Жад параметрлерін өзгерту

Бекітемін
№7 колледж директорының
кәсіптік ОЖЖ орынбасары
Сарсенбаев Қ.А. ________
<<_05_>> 12_2022 ж

МКҚК <<№ 7 КОЛЛЕДЖ>>
Сабақ жоспары №

Модуль/пән атауы
<<Жеке қауіпсіздіктің барлық талаптарын сақтай отырып, белгіленген құрылғыны жөндеу>>
Сабақтың тақырыбы
Ақауларды анықтауға арналған BIOS құралдары, BIOS параметрлері
Педагог
Бостанова М.
Курс
2
Топ
ЕТ-21-11

Сабақтың өткізілетін күні

Сабақтың түрі
Жаңа сабақты игеру
Сабақтың мақсаты, міндеттері немесе оқыту нәтижелері
1. Ақауларды анықтауға арналған BIOS құралдарын меңгеру
2. Компьютер BIOS параметрлерін баптап үйрену
Оқу сабақтары барысындағы білім алушылар меңгеретін күтілетін нәтижелер және кәсіби дағдылар тізбесі
1.Компьютер техникасына қызмет көрсету түрлерін меңгереді.
2. Компьютер BIOS параметрлерін баптап үйренеді.
Оқу - әдістемелік құралдар, әдебиеттер
оқулықтар,тақырыптық видео сабақтар, слайд
Техникалық құралдар, материалдар
Ноутбук, қалта телефондары, видеопроектор, экран
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңдері

1.Ұйымдастыру кезеңі:
1.Студенттермен амандасу.
2.Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру.
3.Жаңа тақырыпқа шолу
2 Үй тапсырамасын тексеру кезеңі

Өткен сабақты пысықтау бойынша сұрақ жауап арқылы еске түсіру, Студенттердің іс-әрекеттерін ауызша мадақтау
3. Жаңа материалды түсіндіруге дайындық кезеңі (жаңа тақырыпты болжау)
BIOS (/ˈbaɪɒs/, ағылш. basic input/output system -- <<Базалық енгізу-шығару жүйесі>>) -- үйлесімді есептеу машиналарының тұрақты сақтайтын құрылғысында жазылып қойылған программалар жинағы. Бұл программалар компьютердің жұмыс істеуге дайындығын тексеруге (мысалы, машинаны электр қоректендіру көзіне қосу кезінде оның жадының, баска құрылғьшарының жұмысын тексеруге) және операциялық жүйенің енгізу-шығарумен байланысты қарапайым қызметтерін орындауға арналған. Құрамына операциялық жүйенің жүктемелеуішін шақыратын программа кіреді.
БИОС туралы білу қажет барлық нәрсе
Негізгі кіріс шығыс жүйесін білдіретін BIOS - бұл икемді шағын жад микросхемасында сақталған бағдарламалық құрал. BIOS құрылғысына құрылғының жұмыс істеу жолын өзгерту немесе ақаулықтарды жоюға көмектесу үшін кіру қажет болуы мүмкін.
Бұл POST үшін жауапты BIOS және сондықтан компьютерді іске қосқан кезде іске қосу үшін ең алғашқы бағдарламалық жасақтама болып табылады.
BIOS бағдарламалық жасақтамасы тұрақты емес, яғни оның параметрлері құрылғыдан қуаттан шығарылғаннан кейін де сақталады және қалпына келеді.
Ескерту: BIOS -ны os-os деп атайды және кейде жүйелік BIOS, ROM BIOS немесе PC BIOS деп аталады. Дегенмен, ол сондай-ақ Базалық Біріктірілген Операциялық Жүйе немесе Кірістірілген Операциялық Жүйе деп аталады.
BIOS пайдаланылатын дегеніміз не?
BIOS компьютерге жүктелу және пернетақта басқару сияқты бірқатар негізгі функцияларды орындау жолын үйретеді.
BIOS сонымен қатар қатты диск , дискета , оптикалық диск , CPU , жады және т.б. сияқты компьютердегі аппараттық құралдарды анықтау және конфигурациялау үшін қолданылады.
BIOS-ға қалай қол жеткізуге болады
BIOS-ға BIOS-Setup-Utility арқылы кіруге жəне конфигурациялануға болады. BIOS-Setup-Utility барлық ақылға қонымды мақсаттар үшін BIOS-ның өзі. BIOS ішіндегі барлық қол жетімді опциялар BIOS-Setup-Utility арқылы реттеледі.Windows сияқты операциялық жүйеден айырмашылығы, ол жиі жүктеледі немесе дискіде алынады және пайдаланушы немесе өндіруші орнатуы керек, BIOS компьютер сатып алынған кезде алдын ала орнатылады.BIOS-Setup-Utility компьютерге немесе ана төлемдеріне және моделіне байланысты түрлі жолдармен қол жеткізіледі. Көмек алу үшін BIOS-Setup-Utility бағдарламасына қалай қол жеткізуге болады.
BIOS қол жетімділігі
Барлық заманауи компьютерлік аналық платаларды BIOS бағдарламалық жасақтамасы бар.
BIOS-ға қол жеткізу және компьютерлік жүйелерде конфигурациялау кез келген операциялық жүйеге тәуелді емес, себебі BIOS - бұл ана төлемінің бөлігі. Компьютерде Windows 10 , Windows 8 , Windows 7 , Windows Vista , Windows XP , Linux, Unix немесе операциялық жүйе жұмыс істемейтін BIOS функцияларында операциялық жүйелердің ортасынан тыс жерде жұмыс істейтіні маңызды емес. бұл.
Танымал BIOS өндірушілері
Төменде кейбір танымал BIOS жеткізушілері бар:
# Phoenix Technologies
# IBM
# Dell
# Шлюз
# BYOSOFT
# Американдық Megatrends (AMI)
# Insyde бағдарламалық жасақтамасы
Ескерту: Award Software, General Software және Microid Research Phoenix Technologies сатып алған BIOS жеткізушілері болды.
BIOS-ды қалай пайдалануға болады
BIOS орнату бағдарламасының көмегімен өзгертуге болатын аппараттық конфигурация опцияларының бірқатарын қамтиды. Осы өзгерістерді сақтау және компьютерді қайта іске қосу BIOS-ға енгізілген өзгерістерді қолданады және BIOS аппараттық құралдың жұмыс істеуін нұсқайды.Мұнда көптеген BIOS жүйелерінде жасай алатын кейбір қарапайым нәрселер:
Жүктеу тәртібін өзгерту
# BIOS-ды орнатудың әдепкі параметрлерін жүктеңіз
# BIOS паролін жойыңыз
# BIOS паролін жасаңыз
# Күн мен уақытты өзгерту
# Floppy Drive параметрлерін өзгерту
# Қатты диск параметрлерін өзгерту
# CD / DVD / BD дискінің параметрлерін өзгертіңіз
# Орнатылған Жад көлемін қараңыз
# Boot Up NumLock күйін өзгерту
# Компьютердің логотипін қосу немесе өшіру
# Қысқаша қуатты автоматты тестілеуді (POST) қосу немесе өшіру
# CPU ішкі кэшын қосу немесе өшіру
# BIOS-ды кэштауды қосу немесе ажырату
# CPU параметрлерін өзгерту
# Жад параметрлерін өзгерту
# Жүйе кернеулерін өзгерту
# RAID қосу немесе өшіру
# Ішкі USB құрылғысын қосу немесе өшіру
# IEEE1394 бортында қосу немесе өшіру
# Onboard Audio параметрін қосу немесе өшіру
# Борттық дискета контроллерін қосу немесе өшіру
# Борттық сериялық / параллельді порттарды қосу немесе өшіру
# ACPI мүмкіндігін қосу немесе өшіру
# ACPI күту түрін өзгертіңіз
# Қуат түймешігінің функциясын өзгертіңіз
# Қуат көзінің параметрлерін өзгерту
# Бірнеше дисплейді орнату кезінде қайсы дисплей басталғанын өзгерту
# Кеңейтілген жүйелік теңшелім деректерін қалпына келтіру (ESCD)
# Жүйелік ресурстардың BIOS басқаруын қосу немесе өшіру
# Желдеткіш жылдамдығы параметрлерін өзгерту
# Процессорды және жүйе температураларын қарау
# Желі жылдамдығын көру
# Жүйе кернеулерін көру
# BIOS туралы қосымша ақпарат
BIOS-ны жаңартудың алдында компьютерде қандай нұсқасы жұмыс істейтінін білу маңызды. BIOS нұсқасын көрсететін үшінші тарап бағдарламаларын орнату үшін Windows Registry бағдарламасында тексеруден өтудің бірнеше жолдары бар.Егер сізге көмек керек болса, компьютердің нұсқаулығындағы ағымдағы BIOS нұсқасын қалай тексеруге болады .Жаңартуларды конфигурациялау кезінде, компьютердің ішінара өшірілмеуі немесе жаңартудың сәтсіз аяқталуы өте маңызды. Бұл аналық плитаны қаптап, компьютерді қолдануға жарамсыз етіп, функционалдығын қалпына келтіру қиынға соғуы мүмкін.Бұған жол бермеудің бір жолы BIOS-ға өз бағдарламалық жасақтамасының <<жүктелуін құлыптау>> деп аталатын нәрсені пайдалану болып табылады, ал егер сыбайлас жемқорлық табылса, зиянды болдырмау үшін қалпына келтіру процесі болуы мүмкін.BIOS, тексеру сомасының болжамды мәнмен сәйкестігін тексеру арқылы толық жаңартудың қолданылғанын тексеруі мүмкін. Егер ол болмаса және аналық платаны DualBIOS қолдайды, бұл BIOS сақтық көшірмесі қалпына келтірілуі мүмкін, ол бүлінген нұсқаны қайта жазу үшін.Бірінші IBM компьютерлеріндегі BIOS қазіргі заманғы BIOS-лар сияқты интерактивті емес, бірақ оның орнына тек қате туралы хабарламаларды немесе сигнал кодтарын көрсетуге мүмкіндік берді . Кез келген реттелетін параметрлер оның орнына физикалық ажыратқыштар мен секіргіштерді өзгерту арқылы жасалған.BIOS-ды орнату утилитасы (BIOS конфигурациясы қызметтік бағдарламасы немесе BCU деп аталатын) 1990-шы жылдарға дейін кең таралған.Дегенмен, бүгінгі таңда, BIOS-ты баяу UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) жаңа компьютерлерге алмастырды, ол жақсартылған пайдаланушы интерфейсі және интернетке кіруге арналған кірістірілген, алдын-ала ОЖ платформасы сияқты артықшылықтарды ұсынады.
Диагностикалық бағдарламалар
Диагностикалық (кейде сараптама жасап, ақауларды іздеу бағдарламалары деп те атайды) бағдарламаларға келсек, бірінші орында Everest Ultimate Edition бағдарламасы, ал екінші орында - PC Wizard 2008.

2.3-сурет. Everest бағдарламасы

2.4 -сурет. PC Wizard 2008 бағдарламасы
Кейде компьютерді қосқан кезде экраннан ештеңе көрмеуі және естілмеуі мүмкін. Бұл жүйелік динамиктің қосылмағанын әлде жүйелік тақшаның ақаулығын білдіреді. Бірінші жағдайда, оның ақаулығын тексеру оңай, ал екінші жағдайда жүйелік тақшаны, тіпті оның басқа да құраушыларын, яғни онда орнатылған - жедел жады, процессор және т.б. ауыстыру қажет.
Жүйелік динамикті тексеру
Мысалы, бейнекарта аздап слоттан шығып қалса, жүйелік динамик қосылмағандықтан бұл туралы хабарлай алмайды. Мұны жасау үшін жүйелік тақшада арнайы байланыстар болады: RESET, HDD-LED, POWER және т.б. Олар тақшаның кез келген жерінде орналасуы мүмкін, бірақ бұл байланыстар бірге орналасады, сондай - ақ оларды табу қиын емес. Осы байланыстардың атаулары ағытпа тобында жазбалары болады, әдетте олар жүйелік блоктың алдыңғы тақтасының батырмаларымен жалғаулы.
Динамикті қосуға арналған пластикалық ағытпа төрт байланысқа сай келетін болады, бірақ тек екеуі ғана қолданылады. Ағытпалар қосылғанын және сондай - ақ олардың сенімді бекітілгеніне көз жеткізу қажет. Егерде ағытпаға, компьютерді қосуға арналған байланыс сәйкес жалғаспаса, ақауды байқау қиын.
Әр ағытпа екі сымнан тұрады. Олардың бірі ақ немесе қара түсті баусым <<+>> болып келеді. Егер мұқият қарасақ, байланыс тобының бір жағы осындай <<+>>-пен белгіленгенін көруге болады. Әрине SPEAKER, POWER-SW және RESET ағытпалары үшін бұл өте маңызды емес, бірақ HDD-LED, POWER-LED үшін маңызды. Егерде HDD-LED ағытпасын дұрыс қоспаса, дискі индикаторы үздіксіз жанып тұрады, ал дискі жұмыс жасаған кезде - сөнеді, бұл негізінде керісінше болуы тиіс. POWER-LED жағдайында индикатор үнемі сөнулі болады, сондықтан полярлығын ауыстыру керек. Аталып кеткен ағытпаларды (POWER-SW ағытпасынан басқаларын), компьютер тоққа қосылып тұрған кезде немесе іске қосылып тұрған жағдайда айырып-қосуға болады.
Жүйелік тақшаға сыртқы байқауын жүргізу
Кейде динамик орауы істен шығады немесе динамик жанып кетеді. Динамиктің жұмыс қабілеттілігін тексеру үшін, оны, мысалы, AAA форматты батареяға қысқа уақытқа қосу жеткілікті. Бұл кезде дыбыс естілсе, динамиктің жұмыс жасауын білдіреді, онда себебін жүйелік тақшадан іздеу керек.
Жүйелік тақшаның ақауын арнайы тестілеу құрылғысы болмайынша анықтау өте қиын. Бірақ кейде, сыртқы байқауын жүргізіп, ақау себебін анықтауға болады. Мысал ретінде, сынған микросхеманы, жанып кеткен тұрақтандырғыштың транзисторын, электронды жолдардың жанған бөлігін келтіруге болады. Егер осы аталған ақаулардың біреуі байқалса, жүйелік тақшаны күрделі жөндеуден өткізу керек.
Егер сыртқы байқауын жүргізуі ешқандай нәтиже бермесе, компьютерді қайта қалпына келтіру үшін BIOS-тың CMOS-жадын тазартуға болады. Себебі ақаулықтың көпшілігі процессор мен жадының үдетуінен пайда болады.
BIOS параметрін босату
Егер POST бағдарламасы ешқандай дыбыстық сигнал бермей, монитордің экраны қара күйінде қалса, ал сыртқы байқауын жүргізуі еш нәтиже көрсетпесе, тығырықтан шығудың бір амалы - BIOS параметрін босатып көру. Ал оны жасаудың екі амалы бар:
1. CMOS-жадын қоректендіретін аккумуляторлық батареяны алу керек. Ол үшін батареяның орнын ұстайтын қысқышты жанына итеріп алу қажет. Әдетте CMOS жадын параметрін тазарту үшін 1-2 секунд жетерлік. Кейін батареяны қайта орнына қою керек.
2. Жүйелік тақшадан арнайы Enable әлде On жағдайы бар маңдайшаны табу керек. Ол CMOS жадының параметрлерін босатады. Бұл үшін жүйелік тақшаның құжаттамасын қарау қажет.
Осы әрекеттерден кейін, қолданушының берілген ұсыныстары жойылып BIOS-қа үнсіздік келісім бойынша берілген конфигурациясы жүктеледі.
Мәселелерді шешу жолдары
Мәселелерді шешу жолдары компьютердің ақауларына қарай әр-түрлі тәсілдермен іске асады, дегенмен 70%-да кездесетін мәселелерді қарапайым жолдармен шешуге болады.
Компьютер іске қосылмайды.
1. Компьютердің артқы тақтасындағы және монитордағы ажыратқыштың іске қосылғанын тексеру.
2. Монитор және компьютердің қоректендіргіш кабельдерінің қосылғанын тексеру.
Компьютерді іске қосқанда жүйелік блокпен монитордың индикаторы жанады, бірақ мониторда бейне жоқ. Жүктеу процессінде компьютер қысқа дыбысты сигнал береді.
1. Монитордың жарықтылығы мен айқындылығын тексеру.
2. Монитордың сигналдық кабелінің қосылғанын тексеру.
POST-тестісін өткізу кезінде компьютер қателікті көрсетеді
1. Егер қате аумалы болса, <Ғ1> пернесін басып, жүктемені жалғастыра аласыз.
2. Егер құрылғыларды анықтау кезінде қате болса (Memory test failed, FDD test failed, қатқыл дискі немесе СD-RОМ анықталмайды), пернесін басқанда, СMOS Setup Utility бағдарламасы іске қосылады. Конфигурациялық тараулары бар басты мәзір пайда болады. Керекті тарауды меңзерді басқару пернесімен және Enter пернесін басу арқылы тандай аламыз. Меңзер мәзірдің әртүрлі пунктеріне жылжыған сайын экран астында көмек хабар пайда болады. Бұл қолданушыға компьютердің әр функциясын дұрыс түсінуін жеңілдетеді. Содан кейін қолданушыға конфигурацияның параметрлерін өзгертуге болатын таңдап алынған тармақтың мәзірі пайда болады.
3. LAOD SETUP DEFAULTS тарауын таңдап алып, алғашқы орнатуды жүргіземіз. Осы функцияны қолдану үшін оны басты мәзірде белгілеп пернесін басу қажет. Экранда орнату туралы хабар пайда болады. <Ү> пернесін басып, содан соң пернесін басамыз.
4. Басты мәзірге шығу үшін <ЕSС> пернесін басу керек.
5. SАVЕ & ЕХІТ SЕТUР тарауын таңдап аламыз. Бұл функцияны қолдану үшін, оны басты мәзірде белгілеп, пернесін басамыз. СМОS бағдарламасына <<енгізілген өзгертулерді сақтағыңыз келе ме>> деген хабар пайда болады. Алғашқы орнатылу аяқталған соң компьютер қайта жүктелінеді.
РОSТ-тестісінде қатқыл дискі анықталғанымен, операциялық жүйе жүктелмейді.
1. РОSТ-тесттен кейін <Ғ8> пернесін жедел басып, біраз уақыт ұстап тұру керек.
2. Жүктелу мәзірінен <>-ты таңдап, жүйе қасиеттері мәзіріне кіріп, құрылғыларды тексеру керек (сары сұрау немесе леп белгілері). Басқа да ақаулықтар жоқ екенін тексеру.
3. Жүйені қайта жүктеу.
4. Егер қате жойылмаса, операциялық жүйені толық қайта орнату керек.

6.Үй тапсырмасы
Конспект
7.Сабақты қорытындылау және рефлексия
Сабақтың соңында оқушылар бүгінгі сабақтан алған әсерлерін жазады.