Халықтық педагогика

Сабақ жоспары:
Тобы: МБ-16
Пәні: Этнопедагогика
Мерзімі:
Сабақ тақырыбы:
Халық педагогикасы этнопедагогиканың зерттеу обьектісі
Жалпы мақсат:
Этнопедагогика пәні бойынша түсінік беру
Оқу нәтижесі
<<Этнопедагогика>> пәні жайында түсініктері қалыптасады. Ұлттық, халықтық педагогика ұғымдарын терең түсінеді.
Сабақта қолданылатын материалдар:
Маркерлер, А3 қағаз, интербелсенді тақта, стикерлер, бағалау парақшалары
Оқыту әдістері:
Диалогтік оқыту
АКТ
Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету
ОүБ және оқуды бағалау
1. Диалог
2. Жеке жұмыс
3. Топтық жұмыс
Дерек көздері:
Б. Мұханова, Р. Ильясова <<Этнопедагогика>>
Тапсырмалар:
Ой қозғау, тұжырымдалық карта, INSERT
Сабақ кезеңдері
Уақыты
Мұғалімдердің
іс-әрекеті
Студенттің іс-әрекеті
Ресурстар
Ұйымдастыру кезеңі
(Психологиялық ахуал)
мин
Студенттерді түгендеу
Студенттер сабақта жоқ студенттерді айтады

Үйге тапсырма
мин
Өткен тақырыпты <<Серпілген сұрақтар>> әдісі арқылы сұрайды. Оқытушы 1 студентке сұрақ қояды, ары қарай студенттер біріне-бірі сұрақтар қойып жалғаса береді.
Студенттер бір-біріне сұрақтар қойып, сол сұрақтарға жауап береді.

Топқа бөлу
мин
Студенттерді стикерлер арқылы 3 топқа бөледі.
Топқа бөлінген студенттер бірлесіп отырады.

Жаңа сабақ

Бүгінгі өтіліп жатқан тақырып бойынша тұжырымдамалық карта жасау (постер) тапсырылады. Карта тақырыпты ашатындай болуы керек. Картаға сурет, кесте, ойдың түйінді идеясы, график т.б. салуға не дайын материалды жапсыруға болады. Тұжырымдамалық карта бергенде оқушыға оның қалай бағаланатыны жайлы критерийлер беріледі не айтылады. Соңында әр топтың жұмысы сол критерий бойынша бағаланады.
Тұжырымдамалық карта жасау (постер)
А4, қалам, қарандаш, маркер
Бекіту тапсырмасы
мин
<<Бір сөйлеммен түйіндеу>> әдісі
Сұраққа жауап береді.

Бағалау
мин
Формативті бағалау
Топ басшылары белсенді бағалайды.
Бағалау парағы
Қорытынды
мин
INSERT әдісі арқылы өткен тақырыпты қорытындылауды, кері байланыс жасауды тапсырады.
Студенттер <<Желпуіш>> әдісі арқылы өткен тақырыпты қорытындылайды.

Үй тапсырмасы
Халықтық педагогика
Үй тапсырмасын білу, түртіп алу
Ой толғау

Халық педагогикасы - этнопедагогиканың зерттеу объектісі
Адам баласы әу бастан өз ұрпағын өмiрге, еңбекке икемдеп, тәрбиелеп келгенi көпке аян. Бүгiнгi қалыптасқан белгiлi ғылыми-теориялық заңдары бар педагогика ғылымы өмiрге келгенше де адамзат тәрбие iсiмен айналысып бақты. Оның қағазға жазылып түспеген, бiрақ халық жадында мәңгi сақталып, ұрпақтан-ұрпаққа ғасырлар бойы ауызша нақыл-ақыл, өсиет-өнеге, қағида болып тарап келген бiлiм-бiлiк, тәлiм-тәрбие беру тағлымдары бар. Ол халықтық педагогика деп аталады. Халықтық педагогика салт-дәстүр, жол-жора, ырымдар, тағам дайындау, қонақ күту рәсiмдерi мен ауыз әдебиетi үлгiлерi, ұлттық ою-өрнек, өнер түрлерi, спорт ойындары арқылы отбасылық тәрбиеден басталып, ауыл-аймақ, ел-жұрт, ру-тайпа, қала бердi бүкiл халықтық қарым-қатынастан берiк орын алған тәлiм-тәрбиенiң түрi, адам мiнезiн, iс-әрекетiн қалыптастырудың белгiлi нормасы болып табылады. Олай болса, халық педагогикасы қоғам дамуының (алғашқы қауымдық қоғамнан бастап) белгiлi сатыларынан өтiп, ғылыми педагогикалық дәрежеге жеткенше ұрпақ тәрбиесiнiң бастау бұлағы, педагогикалық құралы болып, тәрбие жүйесiнiң қызметiн атқарып келгенiн байқаймыз. Яғни, осыдан келiп ғылыми педагогика мен халықтық педагогиканың тәрбие тәсiлдерiндегi сабақтастығы, принциптiк-идеялық үндестiгi туындайды. Бүгiнгi әлемдiк аренаға жеткен ғылыми-педагогика халықтық педагогикадан бастау алып, оны ғылыми теориялар мен қағидалар тұрғысынан жан-жақты зерттеп, қарастырып, байытты. Сөйтiп, өз қажетiне жаратты. Осы қажеттiлiктен келiп, халықтың эмпирикалық тәжiрибесiне негiзделген ұрпақ тәрбиелеу тағылымдары -- халықтық педагогиканы ой елегiнен өткiзiп зерттеп, тәрбие мен оқу iсiнiң өзектi құралы етудiң жолдарын және оның шығу, даму кезеңдерiн өзiндiк ерекшелiктерiн, басқа ғылымдармен байланысын зерттейтiн педагогиканың ғылыми бiр саласы этнопедагогика пайда болды.

Академиктің пiкiрiнше, халықтық педагогиканың ерекшелiгi: оның адам баласының дүниеге келген күнiнен бастап бiрге жасасып келуiнде, адамдардың қоғамды құруда, қоршаған ортаны -- табиғатты өзiне икемдеп игеруiнде, еңбек тәрбиесiнiң алғашқы адамдар өмiрiнде басты рөл атқарғаны, тәрбиенiң басқа түрлерiнiң кейiн туғандығы, халықтық тәрбие жөнiндегi қағидалары өмiрлiк тәжiрибеге негiздеген эмпирикалық бiлiм болып келуi, оның ұлттар мен ұлыстардың жазу мәдениетi шықпай тұрған кезiнде пайда болып, халық арасында ауызша тарауы, сондықтан да оны шығарушы авторларының аты-жөнi халық жадында сақталмай, бүкiл халықтық мұраға айналып кетуi, халықтың ұрпақ тәрбиелеудегi озық тәжiрибелерi мен ой түйiндерi сол халықтың ой-тiлегiмен, арманымен ұштасып келгендiктен, озық үлгiлерiнiң мәңгi сақталып, ал тозығының бiртiндеп өмiрде қолданудан шығып калуы, халық педагогикасы өнерге, еңбекке негiзделгендiктен, үнемi жетiлдiру, ұшталу үстiнде болуы, сондай-ақ халық педагогикасының ғылыми жүйеге, теорияларға құрылмай, жеке бастық тәрбиенiң озық үлгiлерiне және оның нәтижесiне құрылуы, тәрбие тәжiрибесiнiң ғасырлар бойы жалғасып келуi (преемственность), алғашқы тәрбие түрлерiнiң қоғамда бөлiнбей, синкреттi тұтас түрiнде берiлуi (мысалы, қол, би, музыка өнерлерiнде ой еңбегi мен дене еңбегi, ақыл-ой тәрбиесi мен еңбек тәрбиесiнiң бiрге ұштасып келуiнде)", деп саралай көрсете келдi де, "халық педагогикасы ру, тайпа, ұлттар мен ұлыстардың ұрпақты тәрбиелеу тәжiрибесiне негiзделiп, халықтың тәрбие құралдары (салт-дәстүр, әдет-ғұрып, ойын түрлерi, ауыз әдебиетi үлгiлерi) арқылы iске асыруға құрылса, ал этнопедагогика теориялық ойларға, ғылымға негiзделедi. Ол халықтың этнографиялық салт-дәстүрiн, тұрмыс-тiршiлiгiн педагогикалық, логикалық ғылыми жүйе тұрғысынан зерттеп қарастырады... яғни, халық педагогикасы ғылымға шикi материал даярлаушы мәлiметтер көзi болып табылса, сөйтiп педагогика ғылымына қызмет етушiнiң рөлiн атқарса, ал этнопедагогика халықтың бала тәрбиелеу тәжiрибесiн, педагогикалық мәдениетiн зерттеп, оның прогрессивтiк үлгiлерiн бүгiнгi оқу-тәрбие iсiне жаратудың жолдарын ғылыми тұрғыда қарастырады" (16, 7), -- дейдi.

Ал бұрынғы КСРО Педагогика ғылым академиясының корреспондент-мүшесi, профессор , ң "Этнопедагогика" атты еңбегiне жазған кiрiспесiнде: "Егер халық педагогикасы мен этнопедагогикаға арналып екi хрестоматия жасалған болса, оның бiрiншiсiне бала тәрбиесi жөнiндегi ауыз әдебиетi үлгiлерi мен халықтың салт-дәстүрлерiне арналған этнографиялық тәлiмдiк жазбалары енгiзiлген болар едi де, ал екiншiсiне халық педагогикасы мен халықтың тәлiм-тәрбиелiк ойларын зерттеуге арналған педагог-ғалымдардың еңбектерi енген болар едi" (16, 6), - деп, халық педагогикасының таза тәжiрибеге негiзделген тәрбиенiң эмпирикалық түрi екенiн және оның этнопедагогиканың ғылыми зерттеу объектiсi болып саналатынын ашып көрсетедi.
Халық педагогикасында тәрбие мәселесi бiрiншi орынға қойылып келдi. Ол заңды да едi. Себебi, халық педагогикасы ғылым мен мәдениеттiң жетiлмеген кезiнде пайда болғандықтан, тәрбиенi еңбек пен өнерге, оның iшiнде қол өнерiне негiздей жүргiзудi уағыздады. Бертiн келе, оқу-бiлiм дамып, ғылым мен техника өрiстей бастаған кезiнде, XVII ғасырдағы ұлы чех педагогы iң атымен байланысты ғылыми педагогика пайда болды. Ғылыми педагогиканың теориялық зандары қалыптасып өмiрге келдi. өзiнiң атақты "Ұлы дидактика", "Ағайынды чехтарды тәрбиелеу" атты еңбектерiнде тұңғыш бiлiм беру iсi мен тәрбие iсiн бiртұтас процесс деп қарау идеясын ұсынды. Тәрбие мен бiлiм берудi бiрiктiру тенденциясы оқу-тәрбие iсiнiң тұтастығынан туындады. Тәрбие-әлеуметтiк процесс, ал адамның жеке басының өсiп жетiлуi, дамып қалыптасуы -- ол әрi әлеуметтiк, әрi биологиялық процесс. Осы ерекшелiктен келiп, педагогикада қоғамтану мәлiметтерiн жаратылыстану мәлiметтерiмен бiрiктiре қарастыру қажеттiлiгi пайда болады. Оның себебi педагогика адам тәрбиесiнiң қажетiн өтеушi, қоғамдық сұранысты iске асырушының рөлiн атқарушы болып отыр. Ал педагогиканың жеке басты (индивидиумды) тәрбиелеп жетiлдiрудегi iс-әрекетi оқу-тәрбие орындары арқылы iске асырылады. Адам тәрбиесiнде бiлiмнiң теориялық жақтары шешушi рөл атқарғанымен, оны (теорияны) жеке басты оқытып тәрбиелеп жетiлдiруге пайдалану үшiн тәжiрибеде қолданудың әдiс-тәсiлдерi керек. Мiне, осыдан келiп, теория мен тәжiрибенiң, оқытудың өмiрмен байланысын, оны iске асырудың жолдарын қарастыратын педагогика ғылымының бiр саласы -- оқыту мен тәрбиенiң методикасы туындайды. Бiлiм беру мен тәрбие iсiнiң теориялары мен өмiр тәжiрибесi тығыз ұштасқанда ғана адам қажетiн толық өтей алады. Ғылыми теориялар тәжiрибеге негiзделмесе, ол тиянақты ғылым болмайтыны сөзсiз.

Ол жөнiнде XVII -- XVIII ғасырларда өмiр сүрген батыстың, орыстың педагог ғалымдары жақсы ой-пiкiрлер айтқан болатын. Мысалы, "Ағайынды чехтарды" тәрбиелеудегi халықтық дәстүрдiң жақсы нәтижелерiне сүйене отырып, баланы жастайынан еңбекке және жақсы мiнез-құлыққа тәрбиелеудiң жолдарын көрсетiп бердi. Ал Швейцарияның кемеңгер педагогы тәрбиенi ана тiлiнде оқытатын халықтық мектептердiң бай тәжiрибесiне негiздей отырып жүргiзудi мақұлдады. Ол "Адамның ақыл ойының қалыптасуы, дұрыс дамуы ұлт тiлiндегi оқудың мазмұны мен оқыту әдiсiн дұрыс ұйымдастыруға байланысты" деп ерекше атап көрсеттi. : "Бала тәрбиесi оның дүниеге келген күнiнен басталуы керек. Баланың дүниенi түсiнуi отбасынан басталып, мектепте әрi қарай жалғастырылуы шарт" (48, 72), -- деген қағиданы ұсынды. Француздың ұлы ағартушысы да бала тәрбиесiнiң көзi еңбекте, сондықтан баланы жан-жақты жетiлген азамат етiп тәрбиелеудi жанұяда еңбекке үйретуден бастау керек деп қарады. Ал әйгiлi орыс педагогы халықтық тәрбиенiң мақсаты мен мазмұнына және тәрбие мен оқыту әдiстерiне тоқтала келе: "Орыс халқының бала тәрбиесi сол халықтың сан ғасырлық тарихымен тығыз байланысты, тәрбиенiң негiзiн халықтың жақсы-жаман дәстүрiнен iздестiру керек" (82, 482), -- дедi. бала тәрбиелеудегi ауыз әдебиетiнiң рөлiне де ерекше тоқталды. Ол: "Ертегiлер халықтық педагогиканың алғашқы және тамаша үлгiлерi. Ертегiлердегiдей халықтың асқан даналық тәрбиесiмен тепе-тең келетiн бiрде-бiр тәрбие құралы жоқ" (82, 161), -- деген едi. Кешегi Кеңестiк дәуiрдегi ұлы педагогтар адамды тәрбиелеп жетiлдiруде еңбектiң, әсiресе ұжымдық еңбектiң маңызына ерекше мән берген болса, ал "Баланы iзгi жүректi азамат етiп тәрбиелеуде ойын түрлерiн кеңiнен қолдануды және баланы жазасыз тәрбиелеудi, ертек айтуға, табиғатты тамашалауға, сол арқылы олардың ой-қиялын өсiруге" баса көңiл бөлдi. "Табиғат тамаша тәрбиешi, тек оны түсiне бiлуге үйрету керек" деп қарады.
Өткен ғасырлардағы педагогика тарихына көз жiберсек, ұжымдық педагогикалық тәрбиенiң мәнi мен маңызына, халықтық тәрбие жөнiндегi данышпандық ой тұжырымдарына әл-Фараби, Ибин-Сина, Фердауси, Омар Хаям, , , , , , , Ы. Алтынсарин, Ш. Уәлиханов, А.Құнанбаев сияқты ойшыл-оқымысты ғалымдардың бiрде-бiрi көңiл бөлмей өткен емес. Олар халықтың бала тәрбиелеудегi тәжiрибесiнiң, педагогикалық ойларының прогрессивтiк жақтарына ерекше мән берiп, халықтық тәрбиенiң негiздерiне ғылыми талдаулар жасады. Алайда, Қазан төңкерiсiнен кейiнгi Кеңестiк дәуiрде халық педагогикасын зерттеу, оны тәжiрибеде қолдану iсiне керенаулық көрсету, қала бердi адамдардың санасындағы ескi қоғамдық идеялардың қалдығы деп қарау өрiс алды. Ол идея коммунизм кезiнде бiр тiл, бiрыңғай мәдениет болады деп қараушылықтан, пролетарлық жаңа мәдениет жасаймыз деген жалған ұраннан туындаған едi. Көне мәдениеттiң шедеврi шiркеулер мен храмдарды, мешiт-медреселердi қирату, халықты дiннен, ұлттық тiлден, салт-дәстүрден бездiру, тарихи ескерткiштерге мән бермеу, жер-су, ауыл-село, қала аттарын кеңестiк саясатқа негiздеп өзгерту т. б. солақай саясаттың әсерiнен туындаған терiс әрекеттер болатын.

Кеңестiк дәуiрдiң 1970 -- 1990 жылдарында ғана халықтық педагогиканың прогрессивтiк мәнiн ғылыми тұрғыда қарастырып зерттеу iсi бiртiндеп қолға алына бастады. Халық педагогикасын кеңестiк дәуiрде ғылыми-теориялық, методологиялық жағынан жан-жақты тұңғыш зерттеушi академик болды. Халық педагогикасын ғылыми-педагогикалық тұрғыда зерттеудiң қажеттiлiгi туралы пiкiрлер (1970 -- 1990ж. ж. арасында) профессорлар: , В. X.Артюнун, , , К. Пирлиев, , т. б. еңбектерiнде де айтылған болатын.
Этнопедагогикалық зерттеулердiң Кеңестiк дәуiрдегi маңызы мен мәнi, қажеттiлiгi мен көкейкестiлiгi жөнiнде және оны ғылыми педагогиканың құрамдас бөлiгi деп қараудың керектiгi туралы педагог-ғалымдар: , , , да кезiнде келелi пiкiрлер айтқан едi. Этнопедагогика ғылымы орыс, батыс елдерiнде XVII-XVIII ғасырлардан бастап қолға алынған болса, қазақ этнопедагогикасының зерттелу жайы, ғылым ретiнде қалыптасу тарихын сөз еткенде оны үш кезеңге бөлiп қарастырамыз.
Бiрiншi - XIX ғасырдың екiншi жартысында өмiр сүрiп, қазақтың ұлттық тәлiмгерлiк ой-пiкiрлерi мен салт-дәстүрлерi жайында тұңғыш зерттеу еңбектерiн жазған Шоқан, Ыбырай, Абай сияқты демократ ағартушылар мен орыс, батыс саяхатшысы, этнограф ғалымдарының (, , А. Вамбери, А. Левшин, В. Радлов, А. Янушкевич, , . т. б.) қолжазбалары десек, екiншi - XX ғасырдың алғашқы 20-30-жылдарында бұл iстi ғылыми тұрғыда арнайы қарастырып сөз еткен Ә.Диваев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, Ш.Құдайбердиев, X. Досмұхамедов, М. Дулатов, Н.Құлжанова, М.Әуезов т. б. болды. Яғни, бұл кезеңдi қазақ этнопедагогикасының ғылым ретiнде туып, қалыптасу кезеңi деп қараймыз. Үшiншi кезең - 35-40 жылдық үзiлiстен кейiн ( ж. ж.) қазақ этнопедагогикасының қайта жанданған, даму дәуiрi деп аламыз. Ежелден Қазақстан жерiнiң байлығына қызыға қарап, көз тiккен және мұхитқа шығар қақпа деп есептеген орыс, батыс мемлекеттерi бұдан әлденеше ғасыр бұрын саяхатшы, елшiлер жiберiп, жер-суы мен шаруашылық кәсi бiн, қазба байлығын, салт-дәстүрiн, әдет-ғұрпын зерттеудi көздеген.
Орта Азия мен Қазақстан даласын мекендеген көшпелi тайпалардың өмiрi батыс оқымысты ойшылдарының назарына ерте-ақ iлiнген-дi. ХVII-ХVIII ғ.ғ. қазақ даласына тұңғыш әскери экспедициялар ұйымдастырыла бастады. ң замандасы географ және этнограф ғалым 1730-35 ж. ж. Башкирия, Қазақстан далаларында саяхатта болып, көшпелi халықтардың шаруашылық тiршiлiгi мен салт-дәстүрiн зерттедi. Қазақстан және Орта Азия елдерiнiң картасын жасады. Ал орыстың саяхатшы офицерлерi әкелi-балалы Рычковтар (, ) қазақ ауылының өмiрiнен очерктер жазып, қазақтардың ер жүрек, жауынгер халық екенiн суреттейдi. Олар қазақ әйелдерiнiң еңбек сүйгiш, табиғи қарапайым, жылы жүректi болып келетiнiн айта келiп, қазақтардың арғымақ атты ұрлауды үлкен өнер санайтынын баяндап, мәдениетi жағынан "тағы" деген тұжырым жасайды. Әрине, ол көшпендiлер мәдениетiне бiржақты баға берушi ұлы орысшылдық көзқарастың салдары едi.

1-мәтін
Қай қоғамда болсын, ұрпақ тəрбиесінің алатын орны ерекше, білім негізі мектепте қаланады. Олай болса, ұрпақ тəрбиесінің алдында мұғалімнің жауапкершілігі орасан зор. Себебі бүгінгі таңда халқымыздың арғы-бергі тарихы мен дəстүрін, тарихи асыл мұраларымызды қастерлеп, кешегіміз бен бүгінгі күніміздің нəрлі қайнарына айналдыру -- өмір қажеттілігінен туындап отырған əрқайсымыздың азаматтық парызымыз.
Бүгінгі ұрпақты ата-баба дəстүрімен тəрбиелеу, халықтың педагогикалық нəрлі қайнарымен сусындату, оқыту мен тəрбиелеу негізгі міндеттердің бірі болып табылады.
Ал жастарға халық педагогикасының қыры мен сырын, ғылыми негіздері мен тəлімдік мəнін ғылыми-педагогикалық тұрғыда игерудің теориясы мен əдіс-тəсілдерін меңгерту мəселесімен этнопедагогика ғылымы айналысады. Ғылымда жеке бір халықтың, тайпаның этностық ерекшеліктерін айқындайтын ғылыми салаларында <<этнос>> түбірі қолданылады (этнография, этнопсихология, этнопедагогика т.б.). <<Этнос>> гректің etnos -- тайпа, халық деген сөзінен шыққан. Ғылымда <<халық>> терминінің орнына <<этнос>> термині орынды қолданыла бастады.
Этнопедагогика -- белгілі бір халықтың, тайпаның өзіне тəн ерекшелігі бар дүниетанымдық, тəрбиелік, мəдени мұрасы. Этнопедагогика ғылымы екі саладан тұрады: халықтың ауыз əдебиеті мен салт-дəстүрлерінен құралған ауыз əдебиеті жəне ұлттық тəлім-тəрбиенің жазу мəдениетіндегі көрінісі.
Əдебиет -- тəрбие құралы. Əуелі жеке дарындардың дуалы ауыздарынан шығып, кейін халық қалап, қастерлеп, жаттап, жадында қалдырып, ғасырлар бойы өңдеп, өркендетіп, қадірлеп қалыптастырып, асылым деп ақыл-санасына сіңірген ауыз əдебиетінің үкілі үлгілері -- мəдени мұрамыздың ең құнды қазынасы. Ол -- ұрпақ тəрбиесінің күн сəулесіндей əсерлі нұрымен от алатын ой тамызығы болып, жанды жалындататын, қиялды қияндататын, ақыл-сананың айшықты көріністерін бейнелейтін қасиетті, киелі мұра.
Бұл -- халық педагогикасының үлкен бір саласы. Жалпы педагогика ғылымының негізі халық педагогикасында жатыр. Халық педагогикасының арқауы -- ауыз əдебиеті мен халықтың салт- дəстүрлері. Ауыз əдебиеті мен халықтың салт-дəстүрлері -- ұлттық тəрбиенің негізі. Міне, осы тұғырлы тұжырымды ірі ғалым-лингвист, əдебиет зерттеуші, түркітанушы, дарынды ақын А.Байтұрсынов жан-жақты зерттеп, олардың тəрбиелік мəнін ашып берді. Яғни қазақ этнопедагогикасының негізгі нұсқаларын зерлей зерттеп, олардың ғылыми-теориялық негіздерін жасады.
Сондай-ақ ұлағатты ұстаздық ісін қастерлей біліп, педагогика ғылымын терең зерттеген М.Жұмабаев педагогика ғылымын халық педагогикасымен ұштастыра отырып, ұлттық тəрбиенің ғылыми негіздерін жасады. Ол: <<Əр тəрбиешінің қолданатын жолы -- ұлт тəрбиесі. Əрбір ұлттың бала тəрбиесі туралы ескіден келе жатқан жеке-жеке жолы бар. Ұлт тəрбиесін баяғыдан бері сыналып, көп буын қолданып келе жатқан тақтақ жол болғандықтан, əрбір тəрбиеші, сөз жоқ, ұлт тəрбиесімен таныс болуға тиісті>>, -- дейді.
Сөйтіп, ол педагогика ғылымының негіздерін халық педагогикасымен жəне халық психологиясымен байланыстырып, баланы тəрбиелеудің, оған дүние танытудың жолдарын талдап көрсетіп берді.

2-мәтін
Дана халқымыз өздерінің үлкен тарихында жас ұрпаққа тəрбие берудің бай тəжірибесін жинақтап, өзіндік салт-сана, əдет-ғұрып, дəстүр рəсімдерін туғызды. Бұлар -- халық бұқарасының жөн-жобаларының, іс-əрекеттерінің қоғамдық ортада қалыптасқан нормалары мен ұстанымдарының көріністері. Халқымыз өмір сүрген ортаның əлеуметтік-экономикалық жағдайына, мəдениеті мен тарихына орайлас жас буынға тəлім-тəрбие берудің басқа жұртта қайталанбайтын талап-тілектерін дүниеге əкелді. Мəселен, жас ұрпақты тəрбиелеудің жалпыға ортақ моральдық-психологиялық нормасы белгіленді, оның мəні <<сегіз қырлы, бір сырлы>> деген нақыл сөзден жақсы байқалады.
Қазақ халқының ең құнды байлығы -- салт-дəстүрде. Салт-дəстүрлердің пайда болуы мен қалыптасуының өз тарихы бар екендігі белгілі. Қазақ ұлтының жеке ұлт ретінде құрылғанға дейінгі ұзақ уақыт аралығында қазақ елінің басында небір қиын-қыстау кезеңдер, жеке алғанда ұлт ретінде жойылып кету қауіпін туғызған жағдайлар аз болмаған.
Ендеше, этнопедагогиканың мақсаты - халықтық салт-дəстүрді, өнерді дəріптейтін, ана тілі мен дінін қадірлейтін, отанын, елін, жерін сүйетін, жан-жақты жетілген саналы азамат тəрбиелеу.
Белгілі бір этнос адамдарының жан дүниесіндегі мінез-құлық, сана-сезім (этнопсихологиясы) мен əдет-ғұрып, салт-дəстүр (этнологиясы) ерекшелігі ұрпақтан ұрпаққа тіл арқылы жетеді. Ұлттық сана-сезімнің өсуі мен өшуі, бір жағынан, ана тілдің тағдырын анықтаса, екінші жағынан, ана тілінің даму дəрежесі ұлттық сана-сезім деңгейінің өлшеуіші болып есептеледі.
Əдебиетші-ғалым Ж.Аймауытов <<Тəрбиеге жетекші>> деген еңбегінде: <<Ана тілі -- халық болып жаралғаннан бергі жан дүниесінің айнасы, өсіп-өніп, түрлене беретін, мəңгі құламайтын бəйтерегі... Жүректің терең сырларын, жанның барлық толқындарын тұқымнан тұқымға жеткізіп, сақтап отыратын қазынасы -- сол халықтың тілі>>, -- деген болатын.
Ендеше, ұлттық тəлім-тəрбиені (этнопедагогиканы) іске асыратын ұлттық тіл (этнолингвистика) екені, ал оның ұлттың ішкі жан дүниесімен, сана-сезіммен байланысты (этнопсихологиямен) жүргізілетіні көпке аян. Этнолингвистика тілді этносқа қатысы жағынан зерттесе, психолингвистика оны адам психологиясына, ал социолингвистика қоғам дамуына қатысы тұрғысынан қарастырады.