Электр сыйымдылық

Сабақтың тақырыбы: Іс-тәжірибе: Электр сыйымдылық.
Топтар
Тр 9-202

Сабақ өтетін күн
07.04.2021

САБАҚ БАРЫСЫ
І Ұйымдастыру бөлімі:
А) <<Топтық>> ашылған чатқа кіру;
Б) Чатқа оқытушы өзінің пәнін кесте бойынша жариялау;
В) Оқушылардың чатқа қосылғанын тексеру, қадағалау;
Г) Өтетін сабақтың тақырыбын чатқа жазу;
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
А) Өткен тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау;
Б) Орындалған үй тапсырмаларын чат арқылы электронды қабылдау
В) Студенттерге үй тапсырмасынан сұрақтар қою;
Электр өрісі дегеніміз не?
Электр өрісінің қандай түзуі күштік деп аталады?
Қандай электр өрісі тежелген, жылдамдатылған деп аталады?
Г) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
ІІІ Жаңа оқу материалын баяндау (Электронды түрде: мәтін, сурет, видео)
Диэлектрикпен бөлінген, екі өткізгіштен тұратын, өтізгіштің немесе құралдың электрлық сыйымдылығы олардың электрзарядтарын жинау қабілеттерімен сипатталады.

1.4- сурет. Конденсаторлар а -- жалпақ; б -- цилиндрлік
Техникада конденсаторлар-салыстырмалы кіші өлшемдерде айтарлықтай электр зарядтарын жинай алатын, құралдар, кеңінен қолданылады. Конденсаторлардың электрлік сыйымдылықтары өте үлкен және энергетикалық орнатуларда, электроника, автоматика құралдарында қолданылады. Қарапайым конденсатор ортасында диэлектрик (ауа,шақпақ тас, фарфор, қағаз және т.б ) бар екі жақын орналасқан металл пластиналардан (астардан) тұрады. Конденсатор электрондары аумағын үлкейту үшін оны көп қабатты етіп жасайды. Жалпақ конденсатордың схемалық түрі 1.4. а суретте, ал цилиндрлік - 1.4 б суретте көрсетілген.

1.5. сурет. Конденсаторлардың әр түрі

Кондансаторлардың әр түрі 1.5 суретте көрсетілген.
Конденсаторлардың электрлік сыйымдылығы оның пластиналарындағы заряд мөлшер мен олардың арасындағы кернеу қатынасына тең: Конденсатордың электр сыйымдылығы фарадпен өлшенеді (Ф). Егер зарядтарының электрінің 1 Кл өсуі оның астарлары арасындағы кернеудің 1В (вольт) өсуіне әкеп соқса, онда конденсатордың электр сыйымдылығы 1 Ф-қа тең болады.
Фарад -- сыйымдылықтың өте үлкен бірлігі, ол көп қолданылмайды. Әдетте, сыйымдылықтың одан кіші бірліктерін қолданады -- микрофарад (мкФ), нанофарад (нФ) и пикофарад (пФ):1 Ф = 10[6] мкФ = 10[9] нФ = 10[12] пФ.
Тәжірибелік жолмен конденсатордың сыйымдылығы конденсатордың пластиналарының арасына орналасқан. Диэлектриктің электрлік өткізгіштігіне тура пропорционалды, сондай-ақ, пластиналардың ара қашықтығына байланысты. Пластиналары бір бірінен алшақ орналасқан конденсатордың сыйымдылығы аз. Пластиналарының аумағы үлкен конденсаторлар үлкен көлемді электрмен қуатталады. Жоғарыда аталғандардан жазық конденсаторлардың сыйымдылығының келесі формуласы туындайды:

мұндағы, -- ваккумның қатысты электрлік өткізгіштігі; -- диэлектриктің қатысты электрлік өткізгіштігі; S -- конденсатордың бір пластинасының ауданы, м[2]; d -- пластиналардың арасындағы қашықтық, м.

Мысал 1.3. Конденсатордың екі пластинасы бар. Әр пластинаның ауданы 15 см2. Пластиналар арасында диэлектрик - ені 0,02 см парафинделген қағаз орналасқан. Конденсатордың сыйымдылығын анықтау керек.

IV. Бағалау
А) Студенттерге жаңа тақырып бойынша сұрақтар қою;
Б) Студенттерден ауызша түрде қабылдау;
Сұрақтар мен тапсырмалар
1.Конденсатордың электрлік сыйымдылығы дегеніміз не?
2. Конденсатордың электрлік сыйымдылығы қандай параметрлерге байланысты?
3. Материалдардың диэлектрлік қасиеттері конденсатордың электрлік сыйымдылығына қалай әсер етеді?

В) Студенттердің тапсырма жауаптары бойынша баға қою.
V. Үй тапсырмасын беру
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты оқып, пысықтау.
Сұрақтар мен тапсырмаларға жазбаша және электронды түрде жауап беру.