Адамның рухани әлемі

Авторлық бағдарлама
Өзін-өзі тану пәні бойынша 6-сынып оқушыларын вариативтік негізде оқыту курсына арналған

Аширбаева Айнур Данебековна

2020-2021 оқу жылы

УДК 373
ББК 74.235.4

Рецензенты:
Мұқатаев О.О. педагог мастер, Қазақстан Республикасы <<Өркениет>> ғылыми-әдістемелік орталығының аға ғылыми қызметкері;

Бастауыш сынып оқушыларына тіл дамыту бағыты бойынша жасалған авторлық бағдарлама/құрастырған.: Базарбаева А.Г. - Солтүстік Қазақстан облысы: бастауыш сынып мұғалімі, 2021. - 30б.

ISBN 978-631-8771-21-9

<<Өзін-өзі тану>> бағдарламасының негізгі мақсаты оқушыларға рухани адамгершілік білім беру, жалпыадамзаттық құндылықтарға тәрбиелеу. сөздік қорларын дамытып, дүниетанымын кеңейтеді, білімін шыңдайды, адамгершілік сезімін оятады, тілін байытады, эстетикалық тәрбие қалыптастырады, байланыстыра сөйлеуін дамытып, көркем әдебиетке деген қызығушылығын арттырады. Бұл бағдарлама оқушылардың жас ерекшелігін ескере отырып, оқуға, жаттауға, әңгімелеп беруге, мәнерлеп оқуға, сахналау ойындарын ұйымдастыруға, жұмбақтар, жаңылтапаштар, мақал-мәтелдер, ертегілер әлеміне енуге арналған білім беруді көздейді.

УДК 373
ББК 74.235.4

<<Өркениет>> ғылыми-әдістемелік орталығының 2021 жылғы <<25>> қаңтардағы
№1 хаттамасына сәйкес сараптау комиссиясының шешімімен баспаға ұсынылды

978-631-8771-21-9
ISBN
(C) ҚР <<Өркениет>> ҒӘО, 2021

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
<<ÓRKENIET>> ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІКТІҢ БАСПАСЫНА ҰСЫНЫЛДЫ

Рецензенттер:
Рецензенттер: <<Órkenіet>> ғылыми-әдістемелік орталығының аға ғылыми қызметкері О.О. Мұқатаев

Құрастырған: Солтүстік Қазақстан облысы, <<Шал ақын ауданы әкімдігінің білім бөлімі>> коммуналдық мемлекеттік мекемесінің <<Қаратал орта мектебі>> коммуналдық мемлекеттік мекемесінің өзін-өзі тану пәнінің мұғалімі Аширбаева Айнур Данебековна

(C) Қазақстан Республикасы <<ÓRKENIET>> ғылыми-әдістемелік орталығы 2021 жыл

Түсінік хат

<<Өзін-өзі тану>> пәні өзгешелігі мен ерекшелігі мол сабақ. <<Тәрбиесіз берілген білім бекер>> демекші, бүгінгі заманда әр баланы тұлға ретінде тәрбиелеу өте қажет. <<Өзін-өзі тану>> пәнінің мақсаты - рухани-адамгершілік тәрбие беру. Әсіресе, бастауыш сыныптан бастап оқыған балаларға өте жақсы болды. Себебі, кішкентай кездерінен өз-өздерін және қоршаған әлемді танып біледі. Балалар көңіл-күйлерін, мінездері мен тәртіптерін бағалауға үйренеді. Пәннің әр тарауы, әр тақырыбы болашақ ұрпақтың бойында рухани адамгершілік қайнарын сіңіріп, мінез-құлқын тәрбиелеуге, жалпыадамзаттық құндылықтарды, адамгершілік принциптері мен мұраттарды ғұмыр бойы басшылыққа алатын тұлға қалыптастыруға негізделген.
Баланың жанын тәрбиелеу, ішкі сезімін жеткізе білуге бау - лу маңызды екені белгілі. Себебі сезімсіз, махаббатсыз адамның жүрегі жетім. Қор - шаған ортаға, қыбырлаған кез келген тіршілік иесіне де - ген риясыз сүйіспеншілік сый - - лай білу жүректің кең - дігі, рухани байлықтың көрі - нісі. Н.Ә.Назарбаев <<...жаңа жағдайларға байланыс - ты бәрі - мізді алаңдататын мәселе - бі - лімді, кәсіби даярлығы бар адам тәрбиелеу ғана емес, қоғам - дық өмірдің барлық саласында ұлттық және дүниежүзілік құндылықтарды қабылдауға қабілетті, рухани және адам - гершілік мүмкіндігі мол тұлға қалыптастыру болып табылады>>, деп атап көрсетті. Со - ған байланысты өзін өзі тану пәні әр оқушыға, жеке тұлғаға бағытталған тәрбиесінің көрі - нісін адам талпыныстары, абыройы, жауапкершілігі, ерік-жігері, жалпы ізгі қасиеттерін басты мәселе етіп қойғанын байқаймыз. Болашағын баласынан, жас жеткіншектерінен көретін халқымыз, елімізге бала жанын жүдетпеудің маңызы зор.
<<Өзін-өзі тану>> нағыз адам бо - лудың сыры мен қырын үй - ре - тетін пән. Нағыз адам бо - лу - Отан алдындағы боры - шыңды өтеу, адами қарым-қатынасының, қоршаған ортамен үйлесімділігің. Пәннің мақсаты - білім алушының өзін дұрыс түсінуіне, дарындылығы мен қабілеттерін дамытуға, өмірдің мәнін ұғынуға және өмірден өз орнын таба білуге көмектесу. Еліміздің болашақ жас ұрпақтарын жан-жақты да - мыту да өзін өзі тану сабақ - та - ры - ның орны ерекше. Сабақта пән мұғалімі әркімнің жан дү - ниесін тануына, әлемге көз жү - гір - тіп, мейірімділік жа - сау - ға бағыт - тайды. Сабақты қы - зықты өткізу түрлі әдіс-тәсіл - дерді қол - да - натын мұғалімнің ше - берлігіне байланысты.
Рухани-адамгершілік білім беру - жас ұрпақтың бойына өмірдің мәні, сүйіспеншілік, бақыт, сыйластық, татулық, бірлік, төзімділік сынды құндылықтарды дарыту арқылы адамның қоғамда өз орнын табуына, қабілет-дарынының ашыла түсуіне, ақыл-парасатын дамытуына яғни сәнді де мәнді өмір сүруіне қызмет етеді. Міне, осындай үйлесімділік болған жағдайда бүгінгісін ғана емес, болашағын сәулелі күйде елестетіп, алға ұмтылатын, арманшыл, қиялы асқақ, рухы биік азамат тәрбиелеуге болады.
Бағдарламада пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері, пәнді меңгеру деңгейінің талаптары, оқу-тақырыптық жоспары көрсетілген.Бұл бағдарламаның орындалуы өсіп келе жатқан ұрпақты білім, білік дағдыларымен қаруландырады, оқырмандық талғамын тереңдетеді, жан- жақты дамыған дара тұлға қалыптастырады.
<<Өзін-өзі тану>> вариативті сабақтарының мақсаты:
-<<Өзін-өзі тану>> сабағы арқылы баланы өзінің қадірін өзі білуге, өзін сыйлауға, өзгелердің талқы-талдауына тәуелді болмауға үйрету;
-өзін-өзі жетілдіруге дағдыландыру;
-рухани өмірде және қоршаған өмір жағдайларында өзінің бағыт-бағдарының болуына үйрету;
-өз бетінше шешім қабылдай алуына және өз сөзі менәрекеттері үшін жауапкершілікті сезіне білуге тәрбиелейді;

-адамгершілікті, ізгілікті, достықты, татулықты дәріптеу;

-еңбекті сүюге баулу:

-жас ұрпақтың білімге деген құштарлығын ояту;

-шығармашылық қабілеттерін арттыру;

-ойлау, есте сақтау, танымдық іс-әрекеттермен өздігінен білім алуға, ізденуге бейімдеу.

<<Өзін-өзі тану>> пәнін оқытудың міндеттері:
-әңгіме, ертегі, өлеңдердің мазмұны өз сөзімен, әдеби тілде айта білуге, оқып үйренуге үйрете отырып, тіл байлығын дамыту;

-адамзат тарихындағы рухани-материалдық мәдениеттің дамуының негізгі
құралдарының бірі - шешендік сөздер, әңгімелер, аңыздар, өлеңдерді оқыту арқылы, баланың тілін ұштау, сөздік қорын байыту, өмірге деген көқарасын ояту;

балалардың ойлау, қиялдау, елестету қабілетін дамыту;

шығармашылық дағдысын қалыптастыру, өз ойынан әңгіме құрастырып айтуға үйрету;

өз әдет-ғұрпы, салт-дәстүріне деген сый-құрмет сезімін ояту;

әңгіме, өлең, ертегі, мақал-мәтел, жұмбақ, жаңылтпаштарды өз беттерінше құрастыра білуге үйрету.

Күтілетін нәтиже:
-балалардың өзін-өзі танып білуге, әлемді тануға қызығушылығы артады;

-жан-жақты білімді, іскер, өзіндік ой-талғамы, ойлау, сезіну, есте сақтау қабілеттері жоғарылайды;

-білімін кеңейтуге, тілін байытуға әсерін тигізеді;

-оқушылардың белсенділігі артып, өздігінен жұмыс жасау әрекеттеріне талпынады;

-қосымша материалдарды пайдалану арқылы ізденімпаздық қабілеттері артады.

Бағдарлама мазмұны: Өзін-өзі тану (Барлығы: 34 сағат, аптасына 1сағат) 1-бөлім: <<Адам және әлем>>. (9 сағат).
Бұл тарауда оқушыларға <<дүние>>, <<әлем>>, <<қоршаған орта>> туралы түсінік беру. Отбасы, достық, ұжымдағы қарым-қатынас жайлы мағлұмат алады.
Тақырыптарға сай әңгімелер, өлең, тақпақ, мақал- мәтелдер жаттайды.
2- бөлім: <<Адам болам десеңіз>>. (11 сағат).

Адам болу үшін жай ғана адам болып туылу жеткіліксіздігін, адамдарша әрекет жасау қажеттігін үйренеді. Адамның мінезі, абыройы, жауапкершілігі, сұлулы-
ғы, сүйіспеншілігі туралы қасиеттерді меңгереді.

3- бөлім: <<Таным қуанышы>>. (8 сағат)

Бұл тарауға енген шығармалар арқылы оқушылар өзінің ішкі әлемін тануға, өмірдің мәнін, бақытты болу үшін не істеу керектігі жайлы мәліметтермен танысады. Оны өздеріне үлгі етеді және осындай ұлы адамдары бар халқына деген мақтаныш сезімдері туындайды.

4- бөлім. <<Адамзаттың рухани тәжірибесі>>. (6 сағат)

Бұл тарауда оқушылар адамның рухани әлемі, сұлулығы, жасампаз-
дығы туралы туралы оқып біледі. Сурет бойынша әңгіме, өлең жазып, жұмбақ құрастыруды үйренеді.

<<Өзін-өзі тану>> бойынша күнтізбелік - тақырыптық жоспарлау Аптасына 1 сағат
Барлығы: 34 сағат
Р/с.
Сабақтың тақырыбы
Сағат
саны
Мерзімі
Ескерту
1
1-бөлім <<Адам және әлем>>.

Мен және қоршаған әлем
1

2
Адами қарым-қатынастар әлемі
1

3
Отбасының жылуы
1

4
Отбасы татулығы
1

5
Отбасылық құндылықтар
1

6
Сыныптағы достық
1

7
Достық пен жолдастық
1

8
Ұжымдағы өзара қарым-қатынас
1

9
Қоғам игілігі үшін қызмет
1

10
2-бөлім. <<Адам болам десеңіз...>>
Адам мінезі
1

11
Адам абыройы
1

12
Адам жауапкершілігі
1

13
Адам жанының сұлулығы
1

14
Ақкөңілділік туралы
1

15
Адамның жауапкершілік қасиеттері
1

16
Достық айнасы
1

17
Сыйластық бастаулары
1

18
Өзгелермен үндесу
1

19
Сүйіспеншілік пен жақсылық жолы
1

20.
Адамдық борышың
1

21
3-бөлім. Таным қуанышы
Мен өзімді танимын

1

22
Мен адаммын
1

23
Менің ішкі әлемім
1

24
Менің талпыныстарым
1

25
Адамның мүмкіндіктері
1

26
Өзіме деген сенімділік
1

27.
Өмірдің мәні
1

28.
Адам бақыты
1

29
4-бөлім. Адамзаттың рухани тәжірибесі Халықтың рухани мұрасы - даналық көзі.

1

30.
Адамның рухани әлемі
1

31.
Адамның рухани сұлулығы
1

32
Адамның жасампаздығы
1

33
Ойдың, сөздің және істің бірлігіндегі өмір
1

34
Сүйіспеншілік жолындағы өмір
1

Барлығы: 34 сағат.

1.

Пайдаланылған әдебиеттер мен мұғалімге ұсынылатын көмекші құралдар:

1. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. 2007 ж.
2. Өзін-өзі тану>> пәнінен оқу бағдарламасы
3. <<Өзін-өзі тану>> пәні бойынша ҚР мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарты.
4. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. - М., 1989.
5.Назарбаев Зияткерлік мектебі>> ДББҰ, 2012. Мұғалімге арналған нұсқаулық
6.Өзін-өзі тану:Мұғалімге арналған әдістемелік құрал. Алматы, <<Бөбек>>ҮҒПББСО,2006.
7.Әлқожаева Н. Қазіргі кезде білім беру парадигмалары контексінде тұлғаның рухани дүниесін қалыптастырудың ғылыми-педагогикалық негіздері. Монография. - Алматы 2012
8. <<Өзін-өзі тану>> пәні оқушы тұлғасын қалыптастыруда. - Білім беру мекемесі басшыларының анықтамалығы. - Алматы.-№12 (84). 2013. -19-21б.
9. Методика преподавания предмета <<Самопознание>> в высшей школе: учеб.- метод. пособие / разраб. И.А. Абеуова, У.А.Ауталипова, М.К. Бапаева, Г.М. Касымова, Г.И. Калиева, К.Ж. Кожахметова, Х.Т. Шерьязданова. - Алматы, 2007. - 92 с.
10. А.С. Сейтақов, <<Өзін-өзі тану пәнін оқыту ерекшеліктері>>, <<Самопознание.kz>> журналы - 2011.
11. Б. Айтуқызы, <<Өзін-өзітану>> рухани-адамгершілік білім беру бағдарламасының ықпалдастыру әлеуеті>>, <<Самопознание.kz>> журналы - 2011.
12. Райымбекова Т.Қ., Жаңабекова Г.Ж., <<Өзін-өзі тану>> рухани-адамгершілік білім беру бойынша ғылыми тұрғыда сапалы мониторинг өткізудің ерекшеліктері>>, <<Самопознание.kz>> журналы - 2011.
13.С. Ғ.Тәжібаева Мектепте тәрбие жұмысын ұйымдастыру технологиясы. Оқу құралы. Алматы,Білім,2008
14. О.К. Трубецкая Балалардың рухани- адамгершілік құндылықтарын қалай жетілдіруге болады // Сынып жетекшінің анықтамалығы №12(48) 2012.

Оқушыларға ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

1. <<Қазақ халық ертегілері>>. Алматы.

2. С. Бәтібаева. <<Сөз маржаны>>. Алматы <<Рауан>> 1995ж.

3. Р.Нұртазина., А.Сейсенова. <<Мен оқимын, ойлаймын, ойнаймын!>> Павлодар қаласы.
4. Ұ.Ботабаева, А.Асқарбаева. <<Ана тілінен дидактикалық материалдар>>.Алматы <<Рауан>>-1992ж.

5. Бастауыш <<Мектеп>> журналдары №3 1996ж, №5,6,11,12. 1999ж,


ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
<<ӨРКЕНИЕТ>> ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІК ОРТАЛЫҒЫНЫҢ БАСПАСЫ РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН
ИЗДАТЕЛЬСТВО НАУЧНО-МЕТОДИЧЕСКОГО ЦЕНТРА <<ӨРКЕНИЕТ>>

Электрондық почта: kabinet-2020@mail.ru Байланыс телефоны:
87768438855
87051526879
87752577768