болған жағдайда, генераторды бөлшектеу және тозған бөлшектерді (қылшақтарды, баспа серіппелерді) ауыстыру. Стартер мен реле-реттегіштің жұмысын тексеру, жыл уақытын ескере отыра, реле-реттегіштің кернеуін реттеу (егер бұл оның конструкциясы бойынша көзделсе);
тұтандыру құрылғылары. Тұтандыруды білтесін және катушкасын, сөндіргіш- таратқышын тексеру. Қажет болса, ақаулықтарды жою;
жарықтандыру және дабыл құрылғылары. Құрылғылардың жұмыс істеуін тексеру және реттеу.
Майлау және тазалау жұмыстары. Үйкеліс түйінін майлау, қозғалтқыш элементтеріндегі май деңгейін тексеру, сүзгі элементтерін тексеру және жуу (ауыстыру).
Арнаулы автомобильдер және жүк тартқыштары бойынша қосымша жұмыстар. Бұл автомобильдердің конструкцияларының ерекшеліктеріне сәйкес жүргізіледі
Маусымдық техникалық қызмет көрсету (МҚ) автомобильді суық не- месе жылы мезгілде пайдалану мақсатында жылына екі рет жүргізеді. МҚ көрсету жүмыстары ТҚ-2 жүмысымен біріктіріліп жүргізіледі. Маусымдықдік техникалық қызмет көрсетуге қажетті еңбек ТҚ-2 ге жұмсалатын еңбектің 20%-ын кұрайды. МҚ кезінде барлық жүйелердегі майлар (жаздық не- месе қыстық) ауыстырылады. Аккумулятор электролитінің тығыздығы өзгертіледі.
Генератор мен стартерді шығарып, ішін үрлеп, тазалап, щеткаларын тексеріп, қажет болса, ауыстыру орындалады.
Міндетті түрде шанақтың тот басқан жерлерін тазалап, сырлау қажет. Қоректендіру жүйесіндегі жанармай сорғыларын реттеп жөнге келтіру, кыста суыққа карсы жабдықтармен жабдықтау керек.
Сұйытылған немесе сығылған газбен жұмыс істейтін автомобильдерге мезгілдік техникалық кызмет көрсету (МҚ) кезінде баллондағы газдарды шығарып, инертті газбен үрлеп газсыздандыру, газ кұбырларын сығылған ауамен үрлеу, баллондардың сақтандырғыш клапанының қандай қысымда жұмыс істейтінін тексеру керек. Содан кейін автомобильден газ редукторын, араластырғышты, жанармай сорғысын, буландырғышты, вентильдерді шығарып жуып, тексеріп жинастырып орнына салу атқарылады.
IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар
Күнделікті техникалық қызмет көрсету қандай жұмыс түрлерін қамтиды?
№1 ТҚК қандай жұмыс түрлерін қамтиды?
№2 ТҚК қандай жұмыс түрлерін қамтиды?
Маусымдық техникалық қызмет көрсету қандай жұмыс түрлерін қамтиды?

В) Студенттердің тапсырма жауаптары бойынша баға қою.
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.