Топтың құрамы

3-сынып. Ақпан айына арналған тәрбие сағатының жоспары
Сынып жетекшілері : Жақсылық Маржанай; Хуанқызы Шұғыла.
Пән мұғалімдері : Мауленова Динара; Әбитаева Сағыныш;
Дингалиева Маншук
Сабақтың тақырыбы: <<Кім шешен, кім жылдам?>>
Сабақтың мақсаты: Халық ауыз әдебиетін құрметтеп, оны дамытуға, тіл мәдениетіне, достық қарым-қатынасқа, ой ұшқырлығы мен тапқырлыққа өз ұлтын сүюге, халық мәдениетін жақсартуға тәрбиелеу.
Міндеттері:
1. Оқушының ойын нақты әрі дұрыс жеткізуге, тапқыр сөйлеуге, салмақты ой айтуға үйрету;
2. Ана тілінде сөйлеу шеберлігін арттыру, сөздік қорын молайту;
3. Мақалдап, мәтелдеп сөйлеу мәнеріне дағдыландыру.
Күтілетін нәтиже: Осы"Кім шешен, кім жылдам? " сайысы арқылы, оқушыларға халық ауыз әдебиетінің түрлерін еске түсіріп, бір қайталап өту. Халық ауыз әдебиетінің ішіндегі мақал-мәтелдер мен жұмбақ, жаңылтпаштардың түрлерімен таныстырып, олардың шығу тарихы жайында мағлұмат беру. Мақал - мәтелдерді дұрыс әрі ұтымды пайдалануға үйрету. Әр сөздерді ұтымды, әсерлі етіп жеткізуге, мақал-мәтелдер мен жаңылтпаштардың, шешендік сөздердің қандай маңызы бар екендігін түсіндіріп өту
Сабақтың түрі: Жарыс сабақ
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап
Көрнекілігі: Интербелсенді тақта, плакаттар, шарлар, стикерлер
Сабақтың барысы:
I.Психологиялық ахуал.
Мұғалім: Бүгін ерекше сабақ. Сендерді өте көп қызықты тапсырмалар күтіп тұр. Сендерден ұйымшылдықпен, көтеріңкі көңіл-күймен сабаққа қатысуды сұраймын. Бәріміз тұрайық. Күннен жылу сұрайық!
Оқушылар:
Алтын күн, жарқын күн
Шуағыңды төге бер
Арайыңнан нәр алған
Біз бақытты балдырған
II. Топқа бөлу: Оқушылардың санына байланысты оқушылар топқа бөлінеді. Әр топ өз аттарын дайындайды.
III. Тақырып туралы ойтұжырым.
Әр топ шығармашылықтарына, өз ойларына байланысты ассоциограмма құрастырады.
1.Бүгінгі сайысымыз не туралы болмақ?
2.Мақал-мәтелдер, шешендік сөздер дегеніміз не?
3.Мақал-мәтелдер, шешендік сөздер, жаңылтпаштар біздің ауыз әдебиетімізге қалай енді?
4.Ауыз әдебиетінде мақал-мәтелдер, шешендік сөздер, жаңылтпаштардың қандай маңызы бар?
- Сондықтан да бүгінгі сабағымыздың тақырыбы - <<Кім шешен,кім жылдам?>> деп аталады.
-Мақал-мәтелдер туралы білесіңдер деп ойлаймын. Бүгінгі сабағымыз жарыс түрінде өтпек.
Мына жоспар бойынша жұмыс жасаймыз.
Жоспар:
<<Топқа бөліну, таныстыру>>
<<Тақырып туралы ойтұжырым>>
<<Топтық тапсырмалар>>
<<Қорытынды>>
Мұғалім:
Оқушылар 2 топқа бөлінді. Әр топ өздерін таныстырады.
1-топ бастайды, 2 -топ қостайды.
1-топ: Біздің топтың аты: <<Арман>>
Біздің ұранымыз: Армандарға жетуге талпынамыз біз бірге!
Топтың құрамы: Мөлдір, Аружан, Баян-Сұлу, Майра, Динара, Аруна, Жұлдыз
2-топ: Біздің топтың аты: <<Болашақ>>
Біздің ұран:
Болашақ тобы алға
Биіктерге самға
Достығымыз барда
Жүреміз тек алда!
Топтың құрамы: Аймерек, Аружан, Айдана, Әйгерім, Дана, Қазына, Асылзат

IV. <<Топтық тапсырмалар>>
1.Бөлім: <<Жалғасын тап>>.
2.Бөлім: <<Кім тапқыр?>>
3.Бөлім: Тақырыпты мақалдар
4.Бөлім: <<Ойлы болсаң, тауып көр>>
Мұғалім: Сайысымызды бастамас бұрын, әр топқа жанкүйер, бақылаушы бір сөзбен айтқанда әділқазы сайлап алайық: 1-топқа Мауленова Динара, 2-топқа Дингалиева Маншук
Бірінші сайысымыз <<Жалғасын тап>> деп аталады, яғни мақал-мәтелдің жартысы оқылып, жалғасын табу керек.
Сөздің көркі-мақал (Жүздің көркі-сақал)
Өз елім... (өлең төсегім)
Балапан ұядан не көрсе...(ұшқанда соны іледі)
Сөзің тәтті болсын...(ашуың қатты болсын)
Жақсы байқап сөйлер...(жаман кісі шайқап сөйлер)
Ананың көңілі балада...(баланың көңілі далада)
Батыр туса ел ырысы...(жаңбыр жауса жер ырысы)
Балалы үйдің...(ұрлығы жатпас)
Оқу- білім бұлағы...(білім-өмір шырағы)
Тіл тас жарады...(Тас жармаса ,бас жарады)
Ашу-дұшпан, ақыл дос...(Ақылына ақыл қос)
Тіліңмен жүгірме,..(Біліммен жүгір)
Ұста пышаққа жарымас..(етікші етікке жарымас)
Сөзде қаңқу жаман...(ауруда шаншу жаман)
Білімі жоқ ұл... (жұпары жоқ гүл)
Мұғалім: Келесі сайысымыз <<Кім тапқыр!>> деп аталады. Мұнда балалардың әртістік қабілетін байқаймыз, ол үшін 2 топ берілген тірек сөздерді пайдаланып мақал-мәтел құрастырады.
Дос -теңге
Жауабы: Жүз теңгең болғанша, жүз досың болсын.
2. Ақыл -кен
Жауабы: Ақыл-тозбайтын тон,
Білім-таусылмайтын кен.
3. Оқу - ине
Жауабы: Оқу - инемен құдық қазғандай.
4. Еңбек - береке
Жауабы: Еңбек түбі-береке,
Көптің түбі-мереке.
Мұғалім: Келесі сайысымыз <<Тақырыпты мақалдар>> деп аталады. Мұнда өлең жолдары оқылып, баламасы мақал-мәтелмен айтылады.
Отан тақырыбы бойынша:
Отаным , кең далам орманды
Болаттан соғылған қорғанды.
Бақыттың, шаттықтың мекені
Қолдаймын, қорғаймын Отанды
Мақал: Отансыз адам - ормансыз бұлбұл
Отан - отбасынан басталады.
2. Ана тақырыбы бойынша:
Еркелесем күлімдейтін,
Ұрысқаны білінбейтін,
Маңдайымнан иіскеп менің
<<Құлыншағым, күнім>> дейтін.
Мақал: Ақ шашты ана <<Жастығым - балам>> дейді.
Ақылды бала <<Ай, күнім - анам>> дейді.
3.Әке тақырыбы бойынша:
Адалдық әркез көксеген
Үйрендім, әке ,тек сенен
Ардақтап өтем мәңгілік
Ғұмырда жалғыз жетсе дем...
Мақал: Әкеден-ақыл, анадан-мейір.
4.Бала тақырыбы бойынша:
Бала кезім - балғын шағым
Қызыққа бір тоймаған
Көбелекпен жарысып,
Қуыршақпен ойнаған.
Мақал: Бала - күлкіге тоймас
Жалқау - ұйқыға тоймас.
5.<<Достық>> тақырыбы бойынша:
Достық бағы біздің бұл-
Көлеңке емес күнде өскен.
Бөлек-бөлек қызыл гүл,
Бас қосқанда - гүлдесте.
Мақал: Досы көпті жау алмайды, ақылы көпті дау алмайды.
6. <<Қыс>> тақырыбы бойынша:
Ақ киімді , денелі, ақ сақалды,
Соқыр , мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап келіп қалды.
Мақал: Жаз сайға қонба, қыс қарға қонба.
Мұғалім: Келесі сайыс <<Ойлы болсаң, тауып көр>> деп аталады. Сұрақтарға жауап беру керек.
Ойын. Сұрақ-жауап.
1.Білмеген не ішеді? ( у ішеді)
2.Жас келсе неге? (іске)
3.Өтірікші кімді алдайды?(өзін-өзі алдайды)
4.Білгенің қанша, білмегенің қанша?(білгенің 9, білмегенің 99)
5.Адамда арқау бола ма?(Ас адамның аркауы)
6.Түкіріктен көл бола ма?(Көп түкірсе көл болар)
7.Тастың жеңілі бола ма?(Керек тастың ауырлығы жоқ)
8.Көпке не шашпа?(топырақ)
9.Дос басқа қарайды, ал дұшпан ше?(дұшпан аяққа қарайды)
10.Тауық түс көре ме?(тауықтың түсіне тары кіреді)
11.Сиырдың сүті қай жерде?(сиырдың сүті тілінде)
12.Бейнет түбі не?(зейнет)
13.Сөз анасы не? (құлақ), су анасы не?(бұлақ), жол анасы не?(тұяқ).
14.Не қылыштан өткір?(тіл қылыштан өткір)
15.Тұз астың дәмін келтірер, ал сөздің дәмін не келтірер?(мақал сөздің дәмін келтірер).
V. Рефлексия. Бас бармақ әдісі арқылы.
VI. Қорытынды: Балалар, бүгінгі сайысымызды қорытындылай келе, мақал-мәтелдер де, жұмбақтар да, шешендік сөздер де, ғасырлар шежіресі әрі онда халық тарихы, оның әлеуметтік тіршілігі, ақыл-өнегесі мол көрініс тапқан. Ата-бабадан қалған асыл мұра мақал-мәтелдер мен жұмбақтарды ұмытпай, жадымызға сақтап жүрейік, балалар! Осымен, біздің бүгінгі сайысымыз аяқталды. Бүгінгі сайысқа қатысқан оқушыларға рақметімізді айтамыз!!!