Зертханалық сабақ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Талғар гуманитарлық-экономикалық колледжі
Мамандығы;4S001140101- <<Бастауыш білім беру мұғалімі>>

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы; << Бастауыш сынып математика оқыту әдістемесі>>

Пәні; Педагогика
Ғылыми жетекшісі; Хамитова.А.Б
Орындаған; Турбекова Айгуль Тұрсынқызы
Бағасы;
Комисия төрағасы;
Комиссия мүшелері;

Талғар қаласы
2022-2023 жж

Кіріспе

<<Еліміздің ертеңі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың ертеңі білімді ұстаздардың қолында>> -деп, Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев айтқандай, еліміздің негізгі тірегі - бүгінгі студенттер, ертеңгі білімді, білікті, іскер, жан-жақты дамыған елін, жерін сүйетін ұлтжанды ұстаздар. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті, ең дамыған 30 мемлекеттің қатарына кіру стратегиясының талаптарына сай, егеменді елдің жас ұрпақтарына сапалы білім, саналы тәрбие беретін, үлгісі жасалып жатқан ұлттық мектептерімізде - жаңашыл, шығармашылық ізденістермен еңбек ететін кәсіби маман ұстаздарды ХХІ ғасыр деңгейінде дайындау - бүгінгі күннің уақыт күттірмейтін талаптарының бірі. <<Әрбір елдің келешегі - мектебіне байланысты...>> деп, М.Жұмабаев айтып кеткендей, тәуелсіз Қазақстан Республикасының тарихи-әлеуметтік, мәдени-рухани болмысын дамытуға, қоғамдық ӛмір мен ұлттық мектепті қалыптастыруда ұстаздың еңбегі зор. Қазіргі заман математиканың жан-жақты дамыған кезеңі. Ғылымның қайсы саласын алсақ та математикалық білім жүйесінің қолданылмайтын жері жоқ деп айтуға болады.
Мысалы физикада, биологияда, географияда, ғарышты игеруде және тағы басқа ғылымдар саласында математика ең қажетті құралдардың бірі. Сондықтан да, математикалық білім кӛзінің бастауы, бастауыш сыныптардан басталатын математикалық білім мазмұнының алатын орыны ерекше. Математиканың бастапқы курсының негізгі тарауларын оқытудың технологиясының талаптарына сай бастауыш сынып оқушыларының математикалық ойлауы мынадай ұғымдар және олардың жиындарының бірлігіне сүйене отырып дамиды: сандардың концентр бойынша реті, арифметикалық әрекет, алгебралық және геометриялық материалдар, мӛлшер мен бӛлшектер, шамалар.
Бастауыш мектептегі мәтінді арфиметикалық есептерді шешуді оқытудың теориясы мен технологиясы. Арифметикалық әрекетке негізделген жазбаша және ауызша есептеу дағдыларын қалыптастыру технологиясы. Математикалық білім, біліктілік және дағдыларды меңгеру үдерісін ұйымдастыру. Осы ұғымдар және олардың арасындағы байланыстар бастауыш математика курсының теориялық мазмұнын құрайды. Сондықтан, оқушылардың негізгі ұғымдарды жоғары деңгейде игерулерін қамтамасыз ету маңызды іс болып табылады. Қазақстан Республикасында, жалпы білім беретін орта мектептің білім мазмұнын түбегейлі ӛзгерту, жаңарту және дамыту мақсатында шығармашылық ізденіс жұмыстар іске асырылуда. Айталық, 1997-1998 оқу жылынан бастап, бастауыш және орта білімнің 4 мемлекеттік стандарты мектеп тәжірибесіне жаңа оқу бағдарламалары мен оқу-әдістемелік жиынтықтар түрінде жалпы білім беретін орта мектептің бастауыш буынына толығымен енді. Бүгінгі күні елімізде 12 жылдық білім беруге көшу мәселесі, Қазақстан Республикасының <<Білім туралы>> Заңы және Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылына арналған мемлекеттік бағдарламасында әзірленген жалпы білім берудің мемлекеттік стандарты, білім мазмұны, бағалау жүйесі және т.б. өзекті мәселелер жан-жақты талдануда. Білім беруді жаңарту - үнемі алға қарай ұмтылу мен даму үдерісі; салт-дәстүрді, мәдени мұраны, жалпы ұлттық құндылықтарды көздің қарашығындай сақтауды талап ететін тұрақты жүйелерден тұрады. Бастауыш сынып оқушыларының білім, білік және дағдыларын бағдарлама талаптары деңгейінде қалыптастыру үшін мұғалім бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық қызметінің жалпы психологиялықпедагогикалық сипатын ғана емес, сонымен қатар оны ұйымдастырудың мазмұны мен әдістемесін терең игеруі қажет. Математиканы оқыту барысында лекция, практикалық және зертханалық сабақтар қолданылады. Бүгінгі студент, ертеңгі ұлағатты ұстаз, мұғалімнің педагогикалық білімі мен кәсіби шеберлігін қалыптастыруда математиканы оқыту әдістемесі бойынша жүргізілетін лекция, практикалық және зертханалық жұмыстар ерекше орын алады. Біздің дайындап отырған бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесінен өтілетін лекция, практикалық және зертханалық сабақтарды жүргізуге арналған оқу құралы осы жаңа талаптарға сәйкес дайындалған. Негізінде лекция әдісін теореманы дәлелдеу кезінде, белгілі бір тақырып туралы мағлұмат бергенде, курстың бір тарауын немесе бір бӛлімін қорытындылағанда және бұрын мәлім материалға шолу жасағанда пайдаланылады. Практикалық сабақтарда қолданылатын бірден-бір әдіс - жаттығу , ал зертханалық сабақ, оқу жаттығуы болып табылады.
Практикалық және зертханалық сабақтар, студенттерді мектептегі практикалық жұмыстарға бүгінгі күннің қойып отырған талаптарына сай дайындайтын негізгі жұмыстардың бірі. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесінен жүргізілетін лекция, практикалық және зертханалық сабақтарға арналған оқу құрал, студенттердің оқытудың жаңа технологияларын игере отырып төмендегідей жетістіктерге жетулерін көздейді:
а) бастауыш сыныптардың математика пәнінің оқыту құралдарын және ондағы оқу материалдарын логикалық-дидактикалық тұрғыдан талдау;
ә) көрнекі құралдарды талапқа сай қолдану;
б) жаңа ғасырдағы білім берудің озық технологияларын меңгеру;
в) 1-4 сыныптарға арналған электрондық математика оқулықтарын, мультимедиялық оқыту бағдарламаларын, электрондық дидактикалық 5 материалдарын, дайындаған слайдтарын, көрнекіліктерін, интерактивті тақтаны, жаңа педагогикалық технологияларды пайдаланып сабақ беру үдерісінде шығармашылық ізденіспен қолдану;
г) математика пәні бойынша сыныптан тыс жұмыстарды жүргізе білу;
ғ) қатысқан және өздері өткізген сабақтарын, сыныптан тыс жұмыстарын талдай білу;
д) бастауыш мектептің сынып кабинеттері және оларды заман талабына сай жабдықтау;
е) озық педагогикалық тәжірибелерді талдап, қорытып пайдалана алу;
ж) курстық жұмысты дайындау және қорғау жөніндегі іскерліктерін қалыптастыру, т.с.с.
Оқу құралында негізінен төмендегідей мәселелерге жете көңіл бөлінген: оқушыларды жаңа материалды түсіндіруге дайындау, оны оқыту, алған білім дағдыларын қалыптастыру, нәтижелерін тексеріп бағалау, мәтінді есептерді шығарту т.б. Есеп шығаруды үйретуге байланысты жүргізілетін практикалық және зертханалық сабақтарда есептерді шығаруға үйретуді мынадай ретпен жүргізу қарастырылады: есептерді шығару үшін дайындық жұмыстары, жай және құрама есептермен таныстыру, оларды шығаруды үйрету, жаттықтыру, тексеру және нәтижесін бағалау. Практикалық және зертханалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар төмендегідей бөлімдерден тұрады: теориялық түсініктеме, практикалық және зертханалық сабақтарды педагогикадағы оқытудың жаңашылдық технологияларына сүйене отырып тиімді ұйымдастыру, түрлі тапсырмаларды орындау үлгілері және студенттердің өз беттерінше орындайтын жұмыстары. Теориялық түсініктемеде, әрбір бөлімде жүргізілетін негізгі жұмыстар, оларды толық игеру үшін студенттердің білімдеріне қойылатын талаптар, яғни нені білулері керек, сол сияқты орындалатын жұмыстардың мазмұны туралы кейбір түсініктемелер берілген. Практикалық және зертханалық сабақтарды өткізуге берілген ұсыныстарда: ұйымдастыру кезеңінде, жүргізгенде және зертханалық жұмыстардың нәтижелерін бағалауда ескерілетін кеңестер берілген. Математиканы оқыту әдістемесінен жүргізілетін лекция, практикалық және зертханалық сабақтарға арналған оқу құралының мақсаты - болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің жоғарыда көрсетілген іскерліктерін қалыптастыруға ықпал жасау. Практикалық және зертханалық сабақтарды орындауда көрсетілген негізгі әдебиеттер және ұсынылып отырған үлгілер қолданылады.

1 - тақырып. Бастауыш сыныптардың математика пәні оқулықтары және ондағы оқу материалдарын логикалық-дидактикалық тҧрғыдан талдау
Жұмыстың мақсаты: Математиканың төл оқулықтарының мазмұндық ерекшеліктерін және олардың бөлімдерін талдауда істелетін жұмыс түрлері мен білім берудегі оқуды ұйымдастырудың жалпы тәсілдерін көрсету. Жабдығы:
1. Математика пәні бойынша 1-4 сыныптарға арналған оқу-әдістемелік топтама.
2. Оқу-әдістемелік құралдар.
3. Математиканың жалпы білім мазмұнының ерекшеліктері талданған кестелер (1-4 сынып).
Нұсқау: 1. Бастауыш сынып оқулықтарының оқу материалдарын логикалық-дидактикалық талдаудың мақсаты мен маңызын ашып көрсету.
2. Ұғымдардың мазмұндарын ашу (оқу материалдарын логикалық-дидактикалық талдау): - курстың, бөлімдерінің тақырыптарының мақсатын (білімдік, тәрбиелік және дамытушылық) айырып көрсету; - талданып отырған бөлімдегі негізгі материалды бөліп көрсету; - орындалып отырған математикалық амалдарды негіздеу; - қарастырылып отырған оқу материалын оқып-үйрену мақсатына жету үшін қолданылатын әдістер мен құралдарды көрсету. 3. <<Математика-1>>, <<Математика-2>>, <<Математика-3>>, <<Математика -4>> оқулықтарына талдау жасау.
Аударма бағдарлама және төл бағдарлама бойынша 1-4 сынып математикасында қарастырылатын тақырыптарды салыстыру, мән-мағынасын ашу. 1-4 сынып оқушыларын оқытуда оқулықтар мен баспа түріндегі дәптерлерден басқа да үлестірілмелі материалдар да қолданылады. Көрсетілетін материалдар топтамасында мыналар болуы қажет: цифрлар, әріптер және математикалық белгілер жинағы; математика бағдарламасына сәйкес геометриялық фигуралар топтамасы; жылжымалы стрелкасы бар сағат циферблатының нобайы; түрлі тастары бар таразылар; сызғыштар; үшбұрышты сызғыштар; циркульдер; палеткалар; рулеткалар, диапозитивтер, диафильмдер, оқу кинофильмдері, бейне және жазба таспалы материалдар және т

Студенттердің өзбеттерімен істейтін жұмыстары:
Даралап оқыту құралдары ретінде: сызғыш, циркульдерді, цифрлар мен белгілердің кассаларын, фишкаларды, түрлі-түсті таяқшаларды, түрлітүсті фигураларды, кӛпбұрыштарды және т.б. жасау және пайдалану әдістәсілдерін талдау. 2. 1-ші сыныпта, теріс емес бүтін сандардың нумерациясын аударма бағдарлама және тӛл бағдарлама бойынша қарастырылу ретінің кестесін түзіп, оның маңыздылығын ашып кӛрсету. 3. 2-ші сыныпта, аударма бағдарлама және тӛл бағдарлама бойынша есептеу тәсілдерінің құрастырылу ретін салыстырып кестесін түзу, кемшіліктері мен жетістіктерін кӛрсету. 4. 3-ші сыныпта, кӛбейту мен бӛлудің аударма бағдарлама және тӛл бағдарлама бойынша оқытылу ретін жеке кестеге салып, тӛл бағдарлама бойынша кӛбейту мен бӛлу мәселесін оқыту жүйесінің бұрынғыға қарағанда мүлдем ӛзгешелігін анықтау. 5. 4-ші сыныпта, арифметикалық амалдардың оқытылу ретін аударма және тӛл бағдарлама бойынша салыстырып, тӛл бағдарлама бойынша оқытудың артықшылығын кӛрсету.

Ұсынылатын әдебиеттер:

Типтік оқу бағдарламасы. Жоғары кәсіптік білім. Бастауыш мектепте математиканы оқыту теориясы мен технологиясы. - Астана, 2014. Бағдарламалар. Математика. (1-4 сыныптар). - Астана, 2014. Математиканы оқыту методикасы бойынша жүргізілетін лабораториялық жұмыстар. /Құрастырғандар: Әбдіғалымов Е.Ш., Нҧғысова А., Сейітова С.М., Тасболатова Р.Б. -Алматы, 2010. Әбілқасымова А.Е., Кенеш Ә.С., Пустовалова Н.И. Бастауыш сынып математикасы оқу-әдістемелік кешендерін құрылымдау. - Астана, 2004. Истомина Н.Б. Методика преподавания математики в начальных классах. - М.: Просвещение, 2000, 2012. Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда математиканы оқыту. - Алматы: Жазушы, 2009. Қосанов Б.М. Қазақстандағы әдістемелік-математикалық ой-пікірдің қалыптасу тарихы. - А., 2007. Қосанов Б.М., Сағымбекова П.С., Тортаева А.С. Бастауыш мектепте математиканы оқыту тарихы. - Тараз, 2010. Моро М.И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в 1-3 классах. - М., 2009.

Оспанов Т.Қ. және басқалар. Математика. 1-4 сыныптар. - Алматы: Атамұра, 2008-2014.

Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап өссе, дүниедегі жақсы-жаманды таниды-дағы, білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Абай.

2 - тақырып. Жаңа материалды оқытуға дайындық кезінде оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыру

Жұмыстың мақсаты: Студенттерді жаңа материалды түсіндіруге дайындау барысында оқушылардың іс-әрекеттерін белгілі бір мақсатпен жүйелі түрде басқаруға үйрету.

Теориялық түсініктеме

Жаңа материалды түсіндіруге оқушыларды дайындауда жаңа ұғымды түсіндіруге керекті бұрынғы өтілген материалдарды міндетті түрде қайталап, еске түсіру керек. Бұл үшін мұғалім төмендегідей мәліметтерді жақсы білуі керек: 1. бұрынғы өтілген материал мен жаңа өтілетін материалдың арасын байланыстыруды, яғни жаңа материалды түсіну үшін оқушылардың қандай білім, білік, дағдыларды жетік меңгеруі керек екендіктерін; 2. осы білім, біліктерді қалыптастыру үшін қажетті жаттығуларды іріктеп алуды немесе өз бетінше құрастыруды; 3. осы мақсатқа жету үшін әр түрлі жұмыстарды ұйымдастыра білулері керек. Атап айтсақ, ауызша жүргізілетін жаппай жұмыстарды, жазбаша орындалатын өзіндік жұмыстарды, математикалық диктант пен тестілерді, үй тапсырмасын тексеруді; практикалық жұмыстарды, дидактикалық ойындарды, оқулықтағы ережелерді өз беттерінше қайталатуды, оқушыларға қойылатын сұрақтарды т.б. Осы білім, біліктерді қалыптастыру үшін, әрқайсысы бастауыш сынып математикасының материалдарымен тікелей байланысты зертханалық сабақтар жүргізілуі керек.
Зертханалық сабақ 1.
Тақырыбы: Оқушыларды сандар нумерациясын оқытуға дайындау:
1) он көлеміндегі сандар және олардың цифрлары (сәйкес цифрларды жазу);
2) үш таңбалы сандар;
3) көп таңбалы сандар (<<класс>> ұғымын меңгерту).