Жолдың қарсы бетінде рұқсат етілген тоқтап тұру

Пәннің атауы: Көліктердің қозғалыс қауіпсіздігі және басқару техникасы
Сабақтың тақырыбы: Аялдама мен тоқтап тұру. Жол қиылыстарынан жүріп өту.
Топтар
Аэл 9-201

Сабақ өтетін күн
29.09.2020

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
1. Басып озу дегеніміз не?
2. Басып озып келе жатқан жүргізушіге қандай талаптар қойылады?
3. Қандай жерлерде басып озуды жүзеге асыруға болады?
4. Қандай жағдайларда оң жағынан басып озуға рұқсат етіледі?
Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Аялдама мен тоқтап тұру. Жол қиылыстарынан жүріп өту.
Қазіргі қарқынды жүріс пен жоғары жылдамдық жағдайларында автомобильді аялдату өте жауапты іс болып табылады.
Аялдау кезінде қауіпсіз жерді мұқият таңдап алып жəне көлік құралының жол үстінде аялдауы қауіпсіздік шарттарын бұзатынын: жүру бөлігінің бос енін азайтатынын, жүргізушілер мен жаяу жүргіншілердің шолу мүмкіндігін шектейтінін, бірқатар жағдайларда жол белгілерін, бағдаршам мен басқа реттеу құралдарының таңба сызықтарын уақытылы көру мен қабылдауды қиындататынын есте сақтау қажет.

1.39 -суреті. Аялдауға арналған жердің көрінісі

Білім алушылардың назарын ЖЖҚ-ның аялдауға жəне жүргізушінің көлік құралын қалдыруына қойылатын талаптарға аудару қажет: жүргізуші жүру бөлігінің шетіне тротуардан 30 см- ден аспайтын қашықтықта тоқтауға (қала сыртында шетжағаға шығуға), тоқтау тежегішін іске қосуға, бірінші немесе артқы берілісті қосуға, қажет болған жағдайда доңғалақтардың астына тіреуіш қоюға, оталдыруды сөндіруге, шыныларын көтеріп, кабина есіктерін жабуға міндетті. Жүргізуші көлік құралынан кетіп қалмаған, тек жұмыс орнын қысқа уақытқа қалдырған жағдайда да бұл сақтық шаралары қабылдануы тиіс.
Жүргізуші көлік құралын тоқтатпақшы болған кезде бұрылу сілтегішімен немесе қолымен тиісті сигнал беруі қажет екенін еске салған жөн. Егер бұл жол жүрісінің басқа қатысушыларына кедергілер тудырса, есіктерді ашуға тыйым салынады. Ұзақ уақыт демалу немесе түнеу мақсатымен тоқтап тұруға тек бұған арналған алаңдар мен жол шегінен тыс жерлерде рұқсат етіледі (1.39-суреті). Автомобиль жүрісін жолдың сол жағында əдейі аялдатуды қарастыру кезінде, мұндай аялдамаға оларды белгілі бір мезгілде сақтағанда рұқсат етілетін төрт шартты көрсету қажет (1.40-суреті):

1.40 -суреті. Жолдың қарсы бетінде рұқсат етілген тоқтап тұру

■ жол елді мекен аумағымен өтеді жəне онымен жүру тəртібі 5.23.1,
5.23.2 белгілерімен белгіленген;
■ жолдың бар-жоғы екі жолағы бар (əр бағытқа бір-бірден) жəне оның кесіп өтуге тыйым салынған таңбасы жоқ немесе бұл біржақты жүріс ұйымдастырылған жол;
■ жолда трамвай жолдары жоқ;
■ жолдың сол жағында белгілер: аялдау мен тоқтап тұруға тыйым салатын белгілер мен жол таңбасы жоқ.
Алайда рұқсат етілген максималды салмағы 3,5 т-дан асатын жүк автомобильдеріне жолдың сол жағында аялдауға тек тиеу- түсіру мақсатында ғана рұқсат етілген.
Білім алушыларға аялдау жəне тоқтап тұру үшін автомобильді орынтұраққа қою ережелерін түсіндіру кезінде мынадай маңызды үш жағдайды бөліп көрсету қажет:
■ жүру бөлігіне қатысты көлік құралын, жол белгілерімен, таңбасымен немесе жол конфигурациясымен (былайша айтқанда, жол қалталары) анықталған жерлерде ғана қоюға рұқсат етіледі
■ аялдау жəне тоқтап тұру үшін тротуарды пайдалануға тек жеңіл автомобильдерге, мотоциклдерге, мопедтер мен велосипедтерге жəне тоқтап тұру орны мұндай орынтұраққа рұқсат беретін тиісті белгілермен белгіленген жағдайда ғана рұқсат етіледі;
■ жүк автомобильдеріне олардың салмағына қарамастан, сондай- ақ автобустарға тротуарға шығуға тыйым салынған.
Аялдау мен тоқтап тұруға тыйым салуларды егжей-тегжейлі негіздеу қажет, яғни барлық қарастырылып жатқан жағдайларда көлік құралдарының аялдауы мен тоқтап тұруы жүру қауіпсіздігі жағдайларын оқысынан нашарлатуы мүмкін екенін түсіндіру қажет. Мысалы, автомобильдің жаяу жүргіншілер өткелінің алдында аялдауы,

1.41 -суреті. Жаяу жүргіншілер өткелі аймағында тыйым салынған тоқтап тұру иллюстрациясы
бұл жаяу жүргінші өткелін басқа жүргізушілердің көру мүмкіншілігін жауып тұрады, жəне автомобиль аялдағанда, кенеттен жаяу жүргіншінің жолға шығуы қайғылы оқиғаға əкеп соқтыруы мүмкін (1.41-суреті).

IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар
1. Қандай шарттарды сақтаған кезде автомобильдің жолдың сол жағында аялдауы мен тоқтап тұруына рұқсат етіледі?
2. Автомагистральда мəжбүрлі тоқтап түру кезінде жүргізуші не істеуі қажет?
3. Маршруттық көлік құралдарына арналған аялдама аймағында қалай дұрыс аялдау қажет?
4. Қандай жағдайларда көпірлерде аялдауға рұқсат етіледі?
5. Жолға іргелес аумақтардан шығатын жерлерде автомобильдердің аялдау ережелері қандай?
6. Қандай жағдайларда жəне қандай көлік құралдарына тротуарларда тоқтап тұруға рұқсат етіледі?
7. Тоқтап тұрған көлік құралының есіктерін ашқан кезде жүргізуші қандай сақтық шараларын қабылдауға тиіс?
8. Автомобильдің тоқтап тұруына тыйым салынған жерлерді атап беріңіз жəне берген жауабыңызды негіздеңіз.
9. Қандай жағдайда жүк көліктерінің жолдың сол жақ шетіне аялдауына рұқсат етіледі?
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.