Төңкерілген оқыту

Қазақстан Республикасы Президентінің жолдауларында, білім беру мен ғылымды дамытудың Ұлттық бағдарламаларында мемлекетіміздің білім беру саласындағы негізгі басымдықтары білім алушылардың әлемдегі өзгерістерге үнемі бейім болуы, жаңаша мазмұндағы білімді меңгеру мен құзіретті бола білулерін қамтамасыз ететіндей жүйені жасау қажеттілігін көрсетіп отыр.

<> деген сұраққа жауап іздейтін болсақ, білім мен ізденісті бірге алып жүретін, бәсекеге қабілетті шәкірттерді дайындайтын тұлға десек қателеспейміз. Әр сабаққа ұқыпты әрі сапалы дайындалу арқылы, оқушылардың бойынан қызығушылық пен білімге деген құштарлықтарын ояту керек.
Зерттеудің практикалық маңызына - зерттеу жұмысының нәтижелері орта мектепте химияны оқыту кезінде әдістемелік материалдар мен ұсынымдар түрінде химия пәнінің мұғалімдерінің практикалық қызметінде пайдалануына болады.

Қазіргі таңда оқыту жүйесінде аралас оқыту технологияларын пайдалану тиімді, әрі ұтымды жол болып келеді. Соңғы жылдарда шетелдік мектептер мен колледждерде <<төңкерілген оқыту>> технологиясы жиі қолданылуда.
<<Төңкерілген оқыту>> технологиясын 2007 жылы АҚШ мектебінде алғаш өз тәжірибелерінде қолданған америкалық химия пәнінің мұғалімдері Аарон Самс пен Джонатан Бергманндар болды. Олар бірге дәріс мазмұнын жазу арқылы эксперимент жасай бастады. Оқушылар мектепте тақырып бойынша жаттығулар мен жобалар бойынша жұмыстар жүргізіп, үйде лекцияны қарастыру - негізгі идея болып табылды [5-6].
Бергманн бұл модельмен оқушының академиялық үлгеріміне оң әсер ететіндігін анықтады [7]. Басында, Аарон мен Джонатан әрбір сабаққа видеолар дайындады. Алайда, көп ұзамай олар оқушылардың сыныпта жасайтын іс-әрекеттерінің маңыздылығын түсінді, өйткені олар түсініктемелерді тыңдауға көп уақыт жұмсамады. Аарон Самс техникалық журналда PowerPoint форматында мәліметтерді жазу үшін бағдарламалық жасақтама туралы және басқада интернет желісінде видеолар құрастыру үшін мақалалар тапты. Сол кезде онлайн-видеолар енді қолданыс тауып келе жатқан. Бірақ екеуі де сабақты жіберіп, қайта қарауды қажет ететін, әсіресе сабақтан көп қалатын оқушыларға көмектесу - жақсы идея деп санады. Олар видеобағдарламаларды экранға түсіру үшін бағдарламалық құралдарды пайдаланып, интернетке дәрісті жүктеу арқылы, оқушылар оны компьютерде немесе өз смартфондарында көре алды. Осы арқылы оқушылар материалды сыныпта емес, мұғалім жіберген видеолар арқылы үйде құрастыру мүмкіндігіне ие болды. Көп ұзамай осы видеоларды оқушылар емтихан жақындағанда да қарастыратыны анықталды [7-8].
Исаак М.А <<Төңкерілген сыныптың аралас сабақ өткізудегі қолайлылық құралы ретінде>> деген мақаласында <<Төңкерілген оқыту>> (орысша <<перевернутое обучение>>, ағылшынша <>) технологиясы дәстүрлі оқытумен салыстырғанда, мектепте өткізілетін теориялық мәліметтерді өз бетімен видеолекциялар, видеолар, слайдтар, электронды оқулықтар түрінде қарастырып, сыныпта сол алған мәліметін тест түрінде, жаттығулар, жекелей немесе топтық тапсырмалар арқылы, зертханалық жұмыс орындау арқылы бекіту көзделеді.
Жалпы айтқанда, оқушы мұғалім берген тапсырманы өздігінен қарастырып, сыныпта басқа оқушылармен бірге жұмыс жасайды. Мұғалім арнайы электронды бағдарламаларды пайдалана отырып, лекциялар жазып, оқушылар қауымына қолжетімді етіп дайындайды. Мәліметтерге оқушылар өз білімін тексеру үшін тест сұрақтарын ұсына алады. Оқушылар өздерін қызықтырған сұрақтарды сайтқа жазу арқылы немесе сыныпта сұрауға мүмкіндіктері бар. Себебі, өздігінен қарастырған тақырыпты мектепте сынып оқушыларымен бірге қарастыра алады. Сыныпта мәліметтерді үздік оқушылар тереңдете қарастыратын болса, орташа оқитын балалар ұстаздың көмегімен тақырыпты алып кете алады. Көбінесе, сыныптағы сабақ жүптық, топтық немесе ұжымдық түрде өткізіледі [9].
<<Төңкерілген сынып>> бұл - оқытудың инновациялық сценарийі. <<Төңкерілген сыныптың>> әдістемесі негізгі үш компоненттен тұрады:
1. Мұғалімдердің виртуалды бағдарламаларды дайындауы (топтау немесе құру): видеосабақтар, презентациялар, басқа да материалдар және тапсырмалар, сонымен қатар оқушылармен байланыста болу үшін электронды қызмет көрсету;
2. Оқу іс-шараларын ұйымдастыру: мұғалімнің тақырып бойынша негізгі құзыреттілігін анықтау, сыныпта оқитын оқушылармен жұмыс істеу формалары, сыныптағы оқушылардың жұмысына арналған тапсырмаларды дайындау. Сонымен қатар, оқушылар мұғаліммен бірге жұмыс жасау барысында қосымша тапсырмаларды шешеді: материалды тереңдетеді, біріктіреді және қайталайды;
3. Оқушылардың білімі мен құзыреттілігін ағымдағы және қорытынды бағалау. Мұғалім оқушылармен бірге соңғы жұмыс түрлерінің бірнеше түрін таңдай алады, мысалы, тест немесе жоба ретінде [10]
Ал химия сабағында <<төңкерілген сынып>> тәсілі тиімді деп есептеледі. Химияны оқыту теория, тәжірибе және зертханалық жұмыстан тұрады және оларды бір-бірінен бөліп қарастыра алмаймыз. Мектептерде оқушылармен жұмыс жүргізу барысында, әр оқушының бейімділігі, қабілеттілігі әртүрлі болып келеді. Химия сабағына қызығушылықтарын ояту үшін әртүрлі әдіс-тәсілдер қолданған дұрыс деп саналады. Соның бірі ретінде - <<төңкерілген сынып>> моделі. Осы модель арқылы оқушылардың химияны оқу барысында үйде қарастырған видеолекциялар бойынша ойларында туындаған сұрақтарын сыныпта мұғалімнен сұрау арқылы білімдерін бекітуіне болады.

Критерийлер
Дәстүрлі оқыту
Төңкерілген оқыту

Оқушы
<<Тыңда, есте сақта және орында>> схемасы бойынша ғана жұмыс жасау. Сабақ барысында белсенділіктің болмауы
Оқу үрдісінде оқушылардың тікелей қызығушылықтарының оянуы
АКТ
Технологиялар мен веб-құрылғыларды пайдалану
АКТ бойынша жұмыс жасаудың формасы мен әдісінің өзгеруі
Мұғалім
Үйретуші, оқушылардың тәртібін қадағалаушы және оқушылардың білімін бағалаушы
Оқушылардың өздігінен жұмыс жасауға көмек көрсетуші, сенімді қарым-қатынас
Әдістер
Пассивті түрдегі білім беру, мұғалімнің оқушыға берген білімі ғана
Белсенді және интерактивті білім беру. Жеке-бағытталған қатынас
Сабақтың құрылымы
Сыныптағы сабақ кезінде мұғалім оқушыларға сабақ түсіндіреді, ал үй тапсырмасын өздігінен орындайды және көмек сұрауға мүмкіндігі болмайды
Үйде өздігінен тақырып бойынша видеолекциялар, слайд қарастырады, ал сыныпта өзге оқушылармен бірге тапсырмалар орындап, үй тапсырмасын бекітіп, тақырыпты толықтай меңгереді

Видеолардың ерекшеліктері:
-оқушы өз темпі бойынша тақырыпты қарастыра алады;
-уақыт бойынша шектеу болмайды;
-өзінің сыныптастарымен және ұстаздарымен онлайн дискуссия жүргізе алады;
-химияны ашқан ғалымдар туралы, құбылыстар жайлы өз қызығушылығы бойынша қосымша мәліметтер іздестіре алады.
3. Сабақ уақыты тәжірибелік, зертханалық және басқада оқу әрекеттеріне арнала алады;

<<Оқулықпен жұмыс>> жасайтындар кітапты оқып, <<жұмыс жазатындар>> постер немесе қабырға қағазын жасап, ал видеоматериалдармен жұмыс жасайтын оқушылар жаңа ақпарат көздерін қарастырады. Осының нәтижесінде әр топта әртүрлі ойлау перспективасы мен ақпарат қабылдау қалыптасады. Нәтижесінде бір-бірімен ақпарат алмасып, сабақтың мақсаты орындалады.

Артықшылығы
Оқушылар үшін
-сапалы білім ресурсы;
-оқуға деген жоғары мотивация;
-сабаққа деген қызығушылық;
-әркім өз темпі бойынша оқу;
-сабақ материалының қолжетімді болуы;
-топтық жұмыстың маңыздылығы;
-сыныптан тыс уақытты тиімді пайдалану;
-сабақ уақытында бір-біріне көмектесу;
-ақпарат көзін бағалау;
-әркім өз әрекеті үшін жауапкершілікті болу.

Мұғалім үшін
-сабақта бағыт-бағдар беруші;
-оқытуға жеке көзқарас;
-білім беру қызметін басқа жолмен ұйымдастырады;
-студенттер тапсырма бойынша автоматты түрде жұмыс істейді;
-білім сапасын диагностикалаудың жеңіл тәсілі;
-оқу процесіне ата-аналарды тарту мүмкіндігі
Кемшіліктері
Оқушылар үшін
-компьютердің алдында көбірек уақыт жұмсау;
-Интернетке тең емес қол жеткізу;
-бұл сабаққа үйрену қиын;
-ақпарат көздерін табу және сыни бағалау;
-үй тапсырмасы сабақтың міндетті бөлігі болып табылады.
Мұғалім үшін
-маңызды бастапқы жүктемесі болады;
-АКТ-технологиялар саласында білікті болуыңыз керек;
-топтық жұмыс технологиясын иеленуіңіз керек;
-ата-аналарға әдіснаманың маңыздылығын түсіндіру.

Жоғарыда аталып өткен кемшіліктерді жою үшін алдымен, мақсаттар мен міндеттерді айқындап алып, оқушылармен тығыз қарым-қатынаста бола отырып жұмыс жасау керек. Мұғалімдер оқушы алдында беделді болу керек, ол өз бойындағы қасиеттерімен оқушыларға ұнай білуі қажет. Сонда оқушылардың бойында сыйласымдылық қасиеті туындайды. Оқушылар мұғалімді құрметтеу арқылы пәнге деген қызығушылығы арта түседі. Мұғалімдер оқушыларды шағын топтарға біріктіру, жауапты бірлесе іздестіру арқылы жұмыстың нәтижелі болуына ат салыса алады. Бұл әрекеттің мәні: <<топ ішіндегі тақырыпты түсініп, оқыған оқушы тақырыпты түсінбеген оқушыға айту арқылы барлық топ мүшелері қамтылады>>. Оқушыларға оқу тапсырмасын ұсынғанда немесе сұрақ қойғанда, оларды бірлесе жұмыс жасауға ынталандыру керек.
Галочка Н.П. <<төңкерілген сынып технологиясы бойынша өткізілген сабақ>> мақаласында заманауи технологиялар арқасында дәрістер мен тестілер Интернеттегі барлық адамдар үшін қол жетімді деп көрсетілген. Мұғалім білімнің жалғыз көзі емес, мұғалім өзі жасаған немесе Интернетте табылған тақырып бойынша сабақ жүргізе алады.
<<Төңкерілген сынып>> технологиясын пайдалана отырып, оқушылардың білімін жоғарылату, қазіргі уақытта жедел дамып жатқан ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалана білу көзделген. Ақпараттық - коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. АКТ бойынша интерактивті құралдарды сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі:
- пән бойынша базалық білімді меңгеру;
- алған білімді жүйелеу;
- өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
- жалпы оқуға деген ынтасын арттыру [11].
Төңкерілген сабақ химия пәнінің ауқымында қарастырылатын тақырып оқушыларға үйге өздігімен теорияны қарастыруға беріледі. Әлімов Асхаттың <<Сабақтардан байқағаным...>> мақаласында тапсырма екі нысанда: ауызша (тақырыпты оқу, сұрақтарға жауап беру) және жазбаша (тақырып бойынша диаграмма, кластер, т.б. құрастыру, сұрақтарға жауап жазу, эссе жазу, т.б.) болғаны дұрыс деп көрсетілген [12].
Химия сабағында көбінесе зертханалық жұмыстар және есептер шығарған жөн. Себебі, оқулық бетіндегі тапсырмаларды көзбен көріп, қолмен сезініп орындау барысында оқушылардың ойында жақсы сақталады. Ал формулаларды пайдалана отырып есептерді шығару арқылы теориялық мәліметтерді қорытындылап, ойларында бекітеді. Бұл технологияны қолдана отырып, оқушылар арасында жақын қарым-қатынас орнату, өз-өздеріне сенімді болуға, қол ұшын беруге əзір тұруға ықпалын тигізеді.
Оқушыларға практикалық сабақта өз үйренгендерін дәлелдеу үшін бірлесе топтық немесе жұптық құрамда тапсырмалар орындауы керек, мысалы: постер дайындау, комикстер жасау, презентация жасау, сахналау, оқушылар бірін-бірі үйрету немесе білімдерін тексеру; пікірталас, дебат, дөңгелек үстел, тест сұрақтарын құрастыру, шығармашылық жұмыстар, эссе, мақала жазу және т.б. Осы секілді әрекеттерді орындау, жасату арқылы мұғалімнің оқушылардың үйрену деңгейін анықтайды. Осы арқылы химия сабағында оқушылардың сыныппен жасағандарын, түсінгендерінің, білгендерінің, ұсынғандарының ішінен ненің және неліктен жақсы болғанын, ал нені және қалай жақсарту керектігін талқылайды, сабақ мақсатына жеткен-жетпегендігін талдап, тұжырымдап, қорытындылайды. Бүгінде <<төңкерілген сабақ>> XXI ғасырдың білім беру жүйесінің негізгі ұстанымының бірі ретінде танылуда.

Тақырыпты оқу барысында оқушылар меңгереді: Жаңа заттар мен материалдар ғылым саласымен танысады және жаңа заттар мен материалдар өндіруде химия ғылымының маңызын түсінеді.
Ұйымдастыру кезеңі: Сабақтың барысында мұғалім оқушылармен амандасып, жағымды көңіл-күй орнату арқылы сабақты бастайды. Сабақты бастамас бұрын, мұғалім оқушыларды топқа бөліп алады. Топқа бөлу "Пазл" әдісі арқылы жүргізіледі. Яғни, оқушылардың алдарына 3 түрлі жаңа материалдың суретінің қиындылары беріледі, оқушылар сол сурет қиындыларын құрастыру арқылы 3 топқа жіктеледі. Ең алдымен топқа біріге жұмыс жасау оқушыларды ұжыммен, топпен жұмыс жасауға дағыдыландырады, әрі өзінің ойын ортада қысылмай еркін жеткізе білуге, сонымен қатар құрдасыныңда сөзін бөлмей, көзқарасына құрметпен қарауды үйретеді. Екіншіден пазл әдісіне оралатын болсақ, пазл ойыны әжептеуір қызықты ойындардың біріне жатады. Соған сүйене келе пазл әдісі оқушылардың қызығушылығын оятып, сабақты керемет көңіл-күймен бастаудың бірден бір себебі болады.
Сабақтың басы: Жаңа сабақты бастамас бұрын мұғалім оқушыларға шағын ойын түрін ойнатады. Бұл ойын түрі "мюсенбург" деп аталады.
Ойынның мақсаты: бүгінгі өтілетін сабақтың тақырыбын көптеген әріптердің ішінен іздеп табу. Тақырып таныстырылу бағытында болғандықтан мұғалім сабақты "баяндау" әдісін қолдана отырып, оқушыларға тақырыпты түсіндіреді. Баяндау барысында оқушылар жаңа тақырыпты зейін қоя отырып тыңдап, ұғып алады. Бұл әдістің тиімділігі, мұғалімнің оқушыларға жаңа тақырыпты толығымен түсіндіріп, баяндап беруінде, себебі баяндама арқылы мәлімет оқушыларға өте жеңіл түрде жеткізіледі.
Сабақтың ортасы: Мұғалім оқушыларға топтарының атаулары жайында мағлұматты интерактивті тақтадан көрсетеді. Бұл видеоны оқушылар мұқият қарап түсініп алады. Видеоны көріп бітіргеннен кейін, оқушылар видеода көрсетілген мәліметтер бойынша әр топ өзінің тақырыбына өздерінің ойларын айтып, сараптама жасайды. <<Дискуссия>>әдісі барысында оқушылар төменде берілген тақырыптар барысында ойларымен бөліседі, олар:
1. Тиімді тұстары
2. Зиянды тұстары
3. Өзге 2 жаңа материалдармен салыстырмалы түрде қанша есе маңызды не болмаса қанша есе маңызды емес
4. Ол материалдарды қай жерлерде немесе қандай заттарға қолданар еді?
5. Қалай әрмен қарай дамытар едің немесе қандай өзгеріс жасар едің?
Бұл әдістің тиімділігінің себебі, оқушылар ойлау дағдыларын қалыптастырып, қабілеттерін арттырады, ойлауды үйренеді.
Қорытынды:Сабақтың соңында "Бір ауыз сөз" әдісі қолданылады. Әдістің ережесі бойынша оқушылар бүгінгі сабақтан түйген, білген білімдерін стикерлерге бір сөз арқылы жеткізіп оны тақтаға жабыстырады және ол сөзді неге сүйеніп жазғандығын түсіндіріп, сабақты қорытындылайды.

Ұйымдастыру кезеңі: Алдымен мұғалім сыныппен амандасып, түгелдеп алады. Сыныптың хал-ахуалын реттестіреді. Оқушылардың көңіл-күйлерінің дұрыс қалыптасуы мен өткен сабақты қайталау мақсатында <<Бір қадам алға>> әдісі қолданылады. Бұл әдісте алдыңғы тақырыпқа қатысты сұрақ қояды, ал оқушылар сол сұраққа жауап береді. Әрбір дұрыс жауап сайын бір қадам алға жасап отырады, ал оқушылар қате жауап берсе бір қадам артқа шегінеді, солай сұрақ мұғалім өз столына жеткенше жалғаса береді. Бүл әдістің жалпы мақсаты деп оқушалар білімінің қалыптасуын зерттеумен қатар алған білімінің есте жақсы сақталғанын және нәтижелі екендігін анықтау. Ал, тиімділігіне келер болсақ, оқушылар үшін қызықты әрі ттімді,алған білімін қайта саралай түседі.
Жаңа сабаққа кіріспе <<төңкерілген оқыту>> әдісі бойынша өткізіледі. Төңкерілген әдістің басқа әдістерден айырмашылығы- жаңа тақырыпты оқушылар өз беттерінше меңгереді. Бұл әдістің жалпы мақсаты тақырыпты алдын ала оқу арқылы жаңа тақырыпты өзіне ыңғайлы ықшамдай отырып, ойында туындаған сұрақтарға өз бетінше жауап ала алады. Бұл әдістің тиімділігілі - оқушылар сыныпқа келгенде тақырыппен таныс болады, мұғалім тақырыпты түсіндіру барысында барынша атсалысып отырады. Яғни, жаңа тақырыпты өту барысында оқушылар жаңа тақырыптан хабардар болып отырады. Төңкерілген оқыту жүйесі <<Блум таксономиясының>> сатыларына сәйкес материалды өздігінен меңгере отырып, жүйелей алады.
Сабақтың ортасы:жаңа тақырыпты меңгеріп алғаннан кейін, оқушылар сабақты зерделеу <<Венн диаграммасы>> бойынша оқушылар екі топқа бөліне отырып, берілген тақырыптар бойынша жұмыс жасайды. Келесі жеңіл тапсырма түрі <<Химиялық диктант>> деп аталады. Оқушылар екі топқа бөле отырып, химиялық диктант жазылады. Диктантта ережелер және тақырыпқа қатысты мағлұмат сөйлемдер беріледі. Кей қажетті кілт сөздер бос қалады, ол сөздерді оқушылар өздері толықтыратын болады.
Сергіту сәті:<<Бірлік әдісі>> деп аталатын саусақ ойындары ойнатылады. Ойын шарты бойынша оқушылар қолдарын жұдрықтап ұстап отырады, белгілі бір уақыт шеңберінде саусақ қимылдары арқылы сандарды немесе қандайда бір қимылды жасайды. Бұл ойын оқушы қимылдарының бірдей болғанынша жалғасы. Бұл оқушылардың ойын сергітуге және психомоторикасының одан әрі дамуына ықпа етеді.
Қорытынды:сабақты қорытындылау, бүгінгі сабақты зерделеу <<Веер әдісі>> бойынша жүзеге асырылады. Әдіс шарты бойынша оқушылар үш топқа жіктеледі. Әр топтан бірінші оқушы мұғалім таратқан веердің бір жағына тақырыпқа байланысты сұрақ жазса, екінші оқушы веердің екінші жағына сол сұраққа қысқаша түрде жауап жазады, осылай веерді толтырады және өздерінің сабақты қаншалықты түсінгендіктерін, сабақтан алған нәтижелерін көрсетеді және қорытындылайды. Веер әдісінің тиімділігі алған білімді саралауға, зерделеуге негізделеді. Оқушылар сабақтағы белсенділігі мен орындаған тапсырмаларына сәйкес бағаланады. Бағалау <<Жарайсың!, Тамаша!>> сынды шабыттандыратын жылы сөздердің көмегімен жүргізіледі.
Үй тапсырмасы: Оқушылар тақырып соңындағы тапсырмаларды орындайды, алған білімді қайталайды.

Мысалым, сабақ соңында оқушы сабақта өзiн қалай ұстады, қандай дәрежеде өз бiлiмiн көрсете алды, ағаштан өзiн тауып бояп қояды. Жұппен жақсы жұмыс iстесе құшақтасып отырған екi адамды белгiлейдi. Сабаққа араласпаса жерде бұртиып жатқан баланы бояп қояды т.с.с.

Бүгінгі таңда білім беру жүйесіне айтарлықтай үлкен өзгерістер енгізілуде, яғни, білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Мақсаты баланың білімін ұлғайтып, қазіргі заман талабына лайықты келешек ұрпақты тәрбиелеу, бәсекеге қабілетті маман дайындау. Кез келген елдегі білім беру жүйесі қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуына ықпал етуіне бағытталған, себебі мектеп, жоғары оқу орны болашақта коғамның экономика, мәдениет, саяси өмірі салаларында белсенді қызмет ететін адамдарды дайындайды. Сондықтан білім берудегі негізгі буын-мектептің pөлі өте маңызды.
Дәстүрлі оқыту әдістемесінің білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде толық меңгеруге кепілдік бермейтінін мектеп тәжірибесі көрсетіп отыр. Сондықтан, жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту процесінде іске асуы үшін оны технологияландыру қажеттілігі туындайды.
Сондай-ақ қазіргі қоғамға ақыл-ойы кемел, шығармашылық жағынан қабілетті, іскер және білімді адамдар керек. Осыған сәйкес жалпы білім беру саласындағы түрлі өзгерістер болашақ ұрпақтарды оқыту, білім сапасын жаңарту, арттыру мәселелерін қарастырды.
Білім сапасын арттыруда әдіс тәсілдерді дұрыс қолдана алудың маңызы зор. Себебі, әдіс-тәсілдер білімді бірізді, бірсарынды жүйемен емес, түрлі жағдайлар мен жағдаяттарды қарастыра отырып, сан қилы тәсілдермен түсіндіреді.
Көптеген пәндердің ішінен химия пәніне тоқталып өтсек, химия пәні - бір жағынан алып қарайтын болсаң қиын, ал келесі бір жағынан алып қарасаң оңай болып көрінетін қызықты пән.Себебі, мектептегі химия пәні - белгілі бір ғылымды оқушыларға педагогикалық тұрғыда түсіндіреді. Яғни, аға ұрпақтарымыздың қаншама жылдарын салып жинаған тәжірибелері мен теорияларын, логиканың және дидактиканың көмегімен оқушыларға түсінікті етіп жеткізетін пән. Соның ішінде <<Жаңа заттарды және материалдарды өндіру>> тарауын алып қарайтын болсақ, бұл тараудыңәрбір оқушыға оңайлылық тудыра бермейтіні құпия емес. Себебі, қазіргі кезде қай салада да маңызға ие болып отырған ақпараттық технологияның заманында бұл тарау сұранысқа ие әрі ауқымы кең тақырып болып табылады.

<<Жаңа заттарды және материалдарды өндіру>> тарауының 1-тақырыбы № 70 <<Жаңа заттарды және материалдарды өндіру>> тақырыбы.
Тақырыптың мақсаттары мен міндеттері:
Білім беру мақсаты:
Жаңа заттарды және материалдармен таныстыру, жаңа терминдер мен түсініктерді қалыптастыру
Дамыту мақсаты:
- Оқушылардың ұйымдастырушылық қасиетін, логикалық сөйлеуін, білімін, іскерлігін, дағдыларын дамыту;
- Проблемалық жағдайларды талдау, салыстыру, дәлелдеу, қорытындылау, қою және шешу біліктерін дамыту, оқушылардың ойлау белсенділігі мен олардың шығармашылық қабілеттерін дамыту, топпен жұмыс жасауға дағдыландыру.
Тәрбиелік мақсаты:
- мақсатқа жетудегі табандылықты тәрбиелеу;
- өз көзқарастарын қорғай білу;
- еңбекке, жолдастарға құрмет;
- коммуникативтік қасиеттер.
Міндеттері:
Жаңа заттарды және материалдарды өндіруғылым саласымен танысады;
Жаңа заттарды және материалдарды өндіруде химия ғылымының маңызын түсінеді;
Жаңа заттар және материалдар өндірісіндегі жаңалықтармен танысады.
<<Жаңа заттарды және материалдарды өндіру>> тарауының 1-тақырыбы № 70 <<Жаңа заттарды және материалдарды өндіру>> тақырыбы.
Тақырыптың мақсаттары мен міндеттері:
Білім беру мақсаты:
Жаңа заттарды және материалдармен таныстыру, жаңа терминдер мен түсініктерді қалыптастыру
Дамыту мақсаты:
- Оқушылардың ұйымдастырушылық қасиетін, логикалық сөйлеуін, білімін, іскерлігін, дағдыларын дамыту;
- Проблемалық жағдайларды талдау, салыстыру, дәлелдеу, қорытындылау, қою және шешу біліктерін дамыту, оқушылардың ойлау белсенділігі мен олардың шығармашылық қабілеттерін дамыту, топпен жұмыс жасауға дағдыландыру.
Тәрбиелік мақсаты:
- мақсатқа жетудегі табандылықты тәрбиелеу;
- өз көзқарастарын қорғай білу;
- еңбекке, жолдастарға құрмет;
- коммуникативтік қасиеттер.
Міндеттері:
Жаңа заттарды және материалдарды өндіруғылым саласымен танысады;
Жаңа заттарды және материалдарды өндіруде химия ғылымының маңызын түсінеді;
Жаңа заттар және материалдар өндірісіндегі жаңалықтармен танысады.

Екі сыныптың оқушыларының білімдері <<4>> деңгейге бөліп қарастырылды. Олар: <<үздік оқушылар>>, <<екпінді оқушылар>>, <<төмен оқушылар>> және <<үлгерімі өте төмен оқушылар>>. Оқушы үлгерімінің өте төмен деңгейі - <<2>>, төмен - <<3>>, екпінді - <<4>>, үздік - <<5>> бағаларына сәйкес келеді.

<<Бақылау сыныбы>> мен <<эксперименттік сынып>> зерттеулері бойынша төмендегідей қорытынды есебін көрсетті.
<<Бақылау сыныбының>> нәтижелері. Зерттеуге дейінгі және кейінгі нәтижелерге сүйенсек, үлгерімі өте төмен оқушылар бойынша үлгерім нәтижесі 0%-ға кеміді, яғни өзгеріссіз.

<<Эксперименттік сынып>> бойынша шығарылған нәтижелер. Үлгерімі өте төмен оқушылар үлесі 9,1%-ға азайды.