ҰОҚ Ермексаз әлемі

Н.В. Тарасова, Н.Г. Заметайло, А.Е. Григорова

МҮСІНДЕУ Әдістемелік нұсқау

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы бойынша мектепалды дайындық тобы мен сыныбы педагогтеріне арналған

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған

Алматыкітап баспасы 2017

ӘОЖ 373.2 КБЖ 74.102 Т 21

Т 21
Тарасова Н.В., және т.б.
Мүсіндеу. Әдістемелік нұсқау. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы бойынша мектепалды дайындық тобы мен сыныбы педагогтеріне арналған. / Тарасова Н.В., Заметайло Н.Г., Григорова А.Е. - Алматы: Алматыкiтап баспасы, 2017. - 104 б.

ISBN 978-601-01-3082-1

ISBN 978-601-01-3082-1

ӘОЖ 373.2 КБЖ 74.102

(C) Тарасова Н.В., Заметайло Н.Г., Григорова А.Е., мәтіні, 2017 (C) <<Алматыкітап баспасы>> ЖШС, 2017

АЛҒЫ СӨЗ

<<Мүсіндеу>> оқу-әдістемелік кешені төмендегі нормативтік құжаттарға сәйкес дайындалған. 1. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
(Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 ж. 15 мамырдағы № 292 қаулысымен бекітілген). Аталған стандарт Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі және мектепалды даярлық білім берудің жаңа методологиялық негізін анықтайды;
2. 1 жастан 6(7) жастағы балаларға арналған Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы (Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 2016 ж. 22 маусымдағы № 391 бұйрығымен бекітілген);
3. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы (Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 2016 ж. 12 тамыздағы № 499 бұйрығымен бекітілген). Жаңартылған бағдарлама мектепке дейінгі білім берудің контекстегі 5 білім беру саласына жаңа мазмұн ұсынып отыр.
ОӘК дайындаудың негізгі мақсаты - аталған нормативтік құжаттарда көрсетілген мектепалды даярлық пен бастауыш мектеп арасындағы оқытудың бірізділігін сақтау.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы<<Шығармашылық>> білім беру саласы бойынша дайындалған.
Бағдарламада оқыту мен тәрбиелеудің мынадай мақсаттары мен міндеттері белгіленген: Мақсаты: мүсіндеудің көмегімен мектепке дейінгі жастағы балалардың шығармашылық
қабілетін дамыту, кеңістікті түйсіну қабілетін, ой-қиялын, сенсорлық және эстетикалық қабылдау қабілетін, саусақ қимылдарын дамыту.
Міндеттері:
балалардың бойында мүсіндеуге арналған түрлі материалдармен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру;
мүсіндеуге қызығушылығын арттырып, шығармашылық ой-қиялын дамыту, есте сақтау қабілетін, байқампаздық қасиетін жетілдіру;
кеңістікті түйсіну қабілетін қалыптастыру;
заттарды шынайы затқа қарап, көзге елестете отырып және ойдан құрастырып мүсіндеу қабілетін дамыту;
заттардың, мүсінделетін бұйымдардың пішіні мен өлшемі туралы кеңістіктік түсініктерін қалыптастыру;
заттарды шынайы бейнесіне қарап елестететін, ойдан шығарып мүсіндеу дағдыларын дамыту;
мүсіндеу барысында түрлі бейнелерді, олардың сипатының, пішінінің, пропорцияларының, фактураларының, зат қозғалыстарының ерекшеліктерін өздігінен бере білу дағдыларын дамыту;
көркем-эстетикалық талғамды қалыптастыру және бейнеленген образдарға жанашырлық сезімдерін тәрбиелеу;
қарапайым еңбек дағдыларына, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу;
мүсіндеудің түрлі техникасын (конструктивтік, мүсіндік, аралас), сондай-ақ мүсіндеуге арналған материалдармен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеру;
мүсіндеу барысында әртүрлі образдарды, әсіресе оның мінез ерекшеліктерін, заттардың пішінін, пропорциясын, фактурасын, қозғалысын өз бетінше бере білу қабілетін дамыту;
заттардың пішініне, олардың кеңістіктегі орнына қарапайым талдау жасау қабілетін дамыту;
эстетикалық талғамын дамыту және өзі бейнелейтін образдарды жан-тәнімен түйсінуге баулу;
бала саусақтарының ұсақ қол моторикасын және сенсорлық қабылдау қабілетін дамыту; мүсіндеу барысында қазақ халқының ұлттық сәндік-қолданбалы өнерінің желісін
пайдалана отырып отансүйгіштікке баулу.
<<Мүсіндеу>> ҰОҚ мазмұны оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері әрі қарай жинақталған білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерден тұрады. Әрбір бөлімше ішінде реттілікпен құрылған оқу мақсаттары педагогке жұмысын жоспарлауға, балалардың жетістіктерін бағалауға және оларға оқудың келесі кезеңдері

3

туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

№
Бөлім
Бөлімше
1
Мүсіндеу бағыты
1.1. Заттық мүсіндеу. 1.2. Сюжеттік мүсіндеу. 1.3. Сәндік мүсіндеу.
2
Еңбек гигиенасын, құралдармен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережесін сақтау.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен, құралдармен жұмыс.

Аталған бөлімдердің мазмұны мынадай сегіз тақырып арқылы ашылады: :: <<Мен кіммін және қандаймын?>>
:: <<Мектепке не үшін барамыз?>>
:: <<Менің айналамда кімдер бар?>>
:: <<Менің айналамды не қоршап тұр?>> :: <<Жолдар бізді қайда бастайды?>>
:: <<Салт-дәстүрді білу не үшін керек?>> :: <<Мен үшін не дәмді және пайдалы?>> :: <<Денсаулықты қалай күту керек?>>
Әдістемелік нұсқауға ұзақмерзімді (күнтізбелік-тақырыптық жоспар) және қысқамерзімді жоспарлау енгізілген. Қысқамерзімді жоспарлауда ресурстар, тілдік мақсаттар, ҰОҚ-нің мақсаттары жазылған.
Әр ҰОҚ-де балаларға композицияларды таңдауға, түстерді немесе мүсіндеу тәсілдерін іріктеуге еркіндік беріледі. Бұл балаларды дербестікке, бастама көтере білуге тәрбиелеп, шығармашылық қабілеттерін арттыруға ықпал етеді. Жұмыс кезінде балалардың эстетикалық талғамы ғана емес, ойлау қабілеті де дамиды. Өйткені берілген тапсырмаларды орындау барысында олар талдау және жинақтау, салыстыру тәрізді ақыл-ой операцияларына жүгінеді. Кейбір тапсырмалардың соңында орындалған жұмысты пысықтау тәсілі қолданылады. Олар <<Шығармашылық минуты>>, <<Жас мультипликаторлар студиясы>> және т.б. деген атаумен берілген. ҰОҚ балаларды өз жұмысы туралы достарына әңгімелеп беруге, өзінің жасаған таңдауын негіз-деуге қызықтыратындай етіп құрастырылған (<<Досыңа айтып бер...>>).
Әр ҰОҚ-де қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде лексикалық түсініктер берілген. Авторлар балалардың ҰОҚ-не деген қызығушылығын арттыру мақсатында Ермек атты
мүсінші кейіпкерді алған. Балалар Ермектің көмегімен өнер әлемімен: халық шеберлерінің құпиясымен танысады. Мүсіндеудің: шиыршықтау, ию, қысу, қажетсізін алып тастау және созу сынды тәсілдерін меңгереді, оның пішінін, кейпін жасап, пропорциясын, мінез-құлық ерекшеліктері мен қимыл-қозғалысын беруді, заттарды ортақ сюжет арқылы біріктіріп, халықтық ойыншықтар жасауды үйренеді.
Өзі атқарған жұмысқа ойын түрінде, өз бетінше баға беру арқылы балалар өзіне жүктелген міндетті қалай атқарғанын түйсінуге үйренеді.
ҰОҚ құрастыру барысында авторлар бүлдіршіндердің шығармашылығын дамытуға, ой-қиялын жетілдіруге, байқампаздық белсенділігін, берілген тапсырмаға мұқият зер салу қабілетін, қолының икемін, пішінді түйсіну, көзбен өлшеу және түсті ажырату, сөздік қорын байытатын, балалардың бойында ерік-жігер қалыптастыратын түрлі ойын тәсілдерін пайдалануға ден қойды.
<<Мүсіндеу>> ОӘК-і әдістемелік нұсқау мен әліппе-альбомнан тұрады.
Ұсынылып отырған материал арқылы педагогтер балалардың бойында жағымды эмоциялар қалыптастырып қана қоймай, тәрбие берудегі маңызды мәселелерді шешуге, әр баланың жан-жақты дамуына жағдай жасауға мүмкіндік алады.
Аталған оқу-әдістемелік кешен балалармен <<Мүсіндеу>> циклі бойынша жұмыс істеуді ұйымдастыруға көмектеседі деп үміттенеміз. Еңбектеріңіз жемісті болсын!
Құрметпен авторлар

4

МҮСІНДЕУ. Ұзақмерзімді жоспарлау Күнтізбелік-тақырыптық жоспар (32 сағат)

Тақырып

Бөлім

Бөлімшелер

Оқу мақсаттары

ҰОҚ-нің тақырыбы
Сағат саны
Мен кім-мін және
қандаймын?
I. Мүсіндеу бағыты

II. Еңбек гигиенасы талаптарын және құрал-дармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ере-желерін сақтау
1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.1. Затқа қарап және елестету арқылы, ермексаздың, сазбалшықтың және басқа да материалдардың бүтін бөліктерін соза отырып, таныс заттарды, түрлі пішіндегі, көлемдегі жеміс-жидек, жануар, құстардың модельдерін қарапайым геометриялық пішіндер негізінде мүсіндеу.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
1-ҰОҚ Ермексаз әлемі
1

1.2. Сюжеттік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік компо-зициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
2-ҰОҚ. Кірпілер жанұясы
күні бойы жеміс-жидек жинайды (кірпінің жанұясы)
1

1.3. Сәндік мүсіндеу.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштер-ді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау.
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
3-ҰОҚ. Сазбалшықтан мүсінделіп, бояулар-мен сәнделген ғажап ойыншықтар әлемі (Филимонов ойыншықтарының үлгісі бойынша)
1

1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құ-ралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.2. Дененің қарапайым пропорцияларын есепке ала отырып, қозғалыстағы адамның не-месе жануардың қарапайым фигурасын мүсіндеу, фигураны тік немесе көлденең орналастыру, фи-гура бөліктерін өзара қосып, олардың бір-біріне қосылған жерін арнайы кескіш көмегімен тегістеп, жымдастыру.
4-ҰОҚ. Түйе
(қазақтың <<Түйе су ішкенде неге артына бұрылып қарайды?>> ертегісінің желісімен)
1

0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.

Мектеп-ке не үшін барамыз?
I. Мүсіндеу бағыты

II. Еңбек гигие-насы талап-тарын және құралдармен жұмыс істеу барысында тех-ника қауіпсіздігі талаптарын сақтау
1.1. Сюжеттік мүсіндеу. 2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайда-лану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру. 0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
5-ҰОҚ. Түлкі мен ешкі (қазақтың <<Түлкі мен ешкі>> ертегісінің желісімен)
1

1.1. Сәндік мүсіндеу.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
6-ҰОҚ. Қарасаң көзің тоймайды, Қыз Жібек қандай тамаша! (Дымков
ойыншықтарының үлгісі бойынша)
1

1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.3. Кейіпкерлерге тән бөліктерді (мұрын, ауыз, көз, құлақ, аяқ, қанат) пропорцияны сақтай отырып, қарапайым әдістерді (жұмырлау, жаю, жалпайту, кескіш көмегімен ойып алу, т.б.) қолданып мүсіндеу, жұмыстың конструктивті және пластикалық техникаларын үйлестіріп, бөліктерді біріктіру. 0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
7-ҰОҚ. Қарлығаштың ұясы (Қазақтың <<Қарлығаштың құйрығы неге айыр>> ертегісінің желісі бойынша мүсіндеу)
1

1.2. Сюжеттік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік компо-зициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
8-ҰОҚ. Ермексаз қойылымы
(Ы. Алтынсариннің <<Жануарлардың айтысы>> ертегісі бойынша мүсіндеу)
1

Менің айна-ламда кімдер бар?
I. Мүсіндеу бағыты

II. Еңбек гигиенасы талаптарын және құрал-дармен жұмыс істеу барысында қауіпсіздік ере-желерін сақтау.
1.3. Сәндік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштер-ді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
9-ҰОҚ.
Ақ дастарқан үстіне, әдемі табақ сән бер-ген (ою өнері)
1

1.1. Заттық мүсіндеу.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.4. Қарапайым көркем образдарды жа-сау, образды түрлі ұсақ бөліктермен, сәндік элементтермен толықтыра отырып, көңіл-күйін бере білу, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдау.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
10-ҰОҚ. Ермексаз-дан жасалған
күлдіргі шарлар (қамырпластика)
1

1.2. Сюжеттік мүсіндеу 2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пай-далану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру. 0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
11-ҰОҚ. Құлдыр-құлдыр,
құлыншақ
1

1.3. Сәндік мүсіндеу.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
12-ҰОҚ. Сәукеле
(модульді мозаика)
1
Менің айналамды не қоршап тұр?
I. Мүсіндеу бағыты
1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.1. Затқа қарап және елестету арқылы, ермексаздың, сазбалшықтың және басқа да материалдардың бүтін бөліктерін соза отырып, таныс заттарды, түрлі пішіндегі, көлемдегі жеміс-жидек, жануар, құстардың модельдерін қарапайым геометриялық пішіндер негізінде мүсіндеу.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
13-ҰОҚ.
Тон киген Айсұлу
1

II. Еңбек гигие-насы талап-тарын және құралдармен жұмыс істеу барысында тех-ника қауіпсіздігі талаптарын сақтау
1.2. Сюжеттік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік компо-зициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
14-ҰОҚ. Аққала және оның
достары
1

1.3. Сәндік мүсіндеу.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштер-ді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау.
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
15-ҰОҚ.
Не деген ғажап кесе!
1

1.1. Заттық мүсіндеу.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.2. Дененің қарапайым пропорцияларын есепке ала отырып, қозғалыстағы адамның не-месе жануардың қарапайым фигурасын мүсіндеу, фигураны тік немесе көлденең орналастыру, фи-гура бөліктерін өзара қосып, олардың бір-біріне қосылған жерін арнайы кескіш көмегімен тегістеп, жымдастыру.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
16-ҰОҚ. Бұйра қошақан
1
Жолдар бізді қайда бастайды?
I. Мүсіндеу бағыты
1.2. Сюжеттік мүсіндеу. 2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пай-далану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру. 0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
17-ҰОҚ. Аязата қонаққа келді
1

1.3. Сәндік мүсіндеу.
2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
18-ҰОҚ. Сандықты аш,
білімнен шашу шаш. Сандықты безендір (ою өнері)
1

II. Еңбек гигие-насы талап-тарын және құралдармен жұмыс істеу барысында тех-ника қауіпсіздігі талаптарын сақтау
1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.3. Кейіпкерлерге тән бөліктерді (мұрын, ауыз, көз, құлақ, аяқ, қанат) пропорцияны сақтай отырып, қарапайым әдістерді (жұмырлау, жаю, жалпайту, кескіш көмегімен ойып алу, т.б.) қолданып мүсіндеу, жұмыстың конструктивті және пластикалық техникаларын үйлестіріп, бөліктерді біріктіру. 0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
19-ҰОҚ. Қыдырымпаз мысық (қазақтың <<Адам
итпен және мысықпен қалай достасты>> ертегісінің желісімен, қамырмен жұмыс істеу)
1

1.2. Сюжеттік мүсіндеу. 2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік компо-зициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
20-ҰОҚ. Ауылым менің жай-
лауда
1
Салт-дәстүрді білу не үшін ке-рек?
I. Мүсіндеу бағыты
1.3. Сәндік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштер-ді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
21-ҰОҚ. Торсық - қымыз
құятын ыдыс (сазбалшықпен жұмыс)
1

II. Еңбек гигиенасы талаптарын, құралдармен жұмыс істеу барысында тех-ника қауіпсіздігі талаптарын сақтау
1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.4. Қарапайым көркем образдарды жа-сау, образды түрлі ұсақ бөліктермен, сәндік элементтермен толықтыра отырып, көңіл-күйін бере білу, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдау.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
22-ҰОҚ. Домбыраның күмбірі
1

1.2. Сюжеттік мүсіндеу. 2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пай-далану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру. 0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
23-ҰОҚ. Алдаркөсе - қазақ ертегілеріндегі басты кейіпкер
1

1.3. Сәндік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
24-ҰОҚ. Сырмақ (ермексаз немесе
қамырмен мүсіндеу, есу әдісімен жұмыс)
1
Мен үшін не дәмді және пайдалы?
I. Мүсіндеу бағыты

II. Еңбек гигиенасы талаптарын, құралдармен жұмыс істеу барысында тех-ника қауіпсіздігі талаптарын сақтау
1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.1. Затқа қарап және елестету арқылы, ермексаздың, сазбалшықтың және басқа да материалдардың бүтін бөліктерін соза отырып, таныс заттарды, түрлі пішіндегі, көлемдегі жеміс-жидек, жануар, құстардың модельдерін қарапайым геометриялық пішіндер негізінде мүсіндеу.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
25-ҰОҚ. Анама қызғалдақ
сыйлаймын
1

1.2. Сюжеттік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайда-лану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру. 0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
26-ҰОҚ. Зымырандар самғайды (ғарыш айлағы)
1

1.3. Сәндік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштер-ді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
27-ҰОҚ. Ертеңмен суға толтырам, қайда менің құмырам?
1

1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.2. Дененің қарапайым пропорцияларын есепке ала отырып, қозғалыстағы адамның не-месе жануардың қарапайым фигурасын мүсіндеу,
фигураны тік немесе көлденең орналастыру, фигура бөліктерін өзара қосып, олардың бір-біріне
28-ҰОҚ. Қалықтап ұшқан бүркіт
1

қосылған жерін арнайы кескіш көмегімен тегістеп, жымдастыру.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.

Денсау-лықты қалай күту керек?
I. Мүсіндеу бағыты

II. Еңбек гигиенасы талаптарын, құралдармен жұмыс істеу барысында тех-ника қауіпсіздігі талаптарын сақтау
1.2. Сюжеттік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік компо-зициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
29-ҰОҚ. Қызу еңбек
қайнаған, менің жеміс бағымда (Т. Молдағалиевтің
<<Алма бағында>> әдеби шығармасының желісімен)
1

1.3. Сәндік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
30-ҰОҚ. Достарын төрге шығарған, қонақжай менің халқым бар
1

1.1. Заттық мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.1.3. Кейіпкерлерге тән бөліктерді (мұрын, ауыз, көз, құлақ, аяқ, қанат) пропорцияны сақтай отырып, қарапайым әдістерді (жұмырлау, жаю, жалпайту, кескіш көмегімен ойып алу, т.б.) қолданып мүсіндеу, жұмыстың конструктивті және пластикалық техникаларын үйлестіріп, бөліктерді біріктіру. 0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
31-ҰОҚ. Жәндіктер
1

1.2 Сюжеттік мүсіндеу.

2.1. Мүсіндеуге арналған материалдармен және құралдармен жұмыс істеу.
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік компо-зициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
32-ҰОҚ. Ермексаз алқабына
саяхат
1

Қысқамерзімді жоспарлау (32 сағат)

Қысқарған сөздер: Ұ (ұжымдық жұмыс), Т (топтық жұмыс), Ж (жұптық жұмыс), Ө (өзіндік жұмыс).

№1 ҰОҚ. Ермексаз әлемі
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.1.1. Затқа қарап және елестету арқылы, ермексаздың, сазбалшықтың және басқа да материалдардың бүтін бөліктерін соза отырып, таныс заттарды, түрлі пішіндегі, көлемдегі жеміс-жидек, жануар, құстардың модельдерін қарапайым геометриялық пішіндер негізінде жасау.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеуге арналған материалдар мен құралдарды атап көрсете алады;
:: материалдармен және құралдармен жұмыс істеу тәсілдерін түсіндіріп, іс жүзінде қолдана алады;
:: мүсіндеудің түрлерін атап бере алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: ауызша нұсқау бойынша жұмыс істей алады;
:: шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды орындай алады; :: ермексазды үнемдеп пайдалана алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдері мен орындау технологияларын атап береді;
:: тапсырма тақырыбына қатысты қосымша ақпаратты есте сақтайды; :: қарапайым геометриялық фигуралар негізінде заттар жасай алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: өзінің және өзгелердің жұмысын талқылап, баға беру; :: пікір алмасу;
:: қорытынды сұрақтарға жауап беру және өзінің ҰОҚ-дегі жетістіктерін бағалау.
Көптілділік: ермексаз - пластилин - plasticine.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
Жұмыс орны, ермексаз, ермексаз кескіш, майлық, қауіпсіздік техникасы, мұқияттылық, үнемшілдік, ою-өрнек.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін қолданылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Сендер мүсіндеудің қандай түрлерін білесіңдер? - Жұмыс істеу үшін қандай құралдар қажет?
- Ою-өрнек дегеніміз не?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Ермексазбен жұмыс істеу дағдысы
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар

12

I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут
(Ұ) Педагог жұмыс істеуге қолайлы жағдай қалыптастырады. Балалармен бірге <<Ермексаз әлеміне>> саяхаттайтын ертегі кейіпкері - мүсінші Ермекпен танысуды ұсынады.

(Ө) Ойын түріндегі жаттығу: балалар өздерін қызықтыратын дүниелер жайлы әңгімелейді, <<Ермексаз әлеміне>> саяхатқа аттанып, онымен жақынырақ танысуға қызығушылық танытады.
Музыкалық сүйемелдеу.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Тақпақ тыңдау.
<<Ермексаз әлемі>> - тәрбиеленушілер кішкентай мүсінші атанып, өз туындыларын жасауға талпыныс білдіреді.

(Ұ, Ө, Т) <<Миға шабуыл>>: мүсінші Ермек балалардың саяхатқа дайындығын анықтау үшін тапсырма береді.

(Ө) Зерттеушілік қызмет: <<Ермексазбен достас>> ойын жаттығуы.

(Т, Ө) Әліппе-альбомда орындалатын жұмыс: мүсіндеуде пайдаланылатын құралдарды атап көрсету және олардың қандай мақсаттарда пайдаланылатынын түсіндіру; иллюстрацияларды қарап, мүсіндеудің түрлері туралы айтып беру.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-нің не туралы болатынын түсінеді. Зерттеудің тақырыбы мен мақсатын анықтайды.

Әліппе-альбом.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ,Т) Мүсінші Ермек балаларды бұйымның бастапқы пішіні - шармен танысуға шақырады.

(Т) Әліппе-альбоммен жұмыс. <<Шарлар мен жіптердің сиқырлы өзгерісі>>: шар неге айнала алады?

(Т, Ө) Ой-қорытынды: шарды түрлі заттарға айналдыруға болады; одан жіп (жгутик) жасауға болады, жіптен түрлі ою-өрнектер құрастырамыз.

(Ұ) Талқылау:
Ою-өрнек дегеніміз не?
Тәрбиеленушілер қазақ халқының ою-өрнектері туралы білімдерін бекітеді. Оюлардың түрлерімен танысады.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс істеу. Үлгісін көрсету.
Тәрбиеленушілер әліппе-альбомдағы сілтемені негізге ала отырып, мүсіндеудің түрлерін және қандай тәсіл қолданылғанын атап көрсетеді.

Әліппе-альбом.

Қазақтың
ою-өрнектері.

Әліппе-альбом.

13

№2 ҰОҚ. Кірпілер жанұясы күні бойы жеміс-жидек жинайды (кірпінің жанұясы)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік композициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.

14

Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: бұйымның сапасы мен әрлеуіне қойылатын талап алады;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдерін, орындау технологи :: қауіпсіздік теникасы талаптарын сақтайды.

т

я

л

е

t

я

л

арды атап бере

сын атап көрсетеді;

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің тегістеу, созу сынды тәсілдерін пайда :: жекелеген элементтерден композиция құрастыра а

ана алады; лады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: сюжеттік композиция жасағанда қиялын мейлінш :: түстерді үйлестіре пайдалана алады.

пайдалана алады;
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ҰОҚ-де алған ақпаратты пайдалана отырып, толық жауап бере алу.
Көптілділік: кірпі - ёж - hedgehog; кескіш - стек - s

әрі тыңғылықты

ick.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
ермексаз, кескіш, майлық, техника қауіпсіздігі, мұқи созу.

ттылық, тегістеу,

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін қолданылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? - Затты жасау үшін қандай пішіндер қажет?
- Ермексаздан шарды қалай жасаймыз?
- Құралдармен жұмыс істеудің қандай ережелерін бі

еміз?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің дәстүрлі тәсілдері.

Жоспар

Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы көңіл күй қалыптастырады.

(Ұ, Т) Талқылау: Сендер жануарлар туралы қандай бағдарламаларды білесіңдер? Балалар өздерін қызықтыратын дүниелер, жануарлар туралы <<Жануарлар әлемінде>>-Жоспары>> сынды т.б. бағдарламаларды атайды.

(Ұ, Т, Ө) Қорытынды: Біз жануарларды жақсы көреміз. Өйткені олардың жер бетіндегі тіршілік үшін маңызы зор.

(Ұ) <<Ғажайып қапшық>> ойыны.
Мүсінші Ермек балаларға қаптың ішіндегіні табуды ұсынады.
Балалар қапшықты зерттеп шығып, қорытынды жасайды.

Музыкалық сүйемелдеу.

Қапшық, ойыншық кірпі.

15

(Ұ) Ермектің атынан айтылатын сөз. Кірпі туралы жұмбақ.
Санай алмай шаршадым, Найзасы бар қанша мың. Батыр емес бірақ та, Қашып жүрер жырақта.
Балалар жұмбақтың шешуін табады, өз жауаптарын түсіндіреді.

(Ұ) <<Кірпілер туралы қызықты деректер>> атты фильмнен үзінді көрсету және талқылау:
- Кірпілер қайда тұрады екен?
- Кірпі үй жануары ма, әлде жабайы жануар ма? - Кірпіге тікендері не үшін қажет?
Ермек кірпілер жанұясын жасау туралы ұсыныс жасайды.
(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не туралы айтылатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

Интерактивті тақта.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Ойыншықты зерттеу - кірпі. - Кірпі қандай бөліктерден тұрады? - Кірпінің басында не бар?
- Кірпі арқасына не салып жүреді?
- Жұмыс барысында қандай материалдарды пайдаланамыз?

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгіні көрсету.
Балалар үлгіні қарап шығып, мүсіннің түрі мен жұмыс істеу тәсілін анықтайды.

(Ұ) Мүсіндеу алгоритмін түсіндіру және көрсету. 1. Алдымен ермексазды домалақтап алып, денесін мүсіндейміз.
2. Домалақтаған ермексазды кескішпен екіге бөлеміз. 3. Содан соң саусақтарымызбен созып, тұмсығын жасаймыз.
4. Моншақтан көздерін жасаймыз. Саусақтарға арналған <<Кірпі>> ойыны.
<<Болады - болмайды>> ойыны: ойын барысында балалар ермексазбен жұмыс істеу тәртібін пысықтайды. 1. Ермексазды пайдаланғанда мұқият болу, үстелді, киімді бүлдірмеу, арнайы тақтайша үстінде мүсіндеу, ермексазды ауызға салмау.
2. Пластмасса кескішпен жұмыс істегенде абай бол. Құралды ұстап тұрып қолыңды ары-бері сермеуге болмайды - бұл біреуді жарақаттауы мүмкін.
3. Ермексазбен (сазбалшықпен) жұмыс істегеннен кейін жұмыс орнын реттеу; тақтайшаны ермексаздан (сазбалшық) тазартып, үстелді дымқыл шүберекпен сүрту.
4. Жұмысты аяқтағаннан кейін қолды қағаз майлықпен мұқият сүртіп, содан соң жылы сумен сабындап жуу қажет. Артынша сүлгімен немесе майлықпен құрғатып сүртеміз.

Ойыншық кірпі.

Әліппе- альбом.

Музыкалық сүйемелдеу.

Түрлі түсті ермексаз, алдын ала дайындалған қатырғықағаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық,
тіс шұқығыштар, шемішке.
16

№3 ҰОҚ. Сазбалшықтан мүсінделіп, бояулармен сәнделген ғажап ойыншықтар әлемі (Филимонов ойыншықтарының үлгісі бойынша)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштерді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау. 0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: халықтың қолөнер бұйымдарының желісі бойынша түрлі ойыншықтарды өз бетімен жасап, ою-өрнекпен, көркем жазулармен безендіре алады;
:: Филимонов қолтаңбасының ерекше белгілерін таба алады;
:: жұмыс орнын, жұмыс барысында пайдаланылған құралдарды реттей алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: кескіннің бейнесін өз бетінше таба алады;
:: Филимонов қолтаңбасының орнына қолданылатын қазақи ою-өрнектерді іріктеп, таңдай біледі.

Кейбір тәрбиеленушілер:

:: скульптуралық мүсіндеу техникасын қолдана біледі; :: түстерді үйлесімді пайдалана біледі.

17

Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: монолог және диалог жүргізу қабілеті; :: өз жұмысы туралы әңгімелеп беру;
:: қойылған сұрақтарға жауап беру.

Көптілділік: ойыншық - игрушка - toy.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
Филимонов ойыншығы, сазбалшық, қолтаңба, қазақтың ою-өрнегі.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:

Талқыланатын сұрақтар:
- Филимонов ойыншығын безендіру ерекшеліктері қандай? - Бұйымды әрлеу барысында қандай тәсіл қолданылады?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің әртүрлі тәсілдерін пайдалану.

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

II. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут

(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Т, Ө) Талқылау: <<Менің сүйікті ойыншығым>>. Балалар өздерінің жақсы көретін ойыншықтары жайлы әңгімелеп береді.

(Ө) Қорытынды: ойыншықтар бізді айналамыздағыларға мейірімді, қамқор болуға, оларға көңіл бөлуге үйретеді.

(Ұ) Тосын сый: Мүсінші-Ермек сәндік-қолданбалы қолөнер мұражайына барып қайтуды ұсынады.

(Ө, МК) <<Шымылдықтың ар жағында не қызық бар екен?>>
Бұл жай сандықша емес, оның ішінде көңілді аңдар, ойыншықтар жасырынған.

(Т) Халық шеберлерінің бұйымдары қойылған көрме - Филимонов ойыншықтары. Тәрбиеленушілер бұйымдарды мұқият
қарап шығып, суреттейді және Филимонов ойыншықтарының ерекшеліктерін атап көрсетеді. Ермек он саусағынан өнер тамған шеберге айналып, филимоновтың ысқырық ойыншығын жасауды ұсынады.
(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не туралы айтылатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

Музыкалық сүйемелдеу.

Сандық, ойыншықтар, сәндік-қолданбалы өнер.

18

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Филимонов ысқырық ойыншығын жасау техникасымен таныстыру: балалар алған әсерлерімен бөлісіп, қорытынды жасайды.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Балалар қазақи ою-өрнек үлгілері мен Филимонов өрнектерінің үлгілерін қарап шығып, оларды
бір-бірімен салыстырады. Айырмашылықтарын табады.

(Т) <<Ғажайып шеберлер>> ойын-жаттығуы. Тәрбиеленушілер қазақтың ою-өрнектерінің қағаз үлгілерін жинап, өздері қағаздан жасаған Филимонов ойыншықтарын безендіреді.

(Ұ) Үлгілерді көрсету.
Тәрбиеленушілер әліппе-альбомдағы үлгіні көріп, жұмыс барысында қолданылатын мүсіндеу түрі мен тәсілін анықтайды.
Флиптчарт.

Әліппе-альбом.

Магнитті тақта, ою-өрнекті картиналар, Филимонов ойыншықтарының картиналары салынған бояу дәптерлер.

Ермектің тапсырмасы:
Өзбек, Филимонов, Дымков шеберлері жасаған ысқырықты мұқият қарап шығу. Қазақи стильде ысқырық жасап шығуға талпыныс жасап көру.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Ойыншықты жасау алгоритмін түсіндіру және көрсету:
1. Сазбалшықтың үлкендігін жұдырықтай етіп домалақтаймыз.
2. Әтештің мойнын созамыз. Басын аздап төмен қарай иеміз. Тұмсығын сүйірлеп, сақалы мен айдарын саусақпен қысып жасаймыз.
3. Төменгі бөлігін саусақтарымызбен қысып, тартамыз. Сөйтіп, әтеш тұратын тұғыр жасаймыз.
4. Содан соң фигураның арт жағын созып, құйрығын шығарамыз. Құйрығынан қарындашпен аздап бұрай отырып, ысқыратын тесік жасаймыз. 5. Қанаттарын ақырындап ермексазға арналған пышақпен тырнап жасаймыз.

Әліппе-альбом

Саусақтарға арналған жаттығу. <<Әтеш>>.
(Ө, Т) Ойын түріндегі жаттығу: <<Не жақсы, не жаман?>>
Ойын барысында тәрбиеленушілер ермексазбен, арнайы кескішпен жұмыс істеу ережелерін пысықтайды:
1. Ермексазды пайдаланғанда мұқият болу, үстелді, киімді бүлдірмеу, арнайы тақтайша үстінде мүсіндеу, ермексазды ауызға салмау.

Музыкалық сүйемелдеу

19

№4 ҰОҚ. Түйе (қазақтың <<Түйе су ішкенде неге артына бұрылып қарайды?>> ертегісінің желісімен)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.1.2. Дененің қарапайым пропорцияларын есепке ала отырып, қозғалыстағы адамның немесе жануардың қарапайым фигурасын мүсіндеу, фигураны тік немесе көлденең орналастыру, фигура бөліктерін өзара қосып, олардың бір-біріне қосылған жерін арнайы кескіш көмегімен тегістеп, жымдастыру.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.

20

Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: түйенің фигурасын жасай алады;
:: фигуралардың бөліктерін бір-бірімен құрастыра алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: бөліктердің пішінін келтіріп, бір-бірімен мықтап байланыстыра алады;
:: жасаған образын ашып көрсете алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: барынша айшықты, мінез-құлық белгілерін айқындап, бейнелей алады.

Тілдік мақсаттар

Дағдыларын дамыту:
:: ауызша сөйлеу қабілеті; сұрақтарға жауап беру; :: өзі жасаған бұйым туралы әңгімелеп беру;
:: алған әсерлерімен бөлісу. Көптілділік: түйе - верблюд - a camel.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, пышақ, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар: - Түйе қандай жануар?
- Оның денесі қандай бөліктерден тұрады?
- Сен мүсіндеудің қандай тәсілдерін білесің?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Ермексазбен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдері, бұйымды құрастыру тәсілімен жасау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Ермек <<Түйе су ішкенде неліктен артына қарайды?>> ертегісінің кейіпкерлерін естеріне түсіруге шақырады.

(Ұ) Жұмбақ жасыру. Балалар жұмбақ жасырады.

(Ұ) Қорытынды: тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не туралы айтылатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

(Ұ) Ой түйін.
<<Мен - болашақ оқушымын, мектепке барған кезде қазақтың халық ертегілері, аңыз-әңгімелері мен ырымдары туралы көп оқитын боламын>>.
Проектор <<Түйе су ішкенде неліктен артына қарайды?>> слайдын көрсету.

21

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Ситуациялық жағдай: Мүсінші-Ермек балаларға түйе туралы ертегі кейіпкерлерін мүсіндеуді ұсынады.

(Т, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Әліппе-альбомдағы иллюстрациялармен танысып шығады.

(Ұ) Талқылау.
<<Түйе>> слайдын көрсету.
Ермек балаларды <<Түйе>> жануарымен таныстырады.

(Ұ) Әңгімелесу: Әдетте, түйені <<шөл даланың кемесі>> деп те атайды. Себебі олар құмды шөл далада көп жүреді. Бірнеше күндеп су ішпейтін өте төзімді жануар. Түйе туралы иллюстрациялық материалды мұқият қарап шығып, оның өзіне тән ерекшеліктерін атап көрсетіңдер: қалың табандарын күс басқан, тізелерінің терісі қалың әрі күсті, танауының тесігі тар, кірпіктері қалың, арқасында өркештері бар. Түйелердің табанының осынша жалпақ болуы тегін емес, борпылдақ құммен жүру оңай емес, әрине. Бірақ мынадай жалпақ табанның құмға батуы екіталай. Табаны мен тізесіндегі күс ыстық құмға күймеуге көмектеседі. Ал ұзын кірпіктері түйенің көздерін құмнан қорғайды. Өркешінде май жиналады. Тамақ пен сусыз қалған кезде оған дәл осы өркешіндегі май күш береді.

(Ұ, Т, Ө) Жануардың өзіне тән ерекшеліктерін қарастыру (денесі, басы, сирақтары).

(Т, Ө) Ойын-жаттығу: <<Мұқият бол>>.
Балалар бұйымдарды жасау тәсілдерін, жұмысқа қажетті материалдар мен құралдарды анықтайды.

(Ұ) Үлгілерді көрсету.
Ермек балаларға түйені мүсіндеуді ұсынады.

(Ұ) Ойын түріндегі жаттығу: <<Сен білесің бе?>> Ермексазбен және кескішпен жұмыс істеу тәртібі талқыланады, балалар ережелерді түсіндіреді.
1. Ермексазды пайдаланғанда мұқият болу, үстелді, киімді бүлдірмеу, арнайы тақтайша үстінде мүсіндеу, ермексазды ауызға салмау.

Әліппе-альбом.

Проектормен <<Түйе>> слайдын көрсету.

Әліппе-альбом.

Әліппе-альбом.

22

2. Пластмасса кескішпен жұмыс істегенде абай болу; құралды ұстап тұрып қолды ары-бері сермеуге болмайды - бұл біреуді жарақаттауы мүмкін.
3. Ермексазбен (сазбалшықпен) жұмыс істегеннен кейін жұмыс орнын реттеу; тақтайшаны ермексаздан (сазбалшық) тазартып, үстелді дымқыл шүберекпен сүрту.
4. Жұмысты аяқтағаннан кейін қолды қағаз майлықпен мұқият сүртіп, содан соң жылы сумен сабындап жуу қажет. Артынша сүлгімен немесе майлықпен құрғатып сүртеміз.

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін түсіндіру және көрсету>>.
Мүсінші-Ермек түйенің суретіне мұқият зер салып, оның денесінің қандай бөліктерден тұратынына көз жүгіртуді ұсынады (басы, денесі, сирақтары, құйрығы).

(Ұ) Ой қорыту.
Дене бітімі пропорциялы емес, денесі үлкен, сирақтары ұзын, арқасында өркеші бар.

Мүсіндеу алгоритмі.
Образ бір немесе көптеген бірдей модуль-элементтерден жасалады (шар, баған т.б.) - Денені қандай тәсілмен мүсіндейміз?
Денесін үлкен жұмыртқа тәріздес домалақ кесек ермексаздан жасаймыз, өркешін ұшы жоқ конус пішіндес етіп жасаймыз. Содан соң өркешті денеге бекітеміз.
Мойнын конустан жасаймыз. Конустарды бір-біріне жалғап, денеге бекітеміз.

(Т, Ө) Қорытынды.
Мүсіннің барлық бөліктері бірдей, тегіс болуы керек. - Элементтерді бір-біріне қалай бекітеміз? (Жағу арқылы).
Басын домалақ ермексаздан алдымен бір шетін алға қарай созып, кішкене төмен қарай иеміз. Содан соң оған көз, құлақ, айдар саламыз. Жуандап ширатып сирағын жасаймыз. Түйенің тұяқтарын жасау үшін ермексазды созып, кескішпен араларын тілеміз. Ермексаздың қалғанынан құйрығын жасаймыз.

(Т) Саусақтарға арналған <<Санамақ>> ойыны.

(Т, Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.

(Ө) Өзіндік жұмыс. Балаларға жеке көмек көрсету.

Түрлі түсті ермексаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

.

23

№5 ҰОҚ. Түлкі мен ешкі (қазақтың <<Түлкі мен ешкі>> ертегісінің желісімен)

Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысушылар саны:
Қатыспағандардың саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайдалану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: қарапайым пропорцияларды сақтай отырып, жануарлардың қарапайым фигураларын мүсіндейді;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдерін, орындау технологияларын пайдалана біледі.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: бөліктердің пішінін қатесіз жасап, бір-біріне мықтап бекіте алады; :: мүсінделетін бейнені аша біледі.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: мүсіннің ашық, өзіне тән белгілерін ашып көрсете алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызша сөйлеу қабілеті, сұрақтарға жауап беру; :: талдау, талқылау, қорытынды жасау;
:: өзінің жасаған бұйымы туралы әңгімелеп беру. Көптілділік: лиса - түлкі - a fox; коза - ешкі - goat.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, пышақ, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:

Талқыланатын сұрақтар:
- Мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? - Бұйымды жасау үшін қандай пішін керек?
- Ермексаздан конусты қалай жасаймыз?
- Құралдармен жұмыс істеудің қандай тәсілдерін білесіңдер?

24

Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Ермексазбен жұмыс жасаудың қарапайым тәсілдері, бұйымды құрастыру тәсілімен жасау.

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Мүсінші-Ермек:
Балаларға ертегі желісі бойынша саяхатқа аттану туралы ұсыныс жасайды. Оның қандай ертегі екенін өздерің табуларың керек.

(Ұ) Пікір: Ертегіні балалардың бәрі жақсы көреді. Сендер мектепте әлем халықтарының көптеген ертегілерімен танысасыңдар.

(Ұ) Жұмбақ жасыру. Балалар жұмбақ жасырады.

(Ұ, Ө) Ой қорыту:
Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не туралы әңгіме болатынын болжайды.
Түлкі туралы слайдтарды көрсету.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Т) <<Суретті құрастыр>> ойыны.
Балалар пазлдан <<Түлкі>>, <<Ешкі>> картиналарын құрастырады.

(Т, Ө) Ойын түріндегі жаттығу: <<Миға шабуыл>>. 1. Мына сурет қай ертегіден алынған? (<<Түлкі мен ешкі>>).
2. Ертегіні кім жазған? Авторы кім? (Қазақтың халық ертегісі).
3. Ертегінің негізгі кейіпкерлері кімдер? Ертегі не жайлы?
4. Ертегіде түлкі қандай кейіпте бейнеленген?
6. Түлкі неге ешкіні алдап соқты деп ойлайсыңдар? 7. Қалай ойлайсыңдар, ешкі шұңқырдан өз күшімен шыға ала ма?
8. Оған кім көмектеседі? Сендер ешкіге көмектесер ме едіңдер?
9. Бір-біріңді алдауға немесе ренжітуге бола ма?

(Т, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Әліппе-альбомдағы үлгіні қарап шығу.

(Ұ, Т, Ө) Жануарлардың өзіне тән ерекшеліктерімен танысу (денесі, басы, сирағы, құйрығы).
Мүсінші Ермек: Өздерің сомдайтын ертегі кейіпкерін таңдап алыңдар. Есіңе түсіріп көрші, ертегідегі кейіпкердің қандай қасиеттері бар?
Құрастыруға арналған суретті пазлдар (түлкі, ешкі).

Әліппе-альбом.

25

(Ұ) Үлгілерді көрсету.
(Ұ) <<Болады - болмайды>> ойыны. Ермексазбен және кескішпен жұмыс істеу тәртібін ортаға салу, балалар ережелерді талқылайды және түсіндіреді. 1. Ермексазды пайдаланғанда мұқият болу, үстелді, киімді бүлдірмеу, арнайы тақтайша үстінде мүсіндеу, ермексазды ауызға салмау.
2. Пластмасса кескішпен жұмыс істегенде абай болу; құралды ұстап тұрып қолыңды ары-бері сермеуге болмайды - бұл басқа біреуді жарақаттауы мүмкін.
3. Ермексазбен (сазбалшықпен) жұмыс істегеннен кейін жұмыс орнын реттеу; тақтайшаны ермексаздан (сазбалшықтан) тазартып, үстелді дымқыл шүберекпен сүрту.
4. Жұмысты аяқтағаннан кейін қолды қағаз майлықпен мұқият сүртіп, содан соң жылы сумен сабындап жуу қажет. Артынша сүлгімен немесе майлықпен құрғатып сүртеміз.

Әліппе-альбом.

Түрлі түсті ермексаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін түсіндіру және көрсету>>.
Мүсіндеуге дайындық жасаңдар.
1. Сарғылт түсті ермексаздан бір домалақ жасаңдар. Одан мүсіннің басын жасайсыңдар. Содан соң денесі мен құйрығына екі қысқа сопақша жасаңдар. Алдыңғы сирақтарына арнап екі ұзын және жіңішке сопақша, артқы аяқтарына арнап екі ұзын әрі жуандау сопақша дайындаңдар.
2. Түлкінің дене мүшелерін жасаңдар. Алдымен басынан бастаған жөн. Шарды алып, тұмсығының тұсын бас бармақ пен сұқ саусақтың көмегімен алға қарай созыңдар. Дәл осындай әдіспен құлақтарын жасаңдар. Аяқтарының төменгі жағы жіңішкелеу болғаны жөн. Денесіне арналған сопақшаның бір шетін созып, түлкінің мойнын жасаңдар. Артқы жағына құйрығын бекітіңдер.

(Ұ, Ө) Ой қорыту.
Жануардың дене мүшелері көлемі жағынан бір-бірімен үйлесімді болғаны жөн.
- Бөлшектерді қандай тәсілмен бекітеміз? (Жағу арқылы).
(Ұ) Саусақтарға арналған жаттығу: <<Саусақтарға қонаққа барғанда>>.

(Ө) Өзіндік жұмыс.
Балаларға жеке-жеке көмек көрсетіп отыру. (Ұ, Ө) <<Шығармашылық минуты>>. <<Түлкі және ешкі>> ертегісін сахналау.

Сахналауға арналған қондырғылар.

Музыкалық сүйемелдеу.

26

№6 ҰОҚ. Қарасаң көзің тоймайды, Қыз Жібек қандай тамаша! (Дымков ойыншықтарының үлгісі бойынша)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысушылар саны:
Қатыспағандардың саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: Қыз Жібектің мүсінін жасайды;
:: алақанның көмегімен ермексазды айналдыра домалақтап, шар жасай алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: бөліктердің пішінін келтіріп, бір-біріне мықтап бекітеді;
:: саусағының көмегімен <<өрнек>> сала алады; бұйымдарды безендіреді; :: алған білімі мен мүсіндеу тәсілдерін пайдаланып, бейне жасай алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: Дымков ойыншығының айшықтығын, көркемдігін атап көрсете алады. Мәселен, түсі ашық, шебер әрленген, қолтаңбаның түрлі элементтерімен толықтырылған.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызша сөйлеу қабілеті, :: сұрақтарға жауап беру;
:: талдау, талқылау, қорытынды жасау;
:: өзінің жасаған бұйымы туралы әңгімелеп беру. Көптілділік: бойжеткен - барышня - miss.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
ермексаз, кескіш, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, қауіпсіздік техникасы, ою-өрнек.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:

Талқыланатын сұрақтар:
- Ойыншықтар қандай материалдардан жасалады?
- Ұлттық ойыншықтардың қандай түрлерін білесіңдер? - Ойыншықтардың қандай ерекшеліктері бар?
- Ойыншықтар қандай қызмет атқарады?

27

Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<безендіру>> сынды бағыттары туралы қарапайым түсініктер.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру
0 - 1минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Мүсінші-Ермек балаларды халық арасынан шыққан шеберлермен танысу үшін ойыншықтар көрмесіне аттануға шақырады.

(Ұ, Ө) Балалар ойыншықтармен танысады және өздеріне таныс ойыншықтардың атауын атап көрсетеді.

(Ұ) Ой қорыту.
Ойыншықтар бір-біріне ұқсамайтын, әртүрлі тәсілдермен жасалған.

(Ұ, Ө) Ситуациялық жағдай: Ермек балаларға он саусағынан өнер тамған шеберге айналып, Дымков ойыншықтарының негізінде Қыз Жібектің мүсінін жасау туралы ұсыныс жасайды.

(Ұ) Пікір: Қолөнер шебері атану үшін, әлбетте, оқу қажет. Ол үшін балаларды көне өнердің қыр-сырына баулитын <<Шығармашылық мектептері>> бар.
Халықтық қолөнер шеберлерінің қолынан туған ойыншықтар көрмесі.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут

(Ұ) Талқылау.
<<Дымков ойыншықтары>> слайдымен танысу.

(Ұ) Мүсінші-Ермек тәрбиеленушілерді ойыншықтардың шығу тарихымен таныстырады.

(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Әліппе-альбомдағы үлгімен танысу.

(Ұ) Пікір: Дымков ойыншықтары қайталанбас сән-салтанатты бояуларымен ерекшеленеді. Аққа боялған ойыншыққа жағылған көк, көгілдір, жасыл, сары-сарғылт, қызғылт түсті бояулар өте әдемі көрінеді. Ойыншықтардың бетіне салынатын ою-өрнектер өте қарапайым болып келеді. Олар: тор, жолақ, шеңбер, нүкте, ромб, түрлі қисық сызықтар, қарапайым геометриялық пішіндер түрінде салынады. Сондай-ақ олардың әрқайсысы белгілі бір дүниеден хабар береді. Мәселен, көк түсті толқын тәріздес жолақ - судың белгісі, бір-бірімен қиылысқан жолақтар - құдықтың белгісі, ортасында жұлдызшасы бар шеңбер - Күннің белгісі.

Проектор. <<Дымков ойыншықтары>> слайдтары.

Әліппе-альбом.

28

(Ұ, Т, Ө) Қыз Жібектің үстіндегі қазақы ою-өрнекпен әшекейленіп тігілген көйлекпен мұқият танысып шығамыз.

(Т, Ө) Ойын-жаттығу: <<Айырмашылығын тап>>. Балалар ою-өрнектердің ұқсастығы мен айырмашылығын тауып, түстерге көңіл бөледі.

(Ұ) Үлгілерді көрсету: <<Қыз Жібек>>.
Мүсінші суретке қарап, Қыз Жібектің мүсінін сомдаудың және оны қазақы ою-өрнектермен безендіруді ұсынады (ермексаздан).

(Ұ) <<Мұқият бол>> ойыны.
Балалар ережелерді талқылап, түсіндіреді.
1. Ермексазды пайдаланғанда мұқият болу, үстелді, киімді бүлдірмеу, арнайы тақтайша үстінде мүсіндеу, ермексазды ауызға салмау.
2. Пластмасса кескішпен жұмыс істегенде абай болу; құралды ұстап тұрып қолыңды ары-бері сермеуге болмайды - бұл басқа біреуді жарақаттауы мүмкін.
3. Ермексазбен (сазбалшықпен) жұмыс істегеннен кейін жұмыс орнын реттеу; тақтайшаны ермексаз (сазбалшық) қалдықтарынан тазартып, үстелді дымқыл шүберекпен сүрту.
4. Жұмысты аяқтағаннан кейін қолды қағаз майлықпен мұқият сүртіп, содан соң жылы сумен сабындап жуу қажет. Артынша сүлгімен немесе майлықпен құрғатып сүртеміз.

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін түсіндіру және көрсету>> Ермек Қыз Жібектің мүсінін мұқият қарап шығып, ойыншықтың қандай бөліктерден тұратынына көңіл бөлуді ұсынады (бас, дене, қолдары, белдемше).
Қыз Жібек (сәукеле) пен бойжеткеннің (кокошник) баскиімдерін салыстырыңдар.

(Ұ) Ой қорыту.
Сәукеле - қазақи ою-өрнектермен безендірілген әйелдер бас киімі.

Мүсіндеу алгоритмі:
- ермексаздың бір бөлігін екіге бөлеміз: белдемшені жасау үшін ермексазды домалақтап және оны бас бармақтың көмегімен басып жалпақ пішінге келтіреміз. Содан соң жиектерін тегістейміз.
- ермексаздың екінші бөлігін де екіге бөлеміз:
- денесін жасау үшін ермексазды сопақша етіп аламыз. - оны белдемшеге жабыстырып, сыртын саусақ ұшымен тегістейміз.

Әліппе-альбом.

29

№7 ҰОҚ. Қарлығаштың ұясы (қазақтың <<Қарлығаштың құйрығы неге айыр>> ертегісінің желісі бойынша мүсіндеу)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандардың саны:
Қатыспағандардың саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.1.3. Кейіпкерлерге тән бөліктерді (мұрын, ауыз, көз, құлақ, аяқ, қанат) пропорцияны сақтай отырып, қарапайым әдістерді (жұмырлау, жаю, жалпайту, кескіш көмегімен ойып алу, т.б.) қолданып мүсіндеу, жұмыстың конструктивті және пластикалық техникаларын үйлестіріп, бөліктерді біріктіру.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.

30

Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: қарапайым пропорцияларды сақтай отырып, құстың пішінін жасайды; :: мүсіндеудің негізгі тәсілдерін, мүсіндеу технологияларын орындай алады;
:: мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдаланады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: жекелеген элементтерден композиция құрай алады; :: жеке тазалық ережелерін сақтайды.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: бейнені бөлшектермен толықтыра алады;
:: қарлығашты қалай жасауға болатынын өз бетінше ойластыра алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: балалардың ҰОҚ-де алған білімін пайдалана отырып, толық әрі жан-жақты жауап беру қабілетін дамыту.
Көптілділік: қарлығаш - ласточка - swallow.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
домалату, жалпайту, қысу.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Жылы жақтарға ұшып кететін құстарды қалай атаймыз? - Домалақтау, жалпайту, қысу тәсілдері қалай орындалады?
- Олар мүсіндеудің қай кезеңінде біздің қажетімізге жарайды?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің дәстүрлі тәсілдері.
Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру
0-1 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Т) Мүсінші Ермек құстар туралы жұмбақтар айтады. Тәрбиеленушілер жұмбақтардың шешуін табады, өз жауаптарын түсіндіреді.

(Т) Пікір білдіру.
- Балалар, сендер біздің қанатты достарымыз жайлы көп білесіңдер. Мектепте <<Дүниетану>> пәні арқылы олар туралы бұдан да көбірек білетін боласыңдар.
Музыкалық сүйемелдеу.

Үлестірмелі материалдар: құстардың қиып, кесуге арналған суреттері.

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2-5 минут

(Ө) Ойын-жаттығу: <<Бұл қандай құс?>> Тәрбиеленушілер жекелеген дене мүшелері бойынша құстардың атауын табады. Мәселен, үй құсы, жылы жаққа ұшып кететін немесе қыстап қалатын құс.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не туралы айтылатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

31

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Көркем сөз.
Қазақ халқының <<Қарлығаштың құйрығы неге айыр?>> ертегісі. Балалар ертегі кейіпкерлерін еске түсіріп, <<Қарлығаштың құйрығы неге айыр?>> деген сұраққа жауап береді. Қорытынды жасайды: құстар - адамдардың көмекшісі, сондықтан адам да олар үшін жауапты.
Ермек қарлығаштың қасына дәл сондай әдемі құстарды салуды ұсынады.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Үлгімен танысу. Тәрбиеленушілер мүсіндеудің түрі мен тәсілін атап көрсетеді.
Қарлығаштың мүсінін жасау алгоритмін түсіндіру. 1. Қарлығашты қара ермексаздан жасауға болады. Сонымен қатар қосымша ақ және кішкене сары түсті ермексаз қажет.
2. Алдымен құстың сымдай тартылған денесін жасап аламыз.
3. Содан соң домалақтап басын жасаймыз. Көлемі едәуір кішкене болады.
4. Дайын болған қос бөлшекті бір-бірімен біріктіреміз. 5. Ақ ермексазды жалпақтап алып, кеудесіне жапсырамыз.
6. Қанатына арнап қара түсті ермексаздан үтір тәріздес етіп екі бөлшек жасап аламыз. Кескіштің ұшымен қанатының ұзына бойына сызықтар түсіреміз.
7. Қанаттың жалпақтау тұсын денесіне жапсырып, үстінен саусағымызбен аздап бастырамыз.
8. Сүйір құйрығын жасау үшін қара түсті ермексазды ұзын етіп алып, жалпайтамыз. Содан соң айыр құйырығын жасау үшін ұзына бойы ортасынан тіліп кесеміз. Құйрық өз қалпын жоғалтпас үшін оған жіңішке сым енгіземіз.
9. Құйрықты жапсырып, біріктірілген жерін мұқият тегістейміз.
10. Мүсін шынайы шығуы үшін ұсақ бөлшектермен толықтырамыз. Яғни, көздерін, тұмсығы мен табандарын жасаймыз.
Саусақтарға арналған жаттығу: <<Құстар ұшып барады>>.

(Ұ) <<Еске түсіру минуты>> - ермексазбен жұмыс істеу тәртібі:
1. Жұмысқа қажетті ермексаздың түсін таңдап ал. 2. Ермексаздан өзіңе қажеттісін кескішпен кесіп ал.

Әліппе-альбом

3. Кесіп алған ермексазды қолыңмен жылытып, жұмсарт. 4. Жұмысты аяқтағаннан кейін құрғақ әрі жұмсақ майлықпен қолыңды сүртіп, содан соң сабындап жу. Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>> - ермексазды жұмысқа дайындау.
(Ө) Балалардың өзіндік жұмысы, жеке көмек көрсету. (Ө) Шығармашылық минуты.
Үлгіні қарап шық, қарлығашты қалай әдемілеп жасауға болатынын ойланып көр.

Қондырғылар: түрлі түсті ермексаз, тақтайша, қағаз майлық.
32

№8 ҰОҚ. Ермексаз қойылымы
(Ы. Алтынсариннің <<Жануарлардың айтысы>> ертегісі бойынша мүсіндеу)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік композициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісі-мен).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: қарапайым пропорцияларды сақтай отырып, жануарлардың мүсінін жа-сай алады;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдері мен технологияларын орындайды.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: дене мүшелерінің пішінін ұқсатып салып, оларды бір-біріне жалғайды; :: мүсіннің мінез-құлқын аша алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: мүсіннің ашық, өзіне тән белгілерін ашып көрсете алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызекі сөйлеу қабілетін, сұрақтарға жауап беру; :: өзі жасаған бұйым туралы әңгімелеп беру. Көптілділік: сюжет - сюжет - plot.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, пышақ, майлық, мұқияттылық, тегістеу, созу, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар
- Мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? - Бұйымды жасау үшін қандай пішін қажет?
- Мүсіндеудің қандай бағыттарын білесіңдер?
- Құралдармен жұмыс істеудің қандай тәсілдерін білесіңдер?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Ермексазбен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдері, бұйымды құрастыру тәсілімен жасау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар

33

І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсен-діру. Мақсатты тұжырымдау.
2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Ермек балаларды театрға шақырады. - Театр дегеніміз не?
- Сендер қандай спектакльдерді көрдіңдер? - Актерлер немен айналысады?

(Ұ) Пікір: Актер болу үшін мектепте жақсы оқу қажет. Көп оқып, жоғарғы оқу орнына түсу керек. Ол жерде сендерді актерлік шеберлікке үйретеді.

(Ұ, Ө) Ой қорытындылау:
Тәрбиеленушілер ойын білдіреді, театр туралы бі-лімімен бөліседі.
Мүсінші Ермек балаларды Ы. Алтынсарин жазған <<Жануарлардың айтысы>> ертегісін еске түсіруге шақырады.
- Жануарлар не туралы айтысты?
- Сенің ойыңша, айтыстың соңы немен тынбақ?

(Ұ, Т) Жағдаят.
Өзің жасайтын ертегі кейіпкерін анықтап ал.

(Ұ) Балалар бірнеше топқа бөлініп, ертегі кейіпке-рін таңдайды.

Проектор
Ы. Алтынсариннің <<Жануарлардың дауласқаны>> ертегісі же-лісі бойынша әзірленген слайдтар.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Әліппе-альбомдағы үлгілермен танысу.

(Ұ, Т, Ө) Таңдап алған жануардың өзіне тән ерек-шеліктерін қарап шығу (денесі, басы, сирақтары, құйрығы).
Ермек: Өздерің жасайтын ертегі кейіпкерін таңдап алыңдар. Оның қандай қасиеттері мен ерекшеліктерін білесің, есіңе түсір.
(Т) Үлгілерді көрсету.
(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Иә - жоқ>>. Ермексазбен және кескішпен жұмыс істеу тәсілдерін талқылау. Балалар ережелерді талқылап, түсіндіреді.
1. Ермексазды пайдаланғанда мұқият болу, үстелді, киімді бүлдірмеу, арнайы тақтайша үстінде мүсіндеу, ермексазды ауызға салмау.
2. Пластмасса кескішпен жұмыс істегенде абай болу; құралды ұстап тұрып қолыңды ары-бері сермеуге болмайды - бұл біреуді жарақаттауы мүмкін.
3. Ермексазбен (сазбалшықпен) жұмыс істегеннен кейін жұмыс орнын реттеу; тақтайшаны ермек-саздан (сазбалшық) тазартып, үстелді дымқыл шүберекпен сүрту.
4. Жұмысты аяқтағаннан кейін қолды қағаз майлықпен мұқият сүртіп, содан соң жылы сумен сабындап жуу қажет. Артынша сүлгімен немесе майлықпен құрғатып сүртеміз.
Әліппе-альбом.

Әліппе-альбом.

34

№9 ҰОҚ. Ақ дастарқан үстіне, әдемі табақ сән берген (ою өнері)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштерді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау. 0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайдалану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру.

35

Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: өз бетімен ұлттық бұйымдар негізінде түрлі ойыншықтар, ыдыс-аяқтар жасап, оларды ою-өрнектермен, қолтаңбалармен безендіре алады;
:: табақты безендіру ерекшеліктерін табады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: образды қалай жасау қажеттігін өз бетінше айқындай алады; :: ою-өрнектерді орналастырғанда симметрияны сақтай алады;
:: өткір және кескіш құралдармен жұмыс істегенде техника қауіпсіздігі талаптарын сақтайды.
:: Кейбір тәрбиеленушілер:
:: ыдыс-аяқты безендіру техникасын пайдалана алады; :: түстерді бір-бірімен үйлестіріп пайдалана алады.

Тілдік мақсаттар

Дағдыларын дамыту:
:: өзгелермен сөйлескенде құрылымы әртүрлі сөйлемдерді пайдалану қабілеті.
Көптілділік: табақ - блюдо - dish.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ою-өрнек өнері, ою-өрнек.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Ою-өрнек дегеніміз не?
- Шеңбердегі ою-өрнек элементтері қалай орналасады?

Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білім

Ою-өрнектің түрлерімен танысу.

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0-1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2-5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Күрделі жағдай тудыру: Ермек топқа жуғаннан (тазартқаннан) кейін ою-өрнегі кетіп қалған табақ алып келеді.

(Ұ) Пікір.
Табақ - қазақтың ұлттық ыдыстарының бірі. Ет салатын жайпақ ыдыс. Бас табақты ақсақалдар мен сыйлы кісілерге тартады.
Ермек: Анам үйге қонақ шақырғанда етті осындай табаққа салып береді.
Музыкалық сүйемелдеу.

Безендірілмеген табақ.
Әліппе-альбом.

36

(Ұ) Балалардың өмірден көрген-түйгенін анықтау: - Күн сайын дастарқанның басында сенімен бірге кімдер жиналады?
- Отбасы мүшелерін атап көрсет.
- Табақтағы өрнектер қалай аталады? (Ою-өрнек) - Табақтағы ені әртүрлі жолақтардан, басқа да үйлесімді элементтерден көмкеріп жасалған ою-өрнектер қалай аталады?

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Иллюстрацияларды қарап шығады, ою-өрнек элементтерін және олардың орналасу реті туралы айтып береді.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-інде не туралы айтылатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
Ситуациялық жағдайдың шешуі.
(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс істеу: Мүсінші Ермек қазақ ою-өрнегінің түрлерін мұқият қарап шығып, олардың атауын атап беруге және сипаттап беруге шақырады.

(Ұ) Сызбамен танысу: <<Ою-өрнекті шеңберге орналастыру>>.
Тәрбиеленушілер ою-өрнек элементтерінің орналасу ретін есте сақтайды.

(Ө) Ермектің сұрағы:
Ермексаздан жасалған дайын бұйым үстіне ермексаздан жасалған ұсақ бөлшектерін (оюды) жапсырып әшекейлеу дегенді қалай түсінесің?

(Ұ) Табақтың бетіне ұсақ бөлшекті жапсыру арқылы әшекейлеу тәсілін түсіндіру:
1. Алдымен ермексаздан жайпақ ыдыс жасап аламыз. Бұл - табақ.
2. Бір үзік ермексазды ширатамыз.
3. Оны кескішпен ұсақ дөңгелектерге бөліп, сопақша, ромб, үшбұрыш немесе шаршы пішіндер жасаймыз. Содан ою құрастырамыз.
4. Кертпелер жасап, бөлшектерді қылқаламның көмегімен сулаймыз. Оларды тиісті орнына орналастырамыз.
Саусақтарға арналған жаттығу: <<Жабысқақ саусақтар...>>
(Т) Ойын: <<Болады - болмайды>>.
Ойын барысында балалар ермексазбен жұмыс істеу ережелерін пысықтайды:
1. Жұмысқа қажетті ермексаздың түсін таңдап ал. 2. Ермексаздан өзіңе қажеттісін пышақпен кесіп ал. 3. Кесіп алған ермексазды қолыңмен жылытып, жұмсарт.
Әліппе-альбом.

37

№10 ҰОҚ. Ермексаздан жасалған күлдіргі шарлар (қамырпластика)

Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.1.4. Қарапайым көркем образдарды жасау, образды түрлі ұсақ бөліктермен, сәндік элементтермен толықтыра отырып, көңіл күйін бере білу, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдау.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: қарапайым пропорцияларды ескере отырып, ермексаздан қарапайым ойыншық жасайды;
:: түрлі түсті тұзды қамырды материал ретінде пайдалана біледі.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: фигуралардың бөлшектерін бір-біріне біріктіре алады; :: фигураға тиісті көңіл күй <<сыйлай>> алады;
:: мүсіндеуге арналған материалдарды үнемдеп пайдалана алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: мүсіннің біріктірілген жерлерін пышақтың көмегімен тегістей алады; :: өзі жасаған фигураны ерекшелендіре алады;
:: түстерді үйлестіріп пайдалана алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: өзі жасаған бұйым туралы әңгімелеп беру; :: алған әсерлерімен бөлісу.
Көптілділік: шар - шар - ball.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: жас мультипликаторлар студиясы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:

38

- <<Күлдіргі шарлар>> мультфильмі кейіпкерлерінің ерекшелігі қандай? - <<Тұзды қамыр>> дегеніміз не?
- Бұл жұмыс түрінде қандай тәсілдерді пайдаланамыз?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білім
Тұзды қамырмен мүсіндеу.

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстары
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Талқылау: <<Күлдіргі шарлар>> дегеніміз қандай кейіпкерлер? Оларды қайдан көрдіңдер?
Балалар олардың мультфильм кейіпкерлері екенін және қызықты оқиғалар құрастыратынын айтып береді.
Музыкалық сүйемелдеу.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Ситуациялық жағдай тудыру:
Ермек топқа <<Күлдіргі шарлар>> мультфильміндегі кейіпкерлердің бірінің киімін киген адамды алып келеді. Ол өзінің достарынан көз жазып қалғанын айтып шағымданады.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Балалар <<Күлдіргі шарлар>>>> мультфильмінің кейіпкер-лерінің суреттерін қарап шығады және аттарын атап береді.
- Саған қайсы кейіпкер көбірек ұнайды? Неге? Бұл туралы достарыңа айтып бер.

(Ұ) Балалар ҰОҚ не туралы сөз болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

Әліппе-альбом
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Проблемалық жағдайдың шешуі. Қызықтыру мен ынталандыру әдісі: <<Күлдіргі шарлар>> мультфильмінен үзінді.
Ой қорыту: кейіпкерлердің бәрі шар тәріздес пішінде, ашық түсті.
Ермек нағыз мультипликаторға айналып, балаларды мультфильм кейіпкерлерін жасауға шақырады.

(Ұ) Жұмысқа даярлық. Тәрбиеленушілер тұзды қамырмен жұмыс
істейтіндіктен оны әзірлеу жолдарымен танысады. Сондай-ақ тұзды қамырмен жұмыс істегенде нені білу қажеттігінен хабардар болады.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгілерді көрсету.
Тәрбиеленушілер мүсіндеу үлгілерімен танысады, мүсіндеу түрлері мен тәсілдерін атап береді. Қамырмен жұмыс істегенде қандай құралдар пайдаланылатынын айтады.

Интерактивті тақта

Әліппе-альбом

39

(Т, Ө) Мүсіндеу алгоритмін көрсету және түсіндіру. 1. Дөңгелек қатырғықағазды сулап, оған жасыл қамырды жаймарлап жабыстырамыз. Бұл - біздің кейіпкерімізге арналған алаңқай. Фольгадан диаметрі 5 см-ге жуық шар жасаймыз.
2. Түрлі түсті қамырды фольгадан жасалған шарға тегістеп жапсырамыз. Жапсырылған қабаттың қалыңдығы шамамен 0,5 см болуы тиіс. Шарды алақанымызға салып домалатып, тегістейміз.
3. Аяқтарды жасау үшін түрлі түсті қамырдан 4 бірдей шарды домалақтап аламыз.
4. Шарды бір жағынан саусақпен ақырын қысып тұрып үстел үстінде домалатамыз. Тамшы тәріздес пішін шығару қажет.
5. Алаңқайды сулап, тамшы тәріздес екі бөлшекті соған орналастырамыз.
6. Аяқтарға шарды жабыстырамыз. Біріктірілетін жерді алдымен сулап алуды ұмытпаңдар.
7. Шардың қапталына тағы екі тамшыны жапсырамыз. Бұл - қолдары. Жағудың қажеті жоқ. Біріктірілген тұсын сулап, бөлшектерді саусақпен аздап басса болғаны.
8. Құлақтарына арнап екі тамшы жасаймыз. Тіс шұқығышты ортасынан бөліп, үшкір жағымен шарға қадаймыз.
9. Жасаған тамшыларымызды соған орнатып, бекітеміз. 10. Содан соң көздерін жасаймыз. Ол үшін боялмаған қамырдан кішкентай екі шар жасап аламыз. Содан
соң оны басқа жапсырамыз. Естеріңде болсын, Смешариктердің көздері бір-біріне жақын орналасқан. 11. Көздің ортасына домалақ қара бұрыш жапсырамыз. Мұрнын түрлі түсті қамырдан жасаймыз.
13. Фломастермен аузын саламыз.
Саусақтарға арналған жаттығу: <<Кірпі, кірпі, кірпім-ай ...>>
(Т) <<Еске түсіру минуты>> - ермексазбен жұмыс істеу тәртібі:
1. Жұмысқа қажетті ермексаздың түсін таңдап ал. 2. Ермексаздан өзіңе қажеттісін кескішпен кесіп ал. 3. Кесіп алған ермексазды қолыңмен жылытып, жұмсарт.
4. Жұмысты аяқтағаннан кейін құрғақ әрі жұмсақ майлықпен қолыңды сүртіп, содан соң сабындап жу. (Ө) Таңдауға берілетін тапсырма:
Мүсінші Ермек өзі мүсіндейтін кейіпкер таңдауды ұсынады.
(Ө) <<Ермексазбен достас>> ойын-жаттығуы. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.
(Ө) Балалардың өзіндік жұмысы, жеке көмек көрсету.
(Ұ) Шығармашылық минуты: <<Жас мультипликаторлар>> студиясы.

Музыкалық сүйемелдеу.

Түрлі түсті және боялмаған тұзды қамыр, фольга; диаметрі шамамен 7 см болатын дөңгелек қатырғықағаз, домалақ қара бұрыш, тіс шұқығыш, су құйылған стақан мен қылқалам,
ермексазға арналған кескіш, фломастер.

40

№11 ҰОҚ. Құлдыр-құлдыр, құлыншақ
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайдалану, бір тұғырға бір-неше бұйымды орналастыру.
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: жылқының пішінін жасай алады;
:: көлемі мен өлшемі әртүрлі цилиндрлер жасай алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: бөліктердің тиісті пішінін қатесіз жасайды, оларды бір-бірімен бірікті-реді;
:: образ жасай алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: мүсіннің ашық, өзіне тән белгілерін ашып көрсете алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызекі сөйлеу қабілеті, сұрақтарға жауап беру; :: үш тілдегі сөздерге тілін жаттықтыру. Көптілділік: ат - конь - horse.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
ермексаз, пышақ, майлық, тегістеу, созу, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар: - Жылқы қандай жануар?
- Жылқының денесі қандай бөліктерден құралған? - Мүсіндеудің қандай тәсілдерін білесің?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Ермексазбен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдері, бұйымды құрастыру тәсілімен жасау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар

41

І. Жұмыс іс-теуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Ермек: фонограммаға құлақ түруге шақырады. (Ұ) Жұмбақ жасыру. Педагогтің қалауы бойынша.

(Ұ, Ө) Проблема: Ата мен әженің жылқысы жоғалып кет-ті. Оларға көмектесу қажет.
- Ата мен әженің жылқысын қалай қайтаруға болады?

(Т) Ой қорыту.
Балаларға ермексаздан жылқының мүсінін жасауды ұсынады.

(Т, Ө) Миға шабуыл.
- Жылқы малы қандай болады? - Мінезі қандай?
- Жылқы немен қоректенеді?
- Олардың адамға көмегі қандай?
- Сен қандай үй жануарларын білесің? - Олар туралы әңгімелеп бер?
Фонограмма: Жылқының кісінеуі.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс
6 - 25 минут
(Т) Талқылау.
Мүсінші Ермек: Жылқы - таңғаларлық жануар. Олар туралы көбірек білу үшін жылқы өсіретін шаруашылыққа барайық.

(Т, Ө) Әліппе-дәптермен жұмыс.
Мүсінші Ермек: Үлгілермен танысып шығыңдар. Жұмысты қандай тәсілдермен орындауға болатынын анықтаңдар. Біз қандай материал мен құралдарды пайдаланамыз?

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін түсіндіру және көрсету>> Мүсінші Ермек: Ермексазды бөліктерге бөлеміз. Денесін цилиндр пішіндес етіп жасаймыз.
Сирақтары - конус тәріздес, денеге жапсыруға ыңғайлы болуы үшін әр конустың бір шетін кесіп тастаймыз. Басы, құлақтары иілген конус пішіндес.
Құлақ, құйрығы мен жалы, айдары сынды ұсақ бөлшектерін әзірлейміз.
Барлық фигураларды бір-бірімен біріктіріп, біріккен жер-лерін мұқият тегістеп шығамыз.
(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Сен білесің бе?>> Ермексазбен және кескішпен жұмыс істеу тәртібі:
1. Ермексазды пайдаланғанда мұқият болу, үстелді, киімді бүлдірмеу, арнайы тақтайша үстінде мүсіндеу, ермексазды ауызға салмау.
2. Пластмасса кескішпен (стек) жұмыс істегенде абай болу; құралды ұстап тұрып қолыңды ары-бері сермеуге болмайды - бұл біреуді жарақаттауы мүмкін.

Проектор
<<Асау жүйріктер>>.

Әліппе-альбом.

Музыкалық сүйемелдеу. Әліппе-альбом.
Түрлі түсті ермексаз, пышақ, тақтайша, қағаз майлық.

42

№12 ҰОҚ. Сәукеле (модульді мозаика)

Мектеп / МҰ:

Күні:

Педагогтің аты-жөні:

Мектепалды даярлық сыныбы / топ:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

ҰОҚ-нің оқу мақсаттары

0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: халықтың қолөнер бұйымдарының желісі бойынша түрлі ойыншықтарды өз бетімен жасап, ою-өрнекпен, көркем жазулармен без-ендіре алады;
:: жұмыс орнын, құралдарды ретке келтіреді.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: образды ерекшелендіру жолын өз бетінше таба алады; :: модульді мозаика техникасын пайдалана біледі.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: композицияны өзінің ой-қиялымен толықтыра алады; :: сәндік жапсыру тәсілдерін қолданады.

43

Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ересектермен және достарымен сөйлесу;
:: өзінің және өзгелердің жұмыстарын талдау, ол туралы пікір білдіру, алған әсерлерімен бөлісу қабілеттерін қалыптастыру.

Көптілділік: сәукеле - саукеле - saukele.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
өрнек, әрлеу, ермексазды жапсыру, ою, сәукеле.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Сендер мүсіндеудің қандай техникаларын білесіңдер? - Сәукеле дегеніміз не?
- Модульді мозаика дегеніміз не?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Модульді мүсіндеу.
Жоспар
Жоспарланған уақыт

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар
І. Жағымды көңіл күй қалыптастыру.

0 - 1 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Талқылау.
Мүсінші Ермек топқа қазақтың ұлттық баскиім үлгілерін алып келеді. Балалар олармен мұқият танысып шыққаннан кейін, алған әсерлерімен бөлісіп, баскиімдердің аттарын атап береді.
Музыкалық сүйемелдеу.

Қазақтың ұлттық баскиімдері немесе баскиімдердің суреттері салынған картиналар.
II. Өмірлік тәжірибені жандандыру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Пікір: бұл баскиімдерді бізбен бір елде тұратын адамдар жасаған. Олар өз ісінің хас шеберлері.

(Ұ) <<Тиісті бас киімді таңда>>: балалар картиналарды пайдалана отырып, адамдарға жасы мен жынысына қарай баскиім таңдайды.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не жайлы айтылатынын болжап, зерттеу мақсаты мен тақырыбын айқындайды.

ҰОҚ-нің ортасы III. Тақырып бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ө, Т) Зерттеу минуты.
Балалар қазақ әйелдерінің ұлттық бас киімдерінің түрлерімен танысып, оларды бір-бірімен салыстырады және аттарын атап, қандай тәсілмен безендірілгенін айтып береді. Келіннің бас киімі - сәукелемен танысады.

(Ұ) Әліппе-дәптермен жұмыс.
Балалар мозаикалық тәсілмен жасалған сәукеле үлгілерімен танысып, мүсіндеудің жаңа әдісімен танысады.
Мүсіндеу алгоритмін пікір білдіре отырып түсіндіру.
Әйелдердің бас киімдерінің суреттері.

Әліппе-альбом.

44

№13 ҰОҚ. Тон киген Айсұлу
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.1.1. Затқа қарап және елестету арқылы, ермексаздың, сазбалшықтың және басқа да материалдардың бүтін бөліктерін соза отырып, таныс заттарды, түрлі пішіндегі, көлемдегі жеміс-жидек, жануар, құстардың модельдерін қарапайым геометриялық пішіндер негізінде мүсіндеу. 0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.

45

Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: пропорцияларды сақтай отырып, кейіпкерлердің өзіне тән ерекшелікте-рін көрсете біледі;
:: мүсіндеудің қарапайым тәсілдерін пайдалана біледі.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: бөлшектерді аралас тәсілмен біріктіре алады;
:: жеке-жеке элементтерден композиция құрастыра алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: жұмыс жасау кезінде геометриялық пішіндерді үйлестіре біледі; :: бейнені беруде ұтымды тәсілдерді өз бетінше таба алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: сөйлеу барысында құрылымы әртүрлі сөйлемдерді пайдалану; :: өзі жасаған бұйым туралы әңгімелеу;
:: алған әсерімен бөлісу қабілетін дамыту.

Көптілділік: қыс - зима - winter.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: жыл мезгілдері, қыстық киім, құрастыру тәсілі.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Сендер мүсіндеудің қандай түрлерін білесіңдер? - Мүсіндеуде қандай тәсілдер пайдаланылады?
- Құралдармен жұмыс істеу ережелерін атап беріңдер.
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Негізгі бөлшекке жапсыру тәсілімен бұйымды безендіру.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Ермектің атынан айтылатын көркемсөз: қыс туралы тақпақ. Тәрбиеленушілер тақпақты мұқият тыңдағаннан кейін онда айтылатын қыстың белгілерін атап береді.
Музыкалық сүйемелдеу.

Қыс туралы тақпақ.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Бұл қай кезде болады?>> Балалар жыл мезгілдері туралы оқығандарын еске түсіріп, пысықтайды.
- Сен жыл мезгілдері туралы не білесің? - Адамдар қыста не киеді?
- Қыста достарыңмен қандай ойындар ойнайсың?

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

46

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Әңгімелесу сәті.
- Қыс түскенде біздің айналамызда қандай өзгерістер болады?
- Қыста адамның өмірінде қандай өзгерістер болады? - Қыстық киімдерді атап беріңдер.
- Қыста қандай ойындар ойнайсыңдар?

(Ө) Ойын-жаттығу: <<Суретші неден қателесті?>> Балалар жыл мезгілдері мен адамдардың киімдерін салыстырып, суретшінің қателерін табады.

(Ұ) Проблемалық жағдаят:
- Топта қандай ойыншықтар бар? Ой қорыту.
- Біздің топта қыстық киім киген ойыншық қуыршақ жоқ.
Педагог балаларға қыстық киім киген қуыршақ жасап, оған Айсұлу деген әдемі есім беруді ұсынады.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгіні қарап шығу.
Тәрбиеленушілер мүсіндеудің түрі мен тәсілін анықтайды.
Мүсіндеу алгоритмін түсіндіру.
1. Мүсінді жасау үшін түрлі түсті ермексаз қажет.
2. Ермексаздан тонға арнап конус жасаймыз. Жеңіне азырақ ермексаз қалдырамыз.
3. Ақ түсті ермексазды жіңішкелеп шиыршықтаймыз. Оны тонның жағасына <<елтірі>> ретінде пайдаланамыз. 4. Жеңдерін жасайтын бөлшектердің өлшемі бірдей болуы тиіс. Оның түсі тонның түсімен бірдей болуы қажет. Ақ түсті ермексаздан жасалған шиыршықтар жалпақ, жіңішке болуы шарт.
5. Дайындалған бөлшектерден қолғап киген қолды жасап, тонның жоғарғы жағына жапсырамыз. Ермексаз мықтап жабысуы үшін біріккен жерін қаттырақ басамыз.
6. Қуыршақтың алмадай қызарған бетін қызғылт түсті ермексаздан жасаймыз.
7. Ермексаздан кішігірім шар жасап аламыз. Бұл - қуыршақтың басы. Оған мұрын, көз бен кішкентай ауыз бекітеміз.
8. Баскиімін де конус түрінде жасаймыз.
9. Сіріңкені пайдаланып басын денесіне біріктіреміз. Қара түсті ермексаздан жасалған шашты бас киімге біріктіреміз.
10. Енді мүсінімізді аяқтаймыз. Ол үшін аяғына ақ түсті ермексаздан жасалған байпақ кигіземіз.

Саусақтарға арналған жаттығу: <<Ақ ұлпа қар>>. (Ө, Т) Ойын-жаттығу: <<Не жақсы - не жаман>>. Ойын барысында балалар ермексазбен, кескішпен жұмыс істеу ережелерін пысықтайды.

Қатесі бар сурет. Әліппе-альбом.

Музыкалық сүйемелдеу.

47

№14 ҰОҚ. Аққала және оның достары
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік композициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісі-мен).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: бұйымның сапасы мен әрлеу жұмыстарына қойылатын талаптарды орындай алады;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдері мен технологияларын орындай алады; :: техника қауіпсіздігі ережелерін сақтайды.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің тегістеу, созу сынды тәсілдерін орындайды; :: жекелеген элементтерден композиция құрай алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: сюжеттік композиция жасаған кезде ой-қиялын ойната біледі; :: түстерді бір-бірімен үйлестіре біледі.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ҰОҚ алған ақпаратты пайдалана отырып, толық және жан-жақты жауап беру;
:: сұрақтарға жауап беру, өзі жасаған бұйым туралы айтып беру қабілеті. Көптілділік: аққала - снеговик - snowman.

48

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, пышақ, майлық, техника қауіпсіздігі, мұқияттылық, тегістеу, созу.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Аққаланы жасау үшін қандай пішінді пайдаланамыз? - Шарды ермексаздан қалай жасаймыз?
- Көлемі жағынан әртүрлі шарларды қалай орналастырамыз?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің дәстүрлі тәсілдері.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0-1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсен-діру. Мақсатты тұжырымдау.
2-5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Мүсінші Ермектің жұмбағы: Шелек қалпақ басында,
Сәбіз екен танауы. Қыста қардан туатын,
Тауып көрші, сен оны. (Аққала)
Балалар жұмбақтың шешуін тауып, өз жауаптарын түсіндіріп береді.

(Ұ) Қорытынды.
Қыс - өте көңілді мезгіл. Қарда сырғанауға, аққала жасап, қар атысып ойнауға болады. Сен кіммен ойнағанды ұнатасың?

(Ұ) Проблемалық жағдай тудыру.
Сәуле есімді қыздың жасаған аққаласын тентек ба-лалар қиратып тастапты.
Балалар Сәулеге көмектесу үшін ермексаздан аққала жасауға бел буады.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.
Музыкалық сүйемелдеу Әліппе-альбом, жұмбақ
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Проблемалық жағдайдың шешімі. Аққаланы зерттейміз.
- Аққала қандай бөліктерден тұрады?
- Аққаланың дене мүшелерінің пішіні қандай? - Аққаланың басына не кигіземіз?
- Оның қолында не бар?
- Жұмысты орындау үшін ермексаздың қандай түсін пайдаланамыз?
- Аққаланың бөліктері қалай орналасады?
Ойыншық аққала.

Әліппе-альбом.

49

№15 ҰОҚ. Не деген ғажап кесе
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштерді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау. 0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: ұлттық қолөнер бұйымдарының желісі бойынша ыдыс-аяқ жасап, оларды ою-өрнектермен, жазулармен безендіре алады;
:: кесені безендірудің ерекше белгілерін анықтай алады.

50

Көпшілік тәрбиеленушілер:
бейнені ерекше етіп жасау тәсілін өз бетінше анықтайды;
:: ою-өрнектерді симметрияны сақтай отырып орналастыра алады;
:: өткір және кескіш құралдармен жұмыс жасағанда қауіпсіздік ереже-лерін сақтайды.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: ыды с-аяққа ою-өрнек салу әдісін пайдалана алады; :: түстерді бір-бірімен үйлестіре біледі.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: сөйлесу барысында құрылымы әртүрлі сөйлемдерді пайдалану, сұрақтарға жауап беру, алған әсерлерімен бөлісу, өзі жасаған бұйым туралы әңгімелеп беру қабілеті дамиды.
Көптілділік: кесе - пиала - pialat.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
Ою-өрнек өнері, өрнек.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар: - Өрнек дегеніміз не?
- Қазақтың қандай ұлттық ыдыс-аяқтарын білесіңдер? - Сәндік мүсіндеу дегеніміз не?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Сәндік мүсіндеу, мүсіндеу тәсілдері туралы түсінік
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0-1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек балаларды К.Чуковскийдің ертегісіндегі барлық ыдыс-аяғы қашып кеткен Федорамен таныстырады.
Балалар: ыдыс-аяқ үнемі айнадай жарқырап, әдемі болып тұруы шарт деген қорытынды жасайды.

(Ұ) Балалардың көрген-білгеніне жүгіну:
- Күнделікті өмірде қазақтың қандай тұрмыстық заттарын көріп жүрміз?
- Қазақ халқының қандай ыдыс-аяғын білесіңдер? - Кесе дегеніміз не?
- Өрнек дегеніміз не?
- Қазақтың тұрмыстық бұйымдары туралы кімнен естідің?

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не туралы айтылатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.
Музыкалық сүйемелдеу.

51

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
Проблемалық жағдайды шешу жолы: (Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Мүсінші Ермек кеселердің үлгілеріне қарап ондағы ою-өрнектердің орналасу ретіне көңіл бөлуді ұсынады.

(Ө) Ермектің сұрағы: Жапсыру дегеніміз не? Негізгі бөліктің үстінен жапсыру? Тәжірибеге сүйену. (Негізгі бөлшекке ұсақ бөлшектерді жапсыру арқылы бұйымды безендіру тәсілі).

Әліппе-альбом

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Үлгілерді көрсету. Балалар үлгімен танысып шыққаннан кейін мүсіндеудің түрі мен тәсілін атап береді.

(Ұ) Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау: 1. Ермексазды домалақтап, содан кейін оны жалпақтаймыз.
2. Ермексаздан үзіп алып ұзыншалап созамыз. 3. Оны жалпақ ермексаздың шетіне жапсырып, айналдыра отырып кесенің пішінін шығарамыз. 4. Кесенің іші-сыртын тегістейміз.

(Ұ) Жапсырма тәсілінің көмегімен безендіру тәжірибесін пайдалану:
1. Ермексаздан азырақ үзіп алып, жіңішкелеп созамыз. 2. Оны кескішпен кесіп, сопақша, ромб немесе шаршы пішінін жасаймыз (қатты жерге соғу арқылы), одан өрнек саламыз.
3. Кертпелер жасап, бөлшектерді қылқаламның көмегімен сулаймыз және тиісті жерге жапсырамыз.

Саусақтарға арналған жаттығу: <<Шай ішеміз>>. (Т) <<Болады-болмайды>> ойыны.
Ойын барысында тәрбиеленушілер ермексазбен жұмыс істеу ережелерін, сондай-ақ, жеке тазалық талаптарын пысықтайды.
Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау

(Ө) Таңдауға берілетін тапсырма.
Ермек құралдар мен қазақтың ұлттық ою-өрнектерімен танысып шығып, кесені безендіру тәсілін таңдауды ұсынады.

(Ө) Балалардың өзіндік жұмысы, жеке сүйемелдеу. (Ұ) Шығармашылық минуты.
<<Дастарқан жаямыз>> ойыны.
Балалар ойдан сюжет құрастырып, ойнап көрсетеді.

Әліппе-альбом.

Түрлі түсті ермексаз, стека, тақтайша, қағаз майлық.

52

№16 ҰОҚ. Бұйра қошақан
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-ді оқыту мақсаттары
0.1.1.2. Дененің қарапайым пропорцияларын есепке ала отырып, қозғалыстағы адамның немесе жануардың қарапайым фигурасын мүсіндеу, фигураны тік немесе көлденең орналастыру, фигура бөліктерін өзара қосып, олардың бір-біріне қосылған жерін арнайы кескіш көмегімен тегістеп, жымдастыру.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: жүріп бара жатқан жануардың қарапайым пішінін мүсіндейді; :: мүсіндеудің қарапайым тәсілдерін пайдалана біледі.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: дененің қарапайым пропорциясын сақтайды;
:: фигуралардың бөліктерін бір-бірімен біріктіріп, қосылған жерлерін кескіштің көмегімен тегістей алады;
:: бұйра қошақанның өзіне тән ерекшеліктерін ашып көрсете алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: фигураларды тігінен немесе көлденең күйінде жасай алады; :: жеке-жеке элементтерден композиция құрастыра алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: диалог құру; сұрақтарға жауап беру; белгілі бір тақырыпты талқылауға белсенді түрде атсалысу; алған әсерімен бөлісу.
Көптілділік: қой - овечка - sheep.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
Фигураның бөліктері, тегістеу, домалақтау.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Жұмыс барысында қандай материалды пайдаланамыз?
- Құралдармен жұмыс істегенде қандай ережелерді сақтау қажет?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Жануарларды мүсіндеу түрлері мен тәсілдері туралы түсінік.
Жоспар

53

Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0-1 минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2-5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Талқылау.
Ермектің ертегісі: <<Бұйра қошақан>>
- Қошақан жалғыз қалмауы үшін не істеуге болады? Балалардың ұсынысы - ол үшін өзі сияқты қошақандар жасауды ұсынады.

(Т, Ө) Ойын-жаттығу: <<Мені айнытпай салып көр>>.
Балалар жануарлардың кейпіне еніп, олардың мінез-құлқы мен ерекшеліктерін көрсетіп беруге тырысады.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ-де не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.
Музыкалық сүйемелдеу. <<Бұйра қошақан>> ертегісі.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Ойыншық қошақанды зерттеу.
Балалар жануардың дене мүшелерін, олардың пішінін атап береді. Жүнін қолдарымен ұстап көріп, оған сипаттама береді.

(Ұ) Сергіту сәті: <<Мен тыным таппас қошақанмын>>.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен танысу.
Тәрбиеленушілер мүсіндеудің түрі мен тәсілін атап береді.

(Ұ, Ө) Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау.
1. Қошақанның басын (сопақша), денесін (шар), құлақтарын (үшбұрыш), сирақтарын (баған) жасау үшін ермексазды бірнеше бөлікке бөлеміз.
2. Қошақанның пішінін құрастырамыз.
3. Ермексазды шиырып, денесіне жапсырамыз. 4. Қосымша бөліктері мен аузын саламыз.

<<Көңілді қойлар>>. Саусақтарға арналған жаттығу (Ө, Т) <<Не жақсы, не жаман>> ойын-жаттығуы.
Балалар ойын барысында ермексазбен және пышақпен жұмыс істеу тәртібін пысықтайды. Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>.

(Ө) Балалардың өзіндік жұмысы, жеке көмек көрсету.
Ойыншық қошақан музыкалық сүйемелдеу. Әліппе-альбом.

Ермексаз, стека, тақтайша, қағаз майлық.

54

№17 ҰОҚ. Аязата қонаққа келді
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:

Мектепалды даярлық сыныбы / топ:

Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайдалану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: ермексаздан конус тәріздес пішіндер жасайды;
:: бірнеше фигураны бір тұғырға орналастыра алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: образды бөлшектермен толықтыра алады;
:: жекелеген элементтерден композиция құрай алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: жұмыстың құрастырушылық және пластикалық техникаларын үйлестіріп пайдалана алады;
:: бөлшектерді аралас тәсілмен үйлестіре біледі.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ересектермен және достарымен сөйлесу;
:: өзінің және өзгелердің жұмыстарын талдап, олар жайлы пікір білдіру, алған әсерлерімен бөлісу қабілетін дамыту;
:: <<Жаңа жыл мерекесі>> тақырыбы бойынша жаңа сөздерді қолдану. Көптілділік: шырша - елка - furtee.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Қыста біз қандай мерекені атап өтеміз? - Мерекенің басты қонағы кім?
- Аязатаның басты белгісі қандай?

55

Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Адамның фигурасын жасау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.
(Ж) Жаңа жыл тақырыбына әзірленген иллюстрацияларды қарап шығу. Балалар қорытынды жасайды: жаңажылдық мерекенің басты қонағы - Аязата мен шырша.

(Ұ) Пікір: Аязата алыста тұрады және жыл сайын шанаға үш ат жегіп, балаларды құттықтауға асығып жетеді.

(Ө) Мүсінші Ермек жаңажылдық жұмбақ жасырады. Балалар жаңа жыл туралы жұмбақтардың шешуін табады, өздерінің жауаптарын түсіндіреді.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ не туралы айтылатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.
Музыкалық сүйемелдеу.

Жаңа жыл тақырыбына иллюстрация.

Әліппе-альбом.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ө) Зерттеу минуты.
Аязата мен шыршаны мұқият зерттейді. Аязатаның қандай бөліктерден тұратынын, қалпағының пішінін, сақалын, тонының түсін анықтайды.

(Ұ) Сергіту сәті.
<<Шыршаны айналып ән айтамыз>>.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгіні қарау.
Тәрбиеленушілер мүсіндеудің түрі мен тәсілін атап өтеді.

(Ұ, Ө) Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау.
1. Ермексазды бірдей үш бөлікке бөліп, домалақтаймыз. 3. Домалақтанған шардан аққаланы жасау тәсілімен Аязатаны құрастырамыз.
4. Кішкентай шұжықшалардан, қолын жасаймыз. Баскиімін конус тәріздес етіп жасап кигіземіз.
5. Ақ түсті ермексаздан ұзындығы әртүрлі бірнеше ширатпа жасап, оны тонның белбеуіне, етегіне жиектеп көмкереміз, баскиімі мен сақал-мұртын жасаймыз.
6. Қара түсті ермексаздан кішігірім екі шар домалақтап аламыз. Бұл - оның көздері. Мұрнын қызыл түсті ермексаздан жасаймыз.
7. Аязатаның дорбасын ермексаздың кез келген түсінен жасауға болады.
8. Шыршаны конус пішінде жасаймыз. Бұтақтарын жасау үшін шеттерін қайшымен қиямыз.
Ойыншық Аязата мен шырша.

Әліппе-альбом

56

№18 ҰОҚ. Сандықты аш, білімнен шашу шаш. Сандықты безендір (ою өнері)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: ермексаздан бұйым, сандық жасай алады;
:: бұйымның бөліктерін бір-бірімен құрастыра алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: бөлімдердің пішінін айнытпай салып, бір-біріне мұқият бекітеді; :: жеке-жеке элементтерден композиция құрастырады.

Кейбір тәрбиеленушілер:

:: ашық, өзіне тән белгілерін ашып көрсете алады; :: ойындағы бейнені жасай алады.

57

Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызекі сөйлеу қабілетін дамыту;
:: сұрақтарға жауап беруге, талқылауға белсене қатысуға дайындау. Көптілділік: сандық - сундук - chest.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, қатырғықағаз, пышақ, майлық, ұқыптылық, домалақтау, те-гістеу, техника қауіпсіздігі.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:

Талқыланатын сұрақтар.
- Ою-өрнектің қандай түрлерін білесіңдер?
- Ертедегі қазақтардың баспанасы - тұрған үйі қалай аталады? - Киіз үйдің қандай жабдықтарын білесіңдер?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Ермексаздан жасалған қарапайым жұмыстар, бұйымды сәндік тәсілмен жасау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Мүсінші Ермек ауылда тұратын ата мен әжеге қонаққа баруды ұсынады. Қазақ халқының баспанасы - киіз үймен, оның ішіндегі жиһаз жабдықтарымен таныстырады.
Проектор <<Киіз үй>> тақырыбындағы слайдтарды тамашалау.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Қорытынды.
Сандық бізге сонау ескі заманнан жеткен. Халқымыз оны әлі күнге дейін пайдаланады.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.
Киіз үй жабдықтарының суреттерінен әзірленген иллюстрациялар. <<Сандық>>.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Балалар әліппе-альбомдағы киіз үй жабдықтарымен танысады.

(Ұ, Ө) Ой қорыту.
Киіз үй қазақтың ұлттық салт-дәстүрлеріне сай жабдықталған. Сандық ұлттық ою-өрнектермен нақышталған.
(Ұ) Талқылау.
Қазақтар ұзатылатын қыздың жасауына міндетті түрде сандық қосқан. Оның үстіне көрпеше, көрпе-жастық жиналады. Төсек-орынды қыздың жақын туыстары дайындайды.

Әліппе-альбом.

58

(Ұ, Т, Ө) Сандықтың өзіне тән ерекшеліктерімен танысу (тікбұрышты, қақпағы бар, ұлттық ерекшеліктерге сай безендірілген).

(Т, Ө) Ойын-жаттығу: <<Мұқият бол>>. Қазақтың ұлттық нақышта жасалған сандықтарын қарап шығыңдар. Олардың бетіндегі ою-өрнектердің атауын атап беріңдер.

(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Иә - жоқ>>.
Ермексазбен және пышақпен жұмыс істеу ережелерін талқылау, балалар ережелерді естеріне түсіріп, талқылап, түсіндіреді.

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау>>
1. Сандықтың негізгі бөлігін қатырғықағаздан қиып, жапсырып аламыз.
2. Ермексаздан кішкене кесіп алып, пластина жасаймыз. 3. Қапталын пышақпен кесіп, дайындаған қатырғықағазға жапсырамыз.
4. Қара түсті ермексаздан бірнеше ширатпа дайындап аламыз. Бұл безендіру үшін қажет.
- Ширатпаны қандай тәсілмен дайындаймыз? 5. Сандықты баланың таңдауы бойынша ою-
өрнектермен безендіреміз (мүйіз, ботагөз). 6. Құлып жасаймыз.

(Т, Ө) Ой қорыту.
Сандықтың барлық бөліктері бір-біріне сәйкес, үйлесімді әрі тегіс болуы шарт.
Бөлшектерді қандай тәсілмен біріктіреміз? (Жағу арқылы).

(Ұ) Саусақтарға арналған жаттығу: <<Құлып>>. (Ұ, Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.

(Ө) Өзіндік жұмыс. Балаларға жеке көмек көрсету.

(Ұ, Ө) Шығармашылық минуты.
Өз жұмысыңды қалай безендіретініңді ойлан. Ойын-жаттығу: <<Сандықтың ішінде не бар?...>>

Әліппе-альбом.

Әліппе-альбом, түрлі түсті ермексаз, қатырғықағаз қиындылары, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

59

№19 ҰОҚ. Қыдырымпаз мысық (қазақтың <<Адам итпен және мысықпен қалай достасты>> ертегісінің желісімен, қамырмен жұмыс істеу)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-ді оқыту мақсаттары
0.1.1.3. Кейіпкерлерге тән бөліктерді (мұрын, ауыз, көз, құлақ, аяқ, қанат) пропорцияны сақтай отырып, қарапайым әдістерді (жұмырлау, жаю, жалпайту, кескіш көмегімен ойып алу, т.б.) қолданып мүсіндеу, жұмыстың конструктивті және пластикалық техникаларын үйлестіріп, бөліктерді біріктіру.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: дененің әртүрлі мүшелерінің пішінін жасай алады;
:: мүсіндеудің (домалақтау, жалпайту, басып қысу) қарапайым тәсілдерін пайдаланады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: бөлшектерді аралас тәсілдермен біріктіре алады;
:: жекелеген элементтерден композиция құрастырады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: жұмыстың техникалық және құрастыру тәсілдерін бір-бірімен үйлестіріп пайдалана алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: жаңа терминдерді енгізу арқылы сөздік қорын, өз жұмысы жайлы әңгімелеп беру;
:: талқылауға қатысу, алған әсерлерімен бөлісу. Көптілділік: мысық - кошка - cat.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
Тұзды қамыр, тегістеу, домалақтау.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Тұзды қамырмен жұмыс істеу тәсілі туралы не білесің?
- Құралдармен жұмыс істегенде қандай ережелерді орындау қажет?

60

Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Тұзды қамырмен жұмыс істеу
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды
көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Ертегі жайлы әңгіме.
- Адам ең алдымен қандай жануарлармен достасты? <<Адам мысық және итпен қалай достасты?>> ертегісін тыңдаймыз.
Музыкалық сүйемелдеу.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Т, Ө) Ой қорыту.
Қайырымды адамдардың жолы ізгілікке толы. Дос адамдар бір-біріне мейіріммен қарауы тиіс. Топқа ойыншық мысық әкелінеді. Балалар онымен
мұқият танысып шыққаннан кейін, мысықты сипаттап береді.
Мүсінші Ермек келген қонаққа ат қойып, онымен ойнауды ұсынады.

(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Мені айнытпай мүсіндеп көр>>. Тәрбиеленушілер ҰОҚ не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

Ойыншық мысық.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Әліппе-дәптермен жұмыс.
Балалар мысықты тағы қандай материалдан жасауға болатынын талқылап, оның түсін анықтайды.

(Ұ) Сергіту сәті: <<Мысық кетті қыдырып>>.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
.Балалар мүсіндеудің түрі мен тәсілін атап береді.

(Ұ) Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау. 1. Қамырдан сопақша жасаймыз. Екі жағынан кескішпен кесіп, мысықтың табандарын жасаймыз.
2. Жасалған пішінді иеміз.
3. Қамырды домалақтап құлағын, мұрнын жасаймыз.
4. Барлық бөлшектерді біріктіреміз. Қамырдың бір жағын жіңішкелеу етіп сопақша жасаймыз. Бұл - мысықтың құйрығы. Құйрықты денеге жапсырамыз. 5. Тұмсығына ауыз бен мұрт саламыз.

Саусақтарға арналған жаттығу: <<Ұйқыдағы марғау>>.
Әліппе- альбом

Ережелер.

61

№20 ҰОҚ. Ауылым менің жайлауда
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік композициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:

:: бұйымды безендіру және оның сапасына қойылатын талаптарды атап береді;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдерін, жасау технологиясын орындай алады; :: техника қауіпсіздігі талаптарын сақтайды.

Көпшілік тәрбиеленушілер:

:: біркелкі заттарды пайдалана отырып, образдар мен сюжеттік композициялар құрастыра алады;
:: ермексазды жағу техникасы бойынша мүсіндеу тәсілдерін біледі.

Кейбір тәрбиеленушілер:

:: сюжеттік композиция құрастырғанда қиялына ерік беріп, өздігінше жасай алады;
:: түстерді бір-бірімен үйлестіре алады.

62

Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: сұрақтарға жауап беру;
:: талқылауға қатысу, алған әсерлерімен бөлісу қабілетін дамыту. Көптілділік: киіз үй - юрта - yurt; ауыл - аул - aul.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:

:: ауыл, жайлау, шаңырақ, уық, ермексазбен сурет салу.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:

Талқыланатын сұрақтар:
- Ертеде біздің бабаларымыз не үшін киіз үйде өмір сүрді? Ол қай жағынан ыңғайлы болды?
- Киіз үйдің пішіні қандай болып келеді? - Жайлау дегеніміз не?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Сюжеттік композиция құрастыру.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
І. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ) Ойын құрастыру: <<Мен жайлауда не көрдім?>>
Музыкалық сүйемелдеу
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ө) Әңгімелесу минуты: - Жайлау қандай болады?
- Киіз үй не үшін ыңғайлы баспана деп саналады?

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Зерттеушілік іс-әрекет.
Балалар киіз үйдің макетімен мұқият танысып шығады және оның бөліктерінің орналасу ретіне назар аударады.
- Киіз үйдің пішіні қандай?
- Киіз үй қандай бөліктерден тұрады? Олар қалай аталады?
Балалар киіз үй туралы білетіндерін пысықтайды.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен танысу.
Тәрбиеленушілер пластинография, яғни ермексазбен сурет салу техникасымен танысады. Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау.
1. Қатырғықағазға киіз үйдің сұлбасын сызып аламыз.
2. Қоңыр, ақ немесе сарғыш түсті ермексазды аламыз. Саусағымызбен басып, сұлба сызығының үстіне ермексазды жағып шығамыз.
Киіз үйдің үлгісі.

Әліппе-альбом.

63

№21 ҰОҚ. Торсық - қымыз құятын ыдыс (сазбалшықпен жұмыс).

Мектеп / МҰ:

Күні:

Педагогтің аты-жөні:

Мектепалды даярлық сыныбы / топ:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары

0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштерді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау. 0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.

64

Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: ұлттық ыдыс-аяқ түрлерін жасай біледі; :: бүтін ермексазбен жұмыс істеу.

Көпшілік тәрбиеленушілер: :: тиісті пішінді жасай біледі;
:: қолдың, кескіштің көмегімен <<өрнек>> салады; бұйымдарды ою-өрнектермен әшекейлейді;
:: алған білімі мен мүсіндеу тәсілдерін пайдалана отырып, образ жасай алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің негізгі бағыттарын, әдіс-тәсілдерін, бұйымды жасау технологиясын атап береді.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызекі сөйлеу; сұрақтарға жауап беру, талқылауға белсенді түрде атсалысу; алған әсерлерімен бөлісу қабілетін дамыту.
Көптілділік: торсық - сосуд - vessel.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: балшық, пышақ, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, су құйылған стақан, техника қауіпсіздігі, балшықпен жұмыс істеу техникасы. Ою-өрнектер.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Ыдыс-аяқтың қандай түрлерін білесіңдер? - Ыдыс-аяқты қандай материалдан жасаған?
- Ыдыс-аяқ жасайтын адамдарды қалай атаған? - Торсықты қандай әдіспен жасауға болады?
- Не үшін әркім өз елінің салт-дәстүрін білуі қажет?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<сәндік>> деген бағыттарының өзара айырмашылықтары туралы қарапайым түсінік.

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Ермек балаларды ойын ойнауға шақырады. <<Сиқырлы дорба>> ойыны.
Педагог қазақтың ұлттық ыдыс-аяқтарының түрлерін көрсетеді. Балалар әр затты мұқият қарап шығып, олардың атын атап береді.

Сиқырлы дорба, Ыдыс-аяқтар: кесе, ожау, табақ, торсық.

65

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Ой қорыту.
Көркімен көз тартатын ыдыстарды қазақ шеберлері халқымыздың ұлттық салт-дәстүрлерін сақтай отырып жасаған. Олар өз бұйымдары арқылы қазақ ою-өрнегінің, қазақ тұрмысының өзіндік бояуларын көрсетуге тырысады.

Қазақтар мұндай адамдарды <<он саусағынан өнері тамған шебер>> дейді.

(Ұ) Педагог: Ал, сендер мұндай заттарды жасаудың үлкен өнер екенін білесіңдер ме? Шеберлер қолынан шыққан әр затты үлкен махаббатпен жасайды, көп тер төгеді, жанын салады. Мұндай бұйымдарды халық шеберлерінің туындылары дейміз.
- Шебердің қандай қабілеті мен қасиеттері болуы керек?
- Сен қазақ халқының қандай дәстүрлерін білесің?

(Ұ, Ө) <<Миға шабуыл>>, талқылауға арналған сұрақтар:
Торсық қандай материалдан жасалады? Неліктен? Балалар бірнеше топқа бөлініп, талқылайды және тұжырым жасайды. Өз жауаптарын ұсынады. Балалар мынадай тұжырым жасайды: Торсық сынып қалмас үшін мұқият өңделген мықты теріден жасалады.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек балаларға шеберлердің рөліне еніп, балшықтан (ермексаздан, тұзды қамырдан) қымыз құятын ыдыс, яғни торсық жасауды ұсынады.

(Ұ) Талқылау.
Педагог: Торсық - қымыз құятын ыдыс. Қымызды көптеген халықтар ежелден емдік сусын ретінде пайдаланған. Ерте замандарда торсықты теріден, кейде ағаштан ойып жасаған. Сыйлы қонақтарға асыл тастармен безендірілген торсық сыйлаған.
Бүгінде торсықты қыштан жасайды.

(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Әліппе-альбомдағы үлгімен танысу.
Торсық жасау үшін мүсіндеудің қандай тәсілі қолданылған? (Пластикалық тәсіл)

(Ұ, Т, Ө) Қолөнер шеберлерінің сазбалшықтан жасап, түрлі ою-өрнектермен әшекейлеген бұйымдарымен танысу.
Олардың қандай материалдан жасалатынын естеріңе түсіріңдер.

Иллюстрация. <<Торсық>>.

Әліппе-альбом.

66

№22 ҰОҚ. Домбыраның күмбірі
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:

67

ҰОҚ оқыту мақсаттары
0.1.1.4. Қарапайым көркем образдарды жасау, образды түрлі ұсақ бөліктермен, сәндік элементтермен толықтыра отырып, көңіл күйін бере білу, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдау.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: қарапайым көркем образдар жасай алады;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдері мен технологияларын орындай алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: ермексазды жалпақтау арқылы мүсіндеу жұмыстарын орындау; :: образды сәндік элементтермен толықтыра біледі.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: ой-қиялын пайдаланып, образды өз бетінше толықтыра алады; :: өзі мен достарының жұмыстарын талдай алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: сөйлеу барысында құрылымы әртүрлі сөйлемдерді пайдалану; сұрақтарға жауап беру; талқылауға қатысу және алған әсерлерімен бөлісу қабілетін дамыту.

Көптілділік: домбыра - домбра - dombra.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: домбыра, музыка, күй, ақын.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар: - Домбыра қандай аспап?
- Қазақ халқының домбырадан басқа қандай музыкалық аспаптарын білесіңдер?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Қарапайым көркем бейнелер жасау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасау.
Балаларды психологиялық жағынан дайындау үшін Құрманғазының <<Ақмаңдай>> күйін тыңдаймыз. Бұл күй танымал домбырашы қызға арналған.
- Сендер тыңдаған күй қандай музыкалық аспаппен орындалған?
- Музыка сендерге қалай әсер етті?
Музыкалық сүйемелдеу.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Тосынсый.
Педагог Бремен музыканттарынан келген хатты оқып береді. Онда олардың домбыраны тартып үйренгісі келетіндері, бірақ оларда бұл аспаптың жоқ екендігі айтылады. Балалардан Бремен музыканттарының тілегін орындап,
Бремен музыканттарынан хат.

68

ермексаздан оларға домбыра жасап беруін сұрайды.

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Балалардың тәжірибесіне сүйену. - Домбыра дегеніміз не?
- Домбырамен ән айтатын адамды қалай атайды? (Ұ) Пікір: домбырамен ән айту - қазақ халқының ежелгі дәстүрлерінің бірі.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Қазақтың музыкалық аспаптарымен танысып, олардың атауларын есіне сақтайды.

(Ұ) Проблемалық оқиғаның шешімі.
Қазақтың ұлттық музыкалық аспабы - домбыраны зерттеу. Балалар домбырамен мұқият танысады, оның құрамдас бөліктерін атап көрсетеді, безендіру тәсіліне тоқталады.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен танысу.
Тәрбиеленушілер үлгіні қарау барысында жаңа техникамен танысады. Ол - ермексазды жалпақтау арқылы бұйым жасау.

(Ұ) Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау.
1. Ермексаздан домалақтап шар жасаймыз. 2. Оқтаудың көмегімен шарды жаямыз.
3. Домбыраның үлгісінің үстіне қойып, кескішпен сұлбасын сызамыз.
4. Шар пішінді ермексаздан домбыраның шанағын жасаймыз.
Саусақтарға арналған жаттығу: <<Мен скрипкада ойнаймын...>>
(Ө, Т) <<Еске салу минуты>>.
Ойын барысында балалар ермексазбен және кескішпен жұмыс істеу ережелерін естеріне түсіріп, пысықтайды.

(Ө) Ойын-жаттығу. <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.
(Ө) Балалардың өзіндік жұмысы, жеке көмек көрсету.

(Т) Шығармашылық минуты.
Домбыраны безендіретін материалды таңдап ал.

Әліппе-альбом.

Музыкалық аспап - домбыра.

Ермексаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

69

№23 ҰОҚ. Алдаркөсе - қазақ ертегілеріндегі басты кейіпкер
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайдалану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру.
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: адамның фигурасын мүсіндейді;
:: тұтас ермексазбен жұмыс істей алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: заттың қосымша бөліктерінің пішінін келтіріп, оларды бір-бірімен бі-ріктіреді;
:: образ жасай алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: мүсіннің ашық, өзіне тән белгілерін ашып көрсете алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызекі сөйлеу қабілеті; сұрақтарға жауап беріп, алған әсерлерімен бөлісу; талқылауға белсенді түрде атсалысу қабілеттерін дамыту.
Көптілділік: қаhарман - герой - hero.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, пышақ, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, қауіпсіздік техникасы, ермексазбен жұмыс істеу ережелері. Ою-өрнек.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Сендер ертегі кейіпкері Алдаркөсе туралы не білесіңдер? - Оның мінез-құлқын қалай сипаттар едің?
- Алдаркөсе кімдерді алдайды?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<безендіру>> сынды бағыттары туралы қарапайым түсініктер.

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар

70

I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ-де жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.
(Ұ, Ө) Мүсінші Ермек балаларды ойын ойнауға шақырады.

(Ұ) <<Сандықта не бар?>> ойыны.
Балалар бір-біріне жетекші сұрақтар қояды, содан соң сандықта не жатқанын табады. ҰОҚ не жайлы сөз болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

<<Сандық>>, жамалған қамзол.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ, Т, Ө) Ойын: <<Жуан және жіңішке>>. (Сұрақтар <<Айлакер Алдаркөсе>>, <<Сараң бай мен Алдаркөсе>> ертегілері бойынша әзірленеді).

Сыни ойлауды дамытуға арналған ойындардың ережесі: Кім? Не? Қандай? Қайда? Қашан? сынды оңай репродуктивтік сипаттағы сауалдар бір сөзбен жауап беруді талап етеді.
Күрделі сауалдар ойлануды, қосымша білімін пайдалануды, талдауды талап етеді.

Жеңіл сұрақтар:
- Алдаркөсе деген кім? (ертегі кейіпкері) - Ол қандай? (қу, айлакер)
- Ол не істейді? (әлсіздерді қорғайды және т.б.) Күрделі сұрақтар:
- Алдаркөсе неліктен көсе атанған? Көсе деген сөзді қалай түсінесің?
Балалар қойылған жеңіл сұрақтарға қысқаша, күрделі сұрақтарға толық жауап береді.

(Ұ, Т) Талқылау: Біз не үшін қазақ халқының салт-дәстүрлерін білуіміз керек?
Қорытынды: қазақ халқы өзінің ата-бабаларын мақтан тұтады және құрметтейді.
Әліппе-альбом.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек қазақ ертегілеріндегі фольклорлық кейіпкер - Алдаркөсенің мүсінін жасау туралы ұсыныс жасайды.

(Ұ) Талқылау.
<<Алдарды неліктен көсе дейді?>>

(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Әліппе-альбомдағы үлгімен танысу.
- Адамның фигурасын жасау үшін қандай пішіндерді пайдаланамыз?
- Мүсіндеу тәсілі қалай аталады?
- Мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? - Қандай ерекшеліктерін байқадыңдар?

Әліппе-альбом.

71

(Ұ, Ө) Қорытынды.
Денесі цилиндр пішінінде, аяқтары мен қолдары кішігірім цилиндрден, басы домалақ пішінде жасалады. Басына киетін қалпағы конус пішіндес болып келеді.
Кейіпкердің образын жасау үшін мүсіндеудің құрастыру тәсілін пайдаланамыз.

(Ұ, Т, Ө) <<Болады - болмайды>> ойыны. Балалар ермексазбен жұмыс істеу ережелерін естеріне түсіреді және талқылайды.

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін балалармен бірге талқылау>>
1. Домалақ шардан бас киімін жасаймыз. Оның жиегін жасыл түсті ширатылған ермексазбен көмкереміз.
2. Тіктөртбұрыш пішінді ермексазды екіге бөліп, қолдарын жасаймыз.
3. Пішіндерді рет-ретімен орналастырамыз.
4. Содан соң басы мен мойнын жасаймыз. Бірі шар, бірі цилиндр түрінде жасалады.
5. Тіктөртбұрыштың төменгі жағын жалпайтамыз. 6. Аяғын жасаймыз. Тегістеу тәсілін пайдаланамыз. Адамның мүсінін құрастырамыз.
7-9. Жіңішке ширатылған ермексазбен безендіреміз.

(Ұ) Жаттықтыру құралының (грек жаңғағы) көмегімен жасалатын саусақтарға арналған <<Жаңғақ>> жаттығуы.
(Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>> Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.

(Ө) Өзіндік жұмыс.
Балаларға жекелей көмек көрсету.
Мүсінші Ермек балаларға жұмыс барысында барынша мұқият, зейінді болу қажеттігін, жұмыс орнында тазалық пен тәртіп сақтау керектігін ескертеді.

(Ұ, Ө) Шығармашылық минуты. Алдаркөсенің қатысуымен өтетін режиссерлік ойын.
<<Сараң бай және Алдаркөсе>> ертегісін есіңе түсір және ойнап көрсет.

Түрлі түсті ермексаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

72

№24 ҰОҚ. Сырмақ (ермексаз немесе қамырмен мүсіндеу, есу әдісімен жұмыс)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдерін, орындау технологияларын пайдалана алады;
:: безендіруге қажетті ою-өрнекті таңдай алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің жою, созу сынды тәсілдерін орындай алады; :: жекелеген элементтерден композиция құрастыра алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: сәндік композицияларды жасаған кезде қиялын мейлінше пайдалана алады;
:: түстерді бір-бірімен үйлестіре біледі.

73

Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызекі сөйлеу; сұрақтарға толық жауап беру; қорытындылау, тұжырым жасау қабілеттерін дамыту.

Көптілділік: кілем - ковер - carpet

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
ермексаз, кескіш, майлық, ұқыптылық, жаю, созу, қауіпсіздік техникасы, ермексазбен жұмыс істеу. Ою-өрнек.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? - Бұйымды қандай пішінде жасаймыз?
- Ермексаздан жіпті қалай жасаймыз?
- Құралдармен жұмыс істеудің қандай тәсілдерін білесіңдер?
Талқыланатын сұрақтар:
- Мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? - Бұйымды қандай пішінде жасаймыз?
- Ермексаздан жіпті қалай жасаймыз?
- Құралдармен жұмыс істеудің қандай тәсілдерін білесіңдер?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут II. Өмірлік
тәжірибені белсен-діру. Мақсатты тұжырымдау.
2 - 5 минут

Ширатпалар, мата қиындылары, ою-өрнек.

Түрлі түсті ермексаздан ширатпалар жасауды ұсынады және зерттеу тақырыбын айқындайды.

(Ұ) <<Кілемше>>: Тұсаукесер.
(Ұ) Қорытынды: қазақ халқының ежелгі дәстүрлерінің бірі - тұрмыстық бұйымдарды ою-өрнек элементтерімен әшекейлеу.

Проектор.

<<Кілемше>> тұсаукесері.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай: Мүсінші Ермек ширатылған ермексаздан кілемше жасауды ұсынады.

(Ұ) Талқылау.
(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен танысу. - Кілемше жасау үшін ермексаздың қандай түстерін пайдаланамыз?
Мүсіндеудің бұл тәсілі қалай аталады?
- Оны мүсіндеудің қандай тәсілдерімен жасаймыз?
- Сендер оның қандай ерекшеліктерін байқадыңдар? - Сендер ою-өрнектің қандай түрлерін білесіңдер? Атап беріңдер.
- Цилиндр пішінін немесе жіпті қалай жасаймыз?

Әліппе-альбом.

74

№25 ҰОҚ. Анама қызғалдақ сыйлаймын
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:

75

Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.1.1. Затқа қарап және елестету арқылы, ермексаздың, сазбалшықтың және басқа да материалдардың бүтін бөліктерін соза отырып, таныс заттарды, түрлі пішіндегі, көлемдегі жеміс-жидек, жануар, құстардың модельдерін қарапайым геометриялық пішіндер негізінде мүсіндеу. 0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: ермексаздан гүлдің элементтерін жасайды;
:: құралдармен және материалдармен жұмыс істеу ережелерін түсіндіреді және іс жүзінде қолданады.
Көпшілік тәрбиеленушілер:

:: ауызша нұсқаулықтарды орындай алады;
:: шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды орындайды. Кейбір тәрбиеленушілер:

:: гүлдің өзіне тән ерекшеліктерін ашып көрсете алады (сабағы, жапырағы, гүлі);
:: тақырыпқа қатысты қосымша мәліметтерді есте сақтайды.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: сөйлеу; сұрақтарға жауап беру; қорытынды жасап, пікірталасқа бел-сенді түрде атсалысу қабілетін дамыту.
Көптілділік: қызғалдақ - тюльпан - tulip.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, пышақ, майлық, мұқияттылық, тегістеу, созу, жаю, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:

Талқыланатын сұрақтар:
- 8 Наурыз мерекесі туралы не білесіңдер?
- Сендер тағы қандай мерекелерді білесіңдер?
- Бұл мерекенің басқа мерекелерден айырмашылығы неде?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<безендіру>> сынды бағыттары туралы қарапайым түсініктер.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Ермек өлең тыңдауға шақырады. Педагог:
Қазақстан - біліп ал Қызғалдақтың отаны. Қызғалдақтан шықты ғой, Біздің елдің атағы.
- Бұл өлеңде не туралы айтылған? Балалар ҰОҚ-нің тақырыбына қатысты өз болжамдарын жасайды.

Иллюстрациялар. Құшағы гүлге толы ана фотосуреті.

76

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Т, Ө) Ой қорытынды.
Қызғалдақ - дала гүлі. Сен далада өсетін тағы қандай гүлдерді білесің?
<<Қызықты мәлімет>>
Ертеде әйелдер далада өсетін гүлдерді жинап, түрлі аурулардан емдейтін дәрілер қайнатқан. Шөптен жасалған сусындар адам жанын тыныштандырса, раушангүл мен бал, бақ-бақ қосып қайнатылған тосаптың пайдасы өте зор деп есептелген.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек балаларды аналарын алда келе жатқан 8 Наурыз мерекесімен құттықтауға шақырады. Ол үшін балақайлар өз қолдарымен ермексаздан <<қызғалдақ>> гүлін жасап, аналарына сыйлауы керек.

(Ұ, Ө) Педагог:
- Сендер аналар мерекесі жайлы не білесіңдер? - Бұдан басқа тағы қандай мейрамдар бар?
- 8 Наурыз мерекесінің басқа мейрамдардан айырмашылығы қандай?
(Ұ) Педагог: Анаң - сенің әлемдегі ең жақын, ең жанашыр адамың.
(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен танысу.
(Ұ) Пікір білдіру:
1. Гүлдің сабағы мен жапырақтары - жасыл түсті. 2. Гүлдің ортасы - сары немесе ақ түсті.
3. Гүлдің күлтелері - қызғылт, қызыл немесе көк түсті.

Әліппе-альбом.

(Ұ, Т, Ө) Бұйымды жасауға қажетті түстермен танысу. Ермексаздың түстерін балалар өз қалауынша таңдайды.
Мүсінші Ермек шын гүлге қарап немесе ойша жасауды ұсынады.

(Ө, Т) Ойын-жаттығу: <<Не жақсы, не жаман?>> Балалар ермексазбен жұмыс істеу ережелерін естеріне түсіреді.

(Т, Ө) Ой қорыту.
- Біз мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? (Жаю, жалпақтау, домалақтау, барлық детальдарды мұқият жапсыру).

(Ұ) Саусақтарға арналған жаттығу: <<Гүл>>. (Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.

(Ө) Өзіндік жұмыс.
Балаларға жекелей көмек көрсетіп отыру.

Әліппе-альбом.

Музыкалық сүйемелдеу.

77

№26 ҰОҚ. Зымырандар аспанға қарай самғайды (ғарыш айлағы)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқу мақсаттары
0.1.2.2. Бұйымды тұғырға орнату техникасын пайдалану, бір тұғырға бірнеше бұйымды орналастыру.
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:

:: бұйымның сапасы мен оны безендіру талаптарын атап береді;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдері мен орындау технологиясын пайдалана біледі.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: ауызша нұсқаулықтар бойынша жұмыс істей алады;
:: шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды орындайды.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: сюжеттік композиция құрастырғанда ой-қиялын мейлінше пайдалана алады;
:: түстерді бір-бірімен үйлестіре біледі
Тілдік мақсаттар
Дағдыларды дамыту:
:: байланыстыра сөйлеу; сұрақтарға жауап беру қабілетін дамыту;
:: ғарышкерлер, ғарыш кемесі тақырыбына қатысты сөздерді пайдалану. Көптілділік: зымыран - ракета - rocket.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, кескіш, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, жаю, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Ғарыш дегеніміз не?
- Қазақстанның тұңғыш ғарышкерлерінің аты кім?

78

- Сендер қандай ғарыш кемелерін білесіңдер? - Жерді неге ерекше ғаламшар дейміз?
- Ғарыш қалай зерттеле бастады?
- Айдың беті қандай ұшу аппаратының көмегімен зерттелген? - Ғарыш кемелері қай жерден ұшырылады?
- Ғарышкерлер не киеді?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің стандартты тәсілдері. Пішіні конус тәріздес фигураларды шиыршықтап жасау. Мүсіндік және құрастырушылық тәсілдер.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.
(Ұ, Ө) Ермек <<Сиқырлы дорба>> ойынын өткізеді. Балалар дорбаны қолдарымен ұстап көріп, оның ішіндегі заттарды табады. Қолына ілінген заттарды алып шығады (жұлдыз, зымыран, күн т.б.), заттардың не үшін пайдаланылатынын атап көрсетеді.
ҰОҚ-де не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

<<Сиқырлы дорба>> ойыншық жұлдыз, ай, күн, зымыран.

(Т, Ө) Талқылау:
- Біздің елімізде ғарыш кемелері қай жерден ұшырылады?
- Ең алғаш рет ғарышқа не ұшырылды?
- Сендер қандай ғарыш кемелерін білесіңдер? - Ғарышкерлер не киеді?

(Ұ) <<Ғарыш галактикасы>> материалын қарап шығу, пікір білдіру.

(Ұ) Талқылау:
- Балалар, сендердің ең үлкен армандарың қандай?

(Ұ, Т) Ой қорыту.
Армандаудың да пайдасы бар, адамдар сол арқылы өзінің асыл арманын біртабан жақындата түседі.
- Ал сендердің ғарышқа ұшқыларың келе ме? - Ғарышқа ұшатын адамды қалай атаймыз?
- Ғарышкерлер немен тамақтанады? Олар тамақты қайда сақтайды?

(Ұ, Т) Ой қорыту.
Ғарышкерлердің тамағы арнайы ыдыстарда сақталады. Олар азық-түліктің дәмі мен пайдалы элементтерін толық сақтауға мүмкіндік береді.

Проектор, <<Ғарыш галактикасы>> тұсаукесері.

79

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек балаларды ғарышқа саяхатқа аттануға шақырады. Біз көппіз, бір зымыранға сыймаймыз. Сондықтан командаларға бөліну керек.

(Ұ, Т, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен танысу.
Ермек командаларға сюжеттік композиция құрауды ұсынады.
Балалар команда ішінде атқаратын міндеттерін өзара бөлісіп алады (жұлдыздар жасау, зымыран жасау, ғарышкерді мүсіндеу).

(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Иә-Жоқ>>. Балалар ермексазбен жұмыс істеу ережелерін еске түсіреді.
(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін талқылау>>. Педагог: балаларға тапсырманы берілген сызба бойынша ғана емес, шығармашылық қабілеті мен қиялын пайдалана отырып өз бетінше жасауға мүмкіндік береді.
Цилиндр және конус жасаймыз. Бөлшектерді бір-бірімен қосамыз.
Біріккен жерлерін ширатпамен жасырамыз. Зымыранның төменгі жағын да осындай ширатпамен сәндейміз. Ол үшін бірдей үш конус жасап аламыз және оларды жалпайтып, үшбұрыш пішініне келтіреміз. Оларды да зымыранның төменгі жағына жапсырамыз.
Иллюминаторға кірісеміз. Ол үшін ермексазды домалақтап, кішігірім шар жасаймыз. Оны жалпайтып, кеменің корпусына жапсырамыз. Содан соң қара түсті ермексаздан кішкентай шар жасаймыз. Оны да жалпайтып, бірінші жалпақ
пішінді ермексаздың үстіне жапсырамыз. Ермексаздан жасалған зымыранымыз дайын деуге болады.
Зымыранды ұсақ моншақтармен, әйнек сынықтарымен (стеклярус) безендіруге болады. Ғарыш кемесі ұшуға дайын.

(Т, Ө) Ой қорыту:
- Біз мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? (Ширату, домалақтату, жалпайту, барлық бөлшектерді мұқият біріктіреміз).

(Ұ) Саусақтарға арналған жаттығу: <<Луноход>>. (Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. ермексазды жұмыс істеуге дайындау.

(Ө) Өзіндік жұмыс.
Балаларға жеке көмек көрсетіп отыру.
Ермек балаларға жұмыс барысында барынша мұқият, зейінді болу қажеттігін, жұмыс орнында тазалық пен тәртіп сақтау керектігін ескертеді.

Әліппе-альбом.

Әліппе-альбом, Түрлі түсті ермексаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық, ұсақ моншақ, стеклярус.

80

№27 ҰОҚ. Ертеңмен суға толтырам, қайда менің құмырам?
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.3.1. Пластикалық, конструктивтік және мүсіндеу техникаларын қолданып, түрлі пішіндегі кескіштерді пайдалана отырып, Қазақстанның және әлемнің халық кәсіпшілігі негізінде ойыншықтар, ыдыс-аяқ жасау.
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдерін, орындау технологияларын пайдалана біледі;
:: безендіруге қажетті ою-өрнекті таңдай алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің жаю, созу сынды тәсілдерін орындай алады; :: жекелеген элементтерден композиция құрастыра алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: сәндік композицияларды жасағанда ой-қиялын мейлінше пайдалана алады;
:: түстерді бір-бірімен үйлесімді пайдалана біледі.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларды дамыту:
:: ауызекі сөйлеу қабілетін; сұрақтарға жауап беру, тұжырым жасау, ойша қорытындылау.
Көптілділік: құмыра - кувшин - jug.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, кескіш, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, жаю, қауіпсіздік техникасы, ермексазбен жұмыс істеу тәртібі. Ою-өрнек.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Біз мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? - Бұйымды жасау үшін қандай форма қажет?
- Ермексаздан жіпті қалай жасаймыз?
- Құралдармен жұмыс істеудің қандай ережелерін білесіңдер?
81

Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<безендіру>> сынды бағыттары туралы қарапайым түсініктер. Мүсіндеудің <<мүсіндік>>, <<құрастырушылық>>, <<аралас>> тәсілдері.

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1 минут

(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Ермек ҰОҚ-не құмыра ала келеді.
Балалар құмырамен мұқият танысып шығады. Оған не құюға болатынын айтады (қымыз, су...)

Құмыра.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ, Т) Қорытынды.
Табиғат сусыз тіршілік ете алмайды. Адамдар да, жан-жануарлар да, ағаштар мен гүлдер де. Сондықтан суды көздің қарашығындай сақтаңдар! Ол - біздің өміріміз бен денсаулығымыздың қайнар көзі! Сазбалшықтан жасалған құмырада сақталған су дәмді әрі пайдалы.

(Ұ, Ө) Ой тұжырым.
Балалар ҰОҚ не жайлы сөз болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

(Ұ) Педагог: <<Қыштан және сазбалшықтан жасалған ыдыс-аяқтар: шығу тарихы>> атты слайдты тамашалауға шақырады.
Проектор. Қыш пен саз балшықтан жасалған
құмыралар туралы иллюстрациялар слайды.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Ермек ширатпаларды өру тәсілімен <<Құмыра>> жасауға шақырады.
(Ұ) Талқылау.

(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен танысу.
Балалар үлгіні қарап шығып пікір білдіреді:
- Құмыраны қандай материалдан мүсіндеуге болады? - Құмыра жасау үшін ермексаздың қандай түстері қажет?
- Мүсіндеудің бұл тәсілі қалай аталады?
- Біз оны мүсіндеудің қандай тәсілдерімен жасаймыз? - Қандай ерекшеліктер байқадыңдар?
- Ою-өрнектің қандай түрлерін білесіңдер? Атап көрсетіңдер.
- Ширатпадан бұйымды қалай жасаймыз?

Әліппе-альбом.

82

(Ұ, Ө) Ой тұжырым.
Балалар мүсіндеудің тәсілдерін атап, бұйымды мүсіндеу барысында пайдаланылатын түстерді, құмыраны қандай ою-өрнекпен безендіретінін нақтылап алады.
Мүсінші Ермек ширатпаны пайдалана отырып, құмы-раны өздеріне белгілі техникамен мүсіндеуге шақырады

(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Сен білесің бе?>>
Балалар ермексазбен жұмыс істеу ережелерін естеріне түсіреді.
(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін талқылау>>. 1. Ермексазды жақсылап жұмсартамыз. Құмыраның түбін жалпақтап жасаймыз.
2. Ермексаздан ширатпа жасаудың бірнеше тәсілі бар:
- ермексаздан кішкене үзіп алып алақанымызға салып, ұзына бойына ары-бері ширатамыз;
- ермексазды қатты нәрсенің үстіне қойып, бір алақанымызбен көлденең қойып ширатамыз;
- үзіп алынған ермексазды бас бармақ пен сұқ саусағымыздың көмегімен ширатамыз. Кішкентай цилиндрлер мен жіңішке ширатпаларды осылай жасаймыз.
3. Содан соң ермексаздан үзіп алып, қалыңдығы қарындашпен шамалас <<ширатпа>> жасаймыз.
4. Оны құмыраның түбіне арналған жалпақ ермексаздың шетіне жапсырып, жиектейміз.
5. Осындай ширатпаларды жапсырып, құмыраның бүйірін <<өсіріп>>, саусақтарымызбен құмыраның мүсінін жасаймыз.
Құмыраны жасап біткеннен кейін аузын және тұтқасын жасаймыз.

(Т, Ө) Ой тұжырым.
Құмыраның барлық бөліктері бірдей, тегіс болуы шарт. (Ұ) Саусақтарға арналған жаттығу: <<Таяқшаны
қолға алып>> (тренажер-таяқшаның көмегімен жасалады).

(Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.

(Ө) Өзіндік жұмыс.
Балаларға жекелей көмек көрсетіп отыру.
Ермек балаларға жұмыс барысында барынша мұқият, зейінді болу қажеттігін, жұмыс орнында тазалық пен тәртіп сақтау керектігін ескертеді.

(Ұ, Ө) Шығармашылық минуты. Құмыраны өз қалауынша безендіреді.

Әліппе-альбом. Ермексаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

83

№28 ҰОҚ. Қалықтап ұшқан бүркіт
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.1.2. Дененің қарапайым пропорцияларын есепке ала отырып, қозғалыстағы адамның немесе жануардың қарапайым фигурасын мүсіндеу, фигураны тік немесе көлденең орналастыру, фигура бөліктерін өзара қосып, олардың бір-біріне қосылған жерін арнайы кескіш көмегімен тегістеп, жымдастыру.
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: бүркіттің мүсінін жасай алады;
:: құралдармен және материалдармен жұмыс істеу тәртібін түсіндіреді және қолдана біледі.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: ауызша нұсқаулықтар бойынша жұмыс істей алады;
:: шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды орындайды.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: дене құрылысының ерекшеліктерін бере алады;
:: тақырыпқа қатысты қосымша мәліметтерді есте сақтайды.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: сұрақтарға жауап беру; тұжырым жасау; пікірталасқа қатысу қабілетін дамыту.
Көптілділік: қыран - орел - eajle.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, кескіш, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, жаю, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Сендер құстар туралы не білесіңдер? - Бүркіт қандай құс?
- ҚР Туындағы бүркіт нені білдіреді?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<безендіру>> сынды бағыттары туралы қарапайым түсініктер.

84

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру

0 - 1минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.
(Ұ, Ө) Ермек жұмбақ жасырып ойнау туралы ұсыныс жасайды.

(Ұ, Ө) Жұмбақтар жасыру.
Балалар жұмбақтардың шешуін тауып, өздерінің ұсыныстарын айтады, белгілі бір ой қорытады.

(Ұ) Ойын: <<Суреттерді салыстыр>>.
Педагог құсты көз алдымызға елестететін символдық суретті табуды ұсынады.
(Ұ, Т) Талқылау: Нені білдіреді?
Әтеш - таңның атқанын. Сауысқан - жаңалық.
Тырна - отбасының бақыты. Үкі - данышпандық белгісі. Көгершін - бейбітшілік.
Бүркіт - күш, қуат, алға ұмтылу.
- Қазақстан Республикасының туында қандай құс бейнеленген?
- Ол нені білдіреді?
Қыран - Қазақстанның Қызыл кітабына енген құс. Ол мемлекеттің қорғауына алынған.
(Ұ, Т) Талқылау: үй құстары жыл құстары мен қыстап қалатын құстардан несімен ерекшеленеді? Суреттен үй құсын тап.
Тәрбиеленушілер ҰОҚ не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.
Құстардың суреті; - символдық картиналар.

Құстардың суреттері.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек <<Бүркіттің>> мүсінін жасауды ұсынады. (Ұ) Талқылау.
Педагог: Бүркіт - жыртқыш құс. Ересек бүркіт кішкентай қошақанды тырнағына іліп әкете алады. Ол басқа құстардан үлкен қанаттарымен ерекшеленеді. Ұзын да үлкен қанаттары мен күшті тұмсығы бүркітті сұсты етіп көрсетеді. Алып қанаттарының арқасында ол жылдамдығын асырып, көкте сағаттап ұша жүріп, жемтік аулайды. Оның көздерін құдды бір дүрбі дерсің. Бүркіт көз жетпес қиырда жүгіріп бара жатқан кішкентай тышқанды да көріп қояды.

(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен мұқият танысамыз.

(Ұ) Пікір білдіру: құстың дене бітімімен танысу (денесі, басы, тұмсығы, қанаттары, аяқтары, құйрығы), оның дене мүшелеріне назар аудару.

Проектор, <<Қанатын қомдаған бүркіт>> слайдын тамашалау.

Әліппе-альбом.

85

Ермек қарапайым пропорцияларды сақтай отырып, самғап ұшып бара жатқан бүркіттің мүсінін жасау туралы ұсыныс жасайды.

(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Иә-Жоқ>>. Балалар ермексазбен жұмыс істеу ережелерін естеріне түсіреді, талқылайды.

(Ұ) Музыкалық жаттығу: <<Секіреміз, ойнаймыз>>. (Ұ, Ө) Мүсіндеу алгоритмін талқылау.
1.Бүркіттің мүсінін жасау үшін қара немесе сұр түсті ермексаз қажет. Сондай-ақ кішкене ақ ермексаз қажет болмақ. Басқа түстерді де пайдаланамыз. 2.Бастапқыда қара-ақ түсті ермексазды пайдаланамыз. Кеудесі мен басы шағын күмбезді көз алдымызға елестетеді.
3.Басын денесіне жапсырып, біріккен жерлеріне ақ түсті ермексазды жағып шығамыз. Тегіс болуын қадағалаймыз.
4.Басына сары түсті ермексаздан ілмек сияқты иілген тұмсық пен көз жапсырамыз.
5.Қара түсті ермексаздың басым бөлігі бүркіттің алып қанаттарын жасауға кетеді. Алдымен ермексазды үшбұрыштап жаймарлап аламыз. Содан соң кескіштің көмегімен бір жақ шетін аздап тіліп, қауырсын жасаймыз. Құстың қос қанаты бір-бірінің айнадағы суреті сияқты бірдей болуы шарт.
6.Егер ермексаз жұмсақтау болса, қанатының жиегіне сым кигізген дұрыс.
7.Сымның шеттерін арқасына тығып, көрініп тұрған тұстарына қара түсті ермексаз жағып шығамыз. 8.Ақ түсті ермексаздан жаймарлап бірнеше сопақша пішін жасаймыз. Оларды желпігішке ұқсатып, бір-біріне жалғаймыз. Бұл - құстың құйрығы. Оны денесіне жалғаймыз.
9.Соңғы штрих - бүркіттің аяқтары. Оны сары түсті материалдан, ал тырнақтарын қара түсті ермексаздан жасауға болады.
10. Міне, тау мен тасты мекендейтін бүркітіміз дайын.

(Т, Ө) Ой қорыту:
- Біз мүсіндеудің қандай тәсілдерін пайдаланамыз? (Ширату, жаю, жалпайту).
(Ұ) Саусақтарға арналған жаттығу: <<Құс>>. (Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.
(Ө) Өзіндік жұмыс.
Балаларға жеке көмек көрсетіп отыру.
Ермек балаларға жұмыс барысында барынша мұқият, зейінді болу қажеттігін, жұмыс орнында тазалық пен тәртіп сақтау керектігін ескертеді.

(Ұ, Ө) Шығармашылық минуты. Қауырсынды пайдаланып, жұмысыңды аяқта.

Музыкалық сүйемелдеу.

Әліппе-альбом.

Әліппе-альбом. Ермексаз, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

86

№29 ҰОҚ. Қызу еңбек қайнаған, менің жеміс бағымда (Т. Молдағалиевтің <<Алма бағында>> әдеби шығармасының желісімен)
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-ін оқыту мақсаттары
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік композициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: ермексазбен <<сурет салудың>> қыр-сырын меңгереді.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: ауызша нұсқаулықтар бойынша жұмыс істей алады;
:: <<Алма бағы>> тақырыбында кішігірім композиция құрастыра алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: әртүрлі ермексазды араластырып, жаңа түстер жасай алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: байланыстыра сөйлеу, сұрақтарға жауап беру қабілетін дамыту; :: балалардың тақырыпқа қатысты сөздік қорын байыту. Көптілділік: алмаағаш - яблоня - apple tree.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, кескіш, майлық, ұқыптылық, тегістеу, түсі әртүрлі ермексазды араластыру, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Ермексазбен жұмыс істеу техникасының қандай түрлерін білесіңдер? - Ермексазбен сурет салу техникасын білесіңдер ме?
- Мүсіндеудің қандай тәсілдерін білесіңдер? - Ермексаздың әртүрлі түстерін араластыру?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің стандартты тәсілдері. Фигураларды домалақтау. Жұлып алу. Ермексазбен картина салу. Түстерді араластыру.

87

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды
көңіл күй қалыптастыру 0 - 1минут

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.
(Ұ, Ө) Мүсінші Ермек фонограмма тыңдауды ұсынады.
(Ұ, Ө) Ермек фонограмма тыңдауды ұсынады. Балалар көздерін жұмып, әдемі табиғатты көз алдарына елестетеді.
(Ұ, Ө) Педагог жұмбақ жасырады, балалар жұмбақтың шешуін тауып, ҰОҚ не жайлы сөз болатынын болжайды. Зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

Музыкалық сүйемелдеу. <<Ағаштардың сыбдыры, жәндіктердің ызыңдауы>>.
ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек Т.Молдағалиевтің <<Алма бағы>> шығармасын еске түсіру туралы ұсыныс жасайды.

(Ұ) Талқылау.
Педагог балаларға тақырыпқа қатысты сұрақтар қояды.
- Жеміс бағы деп қандай бақты атаймыз? - Ағаштарда қандай жемістер өседі?
- Алманың құрамында қандай дәрумендер бар? - Дәрумендердің адамға не қажеті бар?

<<Қызықты дерек>>.
Дәрумендер тірі ағзалардың бәріне: адамдарға да, жануарлар мен өсімдіктерге де ауадай қажет. Адам ағзасы өмір бойы дәрумендерге зәру. Дәрумендер - біздің деніміздің саулығы және ұзақ өмір кепілі.

(Ұ, Т, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Әліппе-альбомдағы үлгімен танысамыз.
- Ағаштың негізгі бөліктерін атап бер?
- Ағаш мүсіндеудің қандай тәсілімен жасалған? - Орындалған жұмыстың орындалу ретін тексер.
Қайсысы бірінші, қайсы бөлшектер кейін жасалғанына көңіл бөл.
Ермек балаларға жеміс ағашының қатырғықағаздан жасалған үлгісіне ермексазбен сурет салуды ұсынады

(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Бәрін білгісі келеді>>. Балалар ермексазбен жұмыс істеу ережесін еске түсіреді. Ермексазды араластыру.
Алдымен жасыл түсті ермексазды басқа түстермен араластырып алыңдар. Нақтырақ айтқанда:
.

Проектор.
<<Алма бағы>> слайдын тамашалау.

Әліппе-альбом.

88

Жасыл мен ақ түстен ашық жасыл түс; Жасыл мен қарадан - қою жасыл түс; Жасыл мен сарыдан - сарғыш-жасыл түс; Жасыл мен көктен - ашық көк түс шығады.
Бір ғана жасыл түстің осынша түрі не үшін керек? Ағаш нағыз ағаш сияқты көрінуі үшін қажет.

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін талқылау>>. Педагог: балаларға тапсырманы берілген сызба
бойынша ғана емес, шығармашылық қабілеті мен қиялын пайдалана отырып өз бетінше жасауға мүмкіндік береді.
1.Ағаштың діңін үш түспен жасаймыз: сарғылт, қоңыр және қара.
2.Ағаштың діңіне жағылған ермексазды қатты жұқалап жақпаймыз. Ағаштың қабығына ұқсап, томпайып тұрғаны дұрыс.
3.Ермексаз ұзынша болып қалу үшін, жұмысты төменнен тамырынан бастаймыз.
4.Жасыл желекке жасыл түстің түрлі реңктерін пайдаланамыз. Алдымен ағаш діңінің төменгі жағынан бастаймыз. Ермексазды жан-жаққа қарай жағамыз. Соңына дейін жеткізудің қажеті жоқ. Жағылған ермексаздың қалыңдау болғаны дұрыс. 5. Ермексаздың бөліктерін сурет бойынша, бір бағытта, жоғары немесе төмен қарай жағамыз. Ағаштың суретін осы тәсілмен салып шығамыз. 6.Қызыл және сарғылт түсті алма жасау. Кішкене
кесек ермексазды алып, оған дөңгелектеу пішін бере отырып, шеттерін саусақ ұшымен жаймен басып жапырақтар орнына жапсыру.

(Т, Ө) Ой қорыту.
Бұйымды жасауға кіріспес бұрын ағаштың қатырғықағаздан жасалған үлгісін дайындап алыңыз. Композиция айшықты және түсі әдемі болуы үшін ермексазды араластырамыз.
(Ұ) Саусақтарға арналған жаттығу: <<Ағаштан алма жұламыз...>>.

(Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмыс істеуге дайындау.

(Ө) Өзіндік жұмыс.
Балаларға жеке көмек көрсетіп отыру.
Ермек балаларға жұмыс барысында барынша мұқият, зейінді болу қажеттігін, жұмыс орнында тазалық пен тәртіп сақтау керектігін ескертеді.

(Ұ, Ө) Шығармашылық минуты.
Ағашты қызыл моншақтармен (алма) безендіріп шық.

Қатырғықағазға салынған ағаштың суреті (ағаштың үлгісі). Араластырылған ермексаз. Қағаз майлық, кескіш, тақтайша. Қатырғықағазға салынған ағаштың суреті (ағаштың үлгісі). Араластырылған ермексаз. Қағаз майлық, кескіш, тақтайша.

89

№30 ҰОҚ. Достарын төрге шығарған, қонақжай менің халқым бар
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.3.2. Әлем халықтарының ұлттық ойыншықтары мысалында затқа қарап, елестетіп және ойдан құрастырып жапсырып мәнерленген образды сәндеу әдістерін пайдалану (рельеф, илеу, кескішпен ойып алу немесе қырып із салу).
0.2.1.1. Мүсіндеуге арналған материалдарды үнемді пайдалану.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдерін, дайын пішінге жапсыру тәсілдерін бі-леді;
:: әшекей бұйымға жапсырылатын ою-өрнекті таңдай біледі.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің ширату, созу, жаю, жұлу, артығын кесіп тастау сынды тәсілдерін біледі;
:: жекелеген элементтерден, қалдық материалдардан композициялар құрастыра алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: үйде сәндік композиция жасау барысында ой-қиялын мейлінше пай-далана алады;
:: түстерді бір-бірімен үйлестіре біледі.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: ауызекі сөйлеу, сұрақтарға жауап беру, тұжырым жасау, ойша қорытындылау қабілеттерін дамыту.
Көптілділік: үй - дом - house.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: ермексаз, кескіш, ұқыптылық, жаю, созу, жапсыру тәсілі, қауіпсіздік техникасы, ермексазбен жұмыс істеу ережелері, тастар, ағаш таяқшалар, сабан. Ою-өрнектер.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Сендер достық деген сөзді қалай түсінесіңдер? - Біз қандай республикада тұрып жатырмыз?
- Қазақстан аумағында қандай ұлттар тұрады?
- Үй салуға пайдаланылатын қандай материалдарды білесіңдер?

90

Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білік
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<безендіру>> сынды бағыттары туралы қарапайым түсініктер. Мүсіндеудің <<мүсіндік>>, <<құрастыру>>, <<аралас>> тәсілдері.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Мүсінші Ермек аудиожазбаны тыңдауды ұсынады. Балалар ойланып, күлімсіреп жүру керек, ол барлық халықтардың бір-бірімен тату-тәтті өмір сүруіне көмектеседі деген тұжырым жасайды.

Музыкалық сүйемелдеу.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
Ойын түріндегі жаттығу: <<Парталас көршіңнің есімін еркелетіп айт>>.
(Ұ, Ө) Талқылау.
- Қазақстан аумағында қандай ұлттар тұрады? - Біз қандай республикада тұрып жатырмыз?

- Сенің ұлтың кім?
- Үйде қонақты қалай күтесіңдер? Оларға қандай ұлттық тағамдар беріледі?
Сендер қандай тағамдарды жақсы көресіңдер?

(Ө) Қорытынды: Денің сау болу үшін дұрыс тамақтану қажет.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай: Мүсінші Ермек түрлі халықтардың үйлерімен танысуға шақырады.
(Ұ) Талқылау.
- Үй салуға арналған қандай материалдарды білесіңдер?
Үйлерді қарап шығып, ұлттық бояуларға назар аударыңдар. Үйлер қандай материалдан жасалған?

(Ұ, Ө) Әліппе-альбом. Үлгімен танысу.
(Ұ, Ө) Педагог: Қазақтардың, орыстардың, украиндар мен немістердің үйлері қалай аталады екен? Мұқият қарап шық.
Балалар үлгілерге қатысты пікірлерін білдіреді.

(Ұ, Т, Ө) Талқылау.
Ермек балалардың ата-аналарымен бірге орындап келген үй тапсырмасына назар аударады (ермексаз жағылған қораптар, банкалар).
(Ұ, Ө) Педагог: біз бүгін қалдық материалдарды (тастар, ағаш таяқшалар, ою-өрнектер) пайдалана отырып, үйлердің құрылысын аяқтауымыз керек. (Ұ, Ө) Ой-тұжырым: Балалар мүсіндеу тәсілдерін

Әліппе-альбом. Иллюстрациялар.

91

№31 ҰОҚ. Жәндіктер
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.1.3. Кейіпкерлерге тән бөліктерді (мұрын, ауыз, көз, құлақ, аяқ, қанат) пропорцияны сақтай отырып, қарапайым әдістерді (жұмырлау, жаю, жалпайту, кескіш көмегімен ойып алу, т.б.) қолданып мүсіндеу, жұмыстың конструктивті және пластикалық техникаларын үйлестіріп, бөліктерді біріктіру.
0.2.1.3. Жұмыс барысында жұмыс орнын, құралдарын ретке келтіру.

92

Күтілетін нәтижелер

Тілдік мақсат
Барлық тәрбиеленушілер: :: жәндіктерді жасай біледі;
:: құралдармен және материалдармен жұмыс істеу тәртібін түсіндіріп бере алады және іс жүзінде пайдаланады.
Көпшілік тәрбиеленушілер:

:: ауызша нұсқаулар бойынша жұмыс істей алады;
:: шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды орындай алады.

Кейбір тәрбиеленушілер:
:: дененің құрылымдық ерекшеліктерін ашып көрсете алады; :: тақырыпқа қатысты қосымша мәліметтерді есте сақтайды.

Дағдыларын дамыту:
:: сұрақтарға жауап беру, пікірталастарға қатысу, ой қорытып, тұжырым жасау қабілетін дамыту.
Көптілділік: жәндіктер - насекомые - insects.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:

:: ермексаз, кескіш, майлық, ұқыптылық, тегістеу, созу, ширату, қауіпсіздік техникасы.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл: Талқыланатын сұрақтар:
- Сендер жәндіктер жайлы не білесіңдер? - Жәндіктердің қандай пайдасы бар?
- Жәндіктердің түрлерін атап беріңдер?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білім
Мүсіндеудің <<сюжеттік>>, <<заттық>>, <<безендіру>> сынды бағыттары туралы қарапайым түсініктер.

Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.

(Ұ, Ө) Ермек <<Дыбысын тыңдап, қандай жәндік екенін тап және ол туралы білгеніңді айт>> ойынын өткізуді ұсынады.
Балалар жәндіктерді даусына қарап танып, олар туралы әңгімелеп береді. Әзірленген
иллюстрациялармен танысып, жәндіктердің түсі неліктен әртүрлі болатынын түсіндіреді.
- Ең әдемі жәндіктің атын айтып беріңдер. - Сен жәндіктер туралы не білесің?
- Қайдан көрдің?
Балалар өзіне ұнаған жәндікті таңдап алып, қосымша мәліметтермен толықтырады.

(Ұ, Т) <<Мұны білу керек!>>: шалғында немесе орманда қыдырып жүргенде біз жәндіктердің әрекетін бақылап қана қоймай, таза ауамен демаламыз. Денсаулығымызды нығайтамыз.

Жәндіктердің даусы жазылған аудиожазба.

Иллюстрациялар <<Жәндіктер>> Шегіртке, маса, инелік, көбелек, ханқыз, құмырсқа.

93

II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ұ, Ө) Проблемалық жағдай.
Мүсінші Ермек шағын зертханада жұмыс істейтін ғылыми қызметкерлерге айналуды ұсынады. Педагог таңдап алынған жәндік туралы мәлімет жинауға шақырады. Үлкендердің көмегімен энциклопедиялардан, интернеттен алынған ақпаратты зертханаға жеткізіп беруді сұрайды.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Талқылау
<<Жәндіктердің тіршілігі>> фильмін тамашалаймыз.

(Ұ, Ө) Әліппе-альбоммен жұмыс. Үлгімен мұқият танысамыз.

(Ұ) Пікір білдіру: жәндіктің дене құрылысын қарап шығу (денесі, басы, қанаттары, аяқтары, құйрығы), олардың қанаттары мен денелерінің бір-бірінен айырмашылығына назар аудару керек.
Ермек балаларға ұнаған жәндіктің бірінің мүсінін жасауды ұсынады (қанқыз, көбелек, құмырсқа, шегіртке).
(Ұ) Ойын-жаттығу: <<Иә-жоқ>>.
Балалар ермексазбен жұмыс істеу ережелерін еске түсіреді.

(Ұ, Ө) <<Мүсіндеу алгоритмін талқылау>>. Әр топ жәндіктің бір түрін таңдап алады.
Әліппе-альбомдағы сызбаға сүйене отырып таңдаған жәндіктерін мүсіндейді.
Қанқыз.
Алдымен кішігірім қатырғықағаз қиындысын дайындап аламыз. Оған жасаған бұйымымызды орналастырамыз.
Қызыл түсті ермексаздан үзіп алып, жұмсартамыз. Оны домалақтап кішігірім шар жасаймыз. Кескіштің көмегімен екіге бөліп, екеуін де қатырғықағазға жапсырамын.
Қара түсті ермексаздан шар жасаймыз. Оны төрт бөлікке бөлеміз. Екі бөлігін бағанаға бөліп, қатырғықағазға жапсырған қызыл шарлардың қасына қоямыз. Бұл - жәндіктердің басы.
Қара түсті ермексаздың қалғанынан төрт жіңішке ширатпа, 12 жуан әрі қысқа ширатпа дайындап аламыз. Қажет болса тағы да ермексаздан алып қосуға болады. Жәндіктің мұрттарын, әрқайсысына алты аяқтан жапсырамыз.
Қара түсті ермексаздан тағы да азырақ үзіп аламыз. Одан көлемі әртүрлі етіп, кішкентай домалақтар жасаймыз. Оларды жәндіктердің арқасына жапсырамыз.
Проектор. <<Жәндіктердің тіршілігі>> фильмі.

Әліппе-альбом.

Қанқыздың суреті.

94

№32 ҰОҚ. Ермексаз алқабына саяхат
Мектеп / МҰ:
Күні:
Педагогтің аты-жөні:
Мектепалды даярлық сыныбы / топ:
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:

95

ҰОҚ-нің оқыту мақсаттары
0.1.2.1. Басқа балалармен топтасып немесе жекелей біртекті заттардан образдар мен сюжеттік композициялар жасау (мысалы, ертегі, әңгіме, балаларға арналған халық әндері, санамақ, мазақтамалар, аңыздар желісімен).
0.2.1.2. Өткір және кескіш құралдармен жұмыс барысында қауіпсіздік техникасын және еңбек гигиенасын сақтау.
Күтілетін нәтижелер
Барлық тәрбиеленушілер:
:: қарапайым көркем бейнелерді жасайды;
:: мүсіндеудің негізгі тәсілдері мен технологияларын орындай алады.

Көпшілік тәрбиеленушілер:
:: мүсіндеудің түрлі тәсілдерін;
:: бейнелі сәндік элементтермен толықтыра алады. Кейбір тәрбиеленушілер:

:: бейнені сомдау барысында ой-қиялын мейлінше пайдалана алады; :: өзінің және достарының жұмыстарын талдай алады.
Тілдік мақсаттар
Дағдыларын дамыту:
:: сұрақтарға жауап беру, өз жетістіктерін бағалай білу, қорытынды жа-сау, ой қорыту қабілеттерін дамыту.
Көптілділік: ермексаз - пластилин - plasticine.

Негізгі терминдер мен сөз тіркестері:
:: сазбалшық, саяхат, мәре, сөре.

ҰОҚ-де диалог/хат жазу үшін пайдаланылатын тіл:
Талқыланатын сұрақтар:
- Мүсіндеу сабағында сендерді не қызықтырды? - Мүсіндеудің қандай түрлерін үйрендіңдер?
- Қандай тәсілдерді пайдаландыңдар?
- Жұмыс барысында қандай құралдарды пайдаландыңдар?
Өткен ҰОҚ-нен алған білім, білім
Қарапайым көркем образдар жасау.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
I. Жұмыс істеуге жағымды көңіл күй қалыптастыру 0 - 1минут
(Ұ) Педагог ҰОҚ жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды.
Сынып ермексаздан жасалған фотосуреттермен және бұйымдармен безендірілген. Шарлар ілінген. Музыка ойнап тұр.
Ермек шебердің киімін киіп, өлеңмен қарсы алады.
Музыкалық сүйемелдеу. Ермексаздан жасалған бұйымдар қойылған фотокөрме.
II. Өмірлік тәжірибені белсендіру. Мақсатты тұжырымдау. 2 - 5 минут
(Ө, Ұ) Ермек ұсынған <<Еске түсіру минуты>>: - Мүсіндеу сендерге ұнай ма?
- Бәрінен сендерге нені мүсіндеген ұнады?
- Басқалардан жасаған жұмыстарыңның қайсысы қызықты болды? Фотокөрмені қарап шығып, мүсіндерді талқылайды, өткен сабақтарды еске түсіреді, алған әсерлерімен бөліседі.

96

(Ұ) Тәрбиеленушілер ҰОҚ не жайлы әңгіме болатынын болжап, зерттеудің тақырыбы мен мақсатын айқындайды.

ҰОҚ-нің ортасы III. ҰОҚ-нің тақырыбы бойынша жұмыс 6 - 25 минут
(Ұ) Ермек балаларды <<Сазбалшық кесегі>> ертегісімен таныстырады.
Тәрбиеленушілер ертегіні мұқият тыңдап, алған әсерлерін ортаға салады. Балалар кішкентай сазбалшықтың өзі тамаша дүниеге айналып, бір кәдеге жарауды армандайды екен деген тұжырым жасайды.

(Ұ) Ойын: <<Сазбалшық (ермексаз)>>:
Балалар қолдарына сазбалшықты (ермексазды) ұстап тұрып, оның барлық сабақтарда өздерімен бірге бір бейнеден бір бейнеге ауысып, ермексаз алқабына саяхат жасағанын айтады. Енді соңғы ҰОҚ өздері жүріп өткен саяхаттың барлық кезеңдерінен тағы бір жүріп өтіп, өздері жасаған бейнелерді естеріне түсіреді.
Ертегі. Кішкене сазбалшық.

Сазбалшық.

Әліппе-альбом.

(Ұ) Әліппе-альбоммен жұмыс.
Ойын ережесімен таныстыру: балалар екі командаға бөлінеді. Алдарынан <<Ермексаз елі>> деп аталатын ойын алаңы ашылады. Жол бастаушы ойын алаңын аралап шығуға шақырады. Ойын ережесі бойынша әр бала балшықтан жасалған түйіршік-текшені лақтырады. Алаңның белгілі бір секторына тоқтаған түйіршік балаларға ненің мүсінін жасау қажеттігін айтып береді.

(Т) Балалардың өз таңдауына берілетін тапсырма. Жұмысты сазбалшықтың немесе ермексаздың
көмегімен орындауға болады.
Саусақтарға арналған жаттығу: <<Кішкентай түйіршік>>

(Ұ, Т) Қорытынды.
Саусақтарымызды уқалау арқылы біз мидың жұмысын жақсартамыз. Сол арқылы шығармашылық қабілетімізді, тіліміз бен қиялымызды дамытып, денсаулығымызды нығайтамыз.

(Ө, Т) <<Еске салу минуты>>.
Балалар ермексазбен, кескішпен жұмыс істеу ережесін, жеке тазалық ережелерін қайталайды.

(Ө) Ойын-жаттығу: <<Ермексазбен достас>>. Ермексазды жұмысқа дайындау.

(Ө) Балалардың өзіндік жұмысы, жеке көмек көрсету.

(Ө) Шығармашылық қызмет.
Түрлі материалдарды пайдалана отырып, өзің жасаған бұйымды безендір.

Музыкалық сүйемелдеу.

Ермексаз, сазбалшық, кескіш, тақтайша, қағаз майлық.

97

98

Қосымша

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы. Астана, 2016 жыл. 2. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты.
Астана, 2016.
3. Лепка в детском саду. Конспекты занятий для детей 2 - 7 лет. - М.: Сфера СО, 2013 жыл - 80 б.
4. Рощупкина С.Ю. Лепка из пластилина. ISBN:978-5-386-02437-6, 2010 жыл
5. Лыкова И.А. Программа художественного воспитания и развития дошкольников <<Цветные ладошки>> сюжетная лепка. ИД <<КАРАПУЗ>>.
6. Лыкова И.А. Наглядно-методическое пособие к Программе <<Цветные ладошки>>. http://baby-scool.narod.ru/media/book/metod/likova.html. <<Карапуз-Дидактика>> ЖШҚ, 2007 жыл
7. Иванова Т. Е. Занятия по лепке в детском саду. Методическое пособие. ISBN: 978-5-9949-0327-8. 2010.
8. Давыдова Г.Н. Пластилинография для малышей. М.: <<Скрипторий 2003>>, 2008 жыл. 9. Лыкова И.А. Изобразительная деятельность в детском саду. М.: <<Карапуз -дидактика>>
ЖШҚ, 2007 жыл.
10. Халезова-Зацепина Грибовская: Лепка в детском саду. Альбом для детского художественного творчества для детей 5-7 лет. Нақтырақ білу үшін: http://www.labirint. ru/books/209086/
11. Лепим из пластилина.http://allforchildren.ru/article/index_plastilin.php Каракули. http://www.karakyli.ru/category/masterilki/lepka-iz-plastilina/

99

Құрметті мектепалды даярлық сыныбының педагогтері!

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасының негізгі міндеттерінің бірі - мектепалды даярлық пен бастауыш мектептерде білім беру сабақтастығын қамтамасыз ету. Мектепке дейінгі даярлық сыныптары мен бастауыш сыныптардағы оқыту және тәрбиелеу жұмысы біртұтас даму үрдісін құраған жағдайда осы міндеттерді орындау мүмкін болмақ. Сонымен қатар мектепке дейінгі даярлық пен бастауыш мектептің үздіксіз сабақтастығының міндетті шарттарының бірі бағдарламалар және оқу-әдістемелік кешендерді құру қағидаларының біртұтастығы болып табылады. Салыстырмалы талдау көрсеткендей, бұл бағдарламалардың құрылымы біртұтас тәсілдерді қамтиды:
- педагогтерге өз жұмысын жоспарлауға және балалардың жетістіктерін бағалауға мүмкіндік беретін оқу мақсаттары жүйесінің болуы;
- оқуүрдісін күнделікті өмірге және қарым-қатынас жасауға қажетті қабілеттер мен практикалық дағдыларды дамытып, қалыптастыруға бағыттау;
- балалардың әлеуметтік маңызы бар тақырыптарды терең шолуына бағытталған тақырыптық оқу мазмұнының болуы;
- пәнішілік және пәнаралық мазмұнының кіріктірілуі;
- мектепалды даярлық пен бастауыш мектептегі оқу-тәрбие үрдісінің ортақ үлгісін қамтитын әдістемелік қолдауды қамтамасыз ету.
Осы қағидалардың барлығы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны мен құрылымында және жаңа оқу-әдістемелік кешендерінде қамтылған.
Бұл бағдарламаның жетекші идеясы ортақ 8 тақырып: <<Өзім туралы>>; <<Менің мектебім>>; <<Менің отбасым және достарым>>; <<Қоршаған орта>>; <<Саяхат>>; <<Салт-дәстүр және фольклор>>; <<Тағам және сусын>>; <<Дені саудың - жаны сау>> атты бөлімдер негізінде пәндік мазмұнды кешенді жоспарлау болды.
Осығанбайланысты<<Алматыкітапбаспасының>>мектепалдыдаярлықбойынша ОӘК авторлары да 8 өзекті ортақ тарауды ұсынады. Олар мазмұны жағынан бастауыш мектептегі 8 ортақ тараумен ұқсас. Дегенмен өз ерекшеліктері де бар:

Мектепалды даярлық
Бастауыш мектеп
Мен кіммін және қандаймын?
Өзім туралы
Мектепке не үшін барамыз?
Менің мектебім
Менің айналамда кімдер бар?
Менің отбасым және достарым
Менің айналамды не қоршап тұр?
Қоршаған орта
Жолдар бізді қайда бастайды?
Саяхат
Салт-дәстүрді білу не үшін керек?
Салт-дәстүр және фольклор
Мен үшін не дәмді және пайдалы?
Тағам және сусын
Денсаулықты қалай күту керек?
Дені саудың - жаны сау

Барлық тарау тақырыптары мектеп жасына дейінгі баланың сыни ойлауын көрсететін нақты үлгі ретінде балаларды үнемі толғандыратын: <<Бұл не? Қалай?

100

Неге?>> т.с.с. сауалдар төңірегінде берілген. Балалар өздері куә болған адамдар әрекетінің, табиғи құбылыстардың, оқиғалардың себептерін үнемі білгісі келеді. Бұл сұрақтар баланың миын белсенді жұмыс істете отырып, ойлау қабілетін дамытады.
<<Алматыкітап баспасы>> мектепалды даярлық және бастауыш мектеп оқу-әдістемелік кешенінің ерекшелігі, оқулықтар мен әдістемелік оқу құралдарының мазмұнында бірдей ортақ тақырыптың қамтылуында болып отыр. Бұл мектепалды даярлық және мектепте білім беру мазмұнын сапалы кіріктіруді толыққамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Бұл әдістемелік нұсқау қысқамерзімді жоспар түрінде орындалған ҰОҚ мазмұнынан тұрады. Жоспарлаудың бұл түрі бірінші сыныпқа арналған оқу құралдарында да бар, сондықтан ол мектепалды даярлық пен бастауыш мектеп ОӘК-ін әдістемелік қолдаудың бірізділігін тағы да бір рет дәлелдейді.
Қысқамерзімді жоспардың өзіндік айрықша құрылымы мен ерекшелігі бар:
1. Оқу мақсаттарының болуы (олар бағдарламада белгілі бір бөлім мен бөлімшелер ретінде берілген, сондықтан педагогтер оны өзгертпегені жөн).
2. Жоспарда ҰОҚ-нің сараланған мақсаттары берілген (барлық балалар, балалардың көпшілігі және кейбіреулері үшін). Бұл оқу үрдісін ұтымды саралай ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Оқу жоспарының құрылымы практикалық жағынан пайдалану үшін айтарлықтай қарапайым және оқу барысы үшін тиімді.
Жоспар 3 бөлімнен тұрады:
Бірінші бөлімде баланың эмоционалдық көңіл күйін қамтамасыз ететін әдіс-тәсілдер қаралған.
Екіншібөлімденегізгі бөлім ретінде оқу мақсаттарын жүзеге асыруға бағытталған әдістер, тәсілдер мен құралдар буынын қамтиды.
Үшінші бөлім рефлексия түрінде қорытынды шығаруға бағытталған. Жоспардың <<Ресурстар>> атты айрықша тармағында дидактикалық, әдістемелік, электрондық сипаттағы әртүрлі ақпарат көздері берілген (кейбірінің электрондық мекенжайы бар). Қысқамерзімді жоспарда әліппе-дәптердің, оның ішінде жұмыс дәптердің барлық тапсырмалары ескерілген.
Егер әліппе-альбомда бір ҰОҚ-де 4 - 6 тапсырма орындау ұсынылса, әдістемелік нұсқауда әдістемелік тапсырмалар көлемін 15 - 20-ға дейін кеңейтеді. Әдістемелік нұсқаудағы тапсырмалар осы әдіс-тәсілдер есебінен барынша қызықты, мазмұнды, ойын түрінде тартымды болады. Онда әдеби сөз де, сурет салу да, сахналық рөл сомдау, ойын, драмалау, ойнау, фольклор, сергіту сәті, практикалық тапсырмалар, шағын зерттеулер және т.б. бар.
Бұл педагог осы оқу құралын пайдаланумен ғана шектеліп, өз тарапынан қандай да бір тиімді шығармашылық әдістер енгізуге немесе өздігінен өзгертуге құқығы жоқ дегенді білдірмейді. Басты шарты: жоспарда қаралған оқу мақсаттарын, тақырыпты, оның жүйелілігін, сондай-ақ, әліппе-альбомда белгіленген тапсыр-малар сипатын өзгертпеу.
Қысқамерзімді жоспардың осы үлгісін пайдалану кезінде мектепалды даярлық сыныбының педагогтерінде сұрақтар туындауы мүмкін:
1. Мектепалды даярлық педагогтерінің көпшілігі пайдаланған технологиялық

101

картаның қысқамерзімді жоспардан қандай айырмашылығы бар?
2. Қысқамерзімді жоспар үлгісін технологиялық карта үлгісіне ауыстыруға бола ма?
Педагог қысқамерзімді жоспарды пайдалана ма, әлде технологиялық картаны пайдалана ма өзі шешеді.
Бірақ қысқамерзімді жоспар үлгісін технологиялық картаға өзгертпеген жөн, өйткені мектепалды даярлық және бастауыш мектеп жоспарларының бірізділігі мен тұтастығы бұзылады.
Қысқамерзімді жоспардың технологиялық картадан бірнеше айырмашылығы бар:

Технологиялық карта
Қысқамерзімді жоспар
1
Оқу мақсатын педагог таңдайды.
Оқыту және тәрбиелеу мақсаты оқу бағдарламасында айқындалған.
2
3 кезеңнен тұрады:
- мотивациялық-қозғаушылық;
- ұйымдастырушылық-ізденушілік; - рефлексивтік-түзетушілік.
3 кезеңнен тұрады:
- ҰОҚ-нің басталуы (ҰОҚ-не ден қоюды қамтамасыз ету);
- өмірлік тәжірибені өзектендіру;
- ҰОҚ-нің соңы (қорытынды, рефлексия).
3
ҰОҚ-нің негізгі бөлімі:
- ұйымдастырушылық-ізденушілік.
ҰОҚ-нің негізгі бөлімі:
- өмірлік тәжірибені өзектендіру.
4
ҰОҚ-нің әдістемесі педагогтің басқарушылық іс-әрекетін және балалардың іс-әрекетін қарастырады.
ҰОҚ-нің әдістемесі әдістемелік тәсілдер, құралдар, ресурстарды пайдалану мен технология элементтерін қарастырады.
5
ҰОҚ-нің қорытындысы: рефлексия.
ҰОҚ-нің қорытындысы: рефлексия.

Кейбір айырмашылықтарға қарамастан, екі жоспар (қысқамерзімді де, технологиялық карта да) ҰОҚ-нің үш негізгі кезеңін қамтиды, оның барысында белгіленген оқу мен тәрбиелеу мақсаттары жүзеге асырылады. Кезінде технологиялықкартанымеңгергенмектепалдыдаярлықсыныбының педагогтеріне қысқамерзімді жоспар үлгілерімен жұмыс істеу қиындық туғызбайды, өйткені екі үлгінің құрастыру тәсілдері айтарлықтай ұқсас.
Осылайша, мектепке дейінгі даярлық ОӘК-нің жаңа үлгісіне тиімді өту мектепалды даярлық пен бастауыш мектепте оқыту мазмұнының сапалы сабақтастық байланысын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

102

Мазмұны

Алғы сөз................................................................................................................ 3

Ұзақмерзімді күнтізбелік-тақырыптық жоспарлау (32 сағат)......................... 5

Қысқамерзімді жоспарлау (32 сағат).................................................................. 12

Пайдаланылған әдебиеттер................................................................................. 99

Қосымша .............................................................................................................. 100

Оқулық басылым Учебное издание

Тарасова Наталья Владимировна Заметайло Наталья Генадьевна Григорова Алёна Евгеньевна

МҮСІНДЕУ Әдістемелік нұсқау

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы бойынша мектепалды дайындық тобы мен сыныбы педагогтеріне арналған

Әдіскер Б.С. Тажинова Редакторы Л.С. Ахметова
Компьютерде беттеген А.Қ. Әбдіқайымова

Басуға 17.07.2017 ж. қол қойылды. Пiшiмi 60х84 1/ .
Әрiп түрi <>. Таралымы 1000 дана. Тапсырыс № 1392.

Қазақстан Республикасы, <<Алматыкiтап баспасы>> ЖШС,
050012, Алматы қаласы, Жамбыл көшесi, 111-үй, тел. (727) 250 29 58, факс: (727) 292 81 10.
e-mail: alkitap@intelsoft.kz www.almatykitap.kz.
ЛЕПКА
Методическое руководство

для педагогов предшкольных групп и классов
по Типовой учебной программе дошкольного воспитания и обучения

Методист Б.С. Тажинова Редактор Л.С. Ахметова
Компьютерная верстка А.К. Абдикайымовой

Подписано в печать 17.07.2017 г. Формат 60х84 1/ .
Гарнитура <>. Тираж 1000 экз. Заказ № 1392

Республика Казахстан,
ТОО <<Алматыкiтап баспасы>> 050012, г. Алматы, ул. Жамбыла, 111,
тел. (727) 250 29 58; факс: (727) 292 81 10. е-mail: alkitap@intelsoft.kz www.almatykitap.kz

Кітаптарды <<Алматыкітап баспасы>> ЖШС-ның кітап дүкендерінен сатып алуға болады. Астана қаласы: Иманов көшесі, 10, тел.: (7172) 53 70 84, 27 29 54;
Б. Момышұлы даңғылы, 14, тел.: (7172) 42 42 32, 57 63 92; Победа даңғылы, 67, тел. (7172) 51 84 12. Алматы қаласы: Абай даңғылы, 35/37, тел.: (727) 267 13 95, 267 14 86;
Гоголь көшесі, 108, тел.: (727) 279 29 13, 279 27 86; Қабанбай батыр көшесі, 109, тел.: (727) 267 54 64, 272 05 66; Жандосов көшесі, 57, тел.: (727) 303 72 33, 374 98 59; Бруно көшесі, 95, тел. (727) 374 34 42;
Әл-Фараби даңғылы, 63/17, тел. (727) 387 17 24; Майлин көшесі, 224 <<А>>, тел.: (727) 222 29 43, 386 15 19; Фурманов көшесі, 51, тел. (727) 273 51 38.
Қойма есептеу басқармасы: Алматы қ., Ангарская көшесі, 95 А, тел.: (727) 290 49 67, 290 49 66.
Кітаптарды <<Кітап-пошта>> бөлімдері арқылы алуға да болады: 010000, Астана қаласы, тел. (7172) 53 70 84, е-mail: Nasihat@almatуkitap.kz
050035, Алматы қаласы, тел.: (727) 303 72 33, 374 98 59, e-mail: Jalyn@almatуkitap.kz 050009, Алматы қаласы, тел. (727) 374 34 42, е-mail: Arman@almatуkitap.kz
Интернет-дүкен: www.almatуkitap.kz
Маркетинг бөлімі, тел.: (727) 292 92 23, 292 57 20. e-mail: sale1@almatykitap.kz
Кітаптар мен басылымдар туралы мағлұматтарды www.almatykitap.kz сайты арқылы білуге болады.