Автоматты беріліс қорабының ақаулары

Пән аты: Өндірістік оқыту
Топ 9-173 Мамандығы: <<Автомобиль көлігіне қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану>>
Квалификациясы : <<Автокөлікті жөндеуші слесарь>>
- - - - - - - 05.05 2020 ж

№29 ОҚЫТУ САБАҚ ЖОСПАРЫ
1. Сабақтың тақырыбы: Беріліс қорабына ТҚК, ақауларын анықтау және жөндеу.
2. Сабақтың мақсаты: Оқушылардың білімділік қабілетін арттыру
3. Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Мамандыққа, пәнге деген қызығушылығын арттыру
4. Дамытушылық: Оқушылардың есте сақтау логикалық қабілетін дамыту

САБАҚ БАРЫСЫ
Тақырып: Беріліс қорабына ТҚК, ақауларын анықтау және жөндеу.
Беріліс қорабына техникалық қызмет көрсету оларды күштік агрегатқа бекітілуін тексеруге (қуатты таңдау қорабы болса, оның бекітілуін де тексеру керек), сондай-ақ беріліс қорабындағы майдың қалыпты деңгейін ұстауға жəне оның уақытылы ауыстырылуына негізделген. Май ауыстыру мерзімдерін өндіруіш зауыттар беріліс қорабының констуркциясына байланысты белгіленген. Майды майлау картасында көрсетілген марканыкын ғана қолданған жөн. Май ауыстырғанда ағызғыш тығынның магнитін тазалап, ауашығарғышты жуу керек, оның ластануы беріліс қорабындағы картердегі қысымның жоғарылуына, ал бұл майдың ағуына əкелуі мүмкін.
Беріліс қорабына техникалық қызмет кӛрсету оларды күштік агрегатқа бекітілуін тексеруге жəне май ауыстыруға негізделген. Майды өндіруіш зауыттың ұсынымына сəйкес ауыстырған дұрыс. Май деңгейі бақылаушы тесікттің деңгейінде болуы тиіс. Май ағызуды автомобиль жол жүріп өткеннен кейін ыстық күштік агрегатта жүргізу керек. Беріліс қорабының майын ауыстырғанда оған кірдің, құмның түсуін болдырмау қажет, ол тегершіктердің қажалуына əкеледі. Беріліс қорабының жағдайын диагностикалауға келесі параметрлер бойынша болады: майдың ағуы, жоғары деңгейлі шу, вибрация, беріліс қорабының қиын қайта қосылуы, тегершіктердің ілінісіндегі саңылаудың ұлғаюы. Трансмиссия агрегатындағы саңылауларды анықтау үшін КИ-4832 бұрыштық люфтоөлшегішті пайдаланады. Беріліс қорабындағы тегершіктердің ілінісіндегі бұрыштық саңылауларды анықтау үшін кардандық берілістегі саңылауларды өлшейді, сосын беріліс қорабының берілістерін кезектеп қосады. Құрылғымен өлшенетін саңылау кардандық беріліс саңылауының жəне беріліс қорабының бір берілісіндегі тегершіктердің ілінісіндегі саңылаулардың жиынтығы болып табылады. Сəйкесінше тегершіктердің ілінісіндегі саңылау кардандық берілістің бұрыштық саңылауына кіші болады.
Беріліс қорабында пайда болатын ақаулар
1. Бекітілуі босап, орнынан жылжыған немесе ашасы майысқан, бұл берілісті қосатын иінтірекке күш түсіруден пайда болады.
2. Біліктердің бір өстігі бұзылған, тістегеріш қисайған;
3. синхронизатор дұрыс жұмыс істемейді.
4. Беріліс өздігінен ағытылады -- фиксатордың шаригі желінген, серіппенің серпімділігі босаған, біліктердің бірөстілігі бұзылған, серіппелердің ұясы ластанған.
5. Жұмыс істеген кезде артық шудыц шығуы -- тістегеріштердің ша- мадан тыс желінуінен, олардың тісінің сынуынан, май деңгейінің төмен болуынан, майдың сұйықтығының төмендеуінен болады.
6. Майдың ағуы -- төсемдердің тозуынан, тығыздағыштың бүлінуінен, май деңгейінің артық болуынан, майдың сұйылуынан болады.
Автоматты беріліс қорабының ақаулары
Автоматты берілістің бұзылуының белгілері мүлдем басқаша болуы мүмкін (нақты мысалдар төмендегі кестеде келтірілген). Кез-келген автомобильдің жұмысы әрдайым беріліске айтарлықтай ауыртпалық әкелуі мүмкін, нәтижесінде автоматты беріліс істен шығуы мүмкін. Белгілі брендтердің басым көпшілігі әрбір құраушы элементтердің пайдалану мерзімін ұлғайтуға тырысса да, редуктор әлі де осал. Ақаулықтың ең тән <<симптомы>> - жүру кезінде секіру мен секіру.
Бірден айта кететін жайт, ақаулардың пайда болуы мамандарға мүмкіндігінше тезірек хабарласуға мәжбүр етеді, <<кешіктірілді>>, сіз нашарлай аласыз. Сондай-ақ, автоматты беріліс проблемаларының туындауы көбінесе апаттардың негізгі себептерінің біріне айналады: редукторы істен шыққан (немесе істен шыққан) машинаны басқару өмір үшін елеулі қауіп болып табылады.
Қазіргі автомобильдердің басым көпшілігі арнайы сенсорлармен және реттегіштермен жабдықталған, олар жүргізушіге:
* төмен беріліс сұйықтығы
* режимдердің өзгеруімен проблемалардың туындауы,
* автоматты беріліс температурасы тым жоғары,
* төмен қысымды майлау.
Алайда, автоматты беріліс ақауларының басым көпшілігінде бұл әдіспен анықтау мүмкін емес: арнайы компьютерлік диагностика қажет, ал кейде көлік құралы бөлшектенеді (компьютерлік диагностика проблеманың түп-тамырын анықтай алмайтын жағдайларда жүргізіледі
Беріліс қорабынының ақауларының алдын-алу
Мәселені шешудің ең жақсы әдісі - алдын-алу. Жалпы проблемалар туралы қысқаша сөйлесіп (төменде толығырақ талдау төменде келтірілген) біз алдын-алу шараларын - ережелерді атап өтеміз, олардың сақталуы автоматты берілістердің болмауына кепілдік бермейді, бірақ олардың ықтималдығын айтарлықтай төмендетеді:
* Жұмыс сұйықтығы. Жанар-жағармайдың тұрақты түрде ауыстырылуы Беріліс қорабының проблемасының болмауы болып табылады. Осы ережені елемей, сіз редуктордың қызмет ету мерзімін едәуір қысқартасыз.
* Жылыну. Жоғарыда айтылғандай, жиі бұзылу қыста болады. Автокөлікті жылытуды ұмытпаңыз: бұл жүйенің қозғалмалы бөліктерін майлаумен байланысты ақаулардың ықтималдығын азайтады.
* Жүру Беріліс қорабы <<агрессивті>> жүргізу стилімен әлдеқайда тез тозады. Жолдағы жағдай ұқсас болса да, бекер <<жылдамдықты>> арттырудың қажеті жоқ. Қозғалтқыштың жоғары жылдамдықпен тұрақты жұмысы элементтерді тегістеуге және беріліс қыстырғыштарының жануына әкеледі.
Беріліс қорабының ақауларын диагностикалаудың негізгі әдістері
* Дыбыстар. Беріліс қорабының ақаулығы туындаған жағдайда ақаулықты <<құлақпен>> диагноз қоюға болады. Ақаулар көбінесе дірілмен қатар жүретін шыңырау мен бөртпелер түрінде болады. Егер қондырғы істен шықса, тәжірибелі моторист мұны бірден түсінеді. Алайда, дабылды естуге асықпаңыз: кейде ақаулықтарды жою үшін майдың реттегішін тазарту немесе жұмыс сұйықтығын өзгерту жеткілікті (мысалы, жүйеге май қосыңыз).
* Манипуляция Кейде проблеманы диагностикалау үшін сізге автомобильдің электр сымдарын мұқият тексеру қажет болады. Егер сіз автомобильдің құрылымдық дизайнын білсеңіз, онда он минуттан аспайды. Егер автоматты беріліс ақаулығы болса, оны табаны алып тастағаннан кейін анықтауға болады. Жүйелік қысымды өлшеу және ақаулық кодтарын алып тастау ұсынылады.
* Көлбеу. Әрине, диагноз қоюдың ең жақсы әдісі - Беріліс қорабын бөлшектеу, содан кейін құрылғыны қайта құру. Егер редуктор авариялық режимде болса, берілісті бөлшектеңіз. Көбінесе бөлшектеу және итермелеу қажеттілігі өте үлкен қашықтықты өткен жүздеген шақырымнан асатын автомобильдерге қатысты туындайды. Нәтиже тозуы мүмкін, сондықтан үйкеліс ілінісін өзгерту қажет.
Беріліс қорабындағы шу пайда болуы.
Егер де мотор бос жұмыс істеп тұрған кезінде беріліс қорабында белгісіз бір шулар шыға бастаса, онда мойынтіректерді (подшипники) немесе тісті доңғалақтарын (шестеренка) тексеру қажет. Көліктің беріліс қорабын шешіп, барлық бөлшектерін ажыратып алу керек. Егерде шу басқыны (педаль) басқанда оны қайта жіберер кезінде естілмей қалса, онда сықпа мойынтіректі (выжимной подшипник) тексеру керек. Оны екі аптаның ішінде ауыстырыңыз, әйтпесе мойынтіректер (подшипники) шашылып, беріліс қорабын (КПП) ауыстыра алмауыңыз мүмкін. Ал, егер басқыны (педаль) басқанда <<ысқырық>> дауысы шықса, онда сығу мойынтірегінің негізінен ажырағандығын білдіреді.

Үй тапсырмасы.
1. Беріліс қорабында пайда болатын ақауларды атаңыз?
2. Беріліс қорабындағы шу неден пайда болады?
3. Беріліс қорабының ақауларын диагностикалаудың негізгі әдістері?
Автомобильдің құрылысы және пайдаланылуы П.Жүнісбеков.