Нуклидтер тобы

Пәні: Химия

Бөлім:10.1А Атом құрылысы
Мектеп: №258 негізгі мектеп
Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Аймырзаева Куаныш Алпысбаевна
Сынып: 10
Қатысқан оқушы саны:
Қатыспаған оқушы саны:
Сабақтың тақырыбы
Атом - күрделі бөлшек.
<<Орташа салыстырмалы атомдық массаны есептеу>> тақырыбына есептер шығару
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары
10.1.2.1 - <<нуклидтер>> мен <<нуклондар>> ұғымының физикалық мәнін түсіну;
10.1.2.2 - табиғи қоспадағы химиялық элемент изотоптарының орташа салыстырмалы атомдық массаларын есептеу
Сабақтың мақсаты
Табиғи қоспадағы химиялық элемент изотоптарының орташа салыстырмалы атомдық массаларын есептей алады
* <<Нуклидтер>> мен <<нуклондар>> ұғымының физикалық мәнін түсінеді
Бағалау критерийі
<<Нуклидтер>> мен <<нуклондар>> ұғымының физикалық мәнін түсінеді.
Табиғи қоспадағы химиялық элемент изотоптарының орташа салыстырмалы атомдық массаларын есептейді.
Ойлау дағдысы деңгейлері
Жоғары деңгей
Сабақ барысы
Сабақ-тың кезеңі/ уақыт
Педагогтің әрекеті
Оқушының әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Басы
5 минут
Ұйымдастыру сәті.
-Білім алушылармен амандасу, түгелдеу;
-<<Шаттық >> шеңберін құру, <<Есім акронимі>> ойыны.
-Топқа <<нуклидтер>> мен <<нуклондар>> деп жазылған қағаз қиындыларымен 2 топқа бөлу.
*1-топ: <<Нуклидтер>> тобы
2-топ: <<Нуклондар>> тобы
<<Өзіңе тілек>> және <<сыныптастарыңа тілек>> тілейді

Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл-күйін көтереді және бауырмалдығын оятады.

<<Нуклидтер>> мен <<Нуклондар>> деп жазылған қағаз қиындылары
Негізгі бөлім
Мағына-ны ашу

35 мин
Бейнебаян көрсету.
Топтық жұмыс. <<Ақпараттар алаңы>> әдісі.
ЕБҚ - алдыңғы орынға отырғызамын.
1-топ:
*1. <<Нуклид>>, <<нуклон>> ұғымына түсініктеме беріңіздер.
2.Нуклидтің массалық саны 27, протондардың үлесі 48,2%. Қай элементтің нуклиді екенін анықтап, түсіндіріңіздер.
2-топ:
1. <<Изобар>>, <<изотон>> ұғымына түсініктеме беріңіздер.
2.Ядросында төмен 148 нейтроны бар уранның 92U ауыр изатопының массасы ядросында 135 нейтроны бар жеңіл изотопының массасынан қанша ауыр екенін тауып, түсіндіріңіздер.

Жұптық жұмыс. <<Көршіңмен талқыла>> әдісі.
* 1-жұп. Рубидийдің атомдық массасы 85,468 Дн. Табиғатта 85Rb және 87Rb изотоптары кездеседі. Рубидийдің жеңіл изотопы оның ауыр изотопынан неше есе көп екенін анықтаңдар.
2-жұп. Табиғи күмістің екі изотопы 107Ag және 109Ag бар. Күмістің салыстырмалы атомдық массасы 107,8682, 107Ag және 109Ag изотоптарының массалық үлестерін (%) есептеңдер.
Көз жаттығуларын жасату.
Жеке жұмыс. <<Менің сөзім>> әдісі
Функционалдық сауаттылықты арттыруға негізделген тапсырма.
*ЕҚБ- бала үшін үлкен қаріпен жазылған тапсырма ұсынамын. Қосымша №2
Көміртек изотобы.
Алмаз көміртек элементінен тұрады. Көміртектің массалық саны 12 және 13 болатын атомдарынан бірдей екі бриллиант кристалы жасалса,екеуі де химиялық тұрғыдан ядро заряды +6, тек массалары әртүрлі көміртек атомдары болар еді.Изотоптардың физикалық және химиялық қасиеттері өте ұқсас болғандықтан оларды бөлу өте қиын.Сондықтан олардан жасалған бриллиант та қымбат болады.

*1. Қалай ойлайсыз көміртектің басқа да изотобы болуы мүмкін ба?
Осы изотоптардың нуклон, нуклид сандарын анықтап, phet.colorado. edy. - бағдарламасымен түсіндіріңіз.
2. Изотобы 12С, 13С және __?__ болатын көміртектің салыстырмалы атомдық массасы 12,0107 екенін ескеріп, әрбір изотоптың табиғаттағы үлесін анықтаңыз.
3. Анықталған массалық үлестері бойынш масс-спектрін гарфикке түсіріп, көміртектің орташа салыстырмалы атомдық массасын есептеңіз.
Бейнебаян көріп, шағын топта тапсырма орындайды.

Бірлесіп, есеп шығарады,жұмыстарын түсіндіріп, жұптар бір-бірін бағалайды.

Тапсырмада берілген мәтінмен танысып, жауап береді.
<<Екі жұлдыз, бір ұсыныс>> әдісі арқылы келесі топты бағалау.

<<Жапондық бағалау>> әдісі
oo Дұрыс, келісемін;
oo Толықтырамын,басқа көзқарасым бар
oo Менің сұрағым бар

Дискриптор арқылы бағалау
Дискриптор
Көміртектің изотоптарын анықтап,нуклон, нукид сандарын анықтайды
Көміртек изотобының массалық үлестерін есептейді
Схема сызып,орташа салыстырмалы атомдық массасын табады

Бейнебаян: https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/10-synyp/atom-qurylysy-zhajyndahy-zamanaui-kozqarastar#

Соңы
5 минут
Сабақты бекіту: Googl forms - жүйесі арқылы тест алу.
Рефлексия. Сөйлемдерді аяқта:
<<Маған бүгінгі сабақта ұнағаны.......................................>>
<<Маған бұл сабақта қиын болғаны...................................>>
<<Менің бұл сабақта түсінгенім.........................................>>

Үйге тапсырма: *§1. Оқу,түсінік;
§2. 7,8 есептерді шығару.

Үйге берілген тапсырма нөмірін күнделікке жазады.

*ЕҚҚБ - диагоноз: Миопия (алыстан көрмеушілік) оң көзі -0,002, сол көзі -0,002, орташа дәрежеде.

Қосымша №1

1. Топқа бөлу: <<Нуклидтер>> мен <<Нуклондар>> деп жазылған қағаз қиындылары
2. Бейнежазбадан ақпарат алады.
1.Атом ядросын құрайтын протондар мен нейтрондар бірге - нуклондар деп аталады.
2.Нуклид-ядро заряды (Z) пен массалық саны (A) бірдей атомдардың саны.
3.Изотоп-бір элементтің массалық саны әртүрлі нуелидтерінің жиынтығы.
4.Массалары бірдей нуклидтер - изобаралар.
5.Нейтрон сандары бірдей әртүрлі элемент атомдары-изотондар.
6.Дальтон (массалық атомдық бірлік) - С нуклиді массасының 1/12 бөлігі. Массалық атомдық бірлік м.а.б. немесе Дн деп
3. Топтық жұмыс. <<Ақпараттар алаңы>> әдісі.
1-топ:
1.* <<Нуклид>>, <<нуклон>> ұғымына түсініктеме беріңіздер.
2.Нуклидтің массалық саны 27, протондардың үлесі 48,2%. Қай элементтің нуклиді екенін анықтап, түсіндіріңіздер.
2-топ:
1. <<Изобар>>, <<изотон>> ұғымына түсініктеме беріңіздер.
2.Ядросында төмен 148 нейтроны бар уранның 92U ауыр изатопының массасы ядросында 135 нейтроны бар жеңіл изотопының массасынан қанша ауыр екенін тауып, түсіндіріңіздер.

4. Жұптық жұмыс. <<Көршіңмен талқыла>> әдісі.
1-жұп. *Рубидийдің атомдық массасы 85,468 Дн. Табиғатта 85Rb және 87Rb изотоптары кездеседі. Рубидийдің жеңіл изотопы оның ауыр изотопынан неше есе көп екенін анықтаңдар.
2-жұп. Табиғи күмістің екі изотопы 107Ag және 109Ag бар. Күмістің салыстырмалы атомдық массасы 107,8682, 107Ag және 109Ag изотоптарының массалық үлестерін (%) есептеңдер.

Қосымша №2

5. Жеке жұмыс. <<Менің сөзім>> әдісі.ФС-тапсырмасы
Көміртек изотобы.
Алмаз көміртек элементінен тұрады. Көміртектің массалық саны 12 және 13 болатын атомдарынан бірдей екі бриллиант кристалы жасалса,екеуі де химиялық тұрғыдан ядро заряды +6, тек массалары әртүрлі көміртек атомдары болар еді.Изотоптардың физикалық және химиялық қасиеттері өте ұқсас болғандықтан оларды бөлу өте қиын.Сондықтан олардан жасалған бриллиант та қымбат болады.

*1. Қалай ойлайсыз көміртектің басқа да изотобы болуы мүмкін ба?
Осы изотоптардың нуклон, нуклид сандарын анықтап, phet.colorado. edy. - бағдарламасымен түсіндіріңіз.
2. Изотобы 12С, 13С және __?__ болатын көміртектің салыстырмалы атомдық массасы 12,0107 екенін ескеріп, әрбір изотоптың табиғаттағы үлесін анықтаңыз.
3. Анықталған массалық үлестері бойынш масс-спектрін гарфикке түсіріп, көміртектің орташа салыстырмалы атомдық массасын есептеңіз.
Оқушының болжаулы жауабы:
1. 14 изотобы тұрақсыз(радиоактивті) және ол бұрынғы заманда өмір сүріп кеткен жан-жануарлардың неше жыл бұрын өмір сүргендігін анықтау үшін қолданылатын изотоп, 12С-р6,n6 13С-р6,n7 14С-р6,n8

Қосымша №3
Бағалау критерийі
Дискриптор
Көміртектің изотопын тауып, нуклон,нуклид сандарын анықтау, массалық үлестерін тауып, график сызып,көміртектің орташа салыстырмалы атомдық массасын табу
*Көміртектің изотопын тауып, нуклон,нуклид сандарын анықтайды

Массалық үлестерін есептейді

График сызып, көміртектің орташа салыстырмалы атомдық массасын табады
1-тапсырма. Жеке жұмыс. Google forms жүйесі арқылы тест.
1. Атом ядросын құрайтын протондар мен нейтрондар
а) нуклид
б) нуклон
в) изотоп
г) изобар
2. Протонды алғаш ашқан ғалым
а) Д.Д.Томсон
б) Д.Чедвик
в) Э.Резерфорд
г) Л.Полинг
3. Бөлшектерді сипаттамасымен сәйкестендіріңіз.
Бөлшек атауы
Әртүрлі химиялық элементтердің атомдары(p,n,e)
Нуклондар
Атом ядросындағы протондар мен нейтрондар
Нуклидтер
Атомдық массалары бірдей әртүрді химиялық элемент атмдары
Изотоптар (изотоптық нуклидтер)
Бөлшектердің сипаттамасы
Изобаралар
Бір химиялық элементтің атомдық нөмірі (протондары және электрондары)бірдей, бірақ нейтрон саны мен атомдық массасы әртүрлі атомдары
Изотондар
Нейтрон сандары бірдей әртүрлі химиялық элемент атомдары.