Наурыз тойым, Наурыз тойым

Тақырыбы: <<Қош келдің- әз Наурыз!>>Мақсаты: Балаларға қазақ халқының ұлы мерекесі Наурыз мейрамы жөнінде түсінік беру.Дамытушылық: қазақтың салт - дәстүрлері туралы білімдерін кеңейту, сөйлеу шеберліктерін жетілдіру. Өлең, мақал - мәтелдер арқылы тілдік қорларын дамыту. Өз ұлтына деген сүйіспеншілігін арттыру.Тәрбиелік: халқымыздың салт - дәстүрін бойларына дарыту арқылы, шынайылыққа, адамгершілікке, ұлтжандылыққа тәрбиелей отырып, қазақ халқының салт - дәстүрін, тілін, дінін, әдет - ғұрпын сақтауға, қастерлеуге тәрбиелеу.Көрнекілігі: интерактивтік тақта, нақыл сөздер, қазақтың салт - дәстүрлері туралы суреттер.Шаттық шеңбер: ( Балалар ортаға шығып, шеңбер жасайды. Көктемге ризашылықтарын білдіріп, өлең жолдарын айтады.) Көктем келді, шуақты, Балаларды қуантты. Алақай - ау, алақай, Көктем қандай, көктем қандай көңілді!Мұғалім: - Құрметті ұстаздар, ата - аналар, балалар.Көктем шуағы мол, адам баласына мол ырыс - құт әкелетін мезгіл. Көктемде мал төлдеп, адамның аузы аққа тиетін, жерге егін егіліп, диқаншылардың жүздеріне шуақ кіретін, үлкен - кіші шаттанып қуанатын мезгіл. Бұл мезгілде аспандағы күннің шуағы молайып, жердегі қарды ерітіп, жер дүр сілкініп, көгере бастайды. Міне, осындай керемет көктемді мұсылман халықтары <<жыл басы>> деп санаған. Бұл күндері бар адамзат пен бірге табиғатта <<наурыз>> тойын тойлайды. Наурыз - бұл ежелгі түркі халықтарының жаңа жыл мейрамы. Парсы тілінен аударғанда <<наурыз>> сөзі <<жаңа күн>> деген мағынаны білдіреді. Жаңа күн дегеніміз - адамдардың өткен жылдағы өкпе реніші басылып, жаңа күнді қайта бастауы. Оны барлық түркі халықтары: қазақтар, қырғыздар, өзбектер, тәжіктер және т. б. атап өтеді. Бұл мейрам күн мен түннің теңелген мерзімі 22 наурыз күні не сәйкес келеді.- осы күні таңертең ата, ағаларымыз қолдарына күрек. Ал аналарымыз құрт, ірімшік, сүт, піскен ет алып далаға шығады.
Мұғалім:
Ал, балалар, тұрмайықӘндетейік шырқайықОртамызды ашайықДумандатып би билепӘн мен күйді төгітіпІнжу - маржан шашайық
Тақпақтар:
1-оқушы: Наурыз тойым, Наурыз тойым
Құтты болсын халайық
Қане достар қане достар
Шырқап әнге салайық
2-оқушы:
Осыншама жпақсылық
Алып келген наурызым
Төрлет бізге нұр беріп
Шуақ шашып ақ жүзін
3-оқушы:
Наурыз айы гүл айы
Наурыз айы нұр айы
Наурыз айда халқымның
Құрпыра түсер шырайы
4-оқушы
Уа, халайық, халайық
Әсем інге салайық
Наурыз тойын көңілді
Бірге қарсы алайық
5-оқушы:
Наурыз келді тамаша
Ән айтамыз таласа
Атам, әжем той тойлап
Қуанып жүр балаша
Би билеймиз тамаша
Мұғалім: Осы 22 наурыз мерекесінде адамдар сапарға шықпайды; ешкіммен ренжіспейді; жаман, былапыт сөздер айтпайды;жаман қылықтар көрсетпейді, шаш, тырнақ алмайды.Іс тікпейді, кір жумайды.-Наурыз айында мал төлдей бастайды. Оны ешкімге сыйға бермейді, сатпайды. <<Наурыз төл>> деп атайды. -Наурыз күні қар жауса, нұр жауды, жаңа жыл жақсы болады, деп қуанған. <<Наурызша>> - деп атаған. -Бұл күні 7 түрлі дәмнен <<Наурыз көже>> пісіріледі. Ғажайып сәті. Есік қағылады, топқа Әже кіреді.
Балалар әжемен амандасады.
Әже: Наурыз - достық, еңбек, бейбітшілік мерекесі. Ұлыстың ұлы күні адамдар бір - біріне деген ренішін ұмытып өзіне де, өзгеге де жақсылық тілеген - деп слайдтарды көрсету- Дастарқанның басты асы наурыз көже болған. Наурыз - көже - мейрамның, көктем келгендігінің белгісі.Наурыз көже жеті түрлі тағамнан жасалған. "Наурыз көжені тойып ішу керек, сонда жыл бойы тоқшылық болады!" деген сенім бар деп наурыз көже туралы түсінік беру.( слайд арқылы)
Наурыз дастарқанын мол етіп жасаса, келер жыл ырысты, берекелі болады деп болжаған.
Мұғалім:
Бұл мерекені ел болып, ауыл болып тойлаған қазақ елі екі ауыл жастары бір - бірімен айтысып жатса, балалары ұлттық ойындар ойнаған Мереке қызған кезде жастар алтыбақан жанында ұлттық ойындар ойнайды. "Көкпар", "Бәйге", "Қыз қуу", "Жамбы ату" <<Алтыбақан тебу>> ойындары аса бір қуанышпен өтетін. (слайд көрсету)Ойын:
Қазақ халқы салт - дәстүрге бай халық. (Слайд көрсету) <<Қыз таңдау>>, <<Қыз айттыру>>, <<Қыз ұзату>>, <<Беташар>> т. б көптеген салт - дәстүрлеріміз бар деп, <<Тұсау кесу>> салтын көрсету.
Көрініс. (Әже тұсау кесу керектігі жайлы айтып, балаларға көрсетеді
Қорытындылау.
Балалар мен сендерге біршама Наурыз мерекесіне байланысты
сұрақтар қойғым келіп тұр сұрақтардың жауабын тауып көреміз бе?Сұрақтар: №1. Төрт түлікті ата. (түйе,жылқы, сиыр, қой-ешкі)№2.Аптаның бесінші күні (жұма)№3.Апта күндерін ата. (Дуйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі)№4. Жұмбақ.Онсыз астың дәмі жоқ,Ассыз оның мәні жоқ. (тұз)№5. Сүт тағамдарын ата. (сүт, айран, қымыз, шұбат, ірімшік, май, қаймақ, құрт)№6. Ұлттық ойындарды атаңдар .( <<Айгөлек>>, <<Ақсүйек>>, <<Тобық>>, <<Ханталапай>>, << Тоғызқұмалақ>>, << Теңге алу>>, <<Қыз қуу>>, <<Асық>>, <<Көкпар>>, <<Бес тас>> тағы басқа.Мұғалім:
Алтын күні шуақ шашып аспаннан,Жаңа жылым жыр думаннан басталған.Ақ дастархан жайып қазақ төріне,Ақ ниетпен үлкендерден бата алған - деп ақ бата алайық.Құрметті қонақтар. ата - аналар бүгінгі "Қош келдің, Әз Наурыз" атты мерекелік концертіміз аяқталды.