Жүзім аурулары

Өткізу мерзімі:

05. 12. 2019жыл

Жоспарлан

ған уақыт

1. Ұйымдастыру бөлімі.

а) Сабақта жоқ оқушыларды тізімі бойынша белгілеу.

б) Дәрісхананың және оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

в) Оқушылардың өткен сабақтан түсінбеген сұрақтарына жауап беру.

г) Оқушыларға сабақтың мақсатын баяндау.

2. Өткен сабақты қайталау. Топ екіге бөлінеді студенттер өз топтарына өздері ат қояды және өздерінің ұрандары болады, дұрыс жауаптар смайликтер арқылы бағаланады.

1. Оқытушының кіріспе сөзі.

Сабағымызды Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың

жолдауындағы мына бір сөзімен бастағанды жөн көрдім, «Ауыл шаруашылығын қарқынды дамыту өнімнің сапасы мен экологиялық тазалығын сақтай отырып жүргізілуі қажет. Бұл бүкіл әлемге танылатын "Қазақстанда жасалған" табиғи азық-түлік брендін қалыптастырып, ілгерілетуге мүмкіндік береді. ”

“Ауылшаруашылығы саласы -экономикамыздың драйверіне айналуы тиіс. » - ендеше ауылшаруашылығының қарқынды дамуы тек өзіміз үшін ғана емес, сонымен қатар еліміз үшін де игі істердің бірі болмақ.

Біздер болашақ маман ретінде осы орайда қандай істер атқаруымыз мүмкін?-деген заңды сұрақ туындайды, әрине бұл сұрақтың жауабы біреу, яғни білікті маман болу. Бұл үшін біздер ауылшаруашылық дақылдарын «Өсімдік қорғау бойынша агроном» ретінде зиянды ағзалардан, аурулардан және арамшөптерден қорғау жолдарын жақсы білуіміз шарт.
Олай болса, «Жалпы және ауылшаруашық фитопатологиясы» пәнінен өткен сабағымыздағы мәліметтерді еске түсіріп алсақ.

Өткен сабағымыз «Қарақат аурулары» туралы оқып келу тапсырмасы берілген болатын. Үй тапсырмасын еске түсіру үшін « Есеп ағашы», «Ыстық орындық», «Сөз моншақ » әдістерін қолданып, үш түрлі кезеңдік тапсырмалар орындаймыз.

1-кезең. Есеп ағашы

Студенттер бос орындарға алма формасындағы стикерлерге Оқытушының дайындап берген сұрақтарын жазып іліп шығады. Сұрақтар ілініп біткен соң қарсы топтан кезектесіп студенттер шығып, осы сұрақтарды оқып, жауап береді. Екі топ бір-бірінің сұрақтарына осылайша жауап беру арқылы өткен сабақты естеріне түсіреді, дұрыс жауап берген студентке смайлик беріп отырылады. Әр командаға 3 сұрақтан беріледі. Команданың бір өкілі жауап береді, ал бәсекелес команда жауаптың дұрыстығын қадағалап отырады. Сұрақтар тізімі:

1. Қарақаттың ақ ұнтағы ауруы өсімдіктің қандай мүшелерін залалдайды? (жапырағы, жас өркендерінің ұшы, бүршіктері, кейде жидектері)

2. Қарақаттың ақ ұнтағы ауруының ауру қоздырғышы қандай ?( Sphaerotheca mors-uvae Berk. et Curt. саңырауқұлағы)

3. Қарақаттың ақ ұнтағы ауруының дамуына қолайлы ылғалдылық қандай?

((90-100%) және 17-28 ⁰ С температура қолайлы жағдай туғызады) .

4. Антракноз ауруының ауру қоздырғышы қандай?

(Ауру қоздырғышы - Gloeosporium ribis Mont. Et Desm. - конидиялы, ал қалталы кезеңі - Pseudopeziza ribis Kleb. саңырауқұлағы. )

5. Қарақатың антракноз ауруының белгілері қандай? (Жапырақ сағақтары мен жас өркенде майда, қоңыр түсті ойық жаралар түзіледі. Жидектегі жеке-жеке орналасқан майда жаралардың түсі қоңыр-сұр, пішіні дөңгелек, қабыршақ тәрізді болады)

6 . Антракноз ауруының саңырауқұлақтарының дамуына қолайлы инкубациялық кезең қанша күн?

(Саңырауқұлақтың дамуына қолайлы 16-20 ⁰ С температурада инкубациялық кезең - 8-12 күн)

7. Септориоз (ақ дақ) ауруы неге градуста және ылғалдылықта дамиды?

(Саңырауқұлақтың дамуына 18-25 ⁰ С температура және 50-60% ылғалдылығы қажет. )

8. Септориоз ауруының өсімдікке залалы қандай? ( Ауруға шалдыққан жапырақтардың ассимиляциялық көлемі кішірейіп, мезгілсіз түсіп, жидек өнімі және оның сапасы төмендейді. Бір жылдық өркендердің өсуі саябырлайды. )

9. Бағаналы тат өсімдіктің қайсы мүшесін зақымдайды?

(жапырақтары)

10. Бокалды тат ауруның залалы қандай?

(Аурудың әсерінен өркендер қисайып, сынып, жидек өнімі күрт төмендеп, оның тауарлық сапасы кемиді. )

11. Түктілік (реверсия) аурының ауру қоздырғыштары қандай ?

(микоплазмалық организмдер)

12. Бұл қандай ауру?

( Бокалды тат)

13. Бұл қанадй аурудың түрі?

( Ақ ұнтақ (американдық)

14. Ақ ұнтақ ауруының залалы қандай?

(Аурудың әсерінен өсімдікте жидек байланбай, өнім едәуір төмендейді. Кеселге шалдыққан түптерді жою қажет )

2-кезең. «Ыстық орындық»- ойыны. Екі топтан кезектесіп студенттер орындыққа отырады ол студентке оқытушы өткен тақырыптан сандар бойынша сұрақтар қояды, жауап бере алмаған жағдайда отырған студент күйген болып есептеледі, ал дұрыс жауап берген студентке «Смайлик» беріліп отырады.

1. Аскоспоралармен залалданғанда инкубациялық кезең- . . . - . . . (- 7-9) күн, ал конидиялармен. . . - . . . (3- 4) күн. Жақсы өсіп өркендеген өсімдіктер ауруға төзімді келеді. Саңырауқұлақтың қарқынды дамуына жоғары ылғалдылық-. . . - . . . %(90-100%) және. . . - . . . 0С(17-280С) температура қолайлы жағдай туғызады.
2. Антракноз ауруының саңырауқұлақтарының дамуына қолайлы. . . - . . . 0С(16-200С) температурада инкубациялық кезең- . . . - . . . (- 8-12) күн.
3. Септориоз ауруының ауру қоздырғышының инкубациялық кезеңі жоғарғы жапырақтарында

- . . . - . . . күн (8-10) , ал төменгілерінде - өте қысқа мерзімде . . . - . . . күн (3-5) өтеді. Саңырауқұлақтың дамуына . . . - . . . (18-25 ⁰ С) температура және . . . - . . . (50-60%) ылғалдылығы қажет.

4. Көктемгі ылғалы мол . . . % (100), жылы . . . - . . . ⁰ С (17-24) ауа райында кесел қарқынды дамиды.

5. Түктілік (реверсия) ауруының белгілері көктемде білінеді. Залалданған өсімдіктің бүршіктері сауларына қарағанда . . . - . . . (7-10) күнге кешігіп ашылады, сондай-ақ оның гүлдеуі де мерзімінен кешігеді.

6. Американдық ақ ұнтақ ауруының ауру қоздырғыштың дамуына қолайлы жағдай - . . . - . . . (17-28 ⁰ С) температура және және . . . - . . . (90-100%) ылғалдылық. Инкубациялық кезең -

. . . - . . . (12-14), кейде . . . - . . . (3-4) күн.

3-кезең. «Сөз моншақ» әдісі арқылы студенттер қарақат аурулары туралы білімдерін бекітеді, студенттер топ бойынша дөңгелек болып тұрып, қарақат ауруларының атын айтып келесі студент өзінен алдын айтқан студенттің сөзін қосып айтады, осылайша олар барлығы аурулардың аттарын қайталап шығатын болады, бұл «Сөз моншақ» әдісі олардың есте сақтау қабілеттерін арттыруға жақсы жәрдем береді.

Жоспар:

1. Жүзімнің ауру түрлерімен танысу.
2. Жүзім ауруларының зияндылығын анықтау.
3. Жүзім ауруларымен күресу шараларын, мерзімін анықтау.

Милдью -жапырақ бетінде ашық-жасыл, сарғыш түсті, дөңгелек майлы дақтар пайда болады. Бірнеше күннен кейін жылы, ылғалды ауа райында дақтың астыңғы бетінде ақ ұнтақ өңез пайда болып, ал құрғақшылықта - түзілмейді.

Дақтар өсе келе қосылып, жапырақ қоңырл анып, қурайды. Жетілген жапырақтардағы дақтар бұрышты, хлорозды ұлпамен жиектелген. Залалданған жапырақтар қурап, түседі.

Өркендерде түзілген дақтар ұзынша, қоңыр-сұр түсті, сәл ішке қарай басылған, олар ылғалды ауа-райында ақ өңезбен жабылады. Ауруға шалдыққан өркендер деформацияланып, қисайып, жапырақтары түсіп қурайды. Гүлдеуге дейін ерте залалданған гүл шоғыры қоңырланып, қурап, түйіндері түседі. . Гүлдер сирек залалданады, бірақ гүл сағағы ауруға шалдығуы мүмкін. Бұл жағдайда залалданған бөлік қоңырланып, қурайды да, гүлдері түсіп қалады. Ылғалды ауа райында олардың үстінде мол ақ өңез пайда болады.

Милдью

Оидиум (ақ ұнтақ)

Ауру республикада кең таралған, бірақ оңтүстік және оңтүстік-шығыста аса зиянды. Өсімдіктің барлық жер үсті бөлігі ауруға шалдығады.

Жапырақтың үстіңгі бетінде сұрғылт жеңіл өңез пайда болып, өсе келе жапырақтың астыңғы бетіне, сағағына, кейін өркеніне таралады. Соңыра залалданған жапырақта қоңыр, жансызданған ұлпа бөліктері пайда болады. Залалданған жапырақтар сынғыш келіп, шеті жоғары қайырылып, қурайды.

Кеселге шалдыққан өркен бетінде өңез пайда болып, астындағы ұлпалар қоңырланып, жайылған дақ түзіледі. Күзге қарай өңез тығыздалып, өркендер қызыл-қоңыр түске енеді.

Жидек беті ақ ұнтақ өңезбен жабылып, оның астында майда дақтар пайда болады. Ерте залалданған жидектердің өсуі тежеліп, қурап, вегетацияның соңына дейін өсімдіктен түспейді. Кеш залалданған жидектер жарылып, ішіндегі тұқымы көрініп, олар басқа микроорганизмдердің әсерінен шіриді.

Ауру қоздырғышы - Uncinula necator Burril. саңырауқұлағы (53-сурет) . Жіпшумақ залалданған мүшеде дамып, үстінде мол конидия тасушылар түзеді. Олар ауа толқынмен оңай жеңіл таралып, тіршілігі 6 сағатқа созылады. Конидиялар жіпшеге өніп, одан жіпшумақ дамып, аппрессорийларымен ұлпаға тіркеліп, олардан клетка ішіне гаусториялар еніп, саңырауқұлақты қоректендіреді. Инкубациялық кезеңі ауа райына байланысты 4-12 күнге созылады. Саңырауқұлақтың дамуына қолайлы температура - 20-25 ⁰ С және 50-80% ылғалдылық.

Күзде жапырақтар мен өркендерде клейстотецийлер түзіледі, бірақ олар тез ыдырап, инфекцияны таратуда маңызды орын алмайды. Саңырауқұлақ жіпшелері қабық астында, бүршіктерде, өркен көзшелерінде қыстап шығады.

Республиканың оңтүстік-шығысында аурудың алғашқы белгілері шілде айында, ал қоздырғыштың дамуына қолайсыз жылдары тамыздың екінші жартысында білінеді.

Ауру өте зиянды. Кейбір жылдары өнімнің 30-50%, ал шара қолданбаған жағдайда түгел жойылуы мүмкін