Физикалық есептерді шешу

<<Еуразия>> мектеп лицейі

Физика пәні бойынша факультативті курстың жұмыс бағдарламасы
<<Физикалық есептерді шешу>>
9-сынып

Мұғалім:Баймбетов Нұрмахан
Сынып:9 <<А>>

2020-2021 оқу жылы
Бағдарламаның мазмұны
Бағдарлама курсы <<Физикалық есептерді шешу>> 9 сынып оқушылары үшін жасалған және физика - математикалық практикалық материалдардың негізінде құрастырылған.
Мақсаты: Физикаға қызығушылығы бар оқушыларға физика ғылымының негізгі
әдістерімен (бақылау,өлшеу,есептеу)танысуға, өлшеу және басқада эксперименттік
дағдыларын қалыптастыруға ықпал ету.Оқушылардың теориялық білімдерін дамыту, функционалдық сауаттылықтарын арттыру.
Міндеттері:
Оқушылардың танымдық қызығушылықтары мен шығармашылық ізденістерін дамыту;
Өз беттерімен ізденуін, ынтасын дамытудағы табандылықтарын арттыру, мақсаттылыққа тәрбиелеу;
Физикалық заңдылықтардың өмірлік маңызы мен шынайлылығын оқушы санасына жеткізу;
Оқушыларға физикалық шаманы өлшеуді,өлшеу әдістері мен эксперименттік зерттеулермен таныстыру;
Өлшегіш құралдарды дұрыс қолдануға үйрету;
Есептің шығару жолдарын дұрыс талдауға,қорытынды жасауға үйрету.
Курстың бағдарламасы 34 сағат. <<Физикадан есептер шығару>> бағдарламаның мазмұнына келесі тақырыптар еңгізілді, осылар <<Физика>> пәннің мазмұнына міндетті түрде кіреді.Әрбір бөлімінде физика есептерді шығару үшін, шығармашылық қабілеттерді дамыту, өздігінше ойлау, басқа тәсілдермен есептерді шешуіне үйретеді. Осыған байланысты оқушылар жүйелі ойлауға үйренеді, талдауды дұрыс жасауға тырысады. Келесі тақырыптарды жүйелі түрде оқыту.
1. Физикалық есептерді шешудің ережелері мен тәсілдері (2 сағат)
Физикалық тапсырма дегеніміз не? Физикалық есептің құрамы. Талап, мазмұн, тапсырма және шешім әдісі бойынша физикалық есептерді жіктеу. Барлық түрдегі тапсырмалардың мысалдары.

Физикалық есептерді шешудегі жалпы талаптар. Мәселені шешу кезеңдері. Шешімді талдау және шешімді рәсімдеу. Әр түрлі әдістер мен шешімдер: геометриялық әдістер, алгоритмдер, аналогиялар.

2. Кинематика (5 сағат)
Бірқалыпты қозғалыс. Орташа жылдамдық (2 сағат). Тік сызықты біркелкі қозғалыс және оның сипаттамалары: қозғалыс, жол. РЖ қозғалысының графикалық көрінісі. RD-де есептерді шешудің графикалық және координаталық әдістері. Орташа жылдамдықты есептеу үшін есептерді шешу алгоритмі.

Бір өлшемді тең ауыспалы қозғалыс (2 сағат). Үдеу. Тең ауыспалы қозғалыс: үдеу және тежеу кезіндегі қозғалыс. Біркелкі жеделдетілген қозғалыс кезінде қозғалу. Рудалардың графикалық көрінісі. Рудадағы есептерді шешудің графикалық және координаталық тәсілдері.

3. Динамика және статика (7 сағат)
Динамика негіздеріне есептерді шешу (2 сағат). Әр түрлі күштермен (серпімділік, үйкеліс, қарсылық күштері) Ньютон заңдары бойынша алгоритм бойынша есептерді шешу. Алгоритм бойынша динамика есептерін шешудің координаталық әдісі: көлбеу жазықтық, дене салмағы, блоктармен және байланысты денелермен есептер.

Жалпы тартылыс күшінің әсерінен қозғалыс (2 сағат). Ауырлық күшінің әсерінен қозғалыс мәселелерін шешу: еркін құлау, тігінен жоғары лақтырылған дененің қозғалысы, көкжиекке бұрышпен лақтырылған дененің қозғалысы. Ұшу қашықтығын, ұшу уақытын, денені көтерудің максималды биіктігін анықтау мәселелерін шешу алгоритмі.

Шеңбер бойымен материалдық нүктенің қозғалысы. Айналым кезеңі және айналым жиілігі. Циклдік жиілік. Бұрыштық жылдамдық. Центрипеталды
үдеу. Ғарыштық жылдамдықтар. Планеталар мен спутниктердің қозғалысына астрономиялық есептерді шешу.

Денелердің тепе-теңдік шарттары (1 сағат). Күш моменті. Центр тяжести тела. Физикалық жүйелердің тепе-теңдік сипаттамаларын және оларды шешу алгоритмін анықтау міндеттері.

"Кинематика және динамика" тақырыбы бойынша тексеру жұмысы - 1 сағат.

4. Сақталу заңдары (6 сағат)
Импульс. Импульстің сақталу заңы (1 сағат). Дене импульсі және күш импульсі. Ньютонның екінші заңына есептерді импульсті түрде шешу. Тұйық жүйелер. Абсолютті серпімді және серпімді емес соқтығысулар. Алгоритм импульсті сақтау және реактивті қозғалыс мәселелерін шешу.

Механикадағы жұмыс және энергия. Механикалық энергияның өзгеру және сақталу заңы (2 сағат). Жұмыс және қуат есептерін шешудің энергетикалық алгоритмі. Потенциалдық және кинетикалық энергия. Толық механикалық энергия. Механикалық энергияны сақтау және түрлендіру Заңына есептерді бірнеше жолмен шешу алгоритмі. Сақтау заңдарын қолдану мәселелерін шешу.

Гидростатика (2 сағат). Сұйықтықтың қысымы. Паскаль Заңы. Архимедтің Күші. Сұйықтықтағы дене салмағы. Жүзу жағдайлары. Денелерді жүзудің динамикалық тәсілімен есептерді шешу.

Тестілеу бойынша тақырыбы: "сақталу Заңдары. Гидростатика " - 1 сағат.

5.Механикалық тербелістер мен толқындар (4 сағат)
Механикалық тербелістердің түрлері мен сипаттамалары. Гармоникалық тербелістердің сипаттамаларын анықтаудың графикалық және аналитикалық әдісі. Механикалық толқындардың түрлері және олардың сипаттамалары. Толқын ұзындығы мен оның таралу жылдамдығының байланысы. Дыбыстық толқындар. Музыкалық дыбыс және Шу. Эхо. Дыбыстық резонанс.

6. Электромагниттік өріс (4 сағат)
Токтың магнит өрісін сипаттауға арналған әр түрлі тапсырмалар: магниттік индукция және магнит ағыны, ампер күші және Лоренц күші.

7.Атом және атом ядросының құрылысы. (4 сағат)
Атом мен ядроның құрамы. Ядролық реакциялар. Массаның ақауын есептеу және реакциялардың энергетикалық шығуы, Радиоактивті ыдырау заңы мәселелерін шешу алгоритмі.

Күтілетін нәтижелер:
Есептердің басқа есеп түрлерінен айырмашылығын ажырата алады;
Есептердің шығару тәсілдерін үйренеді;
Есептің шартын түсіндіре біледі/қандай заңдылыққа негізделген/;
Есептің шығару жолын талдайды /ортақ жалпы заңдылықты қалай пайдалану керектігін анықтайды/
Физика пәнінің практикадағы қажеттілігін сезінеді;
Танымдық,шығармашылық қабілеті артады;

Курс аяқталғаннан кейін оқушылар келесіні білу тиіс:
Есептерді әртүрлі әдістермен шешу;
Есептерді шешуге қойылған талаптар;
Сапалық есептерді әңгімелеуге еңгізу;
Есептерді шығаруда әртүрлі тілдік құралдары пайдаланады: сурет, кестелер, диаграммалар, көрнекілік кестелер;
жеке, топ ішінде және бірігіп жұмыс жасау;
Есеп шешімдердің кезеңдерін дәлелдеу.

Табысты өлшем
Сапалық есептерде әңгімелесуге белсеңді қатысу ;
Есеп шешімдердің ұсынуы және қорғауы;
Есептерді шешу сайысының нәтижесі;
Физикалық сайыстарға белсеңді қатысу.

Мұғалімдерге қолданылатын әдебиеттер:
1.В.Н. Ланге <<Экспериментальные физические задачи на смекалку>>-1979 ж <<Наука>>баспасы
2.И.Ш.Слободецкий,В.А.Орлов <<Всесоюзные олимпиады по физике>>-1982ж <<Просвещение>> баспасы
3. В.И.Лукашик <<Физическая олимпиада>> 1976 ж. <<Просвещение>> баспасы

Оқушыларға қолданылатын әдебиеттер:
1. Б.М.Дүйсембаев, Г.З. Байжасарова, А.А.Медетбекова <<Физика және астрономия>> 8 сынып оқулығы
5.Л.А.Горев <<Занимательные опыты по физике>>-1977ж. <<Просвещение>> баспасы
И.В.Рымкевич. Физика есептерінің жинағы.9-11 сыныптар-1995
Баспасөз материалдары.