Менделеев тобы

ҚазақстанРеспубликасыныңОқу-ағартауминистрлігі
<<Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы Тараз қаласының білім бөлімінің
Жамбыл атындағы №5 мектеп-гимназиясы>>
коммуналдық мемлекеттік мекемесі

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ (САБАҚ) ЖОСПАРЫ

Сабақтың тақырыбы: Тақырыбы: <<Кім көп біледі?>> деген тақырыпта интелектуалдық ойын.
Бөлім:
Жаратылыстану
Педагогтің Т. А. Ә.
Жакенова Манзура Қартқожаққызы
Күні:
9.02.2023
Сынып:
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы
Тақырыбы: <<Кім көп біледі?>> деген тақырыпта интелектуалдық ойын.

Сабақтың мақсаты
Оқушылардың алған білімдерін көрсете білуге, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, ой-өрістерін дамыту. Тәжірибе жасай отырып, пәнге баулу.
Сабақтың барысы
Түрі: Сыныптан тыс жұмыс
Көрнекілігі: Д.И.Менделеевтің периодтық кестесі, слайд, анаграмма, плакаттар, тәжірибеге қажетті құрал-жабдықтар.

Барысы:
І.жүргізуші: Сәлеметсіздер ме, құрметті ұстаздар мен оқушылар! Орыстың ұлы ғалымы М.В. Ломоносов <<Қайда қарасақта,қайда көз жіберсек те көретініміз химияның ғажайыптары>>демекші, шындығында да бізді қоршаған табиғат химия мен физикаға толы.
9 - е,в,г сыныптар арасында таңғажайып сыры мол химия пәнінен өткізілгелі отырған <<Кім көп біледі?>> тақырыпта интелектуалдық сайысқа қош келдіңіздер!
ІІ.жүргізуші:
Білім деген биік шың,
Бақытқа сені жеткізер.
Білім деген ақылшың,
Қиындықтан жеткізер
Жастықтың оты қайдасың.
Жүректі түртіп қозғамай,
Ғылымның біліп пайдасын- демекші
Сайысқа түсушілерге сәттілік пен жеңіс тілеймін.
Бүгінгі <<Кім көп біледі?>> сайысында алған білімдеріңізді мына бөлімдерде көрсете аласыздар.
І - кезең <<Ойлы болсаң,озып көр>>
II- кезең <<Анаграмма>>
III- кезең <<Жұмбақ арал>>
IV-кезең <<Сиқыршылар қаласы>>
І.жүргізуші:
Қош келдіңіздер, бүгінгідей ғажайыпты
Тамашалау бақыты бұйырғандар!
Бүгінгі сайысымызға қатысатын топ мүшелерімен таныс болыңыздар
"Сатпаев" тобы
"Менделеев" тобы
"Ломоносов" тобы
1.Бақыт Әлия
2. Бектұрған Аяулым
3.Журунбаева Эльназ
4.Оразалы Айдос
5. Қуаныш Нұрхан
1. Акрамова Мадина
2. Дауылбай Аянат
3. Бақтыбек Даниял
4. Тұрар Нұртуған
5. Скаков Мағжан

1. Азамат Алина
2. Алтай Айгерім
3.Олжабай Ажархан
4.Маман Камила
5. Серік Аяжан

ІІ.жүргізуші:
Сайысымызды бастамас бұрын ойыншыларымызды және олардың ойынын тең дәрежеде бағалап, әділ шешім беретін, аса құрметті әділ-қызылар алқасымен таныстыра кетуге рұқсат етіңіздер
1.
2.
3.
І.жүргізуші: Енді ойыншыларымызға сәттілік тілей отырып, ойынымызды бастайық.
Химия ғылымдардың бұл төресі,
Оза алмайды жарыста тар өресі.
Біліміңді көрсетер кезің келді
Басталмақшы кезеңіміз келесі - дей отырып
<<Ойлы болсаң,озып көр>>
Бұл кезеңде әр топқа сұрақтар қойылады, әр дұрыс жауапқа 1 ұпай беріледі. Ұпай жинағандар "Өткелден" өтіп келесі кезеңге бағыт алады. Сұраққа жауап бере алмай қалса, басқа топ жауап беріп ұпайларын толықтыруға болады.

І.жүргізуші:
"Сатпаев" тобы
1. Қандай қышқылды барлық қышқылдардың анасы дейді? (күкірт қышқылы)
2. Денесінде қышқыл бар жәндік? (құмырсқа)
3. Қоршаған орта факторларының әсерінен металдардың бүлінуі (жемірілу, коррозия)
4. Адам ағзасында қандай элементтің жетіспеуінен тісжегі ауруы (кариес) пайда болады? (фтор)
5. Күкірт неше валентті (2/4/6)
6. Сүйекті қаптайтын элемент? (кальций)
7. Натрий хлоридінің тұрмыстық атауы? (ас тұзы)

І.жүргізуші:
"Менделеев" тобы
1. Заттың ең кішкентай бөлігі? /атом/
2.Ауаның негізгі құрам бөлігі? (Азот)
3. Кернеу қатарын ұсынған кім? (Бекетов)
4.Планетамызда көп таралған элементтер (сутек,гелий)
5.Үш түрлі күйде кездесетін зат (су)
6.Адамға таза, дистилденген су ішуге пайдалы ма (жоқ)
7.Топырақты құнарландыратын элемент (азот)

І.жүргізуші:
"Ломоносов" тобы
1. Ресей елінде алғаш химия зертханасын ашқан кім (М.В.Ломоносов)
2. Ең қиын балқитын металл (вольфрам)
3. Суда ерігенде немесе балқығанда иондарға ыдырау процесі (электролит, диссоциациялану)
4.Екі газдан алынатын сұйық зат (су)
5. Оттек латынша қалай аталады (оксегениум)
6. Қандай металл адам қолында балқиды (цезий)
7. Консерві қалбыры жасалатын металл (қалайы)

ІІ. Кезең Kелесі кезеңімізге көшейік.

<<Анаграмма>>

Бұл кезеңде әр топқа Менделеевтің кестесіндегі элементтер және олардың қосылыстарының әріптерінің орындары ауыстырылып беріледі. Орны ауысқан сөздерді құрастыру керек. 5 минут беріледі. Әр дұрыс жауапқа 1 ұпай.

ІІІ. кезең.
2 кезеңді артта қалдырып, алға қарай аяңдайық. Келесі кезеңіміз
<<Зерек болсаң, шешіп көр>>

3 кезең <<Зерек болсаң, шешіп көр>> - химиялық есептер шығару. Әр жауап 5,4,3 ұпай
1 топ "Сатпаев" тобына
1. Реакцияны аяқта:
2Mg+O2=2MgO
Fe+H2SO4=FeSO4+H2
CuO+H2SO4=CuSO4+H2O
2. Берілген өнімнің молярлық массасын тап:
BaSO4 = 137+32+16*4= 233
NaNO3=23+14+16*3=85
FeCl2=56+35.5*2= 127
2 топ "Менделеев" тобына
1. Реакцияны аяқта:
4P+O2=2P2 O5
2Ca+2H3PO4 = 2CaPO4+3H2
FeO+2HСl=FeCl2+H2O
2. Берілген өнімнің молярлық массасын тап:
H2SO4=1*2+32+16*4=98
MgCO3=24+12+16*3=84
KOH=39+16+1=56
3 топ "Ломоносов" тобына
1. Реакцияны аяқта:
4Na+O2=2Na2 O
2AL+3H2SO4= Al2(SO4)3 + 3H2.
FeO+2HСl=FeCl2+H2O
2. Берілген өнімнің молярлық массасын тап:
H2PO4=1*2+31+16*4=97
MgCl2=24+35.5*2=95
NaOH=23+16+1=40

жүргізуші: ІV.кезең <<Сиқыршылар қаласы>>
Бұл кезеңде 3 топ оқушылары "Қызықты тәжірибелер"көрсетеді. Тәжірибенің құпиясын жазбаша тапсырады.
1 топ. <<Жанбайтын орамал>>
Сұйық еріткішке шүберекті батырып алып, оны жандырамыз. Шүберек жанбайды.
Құпиясы мынада:Тек шүберек сыртындағы еріткіш жанып, шүберек жанбайды.

2 топ <<Шақпақ қантты қалай жағуға болады?>>
Егер бір түйір шақпақ қантты спиртшамның жалынында ұстаса, ол балқып көмірленіп күйе бастайды, бірақ жанбайды. Ал қант балқыған кезде үстіне темекі күлінен сәл сеуіп жіберсе, қант от алып, әдемі көкшіл жалынмен дыбыс шығарып жаңа бастайды.
Құпиясы мынада: Темекі күілінде шамалы литий тұзы болады, ол қанттың тотығуын тездетіп жандырады, яғни өршіткі қызметін атқарады.

3 топ <<Көңілді шар>>
Құпиясы мынада:Мереке күндері шардың орны ерекше. Ал, сол шарды ауызбен емес, басқаша үрлеуге бола ма? Әрине, болады. Ол үшін шардың ішіне 1 шай қасық ас содасын салыңыз. Сосын бөтелкеге сірке қышқылын құйыңыз. Шарды бөтелкенің басына кигізіп, ішіндегі соданы бөтелкеге себіңіз немесе төгіңіз. Қандай құбылыс байқалады?
Реакция нәтижесінде сірке қышқылы содамен әрекеттесе бастаған кезде, СО2 газының бөлінуімен күшті химиялық реакция жүреді.
CH3COOH + Na(HCO3) --> CH3COONa + H2O + CO2 - ↑
Ауа шары көз алдымызда үрлене бастайды. Егер тәжірибеге суреті бар шарды алатын болсақ, онда балалардың қызығушылығы артады.

І.жүргізуші: Бүгінгі сайыс жеңімпаздарын анықтау үшін, әділқазылар алқасын ортаға шақырайық.

Қорытынды.
Бүгінгі <<Кім көп біледі?>> деген тақырыпта интелектуалдық ойынға
жасаған сапарларыңызда қиындықтан қайырылмай өткен жеңімпаздарды құттықтаймыз. Әрдайым сапарларыңыз сәтті болғай!

БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ
Р/с
Ойын кезеңдері
"Сатпаев" тобы
"Менделеев" тобы
"Ломоносов" тобы
1
<<Ойлы болсаң,озып көр>>

2
<<Анаграмма>>

3
<<Зерек болсаң, шешіп көр>>

4
<<Сиқыршылар қаласы>>

5
Жалпы ұпай:

1 топ. <<Жанбайтын орамал>>
Сұйық еріткішке шүберекті батырып алып, оны жандырамыз. Шүберек жанбайды.
Құпиясы мынада:Тек шүберек сыртындағы еріткіш жанып, шүберек жанбайды.

2 топ <<Шақпақ қантты қалай жағуға болады?>>
Егер бір түйір шақпақ қантты спиртшамның жалынында ұстаса, ол балқып көмірленіп күйе бастайды, бірақ жанбайды. Ал қант балқыған кезде үстіне темекі күлінен сәл сеуіп жіберсе, қант от алып, әдемі көкшіл жалынмен дыбыс шығарып жаңа бастайды.
Құпиясы мынада: Темекі күілінде шамалы литий тұзы болады, ол қанттың тотығуын тездетіп жандырады, яғни өршіткі қызметін атқарады.

3 топ <<Көңілді шар>>
Құпиясы мынада:Мереке күндері шардың орны ерекше. Ал, сол шарды ауызбен емес, басқаша үрлеуге бола ма? Әрине, болады. Ол үшін шардың ішіне 1 шай қасық ас содасын салыңыз. Сосын бөтелкеге сірке қышқылын құйыңыз. Шарды бөтелкенің басына кигізіп, ішіндегі соданы бөтелкеге себіңіз немесе төгіңіз. Қандай құбылыс байқалады?
Реакция нәтижесінде сірке қышқылы содамен әрекеттесе бастаған кезде, СО2 газының бөлінуімен күшті химиялық реакция жүреді.
CH3COOH + Na(HCO3) --> CH3COONa + H2O + CO2 - ↑
Ауа шары көз алдымызда үрлене бастайды. Егер тәжірибеге суреті бар шарды алатын болсақ, онда балалардың қызығушылығы артады.

БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ
Р/с
Ойын кезеңдері
"Сатпаев" тобы
"Менделеев" тобы
"Ломоносов" тобы
1
<<Ойлы болсаң,озып көр>>

2
<<Анаграмма>>

3
<<Зерек болсаң, шешіп көр>>

4
<<Сиқыршылар қаласы>>

5
Жалпы ұпай:

1 топ "Сатпаев" тобына

1. Реакцияны аяқта:
Mg+O2 =

Fe+H2SO4 =

CuO+H2SO4 =

2. Берілген өнімнің молярлық массасын тап:

Мr ( BaSO4 ) =

Мr ( NaNO3 ) =

Мr ( FeCl2 ) =

2 топ "Менделеев" тобына

1. Реакцияны аяқта:
P + O2=

Ca + H3PO4 =

FeO+ HСl=

2. Берілген өнімнің молярлық массасын тап:

Мr ( H2SO4 ) =

Мr ( MgCO3 )=

Мr ( KOH )=

3 топ "Ломоносов" тобына

1. Реакцияны аяқта:
Na + O2=

AL+H2SO4=

FeO + HСl=

2. Берілген өнімнің молярлық массасын тап:
Мr ( H2PO4 )=

Мr ( MgCl2 )=

Мr ( NaOH )=

Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министірлігі
<<Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы Тараз қаласының білім бөлімінің
Жамбыл атындағы №5 мектеп- гимназиясы>>
коммуналдық мемлекеттік мекемесі

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ (САБАҚ) ЖОСПАРЫ

<<Кім көп біледі?>>

Пәні: Химия
Сыныбы: 9 Е, В,Г
Пән мұғалімі: Жакенова М

Тараз қаласы