Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі

Сабақ тақырыбы

- Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесінің негізгі ұғымдарын меңгереді ;

- Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесін сала біледі;

- Кеңістіктегі нүктелердің орындарын тікбұрышты координаталар жүйесі арқылы анықтай алады;

- Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесін салады;

- Кеңістіктегі нүктелердің орындарын тікбұрышты координаталар жүйесі арқылы анықтайды

Оқушылар:

• кеңістікегі координаталар жүйесі туралы түсінігін сипаттай алады.

Пәнге тән лексика мен терминология:

- координаталар жүйесі

- координаталар осі

- координаталық жазықтық

- координаталардың бас нүктесі

- октанттар

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

- Тікбұрышты координаталар жүйесі . . .

- Координаталық осьтер . . .

- Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі . . .

1 Оқушылармен амандасу, психологиялық жағымды ахуал туғызу мақсатында «Сәттілік тілеймін» әдісі арқылы бір - біріне жақсы қарым - қатынас орнату. Оқушылардың сабаққа дайындығын қадағалау. Оқушыларды түгелдеу

2. Сыныпты түрлі түсті қағаздар (х, у, z жазып) арқылы топқа бөлу (бірінші топ абсцисса, екінші топ ордината, үшінші топ аппликата)

Бүгінгі сабаққа жетелеу мақсатында «Зымыран сұрақтар» (сұрақ қою және талқылау) тәсілімен ширату сұрақтарын қоямын:

1. «Координаталар» сөзі қазақша қандай мағына береді(латынның «coordinatus» -қазақша «реттелген» деген мағына береді) .
2. Координаталық түзулер қалай аталады? (координаталық осьтер)
3. Көлдененнен сызылған координаталық түзу қалай аталады?(абсцисса осі)
4. Тігінен сызылған координаталық түзу қалай аталады?(ордината осі)
5. Координаталар осьтерінің қиылысу нүктесі қалай аталады?(координаталар басы)
6. Координаталар осьтері жазықтықты неше бөлікке бөледі және оларды қалай атаймыз?(4-ке бөледі, ширектер)

Осы сұрақтардың жауабын нақтылап, толықтырамын. Қате жерлерге тузету енгіземін, мақтап қолдау көрсетемін.

ІІІ. Сабақтың тақырыбын, мақсатын айқындау үшін “Бұрыштар” әдісін қолданамын. Оқушыларға ұсынылатын сұрақтардың жауабын сыныптың төрт бұрышына орналастырамын. Оқушылар өзіне дұрыс деген жауаптың қасына барып тұрады, таңдаған жауаптарын топтық жұмыста тұжырымдайды.

Саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілін қолданамын.

1 . Тікбұрышты координаталар жүйесі дегеніміз не?

2. Координаталық жазықтық дегеніміз не?

3. Қай ғалымның құрметіне декарттық координаталар жүйесі деп аталған?

4. Координаталық осьтер дегеніміз не, қандай остерді білесіңдер ?

Дер кезінде кері байланыс орнатамын.

1. Топтық жұмыс. Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі анықтамасын білу және оны кескіндей алуды оқушылардың өздігімен игеруге және бірін бірі оқытуға, уйретуге, ынтымақтасып жұмыс істеуге, оқушылардың топтық талқылап, пікірін тындай білуге және өзінің ойын жеткізіп сөйлеу ушін«Джигсо»әдісін қолданамын. Өз ойларын постермен қорғайды.

Саралаудың «Тапсырма» тәсілін қолданамын.

«Сыншыл дос» әдісі арқылы топтар бірін - бірі бағалайды.

«Кинометафора» әдісі арқылы оқушыларға бейне көрсетілім көрсетемін.

Жаңа тақырыпқа теориялық шолу. О нүктесінде қиылысатын өзара перпендикуляр x, y, z координаталық түзулері координаталық осьтер, ал О (0; 0; 0) нүктесін координаталардың бас нүктесі дейміз. Әрбір координаталық осьті О нүктесі оң және теріс жарты оське бөледі. Координаталық осьтердің әрбір жұбы - x пен y, x пен z, y пен z - координаталық жазықтықтарды анықтайды, олар былай белгіленеді: Оху , Оуz , Оzх . Координаталық жазықтықтар кеңістікті сегіз бөлікке бөледі. Ол бөліктерді октанталар деп атайды.

2. Жеке жұмыс. Оқушыға мәселені өз бетімен шешуге үйрету үшін, оған шағын зерттеу жұмыстарын беру, жаңа мәліметті белсенді меңгеруіне дайындау үшін «Ішінара ізденіс»әдісін қолданамын. Координаталары бойыншаА(2; 0; 0), B(0; 3; 0), С(0; 0; 4), D(1; 2; 3) нүктелерін салыңдар.

Саралаудың «Қарқын» тәсілі (кейбір оқушылардың басқаларына қарағанда жылдам жұмыс істейді) қолданамын.

Жылдам орындаған оқушының жауабы тақтада көрсетіледі, қалғандары үлгісі бойынша өзін - өзі тексереді, «Пирамида» тәсілі арқылы бағалайды.

3. Берілген тапсырма бойынша әрбір оқушы жеке жұмыс жасау арқылы өз ойын қорытып, жұп болып пікірлерімен бөлісу үшін«Ойлан - жұптас- бөліс»әдісін қолдандым. БерілгенА(3; -1; 0), B(0; 0; -7), С(2; 0; 0), D(-4; 0; 3), Е(0; -1; 0), F(1; 2; 3), G(0, 5, -7) нүктелерінің ішінен а) абсцисса осінде; ә) ордината осінде; б) аппликата осінде в) Оxyжазықтығында; г) Оyzжазықтығында, д) Оxzжататын нүктелерді анықтаңдар.

Саралаудың «Қорытынды» тәсілі қолданылады. (Барлық оқушы бір тапсырма орындасада олардың нәтижелері әртүрлі болады. )

Берілген тапсырманы оқушылар « Әріптестер » әдісі бойынша өзара бағалайды.