Биотехнология элективті курс

<<№ 20 З.Шүкіров атындағы орта мектебі>> коммуналдық мемлекеттік мекемесі
<<Бекітемін>> <<Келісемін>>
Мектеп директоры Аудандық білім бөлімі меңгерушісі
___________ М. Андызбаев ___________
<<___>>____ 2021 ж <<___>>____ 2021 ж

ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Курс атауы: <<Биотехнология>>
Сынып: 10-11
Сағат саны: 34
Бағдарлама авторы: Есжанова Г.С

Қызылорда облысы
Арал ауданы
2021 ж
Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның толық атауы
<<Биотехнология>> элективті курс
Бағыты
Ақпараттық-танымдық
Бағдарлама авторы
Есжанова Гулмираш
Аумағы
Қазақстан Республикасы, Қызылорда облысы,Арал ауданы, Бөген ауылы
Телефон
8 705 677 06 89
Бағдарлама мақсаты
Биотехнологияның әртүрлі салаларының негізгі заманауи мәселелерімен таныстыру; микроорганизмдерді сұрыптау бағыты жайлы түсінік қалыптастыру.
Сағат саны
Жылына 34 сағат, аптасына 1 сағат
Бағдарламаны іске асыруға қатысушылар
Мектеп әкімшілігі, биология пәнінің мұғалімі
Мақсатты топ
10-11 сынып
Бағдарламаны іске асыру шарттары
Ноутбук, проектор, интернет-ресурстары, энциклопедиялар, қосымша әдебиеттер
Бағдарламаға қатысушылардың жалпы саны
10 оқушы

1.Түсінік хат
Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында:
Білім беру бағдарламаларының сабақтастығын қамтамасыз ету шеңберінде оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер әзірлеудің, сараптаудың және басып шығарудың жаңа жүйесі енгізілетін болады.Осы << Биотехнология >> қолданбалы курс бағдарламасы жаңартудың нормативтік-құқықтық, психологиялық-педагогикалық негіздерін, оқыту мен тәрбиелеудің жаңа әдістерін және технологияларын ескере отырып білім берудің басым бағыттарына, білім алушылардың білім алу қажеттіліктеріне жасалған талдау нәтижелеріне сәйкес әзірленген.
<< Биотехнология >> бағдарламасы мектеп оқушыларын мамандыққа бағыттау үшін биология пәніне қосымша оқу курсы ретінде ұсынылады. Бұл бағдарламаның ерекшелігі өтілетін тақырыптар жалпы оқу бағдарламасында қамтылмаған және білім алушылардың жалпы теориялық білім алып, кәсіби өзін-өзі анықтауы және қазіргі заманғы әлеуметтік - экономикалық жағдайларға бейімделуіне мүмкіндік жасайды.Қазіргі таңда биотехнология пәнаралық ғылым болып табылатындықтан, бағдарламада заманауи биотехнологияның даму келешегін сипаттайтын әртүрлі ғылым салаларының мәліметтері енгізілген.
Заманауи биотехнология - биологиялық құрал - жабдықтарды пайдалана отырып, әр түрлі өнімдерді өндіру технологиясы болып табылады.Сондықтан болашақта биотехнолог маманы боламын деп алдына мақсат қойған білім алушылар адам қызметінің ғылыми және практикалық бағыттарының дамуын айқындайтын негізгі әдістерін білуі қажет.
Соңғы жылдары жаппай биология және биотехнология салаларын жеделдетуге болатын нәтижелерді алу үшін пайдаланылатын жаңа жоғары технологиялық әдістер қолданылады.
<< Биотехнология >> курсын оқу барысында биотехнологияның терминдерін ағылшын тілінде айтуға жағдай жасай отырып, генетикалық және жасушалық инженерия, биохимиялық және иммунологиялық , молекулярлық әдістері сияқты биотехнологияның ең жиі қолданылатын қазіргі заманғы әдістерімен танысады.
Қолданбалы курс барысында зертханалық жұмыстар жүргізе отырып, оқушылардың биологияға қызығушылығын ояту, биологиядан тоериялық білімдерін арттыру, дамыту және бағдарламаны жоғары деңғейде меңгеруге мүмкіндік береді.
Қазіргі таңда << Биотехнология >> қолданбалы курсына сұраныс жоғары. Биотехнология ғылымы ғылымдар арасында жетекші орын ала отырып, қазіргі әлемнің ғылыми бейнесін түсінуге, адамның материалдық өндірісті дамытуына , практикалық іс-әрекетіне қажетті білімдермен қамтамасыз ете отырып, биотехнологиядағы өзгерістер мен экономикалық мәселелерді шешуде биологиялық білім қалыптастырады. Оқушылардың көпшілігі медицина, ауылшаруашылығы, ветеринарлық медицина, өнімдерді өндіру, тау-кен өнеркәсібі, тамақ өнеркәсібі, өсімдік және мал шаруашылығы, табиғатты қорғау тағы басқа салаларды зерттеуге мүмкіндік алады.
Аталған бағдарламада білім алушылар биотехнологиялық өндіріске және селекциялық әдістерге негізделген микроорганизмдер туралы білімдерін қолдана алады; микроорганизмдер биотехнологиясының негізгі мәселелері ретінде тағамдық және ашу өнеркәсібі, медициналық биотехнология мәселелері қарастырылады да, экономикалық білімге көп көңіл бөлінеді. Осы курс арқылы жас ұрпақтың бойында қоршаған ортаны қорғауға деген дұрыс көзқарастың қалыптасуына мүмкіндік береді. Шығармашылық еңбек, жобалай және жоспарлай білу,жаңа технологияны игеру ,жауапты шешімдерді қабылдау және тәуекелге бару заман ағысы, уақыт талабы.

2. << Биотехнология >> бағдарламасын оқыту мақсаты мен міндеттері
Мақсаты:
Бұл << Биотехнология >> бағдарламасы биология пәні бағдарламасының қисындық жалғасы болып табылады. 10-11- сынып оқушыларына мамандық таңдау бағытында білім беру, биотехнологияның әртүрлі салаларының негізгі заманауи мәселелерімен таныстыру; микроорганизмдерді сұрыптау бағыты жайлы түсінік қалыптастыру.Биотехнологияға қатысты терминдерді ағылшын тілінде айтуды үйрете отырып,биологиялық білім қалыптастыру

Міндеттері:
oo Биотехнологияның маңызды өнімдері микроорганизмдерді алудың негізгі бағыттар туралы білім алу;
oo Микроорганизмдердің заманауи селекциясындағы даму үдерістері және мүмкіндіктері мен әдістерімен танысу
oo Биотехнологиямен байланысты пәнаралық ғылымдар туралы түсінік беру
oo Биотехнология салаларындағы жаңа технологиялық әдістерді игере отырып, практикада қолдану
oo Биотехнологияда қолданылатын организмдерді сұрыптау бағыты жайлы түсінік беру және оны практикада қолдану
oo Қоршаған ортаны қорғау биотехнологиялық әдістері туралы түсінік беру және оны практикада қолдану
oo Тағам өндірісіндегі биотехнологиялық мәселелер туралы жалпы түсінік беру және оны практикада қолдану
Күтілетін нәтиже:
Білім алушылар бұл курсты оқу барысында мамандық таңдау бағытында білім ала отырып, азық- түлік өнімдерін өндірудің заманауи бағыттары туралы түсінік алады;
Алған білімдерін теориялық деңгейде де, тәжірибелік деңгейде де пайдалана отырып,өмірмен ұштастыра алады;
Теориялық дайындық дәрежесін жоғарылату үшін алған білімін қолдана алады, сонымен қатар оларды зертханалық жұмыстарда өз беттерінше микроскоппен жұмыс жасап, тәжірибелік қызметте де жүзеге асырады;

3. Оқыту процесін ұйымдастырудағы педагогикалық әдіс-тәсілдер
Оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманауи педагогикалық технологияларды меңгерту. Педагогикалық технология- мұғалімнің кәсіби қызметін жаңартушы және сатыланып жоспарланған нәтижеге жетуге мүмкіндік беретін іс-әрекеттер жиынтығы. Әр мұғалім сабағына түрлі әдістерді енгізе отырып, алға мақсат қоя алатын және сол мақсатқа жету үшін талпынатын, пәннен алған білімі мен игерген іскерлік дағдыларын өмірде қолдана алатын тұлға қалыптастыруға бағытталған қағидалар ұстанады.
oo Қазіргі таңда оқытушылар инновациялық және интерактивтілік әдістемелерін сабақ барысында пайдалана отырып, сабақты сапалы, әрі қызықты қызықты өтуіне ықпалын тигізеді.
oo Сын тұрғысынан ойлау стратегияларын қолдану арқылы оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын оятып, шығармашылық ойлауға үйрету және өз көзқарастарын қалыптастыруға дағдыландыру.
oo Оқытудың ақпараттық - коммуникациялық технологиясына сәйкес танымдық ойын сабақ түрі арқылы оқушылардың биология ғылымына қызығушылығын тудырып, ғылыми дүниетанымын кеңейту және коммуникативтік біліктілігін жетілдіру.
oo Дамыта оқыту әдісімен оқушылардың шығармашылық ізденістерін арттыру, бірлесіп жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру.
oo Мәселелі ситуация жасау арқылы білім беруде оқушының ойлау үдерісін ынталандырып, оның танымдылығын арттыру
oo Өткен замандағы білім беру және тәрбие беру әдіс-тәжірибелерін қарастырып,талдау жасап, заманауи ғылыми-әдістемелік технологиялармен ұштастыру арқылы дүниежүзілік ғалымдардың тәжірибелерін тиімді пайдалану
oo Жаңа технологияларды, электронды оқулықтарды, интерактивті тақтаны, тірек сызбанұсқаларды,сыни тұрғысынан ойлаудың кейбір элементтерін пайдалана отырып, оқушыларды шығармашылық ізденіске бағыттау

4. << Биотехнология >> бағдарламасының мазмұнын ұйымдастыру
Бұл бағдарлама 1 жылға 34 апталық сағатпен, аптасына 1 сағатқа есептелген.

Авторлық бағдарламаның тақырыптық жоспары мен тақырыптық мазмұны
І бөлім. Кіріспе бөлім (2сағ)
o Биотехнология ғылымы нені зерттейді? Биотехнологиялық түсініктер және зерттеуші ғалымдар
o Биотехнологияның заманауи зерттеу әдістері (4сағ)
Биотехнология-пәнаралық ғылым
Биологиялық факторлар; Химиялық факторлар; Физикалық факторлар
o Биотехнологияның негізгі салалары (8 сағ)
Жануарлар биотехнологиясы; Өсімдіктер биотехнологиясы; Ауылшаруашылық биотехнологиялық мәселелері; Балық шаруашылығы
o Биотехнологияның негізгі бағыттары (4сағ)
o Гендік инженерия; Жасушалық инженерия; Экологиялық, Микробиологиялық
o Биотехнологияның даму тарихы (8сағ)
Биотехнологияның даму тарихындағы елеулі оқиғалар
Тағам өндірісіндегі биотехнологиялық мәселелер;
Азық - түлік өнеркәсібі
Биотехнологияның медицинадағы маңызы; Биотехнологияның селекциядағы маңызы;
Медициналық мәселелер; Антибиотиктер қолданылуы;Гормондар
o Биотехнологияның өндірістік процесіне арналған шикізаттарға қойылатын талаптар (7сағ)
Генетикалық Модификацияланған Организмдер (Бұдан әрі ГМО); Пайдасы мен зияны;
Сүт құрамы мен қасиеттері; Ашытқы түрлері; Қаймақ құрамы; Балаларға арналған ақуызды сүт өнімдері ; Қант қызылшасы селекциясының биотехнологиялық әдістері
ІІІ бөлім Қорытынды бөлім (1сағ)

Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар:
Оқушылар:

Оқу пәнінің мазмұны
Р/с
Сабақ тақырыптары
Сағат саны
Негізгі ұғымдар
Кіріспе 2 сағ
1
Биотехнология ғылымы нені зерттейді?
1
Биологиялық технология
2
Биотехнологиялық түсініктер және зерттеуші ғалымдар
1
К.Эреки 1917ж
Биотехнологияның заманауи зерттеу әдістері (4сағ)
3
Биотехнология-пәнаралық ғылым
1
Генетика,селекция,
медицина
4
Биологиялық факторлар
1
Мутагенез, мутация
5
Химиялық факторлар
1
хроматография
6
Физикалық факторлар
1
Рентгендік, ултра дыбыстық сәулелер
Биотехнологияның негізгі салалары (8 сағ)
7-8
Жануарлар биотехнологиясы
2
Жасанды ұрықтандыру
9-10
Өсімдіктер биотехнологиясы
2
Балдырлар,қыналар, саңырауқұлақтар
11-12
Ауылшаруашылық биотехнологиялық мәселелері
2
Биопестицид, биологиялық инсектицид
13-14
Балық шаруашылығы
2

Биотехнологияның негізгі бағыттары (4сағ)
15
Ген инженериясы,оның жетістіктері
1
Инсулин,самототропин
16
Жасушалық инженерия
1
Түраралық,туысаралық будандар
17
Экологиялық инженерия
1

18
Микробиологиялық инженерия
1
Микроорганизмдер, саңырауқұлақтар
Биотехнологияның даму тарихы (8сағ)
19
Биотехнологияның даму тарихындағы елеулі оқиғалар
1

20
Тағам өндірісіндегі биотехнологиялық мәселелер;
1
Ашыту процесі,спирт өндірісі
21
Азық - түлік өнеркәсібі
1

22
Биотехнологияның медицинадағы маңызы;
1
иммунология
23
Биотехнологияның селекциядағы маңызы;
1

24
Антибиотиктер қолданылуы
1

25
Медициналық мәселелер;
1
вакцинация
26
Гормондар
1
Инсулин,самототропин
Биотехнологияның өндірістік процесіне арналған шикізаттарға қойылатын талаптар (7сағ)
27
Генетикалық Модификацияланған Организмдер (ГМО)
1
Шұжық өнімдері, дәмдеуіштер, соустар
28
ГМО-ның пайдасы мен зияны

Қатерлі ісік аурулары, қартаю
29
Сүт құрамы мен қасиеттері
1
Сүт өнімдері, микроорганизмдер
30
Ашытқы түрлері
1

31
Қаймақ құрамы
1

32
Балаларға арналған ақуызды сүт өнімдер

1
Сүт, иогурт, айран, қаймақ
33
Қант қызылшасы селекциясының биотехнологиялық әдістері
1

34
Қорытынды
Бақылау тест жұмысы
1

Тәжірибелік бөлім

Р/с
Сабақтың тақырыбы
Сағ саны
Шығармашылық
Әдіс-тәсілдер
Жұмыс түрлері
1
Биотехнология ғылымы нені зерттейді?
1
Мәтінмен жұмыс

2
Биотехнологиялық түсініктер және зерттеуші ғалымдар
1
Мәтінмен жұмыс

3
Биотехнология-пәнаралық ғылым
1
Топтық жұмыс

4
Биологиялық факторлар
1
Өзіндік жұмыс

5
Химиялық факторлар
1
Өзіндік жұмыс

6
Физикалық факторлар
1
Өзіндік жұмыс

7-8
Жануарлар биотехнологиясы
2
Ізденіс жұмысы

9-10
Өсімдіктер биотехнологиясы
2
Зерттеу жұмысы

11-12
Ауылшаруашылық биотехнологиялық мәселелері
2
Өзіндік жұмыс

13-14
Балық шаруашылығы
2
Зерттеу жұмысы

15
Ген инженериясы,оның жетістіктері
1
Ізденіс жұмысы

16
Жасушалық инженерия
1
Жеке жұмыс

17
Экологиялық инженерия
1
Ізденіс жұмысы

18
Микробиологиялық инженерия
1
Топтық жұмыс

19
Биотехнологияның даму тарихындағы елеулі оқиғалар
1
Топтық жұмыс

20
Тағам өндірісіндегі биотехнологиялық мәселелер;
1
Топтық жұмыс

21
Азық - түлік өнеркәсібі
1
Жеке жұмыс

22
Биотехнологияның медицинадағы маңызы;
1
Топтық жұмыс

23
Биотехнологияның селекциядағы маңызы;
1
Жұптық

24
Антибиотиктер қолданылуы
1
Зертханалық жұмыс

25
Медициналық мәселелер;
1
Дәріс сабақ

26
Гормондар
1
Жеке жұмыс

27
Генетикалық Модификацияланған Организмдер (ГМО)

1
Жеке,
жұптық жұмыс

28
ГМО-ның пайдасы мен зияны

Ізденіс жұмысы

Реферат дайындау
29
Сүт құрамы мен қасиеттері
1
Зерттеу

Зертханалық жұмыс
30
Ашытқы түрлері
1
Зерттеу

Зерт жұмыс
31
Қаймақ құрамы
1
Зерттеу

Зерт жұмыс
32
Балаларға арналған ақуызды сүт өнімдер

1
Баяндама дайындау

Сұрақ-жауап
33
Қант қызылшасы селекциясының биотехнологиялық әдістері
1
Баяндама дайындау

Сұрақ-жауап
34
Қорытынды

1
Бақылау тест жұмысы

тест жұмысы

Глоссарий
Гормон- ішкі секреция безінің қанға бөліп шығаратын және дененің түрлі әрекетін реттейтін биологиялық белсенді заттар.
Инсулин- дене жасушаларында көмірсулардың сіңірілуін реттейтін гормон

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. <<Биология, география және химия>> әдістемелік журналы,2001ж
2. <<Биология және сауаттылық негізі>> әдістемелік журналы
3. <<>>