Мәтін құрылымы

Сабақтың басы

10 минут

Ұйымдастыру кезеңі: түгелдеу, балалардың назарын сабаққа аудару.

Бірінші кезекте, кез-келген жағымсыз әрекеттер арыңды, ұятыңды, ақылыңды тұншықтырады. Ар, ұят, сана, ақыл - адамның жануардан ерекшеленетін ең жоғарғы сапасы.

Қайғы келсе, қарсы тұр, құлай берме,

Қызық келсе, қызықпа, оңғаққа ерме.

Жүрегіңді сүңгі де, түбін көзде

Сонан тапқан - шын асыл, тастай көрме,

деп жырлаған данышпан Абай. Өзінің алдына үлкен мақсат қойып, оны орындауға барлық күшін жұмсай білген адам ғана бақытты бола алады. «Бақыттың мәні - парасаттылықта, - деп жазды әл Фараби.

1-тапсырма.

Әр топтағы оқушылар бір-бірінің ішіне орналасқан үш шеңберге: а) «Менің құндылықтарым»,

б) «Отбасымның құндылықтары»

в) «Елімнің құндылықтары» деген шеңберді толтырады.

Топтар құндылықтарын бір-бірлеріне таныстырады.

Осылайша лексикалық тақырыпты болжайды.

Адам өмірінің мәні мен мағынасы неде?

Неліктен адамды «ең жоғары құндылық» дейді?

Сабақтың оқу мақсаты, бағалау критерийлері түсіндіріледі.

Сабақтың ортасы

20 минут

Бүгінгі сабақта:

әр түрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдауды үйренесіздер;

Мәтіндерді салыстыра талдамас бұрын, тақырып деген не, мәтін құрылымы қандай болады, мәтіннің түрлері деген ұғымдарға тоқталып өтейік.

Мәтінде қарастырылған, талқыланған, көтерілген ойды мәтіннің тақырыбы дейміз. Мәтіннің тақырыбын «Мәтін не жайында? Мәтінде не туралы айтылады?» деген сұраққа жауап беру арқылы анықтауға болады

Мәтін құрылымы дегеніміз - мәтіннің кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды бөлімдерінің болуы. Сонымен қатар мәтіндегі ақпараттардың барлық бөліктерінің бір-бірімен мағыналық тұрғыдан байланысуы.

Әңгімелеу мәтінінде бірінен кейін бірі болып жатқан оқиғаның барысы баяндалады. Суреттеу мәтінінде сипаттау мәні басым болады (көлемі, пішіні, салмағы, түсі, иісі, дәмі, әсері, т. б. ) . Пайымдау мәтінінде қандай да бір ойды, ереже-тезисті дәлелдеп, негіздеп түсіндіру көзделеді.

Біз білетінімізді бір пысықтап еске түсіріп алдық, енді осы білімімізді алдағы тапсырмаларда қолдануға дайынбыз деп ойлаймын.

Қолдану, талдау деңгейі

2-тапсырма

ТЖ

Әр топқа әртүрлі мәтін таратылады. Топтар кесте бойынша жұмыс жасап, өз ойларын негіздейді.

Сергіту сәті:

Грамматикалық тақырыппен байланыстыруға болады. Егер мұғалім қатаң дыбысты айтса оқушылар тұрады, ұяң дыбысты айтса, отырады, үнді дыбысты айтса қол шапалақтайды.

Сабақтың соңы

10 минут

Тыңдалымалды кезеңі.

3-тапсырма: Тыңдалым мәтінінен басты және пен қосымша ақпараттарды анықта.

Мәтінге сүйеніп ойқорытынды пікірлерін білдіреді.

«Актерлік шеберлік» ойыны

Қашан? Не үшін?Неге? деген сұрақтарға жауап бере отырып берілген пікірлерді анықтай түсу.

Өтірік айтудан ұяламын.
Айтқан уәдемді орындамауға ұяламын.
Орынсыз жерде суырылып артық сөйлеуге ұяламын.
Өз кітабымды және өзімді мақтауға ұяламын.
Трамвай-троллейбуста, автобуста қарттар түрегеліп тұрғанда, жастардың орын бермей шіреніп отырғанын көргенде қатты ұялып кетемін.
Кейбір қазақтың ана тілін қастерлемейтініне ұяламын.
Біреудің сырын сыртқа шашудан ұяламын.
Досыма да, қасыма да ауыр сөз айтудан ұяламын.
Үлкенге де, кішіге де, әсіресе үлкендерге «сен» деп сөйлеуге ұяламын.
Әлдекімдерге жағымпаздық жасауға ұяламын.
Жұмыссыз бес минут бос отыруға ұяламын.
Кімге болса да қолымнан келген жақсылықты жасамай қалуға ұяламын.
Кісінің нәрсесіне қызығуға, біреуден бір нәрсені тегін алуға ұяламын.
Сөйлеп тұрған кісінің сөзін бөлуге ұяламын, оны ақырына дейін мұқият тыңдауға тырысамын. Мүмкіндік болса өз ойымды ол кісі сөйлеп болғаннан кейін айтамын. Мүмкіндік болмаса үн-түнсіз қала беремін, өңештемеймін, өкпелемеймін.
Біреуге қол созып, бір нәрсе сұрауға ұяламын. Ешкімнен ештеме дәметпеймін.

Дескриптор:

• Сөйлеу барысында дауыс ырғағына мән бере алады
• Әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдана алады

Өзара бағалау

Рефлексия «3-2-1» стратегиясы

1. Бүгінгі сабақтан алған 3 маңызды ақпарат;
2. Бүгінгі сабақта қиындық тудырған 2 аспекті;
3. Бүгінгі сабақта ұнаған 1 іс-әрекет.

Рефлексия жасау үшін дайын құрылым беріледі, оқушылар бүгінгі өзінің әрекетіне талдау жасайды. Сол арқылы мұғалім бүгінгі сабақтың сәтті және сәтсіз тұстарын анықтай алады.

Баяндау барысында әуенді, әуезді, тембрді, қарқынды, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдануға тырысып көр.