Мақсаттың оқушылардың әрекеті арқылы қойылуы

Қaзaқcтaн Pecпyбликacының бiлiм жәнe ғылым миниcтpлiгi
<>
кoммepциялық eмec aкциoнepлiк қoғaм
Бiлiм aлyды жaлғacтыpy фaкyльтeтi

№1 межелік бақылау жұмысы

Opындaғaн: Советханов Ә.М.
Тeкcepгeн: п.ғ.к. дoцeнт м.a. Жeлдыбaeвa Б.C.
Тoп: МФЗ-002

Ceмeй 2021 жыл

Диалог арқылы сыни тұрғысынан ойлау әдістемесі.
Физиканы проблемалық оқытудың жолдары.
Критериалды бағалауды жүзеге асырудың жолдары.

1. Сыныптағы қарым -қатынас процестерін зерттеу жөніндегі жұмыстар көрсеткендей, өзара әрекеттесудің белгілі бір үлгілері - зерттеушілік әңгіме, дәлелдеу мен диалог, мұғалімдер мен оқушыларды мағынаны түсіну үшін бірлескен әрекеттерге тарту арқылы ойлаудың жоғары деңгейіне, интеллектуалды дамуына ықпал етеді. <<Диалогтік оқыту теориясы>> тұрғысынан аудиториялық зерттеулер оқушылардың көрнекі және ауызша дереккөздермен дәлелдеу мен оқыту дағдыларын жақсартуға мүмкіндік береді.
Оқушыларды ХХІ ғасырда өмір сүру үшін қажетті дағдылар мен қасиеттермен қаруландыру оқытушылар үшін маңызды және күрделі міндет болып табылады, сондықтан оларды назардан тыс қалдыруға болмайды. Студенттер кеңірек коммуникация процестеріне тиімді және табысты қатысуға мүмкіндік беретін сыни ойлау мен зерттеу дағдыларын дамытуы тиіс
Білімдер мен ойлау нормаларын қолдана отырып үйрету, баламалы көзқарастардың заңдылығын мойындау және практикалық тәжірибеге сүйену. Әдістер <<зерттеушілік әңгіме>> немесе <<аргумент>>, <<диалогтік оқыту>> және <<қолдау>> ретінде анықталады. Практикада зерттелген білімді меңгерудің бес әдісі:
- жаттау (фактілерді, идеялар мен күнделікті әрекеттерді үнемі қайталау арқылы есте сақтау);
- қайталау (тестілеу үшін әзірленген сұрақтарды қолдану арқылы білім мен түсінікті толықтыру, сонымен қатар - бұрын оқығандары туралы есте сақтауды ынталандыру арқылы, оқушыларға жауап туралы ойлануға кеңестер беру арқылы қайталау);
- нұсқаулық презентация (студентке орындалатын жұмыс көлемін түсіндіру немесе ақпаратты жеткізу немесе фактілерді, принциптерді немесе процедураларды түсіндіру және т.б.);
- пікірталас (ақпаратты тарату және мәселелерді шешу мақсатында пікір алмасу);
- диалог (альтернативаларды төмендетуге, тәуекел мен қателіктерді азайтуға, ұғымдар мен принциптердің <<аудармасын>> жеделдетуге ықпал ететін құрылымдық, кумулятивті сауалнама мен пікірталас арқылы өзара түсіністікке қол жеткізу ).

Диалогтың фокусы мен мазмұны - оқытудың маңызды факторлары. Талқылау мен диалогтың танымдық әлеуеті зор. Диалог кезінде студенттерге балама көзқарастар ұсынылады және олардың тұжырымдамалық түсінігін дамытуға және тереңдетуге ынталандыратын тәсілдермен басқа адамның көзқарасын қарастыруға шақырылады. Бұл <<диалектиканың>> элементі, логикалық және ұтымды дәлел ретінде түсініледі, ол диалогты мұғалімдердің көпшілігінің қазіргі мағынасында ауызша немесе <<интерактивті>> оқытудан ажыратады.
Дәлелдеу - бұл идеялар мен перспективаларды ілгерілету және сәйкестендіру. Студенттер өз құрдастарымен немесе сарапшылармен диалогтік қарым -қатынас жасау арқылы альтернативті позицияларға сыни тұрғыдан қарап, ойлана алады, тәжірибені жинақтап, жоғары психикалық өнімділікті дамытуға ұмтылады. Түсінуге ерекше назар аудара отырып, бірлескен оқу мен проблемаларды шешу үдерістері оқушылардың тиімді ойлау қабілетін арттырады.
Сұрақтар туындаған кезде мұғалімнің негізгі білім көзі ретінде анықталуы міндетті емес, алайда оқушылар мен мұғалімдер интернетті пайдалана отырып, бірлескен зерттеулер жүргізе алады; мұғалімдер оқушыларға іздену, бағалау және таңдаған ақпаратты таңдауда сыни тұрғыдан ойлауға көмектеседі. Диалогтік педагогика - бұл оқушылар мен мұғалімдердің қарым -қатынасты ашу мен оқу үдерісі арқылы орнатуын білдіреді.
Мерсер сабақта пікірталастың үш түрін анықтады:
- даулы әңгіме, онда студенттер жарысады және басқа адамның көзқарасын қабылдағысы келмейді;
- оқушылардың бір -бірінің процеске қосқан үлесін конструктивті бағалауымен сипатталатын кумулятивті әңгіме және т.б .;
- сын тұрғысынан ойлау мен дұрыс ойлауды жалғастыратын ізденушілік әңгіме, онда сөйлемдерге қарсылық білдіруге және қарсы қоюға болады .
Мұғалімдер диалог ережелерін келісіп, сыныпта оқушылар бір -бірімен қарым -қатынас жасай алатын, оқушылардың ерекшеліктері мен қызығушылықтарын түсінуді, назар аударуды қажет ететін бірлескен мағынаны құрудың жаңа әдістерін құратын диалогтық модель құруы керек.
Оқушылардың айтқандары мен істегендерін тыңдай және талдай отырып, мұғалімдер формативті және жиынтық бағалау принципін жүзеге асыра отырып, оларды оқуда тиімдірек қолдау мүмкіндігіне ие болады: тек білімді меңгеріп қана қоймай, сонымен қатар осы білімді қалыптастыратын процестерге қатысады.

2. Проблемалық оқыту - мәні проблемалық ситуация туғызу мен оқушылардың оқу проблемасын дербес шешулері бойынша іс-әрекеттерін басқару болып табылатын оқыту түрі. Проблема деп шешілуі оқушылардан білім алу үшін белгілі әрекеттерді талап егетін есептердің, тапсырмаларын, теориялық немесе тәжірибелік мәселелердің әртүрлілігін түсінуге болады.
Проблемалық оқытудың ерекшелігі - мұнда мұғалім білімді дайын түрде баяндап бермейді, оқушылардың алдына проблемалық міндет қояды. Шешімді және шешу құралдарын оқушы өзі іздестіруі тиіс Проблемалық оқытудың тиімділігі:
Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін арттырады;
Оқу еңбегіне қызығушылығын арттырады;
Оларды өздігінен саналы жұмыс істеуге үйретеді;
Берік білімге, оқытудың жоғары нәтижесіне жеткізеді.
Проблемалық оқытудың мақсаты - ғылыми таным нәтижелерін, білімдер жүйесін ғана меңгеріп қоймай, сонымен бірге бұл нәтижелерге жету жолының өзін де, процессінде меңгеру, оқушының таным дербестігін қалыптастырып, оның шығармашылық қабілеттерін дамыту. Сондықтан да көбінесе мектеп оқушыларының ойлау кабілеттерін дамытады және сенімдерін қалыптастыруды қамтамасыз етеді.
Проблемалық оқыту әдісі дамыта оқыту бағытына сәйкес,оқушылардың шығармашылық және өздігінен танып білу қабілеттерін қалыптастыру болып табылад.
Проблемалық оқытуды физика сабағының әртүрлі кезеңдері мен түрлерінде қолдануға болады.
а) жаңа материалды түсіндіргенде:
7 сыныптағы <<Диффузия>> тақырыбы бойынша сабақта проблемалық жағдай тудыруды қарастырайық.
Оқушыларға бөлмедегі иіс диффузиясының жылдамдығын анықтап және оны оларға айтылған молекулалар жылдамдығымен салыстыру ұсынылады. Молекуланың жылдамдығы шамамен 400 м/с, ол оқтың жылдамдығымен шамалас.
Диффузия жылдамдығын есептегеннен кейінгі оқушылардың нәтижесі: шамамен 25 м/с. Есептеу үшін оларға жол мен уақыт белгілі болғанда жылдамдықты қалай есептеу керектігін есіне түсіру керек. Мәселе туындайды: неге диффузия жылдамдығы молекула жылдамдығынан көп есе аз?
б) физикалық экспериментті қолданған кезде:
7 сыныптың физика сабағындағы <<Денелердің жүзуі>> тақырыбына проблемалық жағдай тудыруды қарастырайық.
Оқушылардың алдына бірдей үш дене салынған, сұйықтығы бар үш ыдыс қойылады.
Мысалы, жұмыртқалар: біріншісінде дене сұйықтық бетінде, екіншісінде сұйықтық ішінде, үшіншісінде түбінде жатыр.
Сұрақ: Неге бір дене өзін әр түрлі көрсетеді? Сұйықтықтағы дене әрекеттері қандай факторлардан тәуелді?
в) фронтальды зертханалық жұмыс өткізгенде
Зерттеу сипатындағы проблемалық сұрақтарды 7 сыныптағы <<Үйкеліс күші>> тақырыбында қоюға болады.
Оқушыларға қойылатын сұрақ: Үйкеліс күші қандай факторларға тәуелді? Бұл мәселені шешу үшін оқушылар өз бетімен жұмыс ретін ұсыну керек және қажетті құралды таңдау керек.
Оқушылар үйкеліс күшін динамометр көмегімен өлшеумен танысқан, сондықтан олар үйкеліс күші тәуелді болатын параметрлерді ұсынады:
- Дене массасы (яғни, денеге салмақ салу керек);
- Дене қозғалатын бет (ол ағаш, дәптер беті, кітаптың беті және т.б. болу керек).
Берілген экспериментті өткізгеннен кейін оқушылар қорытынды жасайды.
г) ойша эксперименттерді қолдану кезінде:
<<Өткізгіштің кедергісі>> тақырыбындағы сабақта оқушылар кедергі қандай параметрлерден тәуелді екенін анық білу керек.
Оқушылар әр түрлі параметрлер мен пайымдауларының логикасын ұсынады. Мысалы, өткізгіш ұзындығынан, қалыңдықтан, өткізгіш тегінен. Оқушылар қандай да бір параметрден тәуелділікті табу үшін, қалған параметрлерді тұрақты ету керектігін білу керек. Ұзындық артқан сайын, өткізгіш арқылы өтетін электрондар көбірек кедергілерден өтеді, демек, R1>R2. Демек, кедергі ұзындыққа тура пропорционал.
Осылайша, оқушылар теориялық мәліметтерге ие бола отырып, тәжірибе нәтижесін болжап, қорытынды жасайды.

3.Критериалды бағалауды жүзеге асырудың жолдары:
Бағалау түрлері: қалыптастырушы бағалау, жиынтық бағалау;
Бағалау критерийлері: ойлау деңгейлері (білу, түсіну, анализ, синтез, бағалау), сөйлеу әрекетінің түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым), әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар, дескрипторлар;
Бағалау шәкілі: белгілі пайыздық қатынаста бағалау рәсімдері топтамасының балдар қосындысы ретінде;
Бағалау қағидаттары.
Белгілі ғалым М.В.Кларин педагогикалық технологияға <<педагогикалық мақсатқа жету үшін пайдаланылатын барлық дара инструменталдық және әдіснамалық құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесі>> деген анықтама берген. Ол әдебиеттерге талдау жасай отырып, оқу мақсаттарын қоюдың негізгі тәсілдерін қарастырады:
1.Мақсатты зерделеленетін мазмұн арқылы анықтау.
Мақсат қоюдың бұл тәсілі неғұрлым кеңінен танылған дәстүрлі жол болып табылады(мысалы, <<Параграфтың мазмұнын оқу...>>, <<Теореманы зерделеу...>>).Оқытудың технологиялық тәсілінің жақтастары бұндай мақсаттарды сөзсіз жеткіліксіз деп есептейді, себебі оған қол жеткізілгенін бағалау өте қиын.Дегенмен, бұл мақсаттар қолдануға жарамды, себебі олар оқытудың мазмұнын көрсетіп тұр.
Мақсаттарды мұғалімнің әрекеті арқылы анықтау.
Бұндай мақсат мұғалімнің әрекетіне шоғырланады.Мақсатты бұлай қою кезінде өз жұмысына шоғырланған мұғалімнің оқушылар қол жеткізген нәтижені бағалауына мүмкіндігі бола бермейді(мысалы, <<Оқушыларды ...таныстыру>>, <<... көрсету>>, <<... түсіндіру>>. Сөйтіп, мақсат қоюдың технологияланбаған тәсілі еңсерілмейді, тек бүркемеленіп қалады.
3. Мақсаттарды оқушы дамуының зияткерлік, эмоционалдық, тұлғалық үдерістері арқылы қою. Аталған мақсаттар жалпы білімділік мақсаттарды бейнелейді(мысалы, <<білігін қалыптастыру (дамыту)>>, <<оқушылардың танымдық белсенділігін дамыту>>).Бұндай мақсаттардың қойылуы мүмкін, бірақ белгілі бір қиындықтармен ықпалдасады.Бір сабақта (тіпті бірнеше сабақтар аясында) білік пен дағды қалыптастыру сияқты мақсатқа қол жеткізу мүмкін емес, себебі мұғалімнің қолында оны өлшеудің құралы жоқ.
4.Мақсаттың оқушылардың әрекеті арқылы қойылуы.
Мақсаттардың бұндай тұжырымдамасы сабақты жоспарлау мен өткізуге анықтық, белгілілік енгізеді(мысалы, <<Сабақтың мақсаты-шешу(орындау, шығару)>>.Бірақ мақсатты бұлайша етіп қою мұғалімге оқушы қол жеткізген нақты нәтижені анықтауда белгілі бір қиындықтар туғызады.
Сонымен, педагогикалық технологияда оқу мақсаттарын қоюдың қандай тәсілдері неғұрлым тиімді болып табылады? Оқытудың мақсаты оқушының іс-әрекетінен көрінетін оқыту нәтижелері арқылы тұжырымдалады.Сонымен бірге оқытудың нәтижелері оларды дәлме-дәл анықтайтындай етіп анықталады.Нәтиженің нақтылығын түсіну екі түрлі жолмен іске асады:(1)мақсаттардың деңгейлерге бөлінген айқын жүйесін (таксономиясын) құру.Оқушы неғұрлым жоғары деңгейге қол жеткізсе, ол да, мұғалім де үлкен жетістіктерге жетеді; (2)мақсаттарды мейлінше дәлме-дәл және нақты тілмен сипаттау .
Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлі бағдарламасына сай оқу мақсаты мен оның нәтижелері жоғарыда айтылған тәсілдерге негізделіп анықталады.Үшінші деңгей бағдарламасы бойынша <<Оқу мақсаты - мұғалім оқушыларға үйреткісі келетін нәрселер>>.Осыған байланысты, оқу мақсаттарын қалыптастыру шаралары төмендегілерді білуге бағытталған:
Сіздің ойыңызша, оқушылар нені білуге тиіс?
Оқушылар қандай түйінді идеяларды түсінулері керек?
Оқушылар қандай мәселелерді зерттеп, талдаулары керек?
Ал, оқу нәтижелері мұғалім сабақта қойылған мақсаттарына қол жеткізе алды ма, жоқ па екенін білуге мүмкіндік береді.
Оқу нәтижелері:
оқушыға бағытталуы керек;
белгілі бір дағдыны сипаттайтын етістік болуы керек;
оқушының оқу үлгерімі тұрғысынан жазылуы керек.
Деңгейлік бағдарламалар курсының мұғалімдері бірінші <<Бетпе-бет>> кезеңінің төртінші аптасының үшінші және төртінші күндері өтетін сабақтарда тізбектелген сабақтар топтамасының орта мерзімді жоспары мен бір сабақтың жоспарын, яғни қысқа мерзімді сабақ жоспарын жасап үйренеді. Педагогикалық шеберлік орталығының білім беру порталынан мұғалімдер жоспарлауда пайдалануға болатын көптеген ресурстарды пайдаланады.
Жоспарлау жөніндегі нұсқаулық мұғалімдерге сабақтар топтамасы кім үшін жоспарланғанын, нені үйрету керек екенін және бағалаудың қандай әдістерін пайдалану қажет екенін түсінуге мүмкіндік береді.
Толтыруға арналған кесте орта мерзімді жоспарлау кезінде қолданылатын нысан болып табылады.Оны мұғалімдер оқу мақсаттарын жазуға, оқытудың белсенді стратегияларын, оқу нәтижелерін, жоспарланған бағалауды, оқушылардың барлығының сабаққа қатысқандығын және әр сабақ үшін қажетті ресурстар тізімін жазу үшін пайдалана алады.
Кестені толтыру жөніндегі нұсқаулықта орта мерзімді жоспарлау нысанының қандай тарауына не жазу керектігі туралы толық мәлімет ұсынылған.
Орта мерзімді нәтижелерді бағалауға арналған бақылау парағы мұғалімдерге өз жоспарларына қажетті мәселелелердің барлығы кіргізілгендігін тексеруге мүмкіндік береді.
Критериалды бағалау -- бұл білім берудің мақсаты мен мазмұнына негізделген оқушының оқу- танымдық құзырлығын қалыптастыруда алдын-ала белгіленген жетістіктер мен салыстыру үрдісі . Критериалды бағалауды енгізудің мақсаты -- жаңа үрдістегі оқытудың сапасын арттырады. Білім алушылардың білімін халықаралық стандартқа сәйкестендіру болып отыр.
Критериалды бағалау -- бүгінгі білім жүйесіндегі жаңа талап. Оқушы сын тұрғысынан ойлау арқылы алдына мақсат қоя біледі. Әрі нәтижеге жетуге үлкен талпыс болатынын уақыт байқатып отыр. Сондықтан маңызды істі жауапкершілікпен атқарғанда ғана жұмыс жүйеленетіні белгілі.

Ұқсас жұмыстар

М.дулатов. «бақытсыз жамал» романын талдау

Бағыттаушы парақтары оқулық

Химиялық реакция теңдеулері

Элементтердің валенттілігі бойынша химиялық қосылыстардың формулаларын құру

СМАРТ бойынша сабақ мақсатын қою

Жылу мөлшері. Жылу мөлшерінің бірліктері. Заттың меншікті жылу сыйымдылығы

Талдай білген ұтады

Физикалық эксперементтік есептерді компьютерлік бағдарламалар көмегімен модельдеу

Шығармалық тапсырма

Оқушы қызығушылығын дамытуда мұғалімнің атқаратын жұмысы

Пәндер